UZASADNIENIE

Pozwem z 27 października 2016 r. powódka (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagała się wydania w trybie postępowania nakazowego z weksla nakazu zapłaty zasądzającego od pozwanych T. S. i D. S. solidarnie na rzecz powódki kwotę 748.452,54 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 17 października 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (pozew k. 2-6).

W dniu 22 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie oryginału weksla załączonego do pozwu wydał w postępowaniu nakazowym nakaz zapłaty uwzględniający żądanie pozwu (nakaz zapłaty k. 228).

Od nakazu zapłaty pozwani wnieśli zarzuty. W zarzutach domagali się uchylenia zaskarżonego nakazu zapłaty w całości, oddalenia powództwa w całości oraz o obciążenie powódki kosztami postępowania sądowego.

Pozwani podnieśli, że nie otrzymali żadnych czytelnych dokumentów, które uzasadniałyby zasadność pozwu. Wskazali nadto, że te dokumenty, które zostały dołączone do pozwu nie zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika procesowego. Pozwani zauważyli również, że sam weksel jest również dotknięty brakami, gdyż ani deklaracja wekslowa ani podpisy pod wekslem nie zostały poświadczone notarialnie. Pozwani podnieśli dalej, że powódka nie zawiadomiła skutecznie pozwanych o wypełnieniu weksla, gdyż wezwanie z dnia 18 września 2015 r. nie zostało im osobiście doręczone. Co więcej, weksel w dacie 31 sierpnia 2016 r. pozostawał dalej niewypełniony, stąd też nie istniała żadna podstawa do wezwania pozwanych do jego wykupienia. Pozwani powołali się także na okoliczność, że aneksy, którymi powódka modyfikowała pierwotną umowę kredytu, są wadliwe, wobec czego nie mają oni możliwości wywiązania się z umowy kredytu (zarzuty od nakazu zapłaty pozwanej k. 243-248, zarzuty od nakazu zapłaty pozwanego k. 526-531).

