UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2018r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w punkcie 1 oddalił odwołanie ubezpieczonej A. B. od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Oddział w B. z dnia 9 marca 2018r., stwierdzającej,
że ubezpieczona jest jego dłużnikiem z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, określając zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, liczonymi na dzień 9 marca 2018r. w wysokości 77.158,17 zł, w tym:

a) z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od maja 2010r. do stycznia 2015r. w wysokości 34.186,51 zł, odsetek za zwłokę w wysokości 16.873,00 zł,

b) z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów deklaracji 01-39
za okres od maja 2010r. do stycznia 2015r. w wysokości 14.506,81 zł, odsetek
za zwłokę w wysokości 7.217 zł,

c) z tytułu składek na Fundusz Pracy w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39
za okres maja 2010r. do stycznia 2015r. w wysokości 2.922,85 zł, odsetek za zwłokę w wysokości 1.452 zł.

Sąd Okręgowy podniósł, że niespornym w sprawie jest to, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 12 stycznia 2015r. ustalił ubezpieczonej A. B. ustawodawstwo polskie w zakresie ubezpieczeń społecznych, począwszy od dnia 1 maja 2010r.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2015r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej (sygn. akt VI U 314/15) oddalił odwołanie A. B. od opisanej wyżej decyzji
z dnia 12 stycznia 2015r.

Ponadto, Sąd ten stwierdził, że niezakwestionowaną okolicznością w sprawie jest to, iż ubezpieczona w okresie objętym zaskarżonym rozstrzygnięciem zawartym w decyzji, faktycznie prowadziła i prowadzi działalność gospodarczą.

W zaskarżonej decyzji z dnia 9 marca 2018r. organ rentowy ustalił - obciążające ubezpieczoną - zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy.

Odnosząc się do zgłoszonego przez ubezpieczoną odwołania od zaprezentowanej decyzji, Sąd Okręgowy podniósł, że objęcie z mocy ustawy ubezpieczeniem społecznym, zdrowotnym, wiąże się z obowiązkiem opłacania składki na te rodzaje obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. To samo dotyczy składki na Fundusz Pracy. Sąd ten podkreślił przy tym, iż obowiązek ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego jest oparty na zasadzie automatyzmu i przymusu, co oznacza, że osoba, której cechy, jako podmiotu ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego, zostały określone przez ustawę, zostaje objęta ubezpieczeniem
i staje się stroną stosunku ubezpieczenia społecznego, niezależnie od swej woli, na mocy ustawy. Zasady podlegania określonemu rodzajowi ubezpieczeń społecznych wynikają
z przepisów o charakterze bezwzględnie obowiązującym, które kreują określony stosunek ubezpieczenia społecznego z mocy samego prawa i według stanu prawnego z chwili powstania obowiązku ubezpieczenia.

W ocenie tegoż Sądu, zawarte w odwołaniu zarzuty pod adresem zaskarżonej decyzji nie mogą uzasadniać jej zmiany poprzez przyjęcie, że odwołująca się w tym okresie i od maja 2010r. do stycznia 2015r. nie posiada zadłużenia w organie składkowym.

Otóż bowiem Sąd ten, przywołując normy art. 476 § 2 k.p.c. w zw. z art. 477⁹ k.p.c., podniósł, iż zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczany jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego determinowanego odwołaniem od tej decyzji. Zatem przed Sądem Okręgowym ubezpieczona mogła żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy w zakresie jej zadłużenia składkowego i wykazywać swoje racje odnoszące się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją. Nie mogła żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował w swym rozstrzygnięciu zawartym w decyzji z dnia 9 marca 2018r. Kontrolna rola sądu ubezpieczeń musi bowiem korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Sąd Okręgowy zauważył przy tym, iż w decyzji z dnia 9 marca 2018r. organ rentowy rozstrzygał jedynie o istniejącym długu odwołującej względem organu składkowego, a nie zaś o kwestii określenia dla niej właściwego ustawodawstwa z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i wykonywania pracy najemnej na terenie Republiki Słowackiej w zakresie zabezpieczenia społecznego w trybie art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązującego od dnia 1 maja 2010r.

