UZASADNIENIE

Syndyk Masy Upadłości (...) K. we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej D. O. kwoty 153 340 zł 93 gr z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 września 2016 roku do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądanie syndyk wskazał, że pozwana wystawiła na rzecz powódki weksel własny in blanco o charakterze gwarancyjnym. Złożyła również deklarację wekslową, w której zostały określone warunki wypełnienia weksla. Powódka, działając zgodnie z upoważnieniem zawartym w deklaracji wekslowej, wypełniła weksel na sumę 153 340 zł 93 gr. Datę płatności weksla określono na 18 września 2016 roku. Pismem z 25 sierpnia 2016 roku powódka wezwała pozwaną do wykupu weksla, jednak do dnia wniesienia powództwa pozwana nie wywiązała się ze swojego obowiązku.

W dniu 26 stycznia 2017 roku Sąd Okręgowy we W. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, w którym uwzględnił całość żądania powoda. Nakaz zapłaty doręczony został pozwanej 10 lutego 2017 roku.

Pozwana złożyła zarzuty w postępowaniu nakazowym. Wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i o oddalenie powództwa w całości.

Przyznała, że zawarła z (...) we W. umowę pożyczki, która została zabezpieczona wekslem gwarancyjnym in blanco. Spłaciła częściowo swoje zobowiązanie. Jednocześnie powód był na bieżąco informowany o przejściowych kłopotach finansowych pozwanej. Z pracownikami powoda były prowadzone rozmowy telefoniczne, które doprowadziły do sytuacji, że po wpisaniu przez pozwaną hipoteki umownej na rzecz powoda miała zostać zawarta ugoda, którą dług miał zostać rozłożony na raty. Wpisanie hipoteki było jedynym warunkiem zawarcia ugody stawianym przez powoda. Po tym fakcie powód przestał być zainteresowany zawarciem ugody, nie odpowiadał na telefony pozwanej i na pisma jej pełnomocnika. Zdaniem pozwanej została ona oszukana przez powoda.

Pozwana wskazała również na art. 75c pr.bank. oraz art. 36 ustawy o (...). Z przepisów tych wynika, że bank jest zobowiązany przy wezwaniu do zapłaty poinformować dłużnika o możliwości złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, a dłużnik ma prawo złożyć taki wniosek w terminie 14 dni. Bank powinien wydać decyzję również negatywną i uzasadnić ją na piśmie. Tych warunków powód nie spełnił, dlatego też, w przekonaniu pozwanej pozew powinien zostać odrzucony, ewentualnie oddalony. Pozwana wskazała również, że Prezes Komisji Nadzoru Finansowego nałożył na prezesów banków (...)-ów obowiązek dostosowania procedur do nowych przepisów, które weszły w życie w październiku 2015 roku.

W odpowiedzi na zarzuty powód podtrzymał powództwo i wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w całości.

Powód przyznał, że pozwana prowadziła ze (...) rozmowy mające na celu restrukturyzację długu. Nie kwestionowała też, zdaniem powoda wysokości kwoty, na którą wypełniony został weksel in blanco.

Zdaniem powoda zarzut naruszenia art. 75c pr.bank. jest całkowicie bezskuteczny, albowiem (...) umożliwił pozwanej restrukturyzację zadłużenia, jednak pozwana nie wypełniła wszystkich nałożonych na nią warunków, wobec czego nie doszło do przedmiotowej restrukturyzacji.

Na rozprawie w dniu 29 stycznia 2018 roku pełnomocnik pozwanej dodatkowo wskazał, że wypowiedzenie nie było skuteczne albowiem powód nie zachował terminów, które sam wyznaczył w wezwaniach skierowanych do domu pozwanej.

W piśmie z dnia 6 lutego 2018r. pełnomocnik pozwanej oświadczył, że pozwana nigdy nie uznała powództwa co do zasady. Podtrzymał zarzut niewykonania zobowiązania nałożonego na (...) przepisami art. 75c pr.bank. w związku z art. 36 ustawy o (...). Wskazał że pozwana nie odniosła się do sumy wekslowej tylko z tego powodu, że podniosła zarzut przedwczesnego wniesienia powództwa. W tej sytuacji kwota na wekslu nie ma znaczenia. Wskazał, że pismo powoda z 16 września 2016 roku nie zostało skutecznie doręczone a ponadto, że nie zawiera wymaganych art. 75c pr.bank. klauzul.

Wyrokiem z dnia 29 maja 2018r. Sąd Okręgowy we W.:

I. uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i powództwo oddala;

II. zasądził od powoda Syndyka Masy Upadłości (...) (...) we W. na rzecz pozwanej D. O. kwotę 11 168 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

9 czerwca 2015 roku D. O. podpisała ze (...) we W. umowę pożyczki numer (...). W jej treści ustalono, że pożyczka wyniesie 150 000 zł, zostanie udzielona na okres od 9 czerwca 2015 roku do 9 czerwca 2021 roku. Całkowita kwota do zapłaty wyniesie 215 650 zł 99 gr. Spłata pożyczki miała następować w ratach miesięcznych, zgodnie z dołączonym harmonogramem.

Zabezpieczeniem pożyczki miało być przewłaszczenie prawa własności ruchomości oraz weksel in blanco. 9 czerwca 2015 roku D. O. wystawiła weksel własny in blanco, do którego wypełnienia upoważniła Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową K. w upadłości.

Tego samego dnia pozwana podpisała deklarację wekslową, z której wynikało, że złożyła do dyspozycji (...) we W. weksel in blanco. Pozwana zgodziła się, że (...) ma prawo wypełnić weksel w każdym czasie, w przypadku niedotrzymania umownych terminów spłaty zadłużenia, na sumę odpowiadającą zadłużeniu wraz z odsetkami i innymi należnościami, wynikającymi z umowy kredytu z dnia 9 czerwca 2015 roku nr (...). Ponadto (...) we W. mógł wypełnić weksel we wszystkich wypadkach, gdy służy mu prawo ściągnięcia swojej wierzytelności przed nadejściem terminu płatności, na sumę odpowiadającą zadłużeniu. Mógł również opatrzyć weksel datą płatności wg swojego uznania, zawiadamiając o tym listem poleconym pozwaną. Ustalono w deklaracji, że weksel płatny będzie w kasie (...) oraz, że weksel może być zaopatrzony klauzulę „ bez protestu”.

Weksel stanowił zabezpieczenie umowy kredytu. 16 grudnia 2015 roku (...) we W. w wezwał pozwaną do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy kredytu. W wezwaniu wskazano, że w dniu 16 grudnia 2015 roku zadłużenie wynosiło: 1610 zł 63 gr z tytułu kapitału, 1169 zł 25 gr z tytułu odsetek umownych, 3 zł 9 gr z tytułu odsetek karnych, 35 zł z tytułu kosztów wezwania i powiadomienia poręczycieli, razem kwotę 2817 zł 97 gr. W wezwaniu wskazano, że za każdy dzień zwłoki będą naliczone odsetki w skali 10 % rocznie.

10 lutego 2016 roku (...) we W. wezwał pozwaną do zapłaty zadłużenia z tytułu zawartej umowy (...). Wskazał, że na dzień 10 lutego 2016 roku zadłużenie wynosi 4794 zł 77 gr z tytułu kapitału, 2820 zł 69 gr z tytułu odsetek umownych, 1 zł 31 gr z tytułu odsetek karnych, oraz 35 zł z tytułu kosztów wezwania i powiadomienia poręczycieli, łącznie 7657 zł 77 gr. W wezwaniu wskazano że za każdy dzień zwłoki liczone będą odsetki karne w skali 10 % rocznie. 8 marca 2016 roku w siedzibie (...) we W. doszło do spotkania, w którym uczestniczyła pozwana D. O. oraz przedstawiciele powoda w osobach: E. G., Pełnomocnika Zarządcy Komisarycznego od 15 czerwca 2015 roku, A. K., Kierownika, i E. Ł., Kierownika D. Kredytów. Ze spotkania została sporządzona notatka, której pozwana nie podpisała. Notatka została sporządzona po spotkaniu przez pracowników (...). Pozwana nie była powiadomiona o tym, że została sporządzona.

Na spotkaniu pozwana poinformowała o swoich problemach ze spłatą zobowiązań wobec (...) i innych wierzycieli. Poinformowała również, że zmuszona była zbyć przewłaszczone na rzecz (...) ruchomości oraz, że środki uzyskane ze sprzedaży nie zostały przeznaczone na spłatę długów wobec (...).

W dniu tym pozwana zalegała z zapłatą trzech rat i zaproponowała, że będzie dokonywała miesięcznych wpłat w wysokości 500 zł do września 2016 roku, natomiast we wrześniu 2016 roku dokona spłaty większej kwoty pożyczki z dochodów uzyskanych ze sprzedaży płodów rolnych.

To pozwana zaproponowała pracownikom (...) zabezpieczenie spłaty pożyczki przez ustanowienie hipoteki na nieruchomości stanowiąc jej własność. Natomiast (...) zobowiązał się do przygotowania aneksu do umowy pożyczki i przygotowania wniosku o wpis w księdze wieczystej.

Na dokumencie zawierającym notatkę świadek E. G. dokonał odręcznej adnotacji: „Czekamy do uprawomocnienia wpisu (musimy mieć odpis z KW z wpisem) z dalszymi ruchami”. Ta adnotacja stanowiła rekomendację co do dalszych czynności wobec dłużniczki.

Pracownicy banku uczestniczący w spotkaniu z pozwaną w dniu 8 marca 2016 roku nie mieli żadnego umocowania do dokonywania jakichkolwiek czynność, mogli jedynie rekomendować działania wobec dłużniczki Zarządcy Komisarycznemu.

14 marca 2016 roku strony umowy zawarły aneks nr (...) do pożyczki, w którym określono, że zabezpieczeniem spłaty będzie weksel in blanco oraz hipoteka na nieruchomości. Pozwana złożyła oświadczenie, że ustanawia na swojej nieruchomości hipotekę umowną do kwoty 225 000 zł. Oświadczenie to stanowiło podstawę wpisu hipoteki w dziale IV księgi wieczystej (...). Pozwana złożyła oświadczenie o ustanowieniu hipoteki na nieruchomości dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) do wysokości 225 000 zł.

Pozwana otrzymała od pracownicy (...) we W. E. Ł. e-maila, w którym została poinformowana, że powinna dopełnić formalności związanych z ustanowieniem zabezpieczenia przez wpis hipoteki. Wskazano jej konto sądowe, na którym powinna dokonać opłaty sądowej w kwocie 200 zł i konto sądowe na które powinna dokonać opłaty skarbowej w kwocie 19 zł. Wskazano też, że zgodnie z rozmową telefoniczną termin do złożenia wniosku w Sądzie Rejonowym w S. ustalono na 14 marca 2016 roku.

16 maja 2016 roku pozwana otrzymała pismo, w którym (...) wyzywał ją do dostarczenia dokumentu potwierdzającego dokonanie wpisu hipoteki. Dokument miał zostać dostarczony w terminie nieprzekraczalnym 7 dni. Poinformowano, że brak dostarczenia tego dokumentu skutkować będzie wypowiedzeniem warunków umowy pożyczki. Pozwana odebrała pismo 20 maja 2016 roku. Tego samego dnia została wpisana hipoteka na rzecz (...).

31 maja 2016 roku Sąd Rejonowy V Wydział Gospodarczy w T. ogłosił upadłość (...) K. we W., wyznaczył Sędziego komisarza oraz wyznaczył Syndyka masy upadłości w osobie K. G..

8 czerwca 2016 roku syndyk K. G. wezwał pozwaną do zapłaty zaległych rat w kwocie 15 730 zł 34 gr w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma. Poinformował, że w przypadku braku wpłaty w zakreślonym terminie dokona wyceny wierzytelności przez biegłego w celu sprzedaży zobowiązania do zewnętrznej firmy windykacyjnej. Pismo to pozwana odebrała 17 czerwca 2016 roku.

14 czerwca 2016 roku Syndyk dokonał zawiadomienia pozwanej o wypowiedzeniu umowy. W piśmie wskazano, że w dniu 9 czerwca 2016 roku została podjęta przez Zarządcę Komisarycznego, decyzja którą wypowiedziano umowę pożyczki nr (...). Decyzji nie dołączono. Wskazał na 30 dniowy termin wypowiedzenia, który rozpoczynał swój bieg z chwilą otrzymania zawiadomienia o wypowiedzeniu umowy. Wskazał, że kwota zadłużenia na dzień 9 czerwca 2016 roku wynosiła 142 258 zł 80 gr kapitału, 7047 zł 82 gr odsetek umownych, 218 zł 72 gr odsetek karnych, łącznie 149 525 zł 34 gr. Pismo zostało doręczone D. O. 1 lipca 2016 roku.

25 sierpnia 2016 roku Syndyk wezwał pozwaną do wykupu weksla na kwotę 153 340 zł 93 gr. Poinformował, że weksel został wypełniony na kwotę odpowiadającą zadłużeniu, na które składają się należność główna, odsetki, prowizje i inne powstałe z tego tytułu opłaty i koszty. Wskazał w wezwaniu, że weksel opatrzono datą płatności 18 września 2016 roku. Wskazał też miejsce płatności weksla i rachunek na który należy przelać żądaną kwotę. Wezwanie zostało doręczone pozwanej D. O. w dniu 12 września 2016 r.

Przed 14 czerwca 2016 roku ani też później pozwana nie była informowana przez powoda, czy przez jego poprzednika prawnego o możliwości restrukturyzacji długu.

9 września 2016 roku D. O. wystosowała do (...) we W. pismo, w którym informowała, że wezwanie do zapłaty z 8 czerwca 2016 roku jest przedwczesne. Wskazywała, że aneksem do umowy z dnia 14 marca 2016 roku strony ustaliły, że pozwana dokona wpisu hipoteki na swojej nieruchomości na rzecz (...). Po dokonaniu wpisu strony miały negocjować warunki porozumienia. Wskazała, że było to ustalone w rozmowach oraz korespondencji z pracownikiem (...). Z kolei 21 października 2016 roku pozwana zwróciła się z pismem do powoda, w którym informowała, że jej zdaniem wezwanie do wykupu weksla jest przedwczesne. W dalszym ciągu wyrażała chęć zawarcia ugody.

16 września 2016 roku Syndyk K. G. wystosował do pozwanej pismo, w którym informował ją, że jego zdaniem wypowiedzenie warunków umowy pożyczki było zasadne, albowiem nie dopełniła ona zobowiązania, które podjęła na spotkaniu w dniu 8 marca 2016 roku.

Wobec pozwanej prowadzona była egzekucja na podstawie nakazu wydanego w niniejszej sprawie, zaopatrzonego w klauzulę. Komornik wyegzekwował do dnia 7 marca 2018 roku kwotę 3071 zł 79 gr.

W dniu 27 kwietnia 2018 roku, w czasie trwania procesu pozwana skierowała do powoda pismo, w którym proponowała zawarcie ugody o określonej w piśmie treści. W piśmie tym oświadczyła, że nie kwestionuje roszczenia z tytułu umowy pożyczki co do zasady i kwoty długu.

Sąd Okręgowy zważył, że stan faktyczny w sprawie ustalił w oparciu o dokumenty, niesporne z nimi zeznania świadków i pozwanej, w takim zakresie, w jakim były spójne.

Sporna pozostawała okoliczność, czy pozwana została zobowiązana do przedstawienia dokumentów dotyczących jej sytuacji finansowej, w szczególności dotyczącej innych kredytów bankowych pod warunkiem, że nieprzedstawienie tych dokumentów w określonym terminie spowoduje wypowiedzenie umowy.

Okoliczności tej powód nie udowodnił, choć się na nią powoływał. Wprawdzie w notatce z dnia 8 marca 2016 roku, sporządzonej po spotkaniu z D. O. przez E. Ł. zawarta była informacja, że pozwana została zobowiązana do dostarczenia do dnia 15 marca 2016 roku opinii bankowych dotyczących zobowiązań w tych instytucjach, a także zobowiązana do sporządzenia pisma na temat swojej sytuacji materialnej i majątkowej, zawierającego tabelę banków i instytucji finansowych, wysokość zadłużenia i formę zabezpieczenia transakcji, jednak pozwana zaprzeczyła temu. Bezsporne natomiast jest, że pracownicy banku biorący udział w spotkaniu 8 marca 2016 roku nie mieli umocowania do podejmowania jakichkolwiek decyzji w imieniu Zarządcy Komisarycznego, co za tym idzie nie mogli również nakładać na jakiegokolwiek klienta banku obowiązków pod warunkiem. Niesporne jest też, że pozwana nie otrzyma podpisanego przez osobę upoważnioną do działania w imieniu (...) zobowiązania do dokonania takich czynności pod wskazanym warunkiem.

W sprawie bezsporne jest również, że pozwana nigdy nie była poinformowana o możliwości restrukturyzacji. Z taką inicjatywą wystąpiła sama. Bezsporne jest również, że powód przed wypowiedzeniem umowy nie wydał jakiejkolwiek decyzji dotyczącej restrukturyzacji.

Ustawą z dnia 25 września 2015 roku o zmianie ustawy pr.bank. oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1854) zmieniono art. 48k ust. 2 i art. 75 ust. 1, dodano art. 75c i uchylono artykuły 96- 98 pr.bank. Celem ustawy było dostosowanie systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015 r. (sygn. akt P 45/12). Ustawa uchylała przepisy dotyczące wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego. Regulowała także procedurę restrukturyzacji zadłużenia kredytobiorców i pożyczkobiorców. Dodano przepis obligujący bank, by na wniosek kredytobiorcy, umożliwił restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Datą wejścia w życie ustawy był 27 listopada 2015 roku.

Od tej daty również (...)-i, na podstawie artykułu 36 ust. 1 (również zmienionego wyżej wymienioną ustawą) ustawy o Spółdzielczych kasach oszczędnościowo- kredytowych (Dz.U. 2017. 2065 t.j.) miały obowiązek stosować wymienione przepisy pr.bank.

Przepisy art. 75c wskazują, że:

1. Jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych.

2. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

3. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

4. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę.

5. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

6. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.

Bezsporne w sprawie było, że (...) (Zarządca Komisaryczny a później Syndyk) nie poinformował pozwanej o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, o którym mowa w art. 75c ust. 1, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank nie umożliwił również restrukturyzacji zadłużenia przez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, pomimo, że dwukrotnie wniosek (ustny) o to składała pozwana. Nie dokonał oceny sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Nie uzgodnił warunków restrukturyzacji. Nie odrzucił też formalnie wniosku o restrukturyzację (jeżeli uznać za taki ustną prośbę pozwanej), bowiem pozwana wniosku na piśmie nie składała. Bank nie przekazał pozwanej szczegółowego, pisemnego wyjaśnienia dotyczącego przyczyny nieuwzględnienia jej wniosku o restrukturyzację.

Wobec tego zdaniem Sądu Okręgowego uznać należy, że nie zostały spełnione warunki określone wskazanym przepisem. Zdaniem Sądu Okręgowego określone tym przepisem warunki mają skutek w postaci braku możliwości wypowiedzenia umowy kredytu.

Każdy przepis prawa stawiając wymagania, powinien mieć określone sankcje w wypadku ich nie spełnienia. Niewątpliwie wobec treści wskazanych przepisów powstały wątpliwości interpretacyjne. Po wprowadzeniu przepisów stanowisko w tym zakresie zajęła, w dniu 27 listopada 2015 roku, między innymi Rada Prawa Bankowego przy (...) Banków (...). Stanowisko zajęła również Komisja Nadzoru Finansowego, w dniu 25 lutego 2016 roku, w piśmie o sygnaturze (...) (...), kierowanym do Prezesów Zarządów Banków i Prezesów Zarządów (...). Nowelizacją zajmowała się również doktryna.

Zdaniem Sądu Okręgowego przepis art. 75c pr.bank. wprowadzony został dla ochrony interesów kredytobiorcy i pożyczkobiorcy. Niewątpliwie jego wprowadzenie usuwało w czasie możliwość skorzystania przez bank (czy odpowiednio (...)) ze środków prawnych w zw. z opóźnieniem ze spłatą kredytu. Kredytobiorca uzyskiwał dodatkowy termin na spłatę zobowiązania, ewentualnie na złożenie wniosku o restrukturyzację.

Wszystkie reguły określone w tym przepisie powinny być przyjmowane bez zmian do umów pożyczek pieniężnych, co wynika wprost z ust. 6 art. 75c.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie jest dopuszczalne wypowiedzenie umowy kredytowej, bez spełnienia warunków określonych tym przepisem. Oznacza to, że w tej sprawie (...) (ew. następcy prawni) najpierw powinien doręczyć pozwanej wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 pr.bank., odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu, nie krótszego niż 14 dni roboczych lub na złożenie wniosku o restrukturyzację, a dopiero po upływie tego terminu złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku, gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione czynność prawna polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). Nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu.

W tej sprawie powód domagał się zapłaty z weksla. Pozwana mogła zgłosić wszystkie zarzuty dotyczące umowy pożyczki, w szczególności te dotyczące wypełnienia weksla zgodnie z deklaracją wekslową. Jak wynika z powyższego, zdaniem Sądu Okręgowego weksel nie został wypełniony zgodnie z tą deklaracją, bowiem w dacie jego wypełnienia nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, a więc nie była wymagalna należność określona wekslem.

Wobec powyższego nakaz zapłaty w postepowaniu nakazowym należało uchylić a powództwo oddalić jako bezzasadne, na podstawie wskazanych wyżej przepisów prawa (pkt. I wyroku).

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z jego wynikiem, na podstawie art. 98 k.p.c. Na koszty pozwanej składała się opłata od sprzeciwu od nakazu zapłaty w wysokości 5751 zł, koszty pełnomocnika w kwocie 5400 zł oraz koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, łącznie 11 168 zł, o zwrocie której to kwoty orzeczono w pkt II.

Apelację od tego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości,

zarzucając:

1. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 §1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, dokonanie oceny materiału wbrew zasadom logiki, doświadczenia życiowego, tj. dokonanie dowolnej oceny dowodów, na skutek czego Sąd I instancji uznał, że Powód nie wykazał, że D. O. (dalej Pozwana) zobowiązana była się dostarczenia do (...) (dalej Kasa) dokumentów, koniecznych do przeprowadzenia oceny sytuacji finansowo-gospodarczej Pozwanej, podczas gdy z przedłożonych przez Stronę powodową dokumentów, a także z przeprowadzonych dowodów z zeznań świadków w sposób bezsprzeczny wnika, że Pozwana miała dostarczyć do Kasy takie dokumenty, celem umożliwienia przeprowadzenia oceny jej sytuacji finansowo-gospodarczej, a w dalszej kolejności podjęcia decyzji, co do ewentualnej restrukturyzacji zadłużenia, co oznacza, że Pozwanej została umożliwiona restrukturyzacja zadłużenia, jednak Pozwana nie dostarczyła takich dokumentów, przez co nie mogła zostać podjęta decyzja o restrukturyzacji zadłużenia;

2. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu, na podstawie zeznań świadka A. K., że Pozwana nie była informowana o możliwości restrukturyzacji długu, podczas gdy z zeznań świadka A. K. wynika wprost odmienny wniosek;

3. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 §1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, polegający na zaniechaniu przez Sąd I instancji poczynienia ustaleń w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, co do wymagalnej na dzień wydania Wyroku kwoty zadłużenia Pozwanej z tytułu umowy pożyczki, pomimo dojścia przez Sąd I instancji do przekonania, że umowa pożyczki nie została skutecznie wypowiedziana, a tym samym na dzień wydania Wyroku umowa obowiązywała, Pozwana nie spłacała zadłużenia z tytułu umowy pożyczki i w trakcie procesu narastała kwota wymagalnego zadłużenia Pozwanej z tytułu umowy pożyczki względem Powoda;

4. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 316 §1 k.p.c., poprzez brak wzięcia przez Sąd I instancji za podstawę rozstrzygnięcia, w sytuacji, w której Sąd I instancji doszedł do przekonania, że umowa pożyczki nie została skutecznie wypowiedziana i w dalszym ciągu obowiązuje, aktualnego na dzień wydania Wyroku stanu wymagalnego zadłużenia Pozwanej z tytułu umowy pożyczki względem Powoda;

5. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 75c ustawy Praw bankowe (dalej Pr.b.) w zw. z at. 36 ust. 1a ustawy o Spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych ialej u.s.k.o.k.) poprzez ich niewłaściwą wykładnię polegająca na uznaniu, że wypowiedzenie umowy kredytu/pożyczki jest dopuszczalne przez Kasę jedynie po spełnieniu warunków określonych tym przepisem, w konsekwencji czego Sąd I instancji uznał, że dochodzona w postępowaniu kwota zadłużenia z tytułu umowy pożyczki nie była wymagalna na dzień wypełnienia weksla, co skutkowało uchyleniem wydanego w sprawie nakazu zapłaty w całości i oddaleniem powództwa w całości gdy tymczasem treść art. 75c Pr.b. nie pozwala na przyjęcie, że wypowiedzenie umowy kredytu/pożyczki musu być poprzedzone spełnieniem warunków z art. 75c Pr.b.;

6. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 58 §1 k.c. w zw. z art. 75c Pr.b. oraz art. 36 ust.la u.s.k.o.k. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że oświadczenie o wypowiedzeniu zawartej z Pozwaną umowy pożyczki było nieważne na podstawie art. 58 §1 k.c., z uwagi na okoliczność, że wypowiedzenie nie było poprzedzone czynnościami opisanymi w art. 75c Pr.b., a więc sprzeczne z regulacją art. 75c Pr.b., w konsekwencji czego kwota zadłużenia z tytułu umowy pożyczki, na którą został wypełniony weksel, zdaniem Sądu I instancji nie była wymagalna, weksel wypełniony na kwotę tego zadłużenia został wypełniony nie zgodnie z deklaracją wekslową, nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany na podstawie tego weksla podlegał uchyleniu w całości, a powództwo oddaleniu w całości, podczas gdy Pozwana miała możliwość dokonania restrukturyzacji, tj. ratio legis art. 75c Pr.b. zostało zrealizowane w stanie faktycznym sprawy, oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki zostało skutecznie złożone, cała kwota zadłużenia z tytułu umowy pożyczki została postawiona w stan wymagalności na dzień wypełnienia weksla, weksel został wypełniony prawidłowo, a zatem nakaz zapłaty wydany na podstawie takiego weksla powinien zostać utrzymany w mocy w całości.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżący wniósł o:

I. zmianę w całości zaskarżonego Wyroku poprzez utrzymanie w całości wydanego w sprawie nakazu zapłaty z dnia 26 stycznia 2017 roku (dalej Nakaz Zapłaty), względnie utrzymanie Nakazu Zapłaty w części i zasądzenie pozostałej części dochodzonej kwoty nieobjętej Nakazem, względnie uchylenie Nakazu Zapłaty w całości i zasądzenie dochodzonej pozwem kwoty w całości, a także zasądzenie od Pozwanej na rzecz Powoda kosztów procesu przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

II. ewentualnie uchylenie Wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;

III zasądzenie od Pozwanej na rzecz Powoda kosztów procesu przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana domagała się jej oddalenia oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda nie znajdowała uzasadnionych podstaw.

Na wstępie rozważań wskazać należy, że Sąd II instancji w systemie apelacji pełnej zobowiązany jest dokonać własnych ustaleń faktycznych, jeżeli natomiast podziela ustalenia Sądu I instancji wystarczającym jest powołanie się na nie bez potrzeby ponownego ich przytaczania. Mając na względzie powyższe uwagi Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne poczynione w przedmiotowej sprawie przez Sąd Okręgowy i uczynił je również podstawą swojego rozstrzygnięcia, uznając za zbędne ponowne ich powtarzanie.

W ramach zarzutów naruszenia zarówno prawa procesowego jak i materialnego apelacja zmierza do podważenia stanowiska Sądu a quo, że umowa pożyczki nie została skutecznie wypowiedziana.

Wbrew przy tym zarzutom apelacji Sąd Okręgowy przy ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie dopuścił się naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c.

Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają trzy czynniki: logiczny, ustawowy oraz ideologiczny. Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Rozumowanie sędziego z reguły ma charakter rozumowania dedukcyjnego (rzadziej redukcyjnego), powinien on zatem kierować się określonymi schematami, przewidzianymi w logice formalnej dla tego typu rozumowania. W konsekwencji między wnioskami sądu, które wyprowadza on przy ocenie poszczególnych dowodów, nie mogą istnieć sprzeczności. Wszystkie wnioski muszą stanowić logiczną całość. Sąd może dawać wiarę tym lub innym świadkom, czyli swobodnie oceniać ich zeznania, nie może jednak na tle tych zeznań budować wniosków, które z nich nie wynikają (np. orzeczenie SN z dnia 26 listopada 1949 r., WaC 154/49, DPP 1950, nr 3; wyrok SN z dnia 29 sierpnia 1974 r., I CR 338/74, Biul. SN 1974, nr 12, s. 227; wyrok SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 1/79, OSNCP 1980, nr 10, poz. 200). Por. także S. Rejman, Granice sędziowskiej swobodnej oceny dowodów, BMS 1961, nr 7–8.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. To, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego, nie oznacza naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Ocena dowodów należy bowiem do sądu orzekającego i nawet w sytuacji, w której z dowodu można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Wprawdzie Sąd Okręgowy nie wyjaśnił z jakich przyczyn i w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom świadków oraz pozwanej, ograniczając się wbrew brzmieniu art. 328 § 2 k.p.c. do lakonicznego stwierdzenia, że ten materiał dowodowy uznał za wiarygodne źródło ustaleń faktycznych w zakresie w jakim zeznania te były niesporne, w zakresie w jakim były spójne. Sąd Okręgowy nie wyjaśnił przy tym z jakim innym materiałem i w jakim zakresie ten określony materiał dowodowy pozostawał spójny. Zważyć przy tym należy, że uzasadnienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. sprowadza się do przedstawienia własnego punktu widzenia skarżącego na zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Natomiast skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak SN w orz. z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, LexPolonica nr 1934200, niepubl., por. również orz. SN: z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, LexPolonica nr 345713 (OSNC 2000, nr 10, poz. 189, oraz z 5 sierpnia 1999 r., II UKN 76/99, LexPolonica nr 346462, OSNAPiUS 2000, nr 19, poz. 732). Tego w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. zabrakło. Ponadto niezależnie od uchybień Sądu Okręgowego w sporządzeniu uzasadnienia w zakresie dotyczącym omówienia wyników postępowania dowodowego, jego rozstrzygnięcie odpowiada prawu, z niewadliwych ustaleń faktycznych Sąd a quo wyciągnął słuszne wnioski.

Skarżący w apelacji zarzuca błąd co do ustaleń faktycznych, polegający na uznaniu, że pozwana nie była informowana o możliwości restrukturyzacji. Zważyć przy tym należy, że z zeznań świadka A. K. wynika, iż notatka dnia 8 marca 2016r. rozwiązywała problem dodatkowego zabezpieczenia umowy pożyczki. Wprawdzie świadek zeznała, iż pozwana była informowana o możliwości restrukturyzacji na tym spotkaniu. Ta wypowiedź nie jest spójna z zeznaniami świadka E. G., z których wynika, że spotkanie dotyczyło kwestii ustanowienia nowego zabezpieczenia dla umowy, natomiast fakt, że mogło dojść do restrukturyzacji świadek nie wykluczał, ale było to jego prywatne zdanie. Świadek E. Ł. wskazała, że przedmiotem spotkania była kwestia sprzedaży przez pozwaną ruchomości, stanowiących zabezpieczenie pożyczki, pozwana została poproszona o dokumenty, pozwana proponowała spłatę pożyczki w ratach po 500 zł. Z tych wypowiedzi dowodowych nie wynika, że pozwana została poinformowana o możliwości wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia. Ponadto nie sposób pominąć faktu, że osoby uczestniczące w spotkaniu nie miały żadnych kompetencji do proponowania pozwanej warunków restrukturyzacji pożyczki, a to pozwana de facto wystąpiła z tą inicjatywą, przy czym procedura ta nie została przeprowadzona, bowiem pozwaną wezwano do zapłaty zadłużenia w terminie 7 dni i nawet nie czekając na upływ tego terminu wypowiedziano jej umowę pożyczki.

Fakt, że na spotkaniu w dniu 8 marca 2016r. pozwana została poproszona o przedłożenie dokumentów, pozwalających na ocenę jej sytuacji finansowej, wbrew stanowisku skarżącego nie konwalidowało nieskuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki.

Zdaniem powoda pożyczkodawca poprzez prowadzone z pozwaną pertraktacje, których potwierdzenie stanowić miała notatka z dnia 8 marca 2016r. umożliwił pozwanej restrukturyzację, zatem zastosowanie procedury przewidzianej w art. 75c ustawy Prawo bankowe w danym przypadku nie było wymagane, bowiem ratio legis tego przepisu w tych okolicznościach zostało zrealizowane.

Zważyć należy, że przepis ten został wprowadzony ustawą z dnia 25 września 2015r. o zmianie ustawy- Prawo bankowe oraz niektórych ustaw (Dz.U. z dnia 12.11.2015r., poz. 1854). Z przepisu art. 12 tej ustawy wynika, że banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, dostosują swoją działalność do wymagań określonych w art. 75c ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zatem w dacie wypowiedzenia umowy pożyczki w przedmiotowej sprawie pożyczkodawca był zobowiązany do uprzedniego wdrożenia procedury wynikającej z przepisu art. 75c Prawa bankowego przed wypowiedzeniem kredytu. Ani bank ani spółdzielcza kasa oszczędnościowo- kredytowa nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw kredytodawca czy też pożyczkodawca powinien doręczyć kredytobiorcy/pożyczkobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 [ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe] oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank lub spółdzielcza kasa może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. Nie jest przy tym istotne, czy wypowiedzenie następuje ze względu na niedotrzymanie przez kredytobiorcę (pożyczkobiorcę) warunków udzielenia kredytu, czy utratę zdolności kredytowej [...]. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku, spółdzielczej kasy oszczędnościowo- pożyczkowej polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku czy też kasy o spłatę tej części kredytu lub pożyczki, co do której kredytobiorca/ pożyczkobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Biorąc pod uwagę [...] cel art. 75c [ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe], wypada uznać, że stanowi on w całości przepis semidyspozytywny. Może zostać zmieniony w umowie kredytu albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść kredytobiorcy (np. przez wydłużenie terminu na złożenie wniosku w sprawie restrukturyzacji kredytu). (tak Tomasz Czech w publikacji: Obowiązki banku w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą kredytu, opublikowano: M.Pr.Bank. 2016/12/66-78).

Powód nie wykazał, że przed wypowiedzeniem umowy kredytu wdrożył procedurę wynikającą z art. 75c ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe. Uważał przy tym, że umożliwił pozwanej restrukturyzację zatem wdrożenie tej procedury nie było wymagane. Sąd Apelacyjny nie podziela tego poglądu. Ratio legis przepisu art. 75c ustawy Prawo bankowe polega na tym, aby ułatwić kredytobiorcom oraz pożyczkobiorcom spłatę kredytu lub pożyczki w przypadku pojawienia się przejściowych trudności i uniknięcia najdotkliwszego skutku jakim jest wypowiedzenie umowy i postawienie całej należności w stan natychmiastowej wymagalności. Zważyć przy tym należy, że de fato powód nie wykazał, aby faktycznie przedmiotem spotkania w dniu 8 marca 2016r. była kwestia restrukturyzacji umowy. Pozwana temu zaprzeczyła, przy tym notatki, która miała te okoliczności potwierdzić nie przedłożono jej do podpisu, a zeznania świadków będących uczestnikami tego spotkania w tym zasadniczym aspekcie nie są spójne.

Z okoliczności sprawy wynika, że pozwana nie otrzymała od pożyczkodawcy wezwanie do zapłaty długu w terminie nie krótszym niż 14 dni, ponadto nie została poinformowana o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację, nawet jeżeli na spotkaniu w dniu 8 marca 2016r. zobowiązano pozwaną do złożenia dokumentów potwierdzających jej sytuację majątkową, to powyższe nie może zastąpić obowiązku poinformowania o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Wezwanie z dnia 8 czerwca 2016r. do zapłaty zadłużenia z tytułu pożyczki wskazywało krótszy niż przewidziany przepisem art. 75c ust. ustawy Prawo bankowe termin do spłaty. Z niekwestionowanych przez skarżącego ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy wynika, że pozwana to wezwanie otrzymała w dniu 17 czerwca 2016r., a już w dniu 14 czerwca 2016r., zatem jeszcze przed upływem terminu zakreślonego w wezwaniu do zapłaty syndyk masy upadłości (...) we W. wypowiedział pozwanej umowę pożyczki. Samo zatem wezwanie do zapłaty nie spełniało wymogu określonego w art. 75c, skoro zakreślono w nim krótszy termin niż wynikający z semidyspozytywnego przepisu. Nie sposób przy tym pominąć konsekwencji złożonego przez dłużnika wniosku o restrukturyzację, bowiem zgodnie z art. 75c ust. 3 i 5 ustawy, bank winien umożliwić restrukturyzację kredytu, a w przypadku odrzucenia wniosku, szczegółowe wyjaśnienia bank musi kredytobiorcy przekazać w formie pisemnej. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, że pozwana została pouczona o możliwości złożenia pisemnego wniosku o restrukturyzację, którego wynikiem była powinność kasy pisemnego odniesienia się do tego wniosku w przypadku jego nieuwzględnienia. Nawet jeżeli na spotkaniu w dniu 8 marca 2016r. były poruszane kwestie spłaty zadłużenia, to miały one charakter nieformalny, a koncentrowały się na ustanowieniu nowego zabezpieczenia pożyczki.

Wprawdzie w judykaturze wyrażany jest pogląd, że w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2016 r. art. 75 prawa bankowego nie wiąże skuteczności wypowiedzenia z okolicznościami przedstawionymi w art. 75c prawa bankowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 11 kwietnia 2018 r. I ACa (...)). Niemniej jednak Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą apelację poglądu tego nie podziela bowiem pozostaje on w sprzeczności z ratio legis przepisu art. 75c ustawy Prawo bankowe. Należy zaznaczyć, że wypowiedzenie umowy kredytowej stanowi bardzo dotkliwe dla kredytobiorców uprawnienie kształtujące banku czy też kasy oszczędnościowo- kredytowej, bo jego wykonanie może doprowadzić do zakończenia tego stosunku przed pierwotnie ustalonym okresem spłaty kredytu. W związku z tym nie może być ono wykonane w sposób nagły, zaskakujący dla kredytobiorcy, nawet jeśli istnieją podstawy do jego podjęcia zgodnie z treścią umowy kredytowej. W tej sytuacji wypowiedzenie tejże umowy nie powinno być traktowane jako zaskoczenie dla kredytobiorcy i winno być poprzedzone odpowiednimi wezwaniami kredytobiorcy do zapłaty. Temu właśnie służy procedura przewidziana w art. 75c ustawy Prawo bankowe.

W orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że oświadczenie woli, w którym połączono w jednym piśmie wezwanie do zapłaty, zakreślono 14 dniowy termin do wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia i jednocześnie wskazano, że stanowi ono wypowiedzenie umowy jeśli dłużnik nie zadośćuczyni obowiązkowi zapłaty i nie złoży wniosku, nie jest wypowiedzeniem jednoznacznym. Z tak sformułowanego oświadczenia, nie sposób wywnioskować kiedy nastąpią jego skutki, od kiedy biegnie 30 - dniowy termin wypowiedzenia, jaka kwota wykorzystanego kredytu i odsetek będzie wymagalna z chwilą upływu terminu wypowiedzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 lipca 2018 r., I ACa 285/18). Tym bardziej zatem w sytuacji, gdy zaniechano w ogóle pouczenia o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, wypowiedzenie nie powinno doprowadzić do rozwiązania umowy pożyczki czy kredytu.

W wyroku z dnia 8 września 2016r. w sprawie II CSK (...) Sąd Najwyższy wyraził słuszny pogląd, że wypowiedzenie umowy o kredyt będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dokonanie takiego wymówienia nie może być czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy. Jest ono bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, odpowiednich wezwań. Zważyć przy tym należy, że podgląd ten został wyrażony na kanwie stanu prawnego obowiązującego przed wejściem w życie przepisu art. 75 c ustawy Prawo bankowe, tym bardziej zatem w aktualnym stanie prawnym wobec brzmienia art. 75 c ustawy czynność wypowiedzenia umowy musi być poprzedzona procedurą wynikającą z tego przepisu, aby wypowiedzenie nie stanowiło dla kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy zaskoczenia.

Dotykowym argumentem dla tego poglądu jest fakt, że pomimo zmiany przepisu art. 75 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, który do dnia 31 grudnia 2015r. wprost uzależniał ważność wypowiedzenia od zastosowania procedury z art. 75 c ustawy, przepis art. 75c nie został ani uchylony, ani zmieniony. Należy zatem rozważyć jakie jest obecnie jego znaczenie. Aktualnie przepis art. 75 ust. 1 przewiduje możliwość wypowiedzenia kredytu o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej. Przepis art. 4 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne wskazuje zakres podmiotowy zastosowania tej ustawy. Natomiast pozwana zawarła ze (...) umowę pożyczki konsumenckiej, zatem przepis ustawy Prawo restrukturyzacyjne nawet nie mają do niej zastosowania. Nadal ponadto aktualność zachowuje potrzeba zastosowania procedury z art. 75c ustawy Prawo bankowe. Skoro pomimo zmiany brzmienia art. 75 ust. 1 ustawy Prawo bankowe przepis art. 75 c nie został zmieniony ani uchylony, to istnieje konieczność jego zastosowania przed wypowiedzeniem umowy, inaczej przepis ten byłby martwy, odmienna interpretacja w ocenie Sądu Apelacyjnego nie dałaby się pogodzić z ratio legis tego przepisu. W oparciu o wykładnię celowościową wyprowadzić należy wniosek, że obowiązujący w bycie prawnym przepis winien być stosowany i przestrzegany, tym bardziej, gdy jest to przepis o charakterze semidyspozytywnym. Umiejscowienie przepisu art. 75c w sąsiedztwie przepisu traktującego o wypowiedzeniu umowy kredytu, prowadzi do wniosku, że powinności wynikające z tego przepisu są ściśle powiązane z możliwością wypowiedzenia kredytu. W ocenie Sądu Apelacyjnego ta procedura powinna przy tym wyprzedzać wypowiedzenie umowy, skoro przepisy te przewidują różne terminy dla wywołania skutków w nich przewidzianych, poza tym celem przepisu art. 75c jest umożliwienie kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy uniknięcie najbardziej dotkliwego i najdalej idącego skutku jakim jest wypowiedzenie umowy. Ponadto wprowadzałoby stan niepewności, czy po złożeniu wniosku o restrukturyzację, pomimo wszystko umowa została rozwiązana na skutek upływu terminu wypowiedzenia czy też złożenie takiego wniosku niweczy skutki wypowiedzenia.

Do rozważenia w tych okolicznościach pozostawała kwestia czy pozew może zastąpić wypowiedzenie umowy pożyczki, a w konsekwencji czy może dojść do konwalidacji wypowiedzenia. W ocenie Sądu Apelacyjnego na tak postawione pytanie należy udzielić negatywnej odpowiedzi. Charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu czy pożyczki, jego skutki oraz termin wypowiedzenia umowy sprzeciwiają się uznaniu powództwa za pismo, które może zastąpić wypowiedzenie umowy. Ponadto nawet, gdyby uznać, że pozew mógł zastąpić oświadczenie o wypowiedzeniu pożyczki, to nadal brakuje dla oceny jego skuteczności niezbędnego elementu jakim było doręczenie pozwanej wezwania do dokonania spłaty wraz z informacją o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia o jakich mowa w art. 75c ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe.

W konsekwencji zarzuty naruszenia prawa materialnego okazały się niezasadne. Wobec zaniechania zastosowania procedury z art. 75c ustawy Prawo bankowe wypowiedzenie umowy było nieważne, wobec czego nie mogło odnieść spodziewanego skutku w postaci postawienia całej należności w stan natychmiastowej wymagalności.

Przesądziwszy tę kwestię rozważenia wymagała zasadność stanowiska skarżącego, że zasądzeniu w takim wypadku powinny podlegać wymagalne zaległe raty pożyczki. Pogląd ten został przez skarżącego wyrażony w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., co w ocenie Sądu Apelacyjnego nie było właściwe. Niemniej jednak wbrew temu stanowisku, niedopuszczalne było zasądzenie żądania w tym zakresie, skoro powód w toku postępowania przed Sądem a quo tego się nie domagał. Granice przedmiotu sporu – i orzekania – są wyznaczone żądaniem powoda zgłoszonym w pozwie oraz w jego uzasadnieniu. Określone w przepisie art. 321 § 1 k.p.c.– determinowane żądaniem powoda i jego uzasadnieniem – granice wyrokowania stoją na przeszkodzie orzeczeniu co do przedmiotu, który tym żądaniem nie był objęty. Jeżeli zatem z przytoczonych przez powoda okoliczności faktycznych wynika, że żądane roszczenie jest wyższe albo że przysługuje mu jeszcze inne – poza żądanym – roszczenie, sąd nie może wyrokować co do tego roszczenia ani zasądzić roszczenia w większej wysokości niż żądał powód. Brak ścisłego związania treścią żądania przyjmowany jest w sprawach, w których dopuszczalne jest stosowanie tzw. prawa sędziowskiego, do takich należy określenie stopnia przyczynienia się poszkodowanego do szkody oraz jego wpływ na wysokość zadośćuczynienia, co jednoznacznie wynika z treści art. 363 k.c. W pozwie powód domagał się zapłaty na podstawie weksla, następnie w piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2018r. powoływał się wprawdzie na umowę , ale jako podstawę prawidłowo wypełnionego weksla. Odwołanie się do stosunku podstawowego służyło wykazaniu, że powód wypowiedział umowę, a następnie prawidłowo wypełnił weksel na kwotę wynikającą z wymagalności całego zobowiązania z tytułu umowy pożyczki. Powód nie domagał się przy tym zasądzenia wymagalnych a niespłaconych rat pożyczki. Zważyć należy, że okolicznościami faktycznymi wskazanymi przez powoda Sądy obu instancji były bezwzględnie związane. Powód swoje roszczenie pierwotnie wywodził ze zobowiązania wekslowego, dołączając do pozwu wypełniony weksel. Na skutek zarzutów pozwanej od nakazu zapłaty, powód w piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2018r. powoływał się na istnienie stosunku podstawowego wynikającego z umowy pożyczki, nadal powołując się na skuteczne wypowiedzenie umowy jako podstawę faktyczną swoich roszczeń. Z okoliczności tych jednoznacznie wynika, że powód swoje roszczenia opiera na podstawie skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, w wyniku czego cała niespłacona pożyczka stała się natychmiast wymagalna. Przy tak określonych okolicznościach faktycznych wymagało w pierwszej kolejności rozważenia czy faktycznie doszło do skutecznego wypowiedzenia tej umowy. Sąd Okręgowy nie mógł zatem rozważać kwestii czy i jakiej wysokości kwota należałaby się powodowi z tytułu zaległości w spłacie wymagalnych już rak pożyczki, skoro powód tego się nie domagał. Natomiast zgłoszenie takiego żądania w postępowaniu odwoławczym jest niedopuszczalne z uwagi na treść art. 383 k.p.c., niezależnie od tego, że nie zostało ono wykazane co do wysokości.

W kontekście powyższych rozważań apelacja na mocy art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu jako niezasadna.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 98 §§ 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Sąd Apelacyjny do ustalenia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej zastosował § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE