UZASADNIENIE

wyroku z dnia 23 listopada 2018 r.

Powodowie, G. M. i M. M., domagali się zasądzenia od strony pozwanej (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w W. kwoty 40.000 zł. tytułem obniżenia ceny sprzedaży zakupionego lokalu z odsetkami ustawowymi od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 45.000 zł. tytułem naprawienia szkody poniesionej wskutek wad fizycznych w/w lokalu, wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty. Wnieśli także o zasądzenie kosztów procesu.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki G. M. kwotę 13.776,89 zł. z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 5 maja 2015 r. do dnia zapłaty oraz na rzecz powoda M. M. kwotę 13.776,89 zł. z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 5 maja 2015 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części i rozliczając między stronami koszty procesu.

Sąd I instancji ustalił, że umową z dnia 20 lutego 2014 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w W. zobowiązała się wobec powodów do wybudowania lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...), ustanowienia odrębnej własności tego lokalu i przeniesienia na ich rzecz własności tego lokalu, a umową z dnia 30 stycznia 2015 r., w wykonaniu umowy zobowiązującej, pozwana spółka sprzedała powodom lokal mieszkalny nr (...) w budynku przy ul. (...) za cenę w kwocie 237.505,82 zł.

Przedmiotowy lokal został wydany powodom w dniu 6 listopada 2014 r.

Sąd ustalił, że powodowie stwierdzili fakt zalewania ich lokalu i pismem z dnia 19 marca 2015 r. zawiadomili stronę pozwaną o wadach instalacji wodno – kanalizacyjnej lub c.o., wzywając do usunięcia wady w terminie 14 dni od doręczenia pisma.

W dniu 25 marca 2015 r. (...) poinformował (...) sp. z o.o., że po sprawdzeniu instalacji w mieszkaniu przy ul. (...) stwierdzili wadliwe zamontowaną przez właściciela baterię wannową oraz wadliwe podłączenie pralki i po usunięciu tych nieprawidłowości zalewanie ustało. Administrator(...) T. L. sp. j. odmówił powodom naprawy uszkodzeń, powołując się na źle wykonaną wewnętrzną instalację wodno – kanalizacyjną w lokalu. Z kolei pozwana spółka oświadczyła, że zaprzecza by powodem zalania mieszkania powodów była wadliwie wykonana instalacja wodno – kanalizacyjna lub instalacja c.o.

Pismami z dnia 10 kwietnia 2015 r. i 14 kwietnia 2014 r. powodowie wezwali stronę pozwaną do zapłaty kwoty 45.000 zł. odszkodowania i kwoty 40.000 zł. tytułem obniżenia ceny zakupionego lokalu.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że przy wykańczaniu lokalu przy ul. (...) i instalowaniu urządzeń nie zostały wykonane żadne zmiany w instalacjach. W lokalu przy ul. (...) w marcu i kwietniu 2015 r. pojawiły się zalania. Podczas oględzin wykonywanych w kwietniu 2015 r. stwierdzono, że znajdujące się w szachcie kolanko kanalizacyjne było pęknięte i owinięte czerwoną taśmą. Widoczne były pozostałości zapraw i silikonu. Wewnątrz tego kolanka nic nie znaleziono, w szczególności nie znaleziono kawałków gruzu. Przyczyną obu zalań lokalu przy ul. (...) było uszkodzone górne przelotowe kolanko pionu kanalizacyjnego. Na takich kolankach nie montuje się opasek p.poż. Przyczyną uszkodzenia kolanka był upadek w instalacji kanalizacyjnej ciężkiego elementu, który spadając z wyższych kondygnacji w kolanku wybił dziurę. Uszkodzenie kolanka mogło być również wynikiem upadku elementu wewnątrz rury, ale w szachcie. Miejsce usytuowania kolanka całkowicie wyklucza możliwość jego uszkodzenia wskutek jakichkolwiek przeróbek instalacyjnych w lokalu powodów. W wyniku uszkodzenia kolanka woda z pionu wylewając się w szachcie rozlewała się w warstwach podłogowych po stropie. Z warstw podłogowych wskutek dyfuzji i parowania dylatacjami obwodowymi posadzeń przy ścianach wydostawała się na zewnątrz powodując zawilgocenia na ścianach pomieszczeń najbliżej leżących od pionu. Uszkodzeniu uległy powłoki malarskie we wszystkich pomieszczeniach, posadzki z paneli drewnianych w dwóch pokojach. Nie stwierdzono uszkodzeń na drzwiach i futrynach wewnętrznych oraz meblach. Oględziny przylegających do ściany elementów poprzecznych szafek nie wykazały ich zniszczenia lub uszkodzenia wskutek wilgoci. Osuszanie pompą ciśnieniową wiązało się z wykonaniem otworów w posadzce o średnicy około 50 mm.

Koszt usunięcia uszkodzeń w lokalu przy ul. (...) spowodowanych awarią kolanka kanalizacyjnego i wynikłym z niego zalewaniem wynosi 8.837,39 zł. Z kolei koszt osuszania mieszkania, który ponieśli powodowie, wyniósł 18.716,40 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji uznał zgłoszone roszczenie za częściowo uzasadnione, a to w zakresie części należności tytułem odszkodowania. Odwołując się do przesłanek roszczenia odszkodowawczego oraz treści art. 471 k.c. Sąd uznał, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za uszkodzenie kolanka w instalacji kanalizacyjnej, które było źródłem zalewania mieszkania powodów. Sąd podkreślił, że z ustalonego stanu faktycznego, opartego na wywodach opinii biegłego, wynika, iż przyczyną zalań było pękniecie kolanka kanalizacyjnego, nie mającego żadnego związku z jakimikolwiek przeróbkami instalacyjnymi w lokalu powodów. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, ze to powodowie, dokonując podłączeń urządzeń do kanalizacji, spowodowali przedmiotowe uszkodzenie. Szczegółowo opisując poszczególne dowody Sąd uznał, że brak jest także podstaw do twierdzenia, by do uszkodzenia doszło na skutek działań osób trzecich, już po przekazaniu lokalu powodom.

Łączna szkoda spowodowana zalaniem lokalu powodów wyniosła 27.553,79 zł. W ocenie Sądu Okręgowego nie było podstaw do przyjęcia solidarności po stronie powodów, w związku z czym Sąd zasądził na rzecz każdego z nich po ½ w/w kwoty.

Jako nieuzasadnione i nie znajdujące oparcia w treści art. 560 § 1 i 3 k.c., 556¹ k.c. i 556² k.c. Sąd uznał roszczenie powodów o zasądzenie kwoty 40.000 zł z tytułu obniżenia ceny rzeczy sprzedanej.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 100 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia, w części uwzględniającej powództwo, apelację wniosła strona pozwana, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, a to:

- art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie częściowej a nie wszechstronnej oceny materiału dowodowego w sprawie, przy tym w sposób dowolny i sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, a to poprzez pominięcie faktu, że przyczyna zalania było uszkodzenie w ramach pionu kanalizacyjnego będącego elementem nieruchomości wspólnej; poprzez uznanie za niewiarygodnych zeznań Ł. G. i Ł. L., zgodnie z którymi czerwona taśma widoczna na uszkodzonym kolanku była nie taśmą klejącą lecz elementem służącym ochronie przeciwpożarowej, co skutkowało uznaniem, iż kolanko uległo uszkodzeniu na etapie budowy; [poprzez uznanie za wiarygodną opinię biegłego w zakresie wniosków co do instalowania opasek służących ochronie przeciwpożarowej, poprzez pominiecie zeznań świadków M. P., A. P., Ł. L. i A. S., którzy wskazywali, że przyczyna uszkodzenia kolanka hydraulicznego było wrzucenie do pionu elementów w postaci gruzu, do czego dochodziło na etapie zasiedlenia budynku;

- art. 231 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że mimo braku dowodów na fakt uszkodzenia pionu kanalizacyjnego przez pozwaną, inne ustalone fakty wskazują na sprawstwo i winę pozwanej, a nie na odpowiedzialność wspólnoty mieszkaniowej;

- art. 231 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie świadczenia pieniężnego w częściach równych na rzecz powodów, podczas gdy żądanie pozwu dotyczyło zasądzenia na rzecz powodów łącznie wskazanej kwoty;

Strona apelująca zarzuciła także naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 6 k.c. poprzez uznanie, iż powodowie wykazali, że za uszkodzenie w ramach pionu kanalizacyjnego ponosi strona pozwana;

- art. 471 k.c. w zw. z art. 17 w zw. z art. 6 w zw. z art. 3 ust.2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokjali poprzez jego wadliwą wykładnię i uznanie, że przepis ten ustanawia domniemanie w zakresie dopuszczenia się przez pozwaną zachowania będącego przejawem niewykonania albo nienależytego wykonania zobowiązania w sytuacji, w której przyczyna zalewania mieszkania powodów był wyciek z pionu kanalizacyjnego stanowiącego element nieruchomości wspólnej;

- art. 35 k.r.o. w zw. z art. 31 § 1 k.r.o. w zw. z art. 196 § 2 k.c. i art. 379 § 1 i 2 k.c. poprzez niewłaściwą wykładnię i przyjęcie, że wierzytelność współmałżonków o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody w majątku wspólnym stanowi ich majątek odrębny i podlega zasądzeniu w częściach równych.

Pozwana spółka wniosła o przeprowadzenie dowodów z dołączonych do apelacji dokumentów dla wykazania, że do uszkodzeń powodujących zalewanie mieszkania powodów doszło już po wydaniu lokali powodom i właścicielom innych lokali, jak też na okoliczności związane ze stosowaniem opaski przeciwpożarowej w pionach kanalizacyjnych.

Strona pozwana wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części oraz o zasądzenie kosztów postepowania.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanej spółki jest bezzasadna.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Ustalenia te oparte zostały o wszystkie zaoferowane dowody, a ich ocena mieści się w granicach wyznaczonych art. 233 § 1 k.p.c.

W sprawie sporna była przyczyna zalania mieszkania powodów, a przeprowadzone w tym zakresie postępowanie dowodowe nie potwierdziło zarzutów strony pozwanej, iż za wadliwy stan rzeczy odpowiedzialność ponoszą powodowie. Z opinii biegłego w jednoznaczny sposób wynika, że zalewanie nie było wynikiem prac wykończeniowych w lokalu przeprowadzonych przez powodów, jak też dowód z opinii biegłego ujawnił, że źródłem zalania było pęknięte kolanko kanalizacyjne znajdujące się w szachcie, przy czym aktualnie nie jest możliwe jednoznaczne wskazanie, co było przyczyną jego pęknięcia, w tym w szczególności, czy przyczyną taką był upadek ciężkiego elementu wewnątrz rury czy w szachcie. Trafnie przy tym przyjął Sąd Okręgowy, że takie okoliczności jak widoczne ślady na przedmiotowym kolanku pozostałości zapraw i silikonu, jak też brak – po odkryciu kolanka, kawałków gruzu, świadczą o tym, że do przedmiotowego uszkodzenia doszło w trakcie budowy budynku. O ile bowiem do uszkodzenia doszłoby w późniejszym czasie, na skutek działania osób trzecich przez wrzucanie gruzu do instalacji kanalizacyjnej (jak sugeruje strona pozwana), to nie sposób wyjaśnić przyczyn śladów naprawy kolanka oraz braku jakichkolwiek śladów gruzu, skoro przedmiotowa instalacja kanalizacyjna jest ukryta w ścianie.

W tym stanie rzeczy nie ma istotnego znaczenia okoliczność, czy stwierdzona na kolanku kanalizacyjnym czerwona taśma służyła naprawie kolanka, czy też była elementem służącym do ochrony przeciwpożarowej. Także bowiem w przypadku przyjęcia twierdzeń strony pozwanej co do przeznaczenia tej taśmy, nie niweczy to wniosków co do podejmowanych prób naprawy kolanka (o czym świadczą ślady zaprawy i silokonu oraz usuniecie elementów, które miałyby uszkodzić kolanko). Podniesione w tym zakresie na etapie apelacyjnym wnioski dowodowe były zatem bezprzedmiotowe.

Wbrew zarzutom apelującej pozwanej, brak było podstaw do czynienia ustaleń faktycznych co do przyczyn przedmiotowego uszkodzenia na podstawie zeznań świadków M. P., A. P., Ł. L. i A. S.. Po pierwsze, przyczyny uszkodzenia wymagają wiedzy specjalnej, a zeznania świadków w tym zakresie mogły posłużyć wyłącznie ujawnieniu faktów, które mogłyby stanowić podstawę oceny dokonywanej przez powołanego w sprawie biegłego sądowego. Po drugie, samo stwierdzenie, że dochodziło do sytuacji wrzucania do pionów kanalizacyjnych gruzu na etapie zasiedlania budynku nie świadczy o tym, że gruz w taki w sposób i w tym czasie był wrzucany do tego pionu, w którym znajdowało się sporne kolanko. Fakt, że w ogóle dochodziło do tego rodzaju sytuacji nie przesądza o tym, iż do uszkodzenia doszło w sposób twierdzony przez stronę apelującą, tym bardziej, że nigdy nie ujawniono w przedmiotowym pionie kanalizacyjnym śladów gruzu. W tym znaczeniu zeznania w/w świadków są ogólnikowe i nie weryfikowalne innymi dowodami, mogącymi prowadzić do domniemania faktycznego, iż do uszkodzenia kolanka doszło na skutek działania innych właścicieli lokali. Wreszcie, wskazywane przez świadków, w sposób ogólnikowy, okoliczności, podlegają konfrontacji z pozostałym materiałem dowodowym. W kontekście faktu istnienia śladów naprawy kolanka kanalizacyjnego oraz nie stwierdzenia istnienia elementów, które go uszkodziły, wnioski Sądu Okręgowego nie budzą zastrzeżeń.

Aktualnie strona pozwana akcentuje, że do uszkodzenia będącego przyczyną zalania mieszkania powodów miało dojść już po wydaniu lokali poszczególnym właścicielom. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia takiej konkluzji.

Przede wszystkim wskazać należy, ze wbrew twierdzeniom strony apelującej, to ją obciążał ciężar dowodu w zakresie wykazania, iż przyczyną zalewania lokalu powodów były inne okoliczności. Zgodnie bowiem z art. 556² k.c., jeżeli kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, ze wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. W sprawie nie budzi wątpliwości, że powodom przysługuje status konsumentów, jak też, że przyczyna wady została stwierdzona przed upływem w/w/ terminu. Wskazać także należy, że fakt oparcia roszczenia na treści art. 471 k.c. nie stoi na przeszkodzie w powołaniu się na wyżej wskazane domniemanie prawne, skoro uprawnionemu przysługuje wybór oparcia roszczenia na przepisach ogólnych bądź o rękojmi, jak też możliwość oparcia roszczenia na obu reżimach odpowiedzialności.

W związku z powyższym wskazać należy, że pozwana spółka nie zadośćuczyniła obowiązkowi dowodowemu, skutkiem czego nie obaliła domniemania wynikającego z powołanego wyżej przepisu. Zgłoszone aktualnie przez stronę pozwaną wnioski dowodowe z dokumentów są spóźnione i Sąd Apelacyjny – stosownie do treści art. 381 k.p.c. – dowody te pominął. Zważyć należy, że w/w przepis stanowi normę szczególną w stosunku do art. 207 k.p.c. Tym samym Sąd odwoławczy jest władny pominąć nowe dowody, jeżeli strona mogła je powołać przed sądem pierwszej instancji. Okoliczności mające wynikać z tych dowodów były pozwanej znane, jak też znany winien być pozwanej stan prawny oraz zakres twierdzeń i zarzutów mających w sprawie znaczenie. Tym samym strona pozwana, powołując nowe twierdzenia i dowody, nie może skutecznie wskazywać, iż potrzeba powołania dowodów powstała na skutek zapoznania się z uzasadnieniem zaskarżonego wyroku. Powołanie nowych faktów i dowodów na etapie apelacyjnym nie może być bowiem uzasadnione tym, że w sprawie został wydany niekorzystny dla strony wyrok (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 640/98, OSNAPiUS z 2000 r., nr 10, poz.389), jak też tym, że dotychczas powołane przez stronę dowody okazały się niewystarczające dla dokonania ustaleń zgodnie z twierdzeniami strony.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w pełni podziela dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę prawną, prowadzącą do konkluzji o zasadności roszczenia odszkodowawczego powodów, wynikającego z art. 471 k.c. Dokonane ustalenia faktyczne wykluczają przyjęcie, że do uszkodzenia kolanka kanalizacyjnego, będącego przyczyną zalania mieszkania powodów, doszło na skutek działania osób trzecich oraz w okresie po powstaniu wspólnoty mieszkaniowej. W konsekwencji w sprawie nie doszło do naruszenia powołanych w apelacji norm prawa materialnego.

Trafnie natomiast wskazuje strona pozwana, że Sąd Okręgowy naruszył przepis art. 38 k.r.o. Powodowie pozostają w związku małżeńskim i łączy ich ustrój wspólności majątkowej. Stąd zgłoszone przez nich roszczenie było dochodzone na rzecz ich majątku wspólnego, co uzasadniało zasądzenie na ich rzecz, łącznie, świadczenia w pełnej wysokości. Tym niemniej skutkiem tego naruszenia nie jest orzeczenie ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.), skoro zasądzone na rzecz każdego z powodów kwoty mieszczą się w globalnie dochodzonej należności, jak tez zakres odpowiedzialności strony pozwanej nie jest wyższy niż wynika to z treści zgłoszonego roszczenia. Z kolei brak wywiedzenia apelacji przez powodów skutkuje tym, że opisane uchybienie nie ma znaczenia dla rozpoznania apelacji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji, o kosztach postępowania apelacyjnego orzekając zgodnie z zasada odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.).

SSA Józef Wąsik SSA Marek Boniecki SSA Paweł Rygiel

WYROK

UZASADNIENIE