Wreszcie, Sąd Okręgowy przypomniał, że kwestia ustalenia dla wnioskodawczyni właściwego ustawodawstwa, w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Polski i świadczenia pracy najemnej na terenie Słowacji od dnia 1 maja 2010r., została
już w sposób prawomocny przesądzona decyzją z dnia 12 stycznia 2015r.

Stąd - w ocenie tegoż Sądu - nie zachodziła potrzeba przeprowadzenia dowodów zawnioskowanych w odwołaniu przez wnioskodawczynię na okoliczność wykazania,
iż w okresie objętym treścią zaskarżonej decyzji podlegała ustawodawstwu słowackiemu, jako pracownik najemny (art. 217 § 3 k.p.c.).

Zdaniem Sądu Okręgowego, nie ulega wątpliwości, iż odwołująca się, jako osoba prowadzącą działalność gospodarczą, winna sama opłacać, rozliczać składkę
na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, co wynika z treści art. 46 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 81 ustawy z dnia z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
oraz art. 103 ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Sąd ten podniósł przy tym, iż ubezpieczona, inicjując postępowanie sądowe
dla wykazania niezasadności stanowiska organu składkowego zawartego w zaskarżonej decyzji, nie wykazała, że w okresie objętym sporem regulowała swe zobowiązania publiczne względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy na zasadzie art. 477¹⁴
§ 1 k.p.c. odwołanie oddalił. O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.
i art. 99 k.p.c. w związku z treścią § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym od 27 października 2016r.

W apelacji od zaprezentowanego rozstrzygnięcia ubezpieczona zarzuciła Sądowi pierwszej instancji:

1. przedawnienie składek za okres od maja 2010r. do marca 2013r.,

1. wydanie zaskarżanej decyzji przedwcześnie, bez prawomocnego ewentualnego rozstrzygnięcia w zakresie podlegania przez odwołującą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia 1 maja 2010r. do dnia 31 stycznia 2012r. oraz od dnia 1 lutego 2012r. do nadal, co jednocześnie pozbawiło ją możności obrony praw we właściwym postępowaniu, naruszając art. 47 Karty Praw Podstawowych gwarantujący jej prawo do sądu,

2. rażące naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na treść wydanego wyroku,
a to art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 200 z 7 czerwca 2004r., s. 1), zawierającego normę kolizyjną wskazującą na ustawodawstwo właściwe dla ubezpieczenia społecznego osoby normalnie wykonującej pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich Unii, przez co wyłączona jest możliwość ustalenia prawa właściwego dla tego stosunku prawnego w inny sposób,
niż wskazany przez normę dotyczącą koordynacji ubezpieczeń społecznych poprzez stwierdzenie, iż odwołująca była zobowiązana, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, do opłacania składek, podczas gdy z uwagi na okoliczność rzeczywistego wykonywania pracy na terytorium Słowacji i ważnego zgłoszenia
do ubezpieczeń słowackich z tytułu zawartej umowy o pracę najemną, Zakład Ubezpieczeń Społecznych miał możliwość potwierdzenia dla odwołującej się wyłącznie ustawodawstwo słowackie, gdyż temu podlega we wskazanym okresie, zgodnie z literalną wykładnią przepisów rozporządzeń unijnych w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, z uwagi na zatrudnienie na podstawie umów o pracę i rzeczywiste wykonywanie pracy najemnej na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej,

3. rażące naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na treść wydanego wyroku,
a to art. 16 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego poprzez podtrzymanie przez Sąd I instancji decyzji organu ubezpieczeniowego, która nie opiera się na decyzji o objęciu odwołującej ubezpieczeniami z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a ponadto nie uwzględnia
w swej treści art. 13 rozporządzenia nr 883/2004 oraz art. 14 rozporządzenia nr 987/2009,
a zatem nie może być kwalifikowana, jako decyzja w ogóle,

4. rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 284 z 30 października 2009r., s. 1) poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż posiadanie formularza Al przez odwołującą się jest obligatoryjne
i warunkuje zaliczenie jej w poczet ubezpieczonych na terytorium Słowacji, podczas
gdy uzyskanie tego zaświadczenia zależy od woli ubezpieczonego, jak też jest przede wszystkim sfinalizowaniem prawidłowo przeprowadzonej procedury ustalania ustawodawstwa właściwego. Dla ubezpieczonej kluczowe znaczenie mają jedynie registracne listy FO, które potwierdzają ważne zgłoszenie jej do systemu ubezpieczeń, z uwagi
na zawartą umowy o pracę,

5. rażące naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na treść wydanego wyroku,
a to art. 5 rozporządzenia 987/2009 poprzez nieuwzględnienie nadanych odwołującej się numerów ubezpieczenia rodne cisto w dokumentach registracne listy FO, podczas gdy sąd miejsca zamieszkania nie może tej okoliczności zignorować, istnienie bowiem tytułu ubezpieczenia społecznego za granicą wyklucza dokonywanie ustaleń przeciwko dowodowi ubezpieczenia społecznego w innym państwie, co doprowadziło do niedopuszczalnego dualizmu ustawodawstw, w tym zdrowotnego i obciążeniem fiskalnym odwołującej się,

6. rażące naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na treść wydanego wyroku,
a to art. 11 ust 3 lit. a rozporządzenia nr 883/2004 poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, podczas gdy przepis ten nie miał zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ odwołująca się wykonuje nie tylko pracę na własny rachunek w Polsce, ale także od dnia 1 maja 2010r.
do dnia 31 stycznia 2012r. oraz od dnia 1 lutego 2012r. do nadal wykonuje pracę najemną
na Słowacji, nie mającą charakteru marginalnego, w związku z tym, zastosowanie do niej
ma wyłącznie art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004,

7. rażące naruszenie prawa materialnego mające wpływ na treść wydanego wyroku,
a to art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 poprzez jego niezastosowanie i doprowadzenie w rezultacie do sytuacji, w której - wbrew przepisom rozporządzenia - odwołująca się podlega w tym samym czasie ustawodawstwu dwóch różnych państw członkowskich,

8. rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 1, art. 12 ust 1, art. 13 pkt 4 oraz art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich błędne zastosowanie, podczas gdy w sprawie odwołującej się zastosowanie znaleźć powinien wyłącznie art. 13 ust. 3 rozporządzenia
nr 883/2004, zgodnie z którym odwołująca się podlega ustawodawstwu słowackiemu,
jako ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną
za wynagrodzeniem, pozostającą w zbiegu z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku
w całości poprzez jego uchylenie, bądź zmianę w całości w ten sposób, iż Sąd Apelacyjny uchyli zaskarżany wyrok Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej VI Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych wydany dnia 6 czerwca 2018r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt VI U 528/18 oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w Ż. z dnia 9 marca 2018r. (Nr wg RWA: (...),
znak sprawy: (...)/RKS), ponieważ odwołująca się w spornym okresie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na Słowacji, co oznacza, że nie jest zobowiązana
do opłacania należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy, z uwagi na zatrudnienie w innym państwie członkowskim na podstawie umowy
o pracę i wykonywanie pracy najemnej na terenie tego innego państwa członkowskiego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania,
ze wskazaniem na stwierdzone uchybienia.

Zdaniem apelującej, odwołująca się wykonuje nie tylko pracę na własny rachunek
w Polsce, ale także pracę najemną na Słowacji. W związku z tym, do odwołującej się zastosowanie winien mieć wyłącznie art. 13 ust. 3 rozporządzenia podstawowego, zgodnie
z którym osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek
w różnych państwach członkowskich, podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego,
w którym wykonuje swą pracę najemną. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako organ miejsca zamieszkania odwołującej się, był uprawniony tylko do wskazania ustawodawstwa właściwego, stosownie do art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004, czyli ustawodawstwa słowackiego od dnia zawarcia umowy od dnia 1 maja 2010r. do dnia 31 stycznia 2012r.
oraz od dnia 1 lutego 2012r. do nadal, czego zaniechał. Natomiast określenie ustawodawstwa właściwego wskazującego na instytucję miejsca świadczenia pracy najemnej wyłącza ocenę przez instytucje miejsca zamieszkania, czy stosunek prawny będący podstawą objęcia odwołującej się ubezpieczeniem społecznym w kraju świadczenia pracy jest ważny według prawa jej miejsca zamieszkania. Organ ubezpieczeniowy doprowadził do sytuacji, w której odwołująca się prowadząc działalność i wykonując pracę najemną w różnych państwach członkowskich Unii podlega ustawodawstwu więcej, niż jednego państwa, a Sąd orzekając wyrokiem o oddaleniu odwołania, podtrzymał ten niezgodny z prawem stan.

Taki skutek jest - w ocenie skarżącej - niezgodny z celem art. 48-51 TWE (art. 39 i 42 w tekście skonsolidowanym), którym jest zapewnienie, aby pracownicy, w rezultacie wykorzystania prawa do swobodnego przepływu, nie tracili korzyści należnych im
z zabezpieczenia społecznego na podstawie ustawodawstwa danego państwa członkowskiego. Uwzględniając powyższe, decyzji wymiarowej, w której milcząco uczyniono zastrzeżenia,
co do istnienia stosunku prawnego wskazywanego, jako tytuł ubezpieczenia społecznego
w innym państwie, nie można zakwalifikować, jako decyzji wydanej na podstawie art. 16
ust. 2 rozporządzenia nr 987/2009. Wobec czego wyrok, który oddala odwołanie od decyzji, wydanej bez stosownej decyzji o ustawodawstwie właściwym, również nie może się ostać. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie registracnych listów FO winien ustalić ustawodawstwo słowackie (a właściwie tylko stwierdzić zaistniały stan faktyczny). Z kolei, przy braku akceptacji ustawodawstwa innego, niż słowackie, Socialna Poistovna, jako instytucja przyjmująca, była zobowiązana właściwie udowodnić swe stanowisko w tej mierze. Dopiero osiągnięcie należytego porozumienia można byłoby uznać za zrealizowanie norm rozporządzeń o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Przeprowadzona
w sprawie procedura - informacja w szczątkowej zresztą formie, z całą pewnością
nie odpowiada regulacjom procedury koncyliacji i porozumienia, a Socialna Poistovna
nie zakwestionowała ważności zgłoszenia odwołującej się do ubezpieczeń społecznych
na Słowacki z tytułu zawartej umowy o pracę najemną. Wobec zawarcia umowy o pracę
ze słowackim pracodawcą, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
na terenie Polski, nie powstał dla odwołującej się obowiązek opłacania składek
na ubezpieczenie społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne.

Ponadto skarżąca podniosła, że zaskarżony wyrok został wydany mimo, iż brak jest uprzedniej, prawomocnej decyzji o podleganiu przez odwołującą obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, a przecież aktualnym
w jej sprawie pozostaje istnienie transgranicznego zbiegu do ubezpieczeń.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne uznał,
że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Otóż bowiem wskazać należy, iż zgodnie z art. 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L 2004.166.1 - dalej nazywanego rozporządzeniem podstawowym), kluczową zasadą koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej, zakładającą rzeczywiste istnienie konkurencyjnych tytułów ubezpieczenia, jest podleganie ustawodawstwu jednego państwa członkowskiego. Z zasady tej wynikają dyrektywy postępowania dla instytucji państw członkowskich oraz organów odwoławczych regulowane przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L 2009.284.1 - dalej nazywanego rozporządzeniem wykonawczym).

Wobec powyższego, opisana w treści art. z art. 16 rozporządzenia wykonawczego procedura uzgodnień między instytucjami państw członkowskich dotyczących stosowania
art. 13 rozporządzenia podstawowego, toczy się w istocie bez udziału osoby, która wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich.
Kończy się zaś poinformowaniem zainteresowanego przez instytucję właściwą
państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało tymczasowo lub ostatecznie określone, jako mające zastosowane, o tym, które ustawodawstwo zostało tymczasowo
lub ostatecznie określone (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017r.,
III UK 50/16).

W tych okolicznościach, przedmiotem decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jako instytucji państwa członkowskiego, w którym osoba, która wykonuje pracę najemną
i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich, ma miejsce zamieszkania (po przeprowadzeniu procedury uzgodnień między instytucjami państw członkowskich dotyczących stosowania art. 13 rozporządzenia podstawowego) powinno być, zgodnie
z zasadą terytorialności przyjętą w art. 11 ust. 1 rozporządzenia podstawowego i art. 83
ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
nie tyle wskazanie ustawodawstwa właściwego, bo czyni to - zgodnie z art. 16 ust. 5 rozporządzenia wykonawczego - instytucja właściwa (której ustawodawstwo zostało tymczasowo lub ostatecznie określone), lecz będące następstwem tego określenia ustalenie,
że po określonym w decyzji dniu do wymienionej osoby nie ma zastosowania polski system zabezpieczenia społecznego. Odnosząc się wprost do wniosku apelacji o ustalenie ustawodawstwa słowackiego, podnieść należy, iż instytucja miejsca zamieszkania może wydać decyzję, że ustala ustawodawstwo właściwe jej państwa członkowskiego, albo decyzję stwierdzającą, że ustawodawstwo jej państwa nie jest właściwe (tak Krzysztof Ślebzak, Ustalanie ustawodawstwa tymczasowego na podstawie rozporządzeń 883/2004
oraz 987/2009, PiZS 2014 nr 7).

Z przywołanej wyżej, a ujętej w treści art. 11 ust. rozporządzenia
podstawowego, zasady terytorialności wynika, że nie jest dopuszczalna - do czego
w istocie zmierza skarżąca w odwołaniu i apelacji - ocena stosunku prawnego
stanowiącego tytuł ubezpieczenia społecznego w innym państwie członkowskim
przez instytucję miejsca zamieszkania osoby wnoszącej o ustalenie właściwego ustawodawstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013r.,
II UK 333/12).

Wypada przy tym zauważyć, iż jeśli intencją ubezpieczonej jest uzyskanie potwierdzenia podlegania wskazanemu przez nią ustawodawstwu, to temu służy wniosek
o wydanie poświadczenia na formularzu A1, którego podstawę stanowi art. 19 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego. Wówczas ocena takiego żądania należy do organów
i instytucji właściwych tego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo miałoby być zastosowane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2017r., II UK 248/16). Ubezpieczona nie wykazała, że dysponuje stosownym formularzem A1 (formularzem E 101) wydanym przez słowacką instytucję. Legitymowanie się poświadczeniem na formularzu A1
o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w państwie członkowskim miejsca wykonywania pracy najemnej nie może być zatem ignorowane przy ustaleniu ustawodawstwa mającego zastosowanie do zainteresowanego w trybie art. 16 rozporządzenia wykonawczego
(zob. art. 5 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego) i dopiero jego wycofanie lub uznanie
za nieważne, po ponownym rozpatrzeniu podstaw jego wydania, umożliwia ustalenie ustawodawstwa państwa członkowskiego miejsca zamieszkania. Jeśli natomiast chodzi
o dokument w postaci poświadczenia rejestracji systemie ubezpieczenia społecznego innego państwa członkowskiego, to jest on tylko dowodem zgłoszenia do ubezpieczenia, które samo w sobie z całą pewnością nie przesądza o istnieniu ważnego tytułu do objęcia ubezpieczeniem.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy zauważyć,
że organ rentowy ostateczną decyzją z dnia 12 stycznia 2015r. ustalił dla odwołującej się ustawodawstwo polskie w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Podnieść zatem należy za Sądem Najwyższym, iż sąd ubezpieczeń społecznych jest związany ostateczną decyzją organu rentowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
10 czerwca 2008r., I UK 376/07).

Powszechnie przyjmuje się zasadę uwzględniania przez sądy powszechne skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych, która ma swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, czego wyrazem są art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 16 i 97 § 1 pkt 4 k.p.a., a pod rządami Konstytucji RP także
w idei podziału władz (art. 10) oraz działania organów władzy publicznej na podstawie
i w granicach prawa (art. 7).

Przyjmując zatem, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2015r. wyraża stan prawny, a sąd jest związany decyzją administracyjną pochodzącą
od właściwego organu, wydaną w przewidzianym trybie i na podstawie obowiązującego prawa, zaś fakt prowadzenia przez ubezpieczoną w okresie objętym sporem pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski jest między stronami bezsporny, to nie istniała potrzeba stwierdzenia, że od maja 2010r. do stycznia 2015r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej A. B. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu.

Jednocześnie należy zauważyć, że postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji
wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej
jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Natomiast postępowanie przed sądem powszechnym jest
postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ
rentowy.

W realiach niniejszego sporu, postępowanie Sądu sprowadzało się do oceny legalności decyzji organu rentowego z dnia 9 marca 2018r., wydanej w oparciu o przepisy art. 83 ust. 1, art. 68, art. 38 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12, art. 13 pkt 4, art. 46 oraz art. 18 ust. 8 ustawy
z dnia 13 października 1998r. o systemu ubezpieczeń społecznych, art. 81 ustawy z dnia
z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 103 ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy.

Powtarzając, że odwołująca się nie kwestionowała, iż w okresie objętym zaskarżoną decyzją prowadziła działalność gospodarczą na terenie Polski, podnieść również trzeba,
iż nie przedstawiła także dokumentu, który potwierdzałby, że wobec niej zastosowanie mają przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych innego państwa, niż państwo wykonywania działalności gospodarczej. Dokumentem tym był formularz E101, który wraz z wejściem
w życie rozporządzenia 883/2004 został zastąpiony przez formularz A-1. Dokument ten,
na podstawie art. 19 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, jest wydawany na wniosek
pracodawcy lub osoby prowadzącej działalność gospodarczą na własny rachunek
przez właściwe jednostki danego państwa. Zgodnie z art. 5 rozporządzenia 987/2009, dokumenty wydane przez instytucje ubezpieczeniowe dla celów stosowania przepisów
Tytułu II rozporządzenia 883/2004 są akceptowane przez instytucje pozostałych
państw członkowskich tak długo, jak długo nie zostaną wycofane lub uznane
za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane. Gdyby więc
A. B. uzyskała na Słowacji dokument A-1, jego treścią byłby związany
nie tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ale także polski sąd. Opisanego
waloru nie posiada - przywoływane w apelacji - rodne cisto w dokumentach registracne
listy FO.

Odnosząc się zaś do kwestii przedawnienia należności składkowych, podnieść wypada, że zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6. Powołany przepis
był kilkakrotnie nowelizowany. I tak, ustawa z dnia 18 grudnia 2002r. o zmianie ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 241, poz. 2074 ze zm.) dokonała w art. 1 pkt 9 zmiany m.in. art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, stanowiąc, że należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc
od dnia, w którym stały się wymagalne. Mocą powołanej ustawy został także zmieniony przepis art. 24 ust. 5 ustawy systemowej, do którego dodano ust. 5a-5d. Kolejna zmiana okresu przedawnienia została wprowadzona od 1 stycznia 2012 r. Z tym dniem, na podstawie art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 16 września 2011r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli
i przedsiębiorców (Dz. U. nr 232, poz. 1378) zmieniono treść art. 24 ust. 4 ustawy systemowej i skrócono okres przedawnienia składek na ubezpieczenia społeczne z 10 do 5 lat. Zgodnie z art. 27 powołanej ustawy, do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012r. Wedle zasady wynikającej z tego przepisu, do należności składkowych nieprzedawnionych do 1 stycznia 2012r. (według zasad z zastosowaniem 10-letniego okresu przedawnienia) ma zastosowanie 5-letni termin przedawnienia, z tym zastrzeżeniem, że liczy się go nie od daty ich wymagalności, tak jak
o tym stanowi art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, ale od dnia 1 stycznia 2012r. Wyjątek
od tej zasady ustanawia ust. 2 powołanego przepisu, stosownie do którego jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi, wcześniej przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego przepisu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 czerwca 2013r., sygn. akt III AUa 1656/12).

W analizowanym kontekście podnieść trzeba, iż zgodnie z art. 24 ust. 6h ustawy systemowej, bieg terminu przedawnienia należności składkowych ulega zawieszeniu:
w przypadku wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek - od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna (pkt 1); jeżeli wydanie decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd - do dnia,
w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak, niż na okres 2 lat (pkt 2). Wskazane przepisy mają na celu między innymi umożliwienie poboru składek na ubezpieczenie społeczne w sytuacji, gdy (tak jak
w niniejszym sporze) żądanie składkowe jest wynikiem prawomocnego orzeczenia wstępnego, stwierdzającego podstawy do opłacenia składki - podleganie ustawodawstwu polskiemu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2015r.,
I UK 405/14).

W świetle przedstawionych okoliczności, Sąd Okręgowy zasadnie przyjął,
że analizowane żądania składkowe nie były jeszcze przedawnione.

Mając na uwadze zaprezentowane okoliczności, Sąd drugiej instancji na mocy
art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA M.Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE