UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie I Ns 619/15 z wniosku R. P. z udziałem W. P. (1), E. P., J. P., W. K., H. F., I. C., J. C. (1) i J. K. o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, wniosek oddalił. Przedmiotem wniosku była zabudowana nieruchomość położona w P. gmina R., stanowiąca działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 1,00 ha.

W ustawowym terminie R. P. złożył apelację od postanowienia z dnia 8 czerwca 2016 r.

Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Płocku w sprawie IV Ca 779/16, po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy R. P., uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ciechanowie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za II instancję.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy wnioskodawca R. P. wnosił o stwierdzenie, że R. i W. małż. P. nabyli przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 2014 r. na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej własność części nieruchomości położonej w P. gmina R., stanowiącej działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 10 arów. Na rozprawie w dniu 13 grudnia 2018 r. wnioskodawca R. P. sprecyzował, że wniosek o zasiedzenie dotyczy części działki o powierzchni 0,0629 ha przedstawionej na mapie z projektem podziału działki nr (...) według wariantu II.

Uczestnicy postępowania W. P. (1), E. P., J. P., H. F. i W. K. przyłączyli się do wniosku. Uczestnicy postępowania I. C., J. C. (1) i J. K. początkowo wnosili o oddalenie wniosku. Ostatecznie na rozprawie w dniu 13 grudnia 2018 r. uczestnicy postępowania I. C. i J. C. (1) sprecyzowali, że nie oponują przeciwko wnioskowi o zasiedzenie w zakresie części działki o powierzchni 0,0317 ha przedstawionej na mapie z projektem podziału działki nr (...) według wariantu I; na rozprawie w dniu 7 lutego 2019 r. podnieśli ponadto, że Sąd powinien zobowiązać wnioskodawcę R. P. do zapłaty należności za część nieruchomości, co do której wyrażają zgodę na zasiedzenie.

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2017 r. Sąd zwolnił uczestniczkę postępowania I. C. od kosztów sporządzenia opinii przez biegłego sądowego w zakresie geodezji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona w P. gmina R. znajdowała się w posiadaniu T. C., ojca C. P. i T. C.. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX wieku doszło do nieformalnego podziału nieruchomości pomiędzy C. P. a jej bratem T. P.. Ostatecznie oboje otrzymali tytułu własności na posiadane przez siebie nieruchomości wydane w trybie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. C. i E. małż. P. otrzymali tytuł własności na m. in. na działkę siedliskową nr (...), na której mieszkali od 1966 r. w budynku gospodarczym zaadaptowanym na cele mieszkaniowe. Działka nr (...) obecnie oznaczona jest numerem 108/3. Brat C. T. P. otrzymał tytuł własności na działkę nr (...) ( obecnie nr 109/1 ) ( bezsporne ).

Dla nieruchomości położonej w P. gmina R., stanowiącej działkę oznaczoną numerem (...) prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta KW (...) ( bezsporne ).

R. P. i W. W. (2) zawarli związek małżeński w dniu 8 września 1979 r. ( bezsporne ).

W dniu 14 lutego 1980 r. E. i C. małż. P. przekazali synowi H. P. gospodarstwo rolne położone w P. gmina R., stanowiące ich własność zgodnie z wydanym aktem własności ziemi. W umowie zaznaczono, że przekazanie gospodarstwa rolnego będącego w posiadaniu E. i C. małż. P., na które nie posiadają tytułu własności, powinno nastąpić w drodze odrębnej umowy. W dniu 7 sierpnia 2002 r. H. P. przedmiotowe gospodarstwo rolne darował bratu R. P. i jego żonie W. ( umowa przekazania gospodarstwa rolnego k. 11, umowa darowizny k. 12 - 14 ).

R. i W. małż. P. początkowo zamieszkali z matką R. P. i jego bratem H., ale szybko podjęto decyzję o budowie domu. Budynek mieszkalny usytuowano od strony granicy z działką, stanowiącą własność T. P.. Budowa domu rozpoczęła się w 1982 r., a zakończona została w początkach 1984 r. W grudniu 1982 r. położono dach na budynku. Budowa prowadzona była pomimo braku pozwolenia na budowę. W trakcie prac w 1983 r. okazało się, że budynek przekracza granicę z działką stanowiącą własność T. P.. Pomimo braku pozwolenia na budowę oraz przekroczenia granic nieruchomości, prace przy budowie domu były prowadzone. W pracach tych czynnie uczestniczył T. P., który wiedział o tych problemach. T. P. pozostawał w bardzo dobrych stosunkach ze swoją siostrą C. P. i jej najbliższą rodziną i uważał, że sprawy te można załatwić w późniejszym terminie. Dom został ogrodzony w 1984 r.; na działkę urządzono wjazd. Za budynkiem mieszkalnym w ogrodzeniu założono bramkę umożliwiającą wejście na część działki nr (...), znajdującą się w posiadaniu C. i E. małż. P., a następnie H. P.. W linii ogrodzenia posadzono drzewa i krzewy ozdobne. W 1984 r. budynek był skanalizowany; szambo wybudowano w 1984 r. Od początku użytkowania budynek miał oddzielne przyłącze energetyczne i licznik na energię elektryczną. W połowie lat 90 - tych XX wieku zostało wykonane przyłącze wodociągowe z uwagi na wykonanie wodociągu dla wsi P.. Powierzchnia części działki nr (...) zajętej pod budynek mieszkalny małż. P. oraz zagospodarowanej wokół budynku wynosi 0,0317 ha. R. P. i jego żona W. P. (1) byli zameldowani pod adresem (...) a od dnia 29 lutego 1984 r. ( rok 1984 r. był rokiem przestępnym ) ( dowody sprzedaży materiałów budowlanych k. 69 - 72, rejestr wydatków koperta k. 107, protokół oględzin wraz ze zdjęciami k. 221 - 229, zaświadczenia k. 419, 420, zdjęcia k. 312, 387, protokół oględzin wraz ze zdjęciami k. 221 - 229, opinia biegłej sądowej w zakresie geodezji mgr inż. E. M. k. 268 - 290, zeznania wnioskodawcy R. P. k. 51 - 52, 109 - 110, 216 - 217, 407 v, zeznania uczestników postępowania W. P. (1) k. 110, 408, W. K. k. 217, 408, J. P. k. 217 - 218, 408, H. F. k. 218, 408 ).

T. C. w tym czasie zamieszkiwał już ze swoją rodziną w C.. Działka nr (...) była przez jego wykorzystywana przez kilka lat jako działka rolnicza. Od 1984 r. nie uprawiał działki i nie zajmował się nią w żaden sposób, ale się nią interesował; płacił też podatki. Za jego zgodą działkę nr (...) uprawiał H. P.; część działki bezpośrednio granicząca z działką nr (...) była w posiadaniu C. i E. małż. P. ( książeczka plantatora k. 45 - 46, zawiadomienie k. 47, polisa k. 48, protokół oględzin wraz ze zdjęciami k. 221 - 229, zeznania wnioskodawcy R. P. k. 51 - 52, 109 - 110, 407 v, zeznania uczestniczki postępowania I. C. k. 52 - 53, 110 - 111 ).

H. P. zmarł jako kawaler; był bezdzietny ( bezsporne ).

W 2007 r. R. P. i T. P. podjęli działania zmierzające do formalnego uregulowania kwestii własności części działki nr (...), na której znajduje się budynek mieszkalny pobudowany przez R. i W. małż. P.. Został przygotowany projekt podziału działki; ostatecznie jednak nie doszło do sporządzenia aktu notarialnego przenoszącego własność części działki nr (...) na rzecz R. i W. małż. P.. Negocjacje dotyczyły wówczas całej działki nr (...) lub jej części o powierzchni około 1000 m². Strony rozważały zamianę działek lub sprzedaż części działki nr (...); nie doszło jednak do porozumienia w zakresie ceny, z tym że cena miała stanowić tylko część wartości działki. Problemem była też kwestia ewentualnej zgody żony T. C., której domagał się notariusz mający sporządzać akt, a której nie wyrażała I. C., uznając, że nieruchomość stanowi własność jej męża i jej zgoda nie ma znaczenia. W uzgodnieniach nie uczestniczyła I. C.. T. C. zamieszkiwał z żoną w tym samym budynku mieszkalnym, ale nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego; każde z nich żyło własnym życiem, nie utrzymywali ze sobą właściwie żadnych kontaktów. Zajmowali różne piętra budynku. Ich stosunki poprawiły się dopiero po 2000 r., jednak I. C. dopiero po śmierci T. C. zaczęła się interesować sprawą działki w P. ( decyzja k. 45, postanowienie k. 36, wniosek k. 380, projekt podziału k. 382, notatki T. C. k. 388, zeznania wnioskodawcy R. P. k. 51 - 52, 109 - 110, 216 - 217, zeznania uczestników postępowania I. C. k. 52 - 53, 110 - 111, 220, 408 408 v, W. P. (1) k. 110, 408, J. C. (1) k. 111 - 112, 218 - 219, 408 v, J. P. k. 217 - 218, 408 ).

T. C. zmarł dnia 23 lutego 2014 r. Spadek po nim nabyli żona I. C., córka J. K. i syn J. C. (1) po 1/3 części ( bezsporne ).

W dniu 30 grudnia 2016 r. I. C. złożyła wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przeciwko R. P. i W. P. (2) w przedmiocie wydania części działki nr (...) o powierzchni 10 arów. W sprawie nie doszło do zawarcia ugody ( akta I Co 1037/16 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt sprawy I Co 1037/16, zebranych w sprawie dokumentów, a w szczególności odpisów skróconych aktów stanu cywilnego ( k. 8, 415, 416 ), aktów własności ziemi ( k. 9, 10 ), umowy przekazania gospodarstwa rolnego ( k. 11 ), umowy darowizny ( k. 12 – 14 ), zaświadczeń ( k. 34, 419, 420 ), dokumentacji dotyczącej podziału działki ( k. 35, 36, 239 – 244, 380, 382 - 386 ), książeczki plantatora ( k. 45 – 47 ), protokołu oględzin wraz ze zdjęciami ( k. 221 – 229 ), zdjęć ( k. 49, 312, 387 ), akt uwłaszczeniowych ( koperta k. 60 ), dowodów sprzedaży materiałów budowlanych ( k. 69 – 73 ), rejestru wydatków ( koperta k. 107 ), kopii dokumentów z akt księgi wieczystej ( k. 197 – 210 ), notatek T. C. ( k. 388 ), opinii biegłej sądowej w zakresie geodezji mgr inż. E. M. ( k. 268 – 290 ), zeznań uczestników postępowania J. C. (1) ( k. 53, 111 – 112, 219, 408 v ), W. K. ( k. 217, 408 ), J. P. ( k. 217 – 218, 408 ), H. F. ( k. 218, 408 ) oraz częściowo zeznań wnioskodawcy R. P. ( k. 51 – 52, 109 – 110, 216 – 217, 407, 218 ) oraz uczestniczek postępowania W. P. (1) ( k. 52, 110, 217, 408 ) i I. C. ( k. 52 – 53, 110 – 111, 220, 408 – 408 v ).

Dokonując oceny poszczególnych dowodów przeprowadzonych w sprawie, Sąd miał na uwadze, że wprawdzie uczestnicy postępowania W. K., J. P. i H. F. są blisko spokrewnieni z wnioskodawcą R. P. ( rodzeństwo ), jednakże ich zeznania co do okresu budowy domu i zagospodarowania przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania W. P. (1) są spójne i logiczne; znajdują potwierdzenie w dokumentach w postaci dowodów zakupu materiałów budowlanych czy też podczas oględzin nieruchomości ( budowa szamba ). Podkreślić należy, że wnioskodawca R. P. wraz z żoną zostali zameldowani pod adresem (...) a gmina R. w dniu 29 lutego 1984 r., co wskazuje, że w tej dacie już zamieszkiwali na nieruchomości.

W zakresie terminu budowy budynku mieszkalnego przez wnioskodawcę R. P. nie można, zdaniem Sądu, polegać na zeznaniach uczestników postępowania I. C. i J. C. (1). W tym zakresie ich zeznania mają charakter domniemań. Zarówno I. C., jak i J. C. (1) do śmierci T. C. w 2014 r. nie zajmowali się tą nieruchomością i się nią nie interesowali. J. C. (1) odwiedzał nieruchomość sporadycznie, a I. C. w ogóle nie przebywała na nieruchomości po 1982 r. I. C. zamieszkiwała w tym samym budynku co T. C., jednakże małżonkowie zajmowali osobne piętra budynku i nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego, nie utrzymując w zasadzie żadnych kontaktów. T. C. był natomiast bardzo związany ze swoją siostrą, a matką wnioskodawcy, i jej rodziną, utrzymywał z nimi częste i systematyczne kontakty rodzinne. Pomagał wnioskodawcy w budowie domu, a po tym jak okazało się, że budynek mieszkalny stoi częściowo nie jego działce, zaakceptował sytuację.

W ocenie Sądu, podnoszone przez uczestników postępowania I. C. i J. C. (1) kwestie dotyczące umowy pomiędzy T. C. a R. P. w zakresie zapłaty za działkę, nie dotyczą działki zajętej pod budowę domu oraz bezpośrednio z nim sąsiadującej w granicach obecnie istniejącego ogrodzenia. Zarówno oględziny nieruchomości, jak i opinia biegłej sądowej w zakresie geodezji, wskazują, że powierzchnia zajętej działki nr (...) w granicach ogrodzenia wynosi 0,0317 ha. Nie może budzić wątpliwości, że uzgodnienia dotyczące uregulowania kwestii własności działki prowadzone przez T. C. i R. P. dotyczyły większej powierzchni działki tj. działki o powierzchni około 10 arów, co wynika wprost z dokumentacji geodezyjnej przygotowanej w 2007 r. Wskazuje to, zdaniem Sądu, że zamiarem wnioskodawcy R. P. i jego wuja T. C. było częściowo odpłatne przeniesienie własności części działki nr (...) na rzecz wnioskodawcy; odpłatność miała zapewne dotyczyć powierzchni działki przekraczającej 0,0317 ha. Porównanie powierzchni projektowanej działki w 2007 r. nawet z objętej wnioskiem R. P. – 0,0629 ha wskazuje, że zamiarem stron w 2007 r. było odpłatne przeniesienie własności części działki nr (...), którego celem było być może poprawienie możliwości zagospodarowania otoczenia budynku mieszkalnego przez R. P.. Okoliczność ta nie ma zatem wpływu na ocenę przesłanek zasiedzenia, gdyż dotyczy części działki nr (...) nie objętej wnioskiem o zasiedzenie, a przekraczającej zajętą przez wnioskodawcę część działki.

W ocenie Sądu, przebieg granicy na działce nr (...) pomiędzy działką pozostającą w posiadaniu T. C. a działką pozostającą w posiadaniu wnioskodawcy R. P. i jego żony W. P. (1) potwierdzają przedstawione przez strony zdjęcia oraz ustalenia dokonane podczas oględzin nieruchomości. Kwestię sporną stanowił przebieg granicy w części znajdującej się za budynkiem mieszkalnym.

Z powyższych względów Sąd zlecił biegłej sądowej w zakresie geodezji mgr inż. E. M. sporządzenie opinii na okoliczność wydzielenia z działki nr (...) położonej P. gmina R. działki w dwóch wariantach: w granicach według wskazań wnioskodawcy R. P. oraz według wskazań uczestniczki postępowania I. P.. Biegła sądowa złożyła opinię wraz z projektami podziału działki nr (...) zgodnie ze zleceniem Sądu. Biegła sporządzając projekt podziału uwzględniła stanowiska stron. Wariant nr I dotyczy działki o powierzchni 0,0317 ha. wydzielonej według stanowiska uczestniczki postępowania I. C.. Wariant nr II dotyczy działki o powierzchni 0,0629 ha. wydzielonej według stanowiska wnioskodawcy R. P.. Wskazać należy, że opinia ma charakter pomocniczy, techniczny, w żaden sposób nie odnosząc się do oceny dowodów przedstawionych przez strony.

Zeznania świadków J. B. ( k. 54 ) oraz B. S. ( k. 54 – 55 ) aczkolwiek wiarygodne, nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy; świadkowie nie pamiętają szczegółów dotyczących budowy domu przez wnioskodawcę, jak też zakresu ( powierzchni ) posiadania przez niego działki stanowiącej własność T. C.. Podobnie ocenić należy zeznania uczestnika postępowania E. P. ( k. 408 ), który nie pamięta okoliczności związanych z budową domu.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z obecnie obowiązującym przepisem art. 172 § 1 kc, posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze ( zasiedzenie ). Natomiast § 2 tegoż artykułu stanowi, iż po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Zasiedzenie polega więc na nabyciu prawa przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu. Podstawową funkcją zasiedzenia jest eliminacja długotrwałej rozbieżności między faktycznym wykonywaniem uprawnień właścicielskich a formalnoprawnym stanem własności, co przyczynia się do ustabilizowania i uporządkowania stosunków społecznych pod względem prawnym.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia zostało uzależnione od spełnienia następujących przesłanek: władania nieruchomością jako posiadacz samoistny, upływu ustawowego terminu oraz dobrej lub złej wiary posiadacza.

W tym ogólnym zestawieniu naczelną przesłanką zasiedzenia jest posiadanie samoistne nieruchomości. Można tu odnieść się do pojęcia zawartego w definicyjnej normie art. 336 kc. Zgodnie z tym przepisem, posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Oczywiście w kontekście zasiedzenia mamy na uwadze posiadanie samoistne nie poparte jeszcze tytułem ( prawem ) własności.

Należy wskazać, iż stan posiadania współtworzą: 1) fizyczny element ( corpus ) władania rzeczą oraz 2 ) intelektualny element zamiaru ( animus ) władania rzeczą dla siebie ( animus rem sibi habendi ). W przypadku posiadania samoistnego mamy na uwadze animus domini ( posiadacz samoistny włada rzeczą „jak właściciel” ). Praktycznie zaś wypada kierować się – przy ustalaniu charakteru posiadania – manifestowanym na zewnątrz wobec otoczenia zachowaniem posiadacza ( Kodeks cywilny. Komentarz. J. Ignatowicz - t. I, Warszawa 1972, s. 770 ). Według zewnętrznych znamion zachowania posiadacza można oceniać zarówno corpus jak też animus possidendi. Istotne znaczenie ma również rozpoznanie zdarzenia stanowiącego źródło nabycia posiadania. Wespół z dalszym zachowaniem posiadacza, manifestowanym na zewnątrz, pozwala określać rodzaj posiadania.

W ocenie Sądu, w świetle ustalonego stanu faktycznego należy uznać, że wnioskodawca R. P. i jego żona W. P. (1), co najmniej od dnia 29 lutego 1984 r. ( data zameldowania ), władali częścią działki nr (...) o położonej w P. gmina R. tj. o powierzchni 0,0317 ha w granicach przedstawionych na mapie z projektem podziału działki nr (...) według wariantu I sporządzonej przez biegłą sądową w zakresie geodezji mgr inż. E. M., w sposób samoistny. Sąd ustalił, że kwestia przekroczenia granic działki nr (...) podczas budowy budynku mieszkalnego przez wnioskodawcę R. P. została ujawniona w trakcie trwania budowy. Pomimo tego problemu, budowa za zgodą (...) była kontynuowana. Nie może budzić wątpliwości, że w dniu 29 lutego 1984 r. wnioskodawca R. P. wraz z rodziną zamieszkiwali już na nieruchomości, gdyż zostali tam zameldowani. Działka została ogrodzona i zagospodarowana w obecnie istniejących granicach wyznaczonych ogrodzeniem. Okoliczności te wskazują, że najpóźniej w dniu 29 lutego 1984 r. wnioskodawca wraz z żoną objęli tę część działki nr (...) w samoistne posiadanie, któremu właściciel T. C. nie tylko nie sprzeciwiał się, ale je akceptował. Stosownie do ogólnych zasad – nabycie własności nieruchomości nastąpiło przez zasiedzenie do majątku wspólnego R. i W. małż. P. na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej.

Odnosząc się do wniosku R. P. i uczestniczki postępowania W. P. (1) o zasiedzenie części działki nr (...) o powierzchni 0,629 ha tj. według wariantu II opinii biegłej sądowej w zakresie geodezji mgr inż. E. M., wskazać należy, że wniosek tak sformułowany nie zasługuje na uwzględnienie. Wnioskodawca wskazywał, że część działki nr (...) przewyższająca powierzchnię 0,0317 ha, położona za budynkiem mieszkalnym, znajdowała się w posiadaniu jego rodziców, a następnie brata H. P.. Okoliczność ta nie była kwestionowała przez uczestników postępowania I. C. i J. C. (1).

Niewątpliwie, art. 176 kc dopuszcza możliwość doliczenia czasu posiadania poprzednika. Zgodnie bowiem z art. 176 § 1 i 2 kc, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza. Stosownie zaś do art. 339 kc, domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.

Wskazać należy, że sporna część działki znajdowała się w posiadaniu początkowo rodziców wnioskodawcy, a następnie jego brata H. P.. Posiadanie to miało miejsce za wiedzą i zgodą T. C.. Z tych względów nie można uznać, że miało ono charakter samoistny prowadzący do zasiedzenia. Podkreślić należy, że zarówno z umowy przekazania gospodarstwa rolnego, jak i umowy darowizny, nie wynika, aby nastąpiło przeniesienie posiadania tej części nieruchomości; wymóg ten został podkreślony w umowie przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 14 lutego 1980 r. Korzystanie z tej części działki przez rodziców wnioskodawcy było wynikiem bliskich kontaktów rodzinnych pomiędzy T. C. a jego siostrą C. P., matką wnioskodawcy. Korzystanie z działki było uzgodnione pomiędzy T. C. a H. P..

Podkreślić należy, że R. i W. małż. P., co najmniej od 29 lutego 1984 r., wyłączeniem innych osób korzystali z zajmowanej przez siebie działki i budynku mieszkalnego; wykonali ogrodzenie i wjazd, dokonali nasadzeń drzew i krzewów. Budynek był skanalizowany, miał wykonane przyłącze energetyczne. W późniejszych latach był podłączony do wodociągu.

Kolejnym warunkiem zasiedzenia jest dobra lub zła wiara posiadacza. Dobra wiara nie stanowi samodzielnej przesłanki zasiedzenia nieruchomości. Nabycie posiadania w złej wierze nie wyklucza bowiem zasiedzenia, podobnie nawet jak wiedza co do osoby właściciela nieruchomości, jak tak w sprawie niniejszej. Jednakże dobra lub zła wiara odgrywają istotną rolę w procesie zasiedzenia, decydując o długości terminu zasiedzenia. Trzeba mianowicie pamiętać, że zasiedzenie następuje z upływem krótszego ( dwudziestoletniego lub dziesięcioletniego ) terminu, gdy posiadanie zostało nabyte w dobrej wierze. Natomiast w razie uzyskania posiadania w złej wierze obowiązuje dłuższy ( trzydziestoletni lub dwudziestoletni ) termin zasiedzenia. Decydujące znaczenie dla zasiedzenia ma stan dobrej lub złej wiary w chwili uzyskania posiadania. Pozostawanie w dobrej wierze w chwili nabycia posiadania przesądza o stosowaniu krótszego terminu zasiedzenia. Dłuższy termin zasiedzenia obowiązuje, gdy posiadacz pozostawał w złej wierze już w momencie nabywania posiadania. Trzeba więc stwierdzić, że w dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności. Sąd Najwyższy wielokrotnie dokonywał wykładni pojęcia dobra i zła wiara. W konsekwencji w świetle powszechnie obecnie przyjętego poglądu, osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności, zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego, nie jest samotnym posiadaczem w dobrej wierze.

Jak wynika z powyższego wstępu ustalenie dobrej lub złej wiary, wymaga ustalenia momentu wejścia w posiadanie przedmiotowej nieruchomości. Ten moment ma też zasadnicze znaczenie dla zastosowania określonych przepisów prawa materialnego co do terminów zasiedzenia, które na przestrzeni lat zmieniały się.

Jak wskazano powyżej, Sąd ustalił, jako początek biegu terminu zasiedzenia, datę 29 lutego 1984 r., Sąd miał na uwadze, treść zaświadczenia dotyczącego zameldowania wnioskodawcy R. P. i uczestniczki postępowania W. P. (1) na nieruchomości. W ocenie Sądu, uznać zatem należy, że bieg terminu zasiedzenia należy liczyć od dnia 29 lutego 1984 r., skoro w tej dacie z całą pewnością na nieruchomości zamieszkiwała. Oczywistym jest, w świetle powyższych ustaleń, że nabycie własności tej nieruchomości nie nastąpiło przez wnioskodawcy R. P. i uczestniczki postępowania W. P. (1) w przewidzianej prawem formie. Uwzględniając powyższe, należało więc stwierdzić, iż posiadanie wnioskodawcy R. P. i uczestniczki postępowania W. P. (1) miało charakter posiadania w złej wierze. Oznacza to zastosowanie wydłużonego terminu zasiedzenia.

Kolejną przesłanką zasiedzenia – na co wskazywano już wcześniej – jest upływ terminu. Zasiedzenie następuje bowiem z upływem wyznaczonego przez ustawodawcę terminu. Jak wskazano powyżej, zgodnie z art. 172 § 2 kc posiadacz nieruchomości po upływie lat trzydziestu nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Sąd stwierdził zatem, że nabycie własności przedmiotowej działki nastąpiło na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej na rzecz R. i W. małż. P.. Należy podkreślić, że „dorobkiem małżonków” - a więc przedmiotem ich wspólności - są prawa majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich ( art. 31 kro tzw. współposiadanie bezudziałowe składników majątku wspólnego ). Jest obojętne, czy małżonkowie przez cały okres zasiedzenia byli współposiadaczami nieruchomości, a nawet czy od początku byli małżeństwem. Liczy się jedynie pozostawanie w związku małżeńskim w momencie upływu terminu zasiedzenia. W związku z tym, że R. i W. małż. P. pozostawali w dniu 28 lutego 2014 r. w związku małżeńskim, nie ma nawet znaczenia które z nich – w sposób widoczny na zewnątrz – było posiadaczem samoistnym działki, skoro było to posiadanie samoistne prowadzące do zasiedzenia.

W związku z powyższym Sąd stwierdził, że R. P. i W. P. (1) nabyli przez zasiedzenie z dniem 28 lutego 2014 r. na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej własność zabudowanej nieruchomości położonej w P. gmina R., stanowiącej zabudowaną działkę gruntu, oznaczoną numerem 109/4 o powierzchni 0,0317 ha, przedstawionej na mapie sytuacyjnej z projektem podziału działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), w wariancie I, sporządzonej przez biegłą sądową w zakresie geodezji mgr inż. E. M. w dniu 25 września 2017 r., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego za numerem ewidencyjnym p. (...).2017. (...) w dniu 2 października 2017 r., ustalając jednocześnie, że mapa stanowi integralną część postanowienia.

O kosztach postępowania za I instancję Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc, zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sąd miał na uwadze, że uczestniczka postępowania I. C. została zwolniona od kosztów opinii biegłego sądowego w zakresie geodezji, zaś wnioskodawca R. P. uiścił w toku postępowania obciążającą go część tych kosztów. W związku z tym pozostałe koszty postępowania orzeczone prawomocnymi postanowieniami z dnia 31 maja 2017 r. oraz z dnia 23 października 2017 r. Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Jednocześnie Sąd, z uwagi na treść orzeczenia Sądu Okręgowego w Płocku Wydział Odwoławczy z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie IV Ca 779/16, który przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ciechanowie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za II instancję, zasądził od uczestników postępowania J. C. (1), I. C. i J. C. (2) solidarnie na rzecz wnioskodawcy R. P. kwotę 2450,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania za II instancję. Wskazać należy, że w tym zakresie interesy stron były niewątpliwie sprzeczne, a wniesiona przez wnioskodawcę apelacja była skuteczna. Na kwotę 2450,00 zł składa się opłata sądowa od apelacji w wysokości 2000,00 zł oraz koszty zastępstwa procesowego za II instancję w wysokości 450,00 zł, przy uwzględnieniu wskazanej przez wnioskodawcę wartości przedmiotu sporu 10000,00 zł oraz stawki wynagrodzenia adwokata za II instancję zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( § 2 pkt 4 w zw. z § 5 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 cyt. rozporządzenia ) w brzmieniu obowiązującym od dnia 27 października 2016 r.

W pozostałym zakresie Sąd pozostawił wnioskodawcę i uczestników postępowania przy poniesionych kosztach postępowania związanych z ich udziałem w sprawie.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE