Sygn. akt VIII U 1564/18
Decyzją z dnia 14 maja 2018 r., znak (...)-2018, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustalił K. S., kapitał początkowy i określił jego wartość, na dzień 1 stycznia 1999 r., na kwotę 50 743,11 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 625,83 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 51,26 % - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. 1972 – 1981 przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe ( tj. 11 lat i 13 dni – 132 miesiące); współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 52,32 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawcy nie uwzględniono okresu od 1 września 1977 r. do 31 lipca 1979 r. , gdyż w okresie tym przebywał on na urlopie bezpłatnym , a za okres od 1 września 1968 r. do 26 czerwca 1971 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne.
/decyzja k.40 - 41 plik I akt ZUS/
W dniu 17 lipca 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie K. S. od ww. decyzji, w którym wniósł o wyliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu pracy w Czechosłowacji od 1 lipca 1977 r. do 31 lipca 1979 r. Wnioskodawca podkreślił, że, we wskazanym okresie, był oddelegowany do pracy przez Zakłady (...) w O. , a na powierzonym mu stanowisku tokarza ( w systemie akordowym) otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 4 000,00 koron czeskich oraz opłacał podatki w wysokości 1 000,00 koron czeskich.
/odwołanie k.3/
W odpowiedzi na odwołanie , pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.
/odpowiedź na odwołanie k.5 – 5 odwrót/
Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskodawca K. S. urodził się w dniu (...)
/okoliczność bezsporna/
Zaskarżoną decyzją z dnia 14 maja 2018 r., znak (...)-2018 , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił K. S. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 50 743,11 zł.
/decyzja k.40 - 41 plik I akt ZUS/
Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia wnioskodawcy w następującej wysokości:
za rok 1972 – 20 252,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 30 108,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 67,26 %,
za rok 1973 – 20 252,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 33 576,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 60,32 %,
za rok 1974 – 19 853,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 38 220,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,95 %,
za rok 1975 – 4 400,30 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 46 956,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 28,37 %,
za rok 1976 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 51 372,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 42,92 %,
za rok 1977 – 15 333,12 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 55 152,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 83,40 %,
za rok 1978 – 0,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 58 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 0,00 %,
za rok 1979 – 21 030,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 924,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 78,96 %,
za rok 1980 – 60 610,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 72 480,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 83,62 %,
za rok 1981 – 78 175,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 92 268,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 84,73 %,
za rok 1982 – 40 610,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 92 268,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,68 %,
Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 51,26 %.
/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k. 42 akt ZUS/
W okresie od 1 września 1977 r. do 14 września 1981 r. K. S. był pracownikiem Zakładów (...) w O.. W okresie od 1 września 1977 r. do 31 lipca 1979 r. K. S. przebywał on na urlopie bezpłatnym.
/świadectwo pracy k.13 – 13 odwrót akt ZUS , dokumentacja pracownicza wnioskodawcy w aktach ZUS/
W okresie od 1 września 1977 r. do 31 lipca 1979 r. K. S. świadczył pracę na terenie Czechosłowacji i z tego tytułu podlegał tamtejszemu systemowi ubezpieczeń.
/zaświadczenie czeskiej instytucji ubezpieczeniowej E 205 CZ z dnia 9 sierpnia 2018 r. k.21 – 22/
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.
W myśl art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz.1270) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie z ust 2 kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat. Zgodnie z ust 3 wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.
Zgodnie z art. 174 ust 1 cytowanej ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6, 2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5, 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2. Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust. 3 art. 174, ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 r.
Zgodnie z art.174 ust.2 a przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 ( tj. przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok).
Zgodnie z art. 15 ww. ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.
Wskazać należy, że zgodnie z §21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 roku, nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z §20 punkt 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.
Orzeczenia Sądu Najwyższego, jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, są zgodne co do tego, że ograniczenie w zakresie środków dowodowych, wynikające z §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem, mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 roku sygn. I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257). Przy czym, nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń ubezpieczonego. Twierdzenia te muszą być udowodnione.
Sąd podziela ww. stanowiska, podobnie jak stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 3 września 2013 roku o sygn. akt III AUa 303/13 (Lex nr 1366097), że Sąd nie może ustalać wysokości zarobków na podstawie przypuszczeń, uśrednień, czy też hipotetycznych wyliczeń. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być bowiem uwzględnione tylko wynagrodzenie faktyczne uzyskane przez zainteresowanego w danym okresie. Jego wysokość musi być niewątpliwa i bezwarunkowa, a nie jedynie prawdopodobna. Podkreślić bowiem należy, iż stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały wyznaczone pomiędzy pracodawcą a jego konkretnym pracownikiem.
Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru a następnie kwoty świadczenia emerytalnego.
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że jakkolwiek w okresie od 1 września 1977 r. do 31 lipca 1979 r. K. S. świadczył pracę na terenie Czechosłowacji i z tego tytułu podlegał tamtejszemu systemowi ubezpieczeń , to jednak, w chwili wydawania zaskarżonej decyzji, organ rentowy nie dysponował stosownym zaświadczeniem w tym zakresie ( tj. formularzem E 205 CZ) i wydał decyzję w oparciu o znajdującą się w aktach dokumentację. Tym samym z tego powodu Sąd nie był władny do zmiany decyzji w zaskarżonym przez wnioskodawcę zakresie. Stosownie bowiem do obowiązujących przepisów prawa w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada oceny prawidłowości decyzji według stanu istniejącego w dacie jej wydania. Mimo, że sąd ubezpieczeń społecznych rozpoznaje sprawę merytorycznie na nowo, to jednak, jako organ kontrolny wobec organu rentowego, ma obowiązek odniesienia się do stanu rzeczy, istniejącego w dacie wydania decyzji. Z tej przyczyny, obowiązująca w "klasycznym" procesie cywilnym, reguła wyrażona w art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd bierze pod uwagę stan rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy, doznaje wyjątku w postępowaniu odrębnym, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ze względu na jego szczególny, odwoławczy charakter./tak SA w Szczecinie z dnia 20 lipca 2016 r. ,III AUa 942/15, LEX nr 2121870/ Wynika to z istoty postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w którym sąd dokonuje kontroli wyłącznie tych rozstrzygnięć o prawach i obowiązkach stron, stosunku ubezpieczenia społecznego, które zostały uprzednio podjęte przez organ rentowy. Wprawdzie kontrola ta ma wymiar pełny i wszechstronny, a jednym z jej instrumentów jest możliwość prowadzenia, przez sąd ubezpieczeń społecznych, postępowania dowodowego na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego, to jednak rozstrzygnięcie sprawy, przez sąd ubezpieczeń społecznych (po przeanalizowaniu na nowo wszelkich okoliczności faktycznych i prawnych), musi odnosić się do przedmiotu, objętego treścią decyzji organu rentowego. Zakres kognicji sądu ubezpieczeń społecznych, jest ściśle uzależniony od tego, co było przedmiotem rozstrzygnięcia organu rentowego. Rozpoznawana sprawa jest taką sprawą, gdyż dotyczy kontroli decyzji, w której organ rentowy wydał rozstrzygnięcie stosownie do stanu istniejącego w dacie wydania decyzji ( tj. na podstawie dokumentacji, jaką wówczas dysponował).
Na marginesie Sąd pragnie zaznaczyć ,że w związku z wydanym przez czeską instytucję ubezpieczeniową zaświadczeniem E 205 CZ K. S. może wystąpić z ponownym wnioskiem o przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu od 1 września 1977 r. do 31 lipca 1979 r. tj. pracy na terenie Czechosłowacji. Stosownie bowiem do §10 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent ( t.j. Dz.U. z 1989r., Nr 11, poz.63 ze zm. ) jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju ( § 10 pkt 1 ), albo jeżeli okres zatrudnienia za granicą, przypada przed dniem 1 stycznia 1991r. – kwoty wynagrodzenia przysługujące w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę ( §10 pkt 2 ).
Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa i w oparciu o treść art. 477 14§ 1 k.p.c., oddalił odwołanie K. S..
S.B.