Pismem procesowym z dnia 31 sierpnia 2017 r. powódka wniosła o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy w całości oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka podniosła, że wbrew gołosłownemu twierdzeniu pozwanych złożyła ona do sądu dwa odpisy pozwu z załącznikami dla każdego z pozwanych. Jeśli chodzi o zarzut, że pozwanym nie zostały doręczone czytelne załączniki pozwu w postaci m.in. umowy kredytowej i aneksów do tej umowy oraz inne dokumenty związane z umową kredytu, powódka wskazała, że jest on chybiony, gdyż do pozwu zostały dołączone wszelkie potrzebne dokumenty. Odnosząc się natomiast do zarzutu, iż załączniki te nie zostały poświadczone przez pełnomocnika powódki za zgodność z oryginałem powódka zauważyła, że nie jest konieczne dołączanie do pozwu dokumentów potwierdzonych za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika reprezentującego powoda, zwłaszcza że pozwani nigdy nie kwestionowali i nie kwestionują w zarzutach ani istnienia ani prawdziwości ani treści załączonych kserokopii dokumentów a znacznej części tych dokumentów są posiadaczami jako strona umowy kredytu. Ponadto powódka wskazała, że na żądanie pozwanej doręczyła pozwanym odpisy całej dokumentacji kredytowej liczącej 81 stron. Powódka podała, że w dokumentacji tej, wysłanej pozwanym, znalazła się kserokopia nieuzupełnionego weksla in blanco, wydanego powódce w dniu zawarcia umowy kredytu. Mimo to w chwili doręczenia pozwanym ww. dokumentacji kredytowej z potwierdzoną kserokopią nieuzupełnionego weksla in blanco pozwani byli już od roku w posiadaniu kserokopii uzupełnionego weksla in blanco na kwotę 748.452,54 zł. Pozwana w dniu 30 września 2015 r. potwierdziła już bowiem odbiór przesyłki pocztowej zawierającej zawiadomienie z dnia 18 września 2015 r. o wypełnieniu weksla i wezwaniu do zapłaty weksla, do którego to zawiadomienia załącznik stanowiła kserokopia wypełnionego weksla na kwotę 748.452,54 zł. Powódka w tym miejscu podkreśliła, że pozwani przyznali, iż otrzymali zawiadomienie o wypełnieniu weksla, gdyż w kwietniu 2016 r. pozwana zwracała się do powódki o przesłanie zestawienia kwot i tytułów stanowiących wartość weksla. Powódka zauważyła, że zgodnie z deklaracją wekslową obowiązana była wyłącznie do powiadomienia pozwanych listem poleconym o terminie płatności weksla i to zobowiązanie wykonała. Powódka nie miała obowiązku zawiadomić pozwanych osobiście o wypełnieniu weksla. W zakresie zarzutów pozwanych, że powódka nie przedłożyła poświadczonych notarialnie deklaracji wekslowej oraz podpisów wystawców weksla powódka zauważyła, że dokumenty te zostały poświadczone notarialnie a brak znalezienia przez pozwanych oryginałów w aktach sprawy weksla i deklaracji z podpisami notarialnie poświadczonymi wynika z konieczności ich deponowania w kasie pancernej zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości Regulamin urzędowania sądów powszechnych. Powódka dalej wskazała, że w kontekście prawidłowości wypowiedzenia umowy kredytu nie ma znaczenia wydanie przez powódkę opinii bankowej, co miało miejsce w październiku 2013 r. Odnosząc się do zarzutów pozwanych co do poszczególnych aneksów do umowy kredytu powódka podkreśliła, że wszelkie aneksy do umowy były zawierane na skutek złożenia przez pozwanych stosownych wniosków, jak też na korzyść pozwanych. Niezależnie od tego powódka wyjaśniła, że wszystkie wskazane w zarzutach pozwanych pełnomocnictwa były prawidłowe, a przekreślenia zawarte na dokumentach pełnomocnictwa nie oznaczały, że w dacie dokonywania czynności przez pełnomocników nie byli oni umocowani do składania oświadczeń woli w imieniu powódki. Powódka wskazała, że zgodnie z procedurami u niej przyjętymi dokumenty pełnomocnictwa podlegają przekreśleniu m.in. w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy z pełnomocnikiem czy też udzielenia kolejnego pełnomocnictwa. Pozwani podpisując kolejne aneksy do umowy kredytu nigdy nie kwestionowali umocowania pracowników powódki. Twierdzenie zatem przez pozwanych, że pełnomocnictwa te są nieważne jest chybione (pismo procesowe powódki k. 335-344).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 lipca 2007 r. pozwani zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu nr (...). Na podstawie zawartej umowy bank udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 680.027,75 zł. Jednym z zabezpieczeń zawartej umowy był weksel własny in blanco wystawiony przez kredytobiorców wraz z porozumieniem wekslowym (umowa kredytu z załącznikami k. 426-440).

W dniu 26 lipca 2007 r. pozwani złożyli do dyspozycji powódki weksel własny in blanco opatrzony klauzulą „bez protestu” jako zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego im przez powódkę na podstawie umowy kredytu nr (...). Zgodnie z deklaracją wekslową powódka miała prawo wypełnić weksel poprzez wpisanie sumy wekslowej odpowiadającej kwocie zobowiązań wystawców względem banku z tytułu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, kosztami, prowizjami i innymi należnościami banku, w przypadku niedotrzymania umownego terminu spłaty kredytu oraz we wszystkich przypadkach, gdy bankowi służy prawo ściągnięcia jego wierzytelności wynikających z kredytu przed nadejściem terminu płatności (ust. 1); powódka miała prawo opatrzyć weksel datą wystawienia oraz datą i miejscem płatności według swojego uznania (ust. 2); na siedem dni prze datą (terminem) płatności weksla powódka zobowiązana jest powiadomić wystawców listem poleconym o tej dacie (terminie płatności) (ust. 3) (weksel k. 10, deklaracja wekslowa k. 11).

Zgodnie z § 13 umowy kredytu kredyt wraz z odsetkami miał być spłacany w złotych polskich w 297 równych ratach miesięcznych w wysokości określonej w harmonogramie spłat (umowa kredytu z załącznikami k. 426-440).

Stosownie do § 10 ust. 2 i 5 Postanowień Ogólnych, stanowiących integralną część umowy, w przypadku naruszenia przez kredytobiorców postanowień umowy lub w razie stwierdzenia przez bank, że istnieje zagrożenie terminowej spłaty kredytu bank mógł zażądać przedstawienia przez kredytobiorców dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu lub wypowiedzieć umowę w całości lub w części (postanowienia ogólne umowy kredytu k. 430-433).

Umowa kredytu podlegała kolejnym modyfikacjom (aneksy nr (...) do umowy kredytu k. 441, k. 442-444, k. 445-446).

Powódka zawarła następnie z pozwanymi aneks nr (...), w którym cofnęła swoje oświadczenie z dnia 4 września 2013 r. o wypowiedzeniu umowy kredytu i na podstawie tego aneksu ponownie udzieliła pozwanym karencji w spłacie rat kapitałowo-odsetkowych na okres 12 miesięcy, począwszy od raty zapadającej po dniu wejścia w życie tegoż aneksu. Pozwani zobowiązali się m.in. do dokonywania comiesięcznych spłat w kwocie 3.000 zł, płatnych w terminie zapadalności raty kapitałowo-odsetkowej (aneks nr (...) do umowy kredytu k. 453-460).

Na podstawie aneksu nr (...) sporządzonego w dniu 18 grudnia 2013 r. powódka wyraziła zgodę na przejściową zmianę sposobu płatności przez pozwanych wierzytelności powódki z tytułu umowy kredytu. Powódka przez okres kilku lat udzielała pozwanym ulg w spłacie kredytu na podstawie kolejnych aneksów, jednakże pozwani nadal nie wywiązywali się ze swoich zobowiązań z tytułu umowy kredytu (aneks nr (...) do umowy kredytu k. 461-463).

Wobec niewywiązywania się przez pozwanych z postanowień umowy kredytu powódka pismem z dnia 14 lipca 2015 r. wypowiedziała umowę kredytu z 30-dniowym okresem wypowiedzenia. Pismo zostało wysłane na adres kredytobiorców wskazany w umowie kredytu. Następnie pismami z dnia 24 sierpnia 2015 r. powódka zawiadomiła pozwanych, że wypowiedzenie stało się skuteczne w związku z doręczeniem wypowiedzenia w dniu 4 sierpnia 2015 r., a tym samym rozpoczął bieg 30-dniowego terminu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 3 września 2015 r. (wypowiedzenie umowy kredytu k. 485-486, potwierdzenie odbioru k. 487-488, pismo k. 489-490, potwierdzenie odbioru k. 495-497).

Wobec nieuregulowania płatności w wyznaczonym terminie powódka uzupełniła weksel in blanco, stanowiący zabezpieczenie kredytu, zgodnie z deklaracją wekslową na kwotę zadłużenia według stanu na dzień wypełnienia weksla tj. na dzień 18 września 2015 r., zgodnie z wyciągiem z ksiąg banku dotyczących zadłużenia na dzień 18 września 2015 r. (weksel k. 10).

Pismem z dnia 18 września 2015 r. pozwani zostali wezwani do wykupienia weksla, który opiewał na kwotę 748.452,54 zł. Termin płatności został określony na dzień 16 października 2015 r. Powyższe zawiadomienie odebrała pozwana w dniu 30 września 2015 r. (zawiadomienie k. 498, potwierdzenie odbioru k. 499-500).

Ustalenia powyższe Sąd poczynił w oparciu o powołane dokumenty, które to dokumenty nie były przez strony podważane co do ich prawdziwości, a Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wartości dowodowej z urzędu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w całości.

Przedmiot sporu sprowadzał się zasadniczo do oceny, czy powódka w sposób ważny i skuteczny wypełniła weksel i przedstawiła go do zapłaty pozwanym, tj. zgodnie z deklaracją wekslową, a w konsekwencji czy powódce należy się zapłata całości kwoty wskazanej w wekslu.

Zobowiązanie z weksla jest zobowiązaniem abstrakcyjnym. Ma ono takie właściwości, iż w sytuacji, w której powód dysponuje wekslem, ciężar dowodu w zakresie nieistnienia roszczenia spoczywa na stronie pozwanej (tzw. odwrócony ciężar dowodu). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym, w postępowaniu nakazowym, w jego fazie zapoczątkowanej wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty, dochodzi do przerzucenia ciężaru dowodu na stronę pozwaną. Podobnie, jeżeli dłużnik podnosi zarzuty przeciwko wekslowi gwarancyjnemu, w szczególności odnoszące się do stosunku podstawowego, to na nim, a nie na wierzycielu, spoczywa ciężar ich wykazania. Pozwany, twierdząc że weksel został uzupełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, zobligowany jest okoliczności te po pierwsze powołać w formie twierdzeń i zarzutów w zarzutach od nakazu zapłaty, a po wtóre udowodnić (art. 493 § 1 k.p.c.) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 marca 2016 r., I ACa 510/15, LEX nr 2017721; podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 października 2010 r., IV CSK 109/10, LEX nr 898262).

W tej sytuacji należało stwierdzić, powódka nie dopuściła się uchybienia w zakresie udowodnienia swojego żądania. Zarzuty pozwanych, że dokumenty, które zostały dołączone do pozwu są nieczytelne oraz że nie zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika procesowego, były zatem bezpodstawne. Już jedynie na marginesie wypada zauważyć, że pozwani, z racji tego że byli jedną ze stron umowy kredytu, dysponowali rzeczonymi dokumentami. Pozwani nie kwestionowali zresztą tego, że zostały im - jako stronie umowy kredytu - doręczone oryginały umowy kredytu, aneksy do umowy kredytu oraz inne dokumenty związane z tą umową. Ponadto na wniosek pozwanej D. S. powódka doręczyła pozwanym na wskazany przez nią adres odpisy całej dokumentacji kredytowej w liczbie 81 stron. Przesyłka została przez pozwanych odebrana w dniu 14 września 2016 r.

Oceniając natomiast drugi z podniesionych przez pozwanych zarzutów, sprowadzający się do kwestionowania dokumentów weksla i deklaracji wekslowej – z powodu braku poświadczenia notarialnego tych dokumentów, trzeba jednoznacznie stwierdzić, że był on niewątpliwie chybiony. Weksel spełniający wszelkie wymogi prawa wekslowego został załączony do pozwu w oryginale wraz z deklaracją wekslową (również w oryginale), a podpisy złożone przez pozwanych na ww. dokumentach zostały potwierdzone notarialnie. Weksel wraz z deklaracją wekslową stanowią jedną całość opatrzoną pieczęciami notariusza potwierdzającego podpisy pozwanych.

W kolejnym zarzucie pozwani podnosili, że powódka nie zawiadomiła ich skutecznie o wypełnieniu przedmiotowego weksla oraz że do takiego zawiadomienia w ogóle dojść nie powinno, gdyż weksel własny in blanco, który został wystawiony przez pozwanych, jeszcze w sierpniu 2016 r. pozostawał niewypełniony. Zarzut ten okazał się również chybiony.

Powódka, zgodnie z deklaracją wekslową, zobowiązana była do określenia terminu płatności weksla oraz do powiadomienia wystawców (pozwanych) listem poleconym o tej dacie (terminie płatności). Z przedłożonych przez powódkę materiałów dowodowych wynika, że do takiego powiadomienia pozwanych doszło w dniu 30 września 2015 r. (zawiadomienie k. 223, potwierdzenie odbioru k. 225). Z tych samych dokumentów wynika, że powódka określiła termin płatności weksla na dzień 16 października 2015 r. Skoro pozwani odebrali zawiadomienie 30 września 2015 r. to nie było podstaw do kwestionowania prawidłowości wykonania przez powódkę jej obowiązków, które przyjęła na siebie w deklaracji wekslowej.

Odnosząc się do zarzutu, że powódka wezwała pozwanych do wykupienia weksla w czasie, gdy ten był jeszcze niewypełniony, należało wskazać, iż pozwani okoliczności tej w żaden sposób nie zdołali wykazać. Powódka zaś stanowczo temu zaprzeczyła i wyjaśniła, że do takiej sytuacji dojść nie mogło, albowiem w chwili doręczenia pozwanym odpisów dokumentacji kredytowej z potwierdzoną kserokopią nieuzupełnionego weksla in blanco (wykonywanie takiej kserokopii nieuzupełnionego weksla jest przyjętą praktyką w powodowej spółce), co miało miejsce w dniu 14 września 2016 r., pozwani już od roku byli w posiadaniu kserokopii uzupełnionego weksla in blanco na kwotę 748.452,54 zł. Pozwana w dniu 30 września 2015 r. potwierdziła już bowiem odbiór przesyłki pocztowej zawierającej zawiadomienie z dnia 18 września 2015 r. o wypełnieniu weksla i wezwaniu do zapłaty weksla, do którego to zawiadomienia załącznik stanowiła kserokopia wypełnionego weksla na kwotę 748.452,54 zł. Pozwana w dniu 30 września 2015 r. potwierdziła już bowiem odbiór przesyłki pocztowej zawierającej zawiadomienie z dnia 18 września 2015 r. o wypełnieniu weksla i wezwaniu do zapłaty weksla, do którego to zawiadomienia załącznik stanowiła kserokopia wypełnionego weksla na kwotę 748.452,54 zł

Jak już wskazano wyżej, w procesie wekslowym ciężar dowodu rozkłada się odmiennie niż w typowym procesie cywilnym. Dowód przeciwny, w znaczeniu dowodu na nieistnienie dochodzonej wierzytelności, zostaje bowiem przerzucony na dłużnika (pozwaną), a to w związku z domniemaniem istnienia wierzytelności, która powstała na skutek wystawienia i wydania weksla (tak na przykład Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNC 1968, nr 5, poz. 79). Skoro pozwani kwestionowali okoliczność wypełnienia weksla to winni byli przedstawić dowody przemawiające za uznaniem, że faktycznie rzeczony weksel pozostawał niewypełniony w dacie zawiadomienia pozwanych i jego wypełnieniu. Pozwani jednakże nie wywiązali się z tego obowiązku i nie przedstawili wiarygodnego materiału dowodowego potwierdzającego taki przebieg wydarzeń.

Końcowo należało odnieść się do zarzutu pozwanych, że wadliwość aneksów umowy kredytu uniemożliwiała im wywiązanie się z umowy kredytu. Zgodnie z deklaracją weksel miał stanowić zabezpieczenie ewentualnych roszczeń strony powodowej w stosunku do wystawcy weksla z tytułu zawartej przez strony umowy kredytu. Tym samym w niniejszej sprawie abstrakcyjność zobowiązania wekslowego doznała ograniczenia z uwagi na fakt, że weksel ten miał charakter gwarancyjny, a strony stosunku wekslowego były jednocześnie stronami umowy kredytu, na zabezpieczenie wykonania której weksel został wystawiony. Oznacza to, że pozwani mogli wobec swego wierzyciela wekslowego (będącego jednocześnie wierzycielem ze stosunku podstawowego), powoływać się na zarzuty wynikające z umowy, której wykonanie weksel miał zabezpieczać (art. 10 Prawa wekslowego). Możliwość taką uzasadniała niewątpliwa łączność między zobowiązaniem z weksla gwarancyjnego a zobowiązaniem ze stosunku podstawowego. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy w wielu orzeczeniach, na przykład w uchwale 7 sędziów z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNCP 1968, nr 5, poz. 79; uchwale połączonych Izb Cywilnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNCP 1973, nr 5, poz. 72 oraz wyrokach z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 124; z dnia 24 października 2000 r., V CKN 136/00, OSNC 2001, nr 6, poz. 89 czy z dnia 10 kwietnia 2002 r., IV CKN 948/00, LEX nr 55491.

W ocenie Sądu pozwani opierając swój zarzut na wadliwości samych aneksów umowy kredytu, nie twierdząc jednocześnie, że umowa kredytu była wadliwa, nie zdołali przenieść sporu na płaszczyznę stosunku podstawowego. W tej sytuacji należało stwierdzić jedynie, że ewentualna wadliwość aneksów nie miała znaczenia dla dla ważności zobowiązania wekslowego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty z dnia 22 listopada 2016 r., wydany w postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt XXIV Nc 311/16, i zasądził od pozwanych na rzecz powódki solidarnie kwotę 3.600 zł tytułem dalszych koszów zastępstwa procesowego w oparciu o art. 98 k.p.c. w myśl zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE