UZASADNIENIE

Powód M. S. (1) wniósł o dokonanie w dziale II księgi wieczystej KW nr (...) urządzonej przez Sąd Rejonowy w Oleśnicy, dla nieruchomości położonej we wsi S., gmina O. – działka nr (...), wpisu prawa własności na rzecz powoda w 3/24 części, A. S. w 9/24 części, J. S. (1) w 3/24 części, J. S. (2) w 3/48 części, R. W. i A. po 3/96 części oraz U. W., L. B., J. J. (1) i B. S. po 3/48 części każdy - w miejsce dotychczasowego wpisu na rzecz A. S..

W uzasadnieniu wskazano, iż obecny stan ujawniony w ww. księdze wieczystej jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym albowiem wpis prawa własności na rzecz A. S. dokonany został na podstawie umowy darowizny zawartej z jej ojcem K. S., który to z kolei otrzymał tę nieruchomość od swojej matki M. S. (2) umową przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 11.10.1978 r. Jak wskazał powód, M. S. (2) nie była nigdy właścicielem przedmiotowej nieruchomości, której właścicielem był jej mąż - J. S. (3), zmarły w dniu 03.06.1968 r., jednak z powodu braku postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku (które zapadło dopiero w dniu 19.01.2010 r.) nie można było uznać, aby M. S. (2) mogła rozporządzać samodzielnie prawem własności tej nieruchomości, w związku z czym powód wniósł aby jako współwłaścicieli wpisać spadkobierców J. S. (3) oraz zstępnych tych spadkobierców, który zmarli.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości, żądając również zasądzenia od powodów kosztów procesu, podnosząc, iż o prawie własności przedmiotowej nieruchomości Sąd Rejonowy w Oleśnicy orzekał już w prawomocnie zakończonych postępowaniach o sygn. (...), (...) i (...). Dodatkowo pozwana podniosła, iż stan ujawniony w księdze wieczystej nie jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym albowiem M. S. (2) otrzymała w dniu 10.08.1978 r. akt własności ziemi dot. przedmiotowej nieruchomości i dlatego mogła swobodnie nią dysponować, w tym również przekazać ją K. S..

Pismem z dnia 13.08.2010 r. (k.115-121 akt) powód wskazał, iż decyzje wydawane na podstawie ustawy uwłaszczeniowej z 04.11.1971 r., na podstawie której wydano akt własności ziemi na rzecz M. S. (2), nie miału charakteru konstytutywnego i podlegać mogły badaniu przez Sąd w toku niniejszego procesu i wskazał, iż M. S. (2) w 1978 r. nie spełniała warunków przewidzianych ustawą uwłaszczeniową do nabycia przedmiotowego gospodarstwa, w związku z czym nie była jego właścicielką w dniu przekazania gospodarstwa (...).

Spośród spadkobierców M. S. (2) wskazanych przez powoda, którzy zostali zawiadomieni o toczącym się postępowaniu, do sprawy przystąpił jedynie K. S. - ojciec pozwanej, który wniósł o oddalenie pozwu (k.104-105 akt).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 kwietnia 1948 r. orzeczeniem o wykonaniu aktu nadania przeniesiono na rzecz J. S. (3) prawo własności gospodarstwa rolnego o pow. 8,73 ha położonego we wsi S., gmina D..

dowód: orzeczenie z dnia 17.04.1948 r. (k.12-13 akt)

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 19.01.2010 r. stwierdzono, iż udział J. S. (3), który zmarł w dniu 03.06.1968 r., w gospodarstwie rolnym nabyli M. S. (2) w 6/24 części oraz dzieci spadkodawcy M. S. (1), K. S., J. S. (1), J. S. (3), F. S. i A. K., każdy po 3/24 części.

dowód: postanowienie z dnia 19.01.2010 r.(k.19 akt)

W dniu 10.08.1978 r. na rzecz M. S. (2) został nadany akt własności ziemi dotyczący działek nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadził KW nr (...). Akt własności ziemi został nadany M. S. (2) na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26.10.1971 o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 27, poz. 250), po stwierdzeniu, iż M. S. w dniu 04.11.1971 r. gospodarowała na w/w nieruchomości rolnej i była jej samoistnym posiadaczem z uwagi na zgon jej męża J. S. (3).

dowód: akt własności ziemi z dnia 10.08.1978 r. (k.19 akt(...))

Umową z dnia 11.10.1978 r. M. S. (2) przekazała przedmiotowe gospodarstwo na rzecz swojego syna K. S. .

dowód: umowa z dnia 11.10.1978 r.(k.14-17 akt)

W dniu 27.10.2004 r. pomiędzy K. S., a jego córką A. S. została zawarta umowa darowizny działki nr (...), wydzielonej uprzednio z działki nr (...), dla której tut. Sąd prowadził KW nr (...). Nowa nieruchomość została wpisana do KW nr (...).

dowód: umowa darowizny z dnia 27.10.2004 r. (k.51-52 akt(...))

odpis zupełny KW nr (...) (k.30 akt (...))

odpis zupełny KW nr (...) (k.25 akt (...))

Postanowieniem z dnia 27.02.2007 r., Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił wniosek M. i M. S. (4) o zasiedzenie działki nr (...).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 06.08.2008 r., Sąd Rejonowy w Oleśnicy nakazał wydanie A. S. działki nr (...).

dowód: wyrok SR O-ca z dnia 06.08.2008 r. (k.22-25)

postanowienie SO W-w z dnia 27.02.2007 r. (k.45-50)

Spadek zaś po M. S. (2), zmarłej w dniu 06.06.1986 r. nabyły jej dzieci M. S. (1), K. S., J. S. (1), J. S. (3), S. S. (2), F. S. i A. K. i J. A., każdy po 1/8 części.

dowód: postanowienie z dnia 19.01.2010 r.(k.19 akt)

X X X

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach wskazanych powyżej, których treści nie kwestionowała żadna ze stron. Powód kwestionował natomiast czynności prawne dokonane w drodze umowy przeniesienia własności gospodarstwa rolnego, której powód zarzucał, iż nie mogła stanowić podstawy do wpisu prawa własności na rzecz K. S. do działki nr (...) albowiem rozporządzająca tą nieruchomością M. S. (2), de facto była jedynie jej współwłaścicielem, wraz ze spadkobiercami ustalonymi przez SR w Oleśnicy w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku z dnia 19.01.2010 r., a sama posiadał jedynie udział 6/24 części.

W ocenie Sądu jednak na uwzględnienie zasługiwały twierdzenia pozwanej, zawarte w odpowiedzi na pozew, iż stan ujawniony w księdze wieczystej nie jest niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym albowiem M. S. (2) otrzymała w dniu 10.08.1978 r. akt własności ziemi dot. przedmiotowej nieruchomości i dlatego mogła swobodnie nią dysponować, w tym również przekazać ją K. S.. Co prawda powód wskazywał, iż akt własności ziemi został nadany M. S. (2) niezgodnie z przepisami art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26.10.1971 o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. nr 27, poz. 250) albowiem M. S. (2) nie spełniała przesłanek wskazanych w art. 1 ustawy (zarówno w pkt. 1 jak i 2) do nabycia własności ziemi, a nadto powód wskazywał, iż Sąd w niniejszym postępowaniu nie jest związany treścią aktu własności ziemi i powinien badać jego postanowienia pod względem merytorycznym, jednak Sąd nie podzielił tego stanowiska, pomimo tego, iż postanowieniem z dnia 28.09.1993 r. Sąd Najwyższy stwierdził, iż przeciwko takiemu dowodowi nie jest wyłączona możliwość przeprowadzenia dowodu (por. postanowienie w sprawie I CRN 139/93). Należało jednak zauważyć, iż już niecały rok później (w dniu 18.05.1994 r.) Sąd Najwyższy wydał uchwałę (w sprawie III CZP 69/94), w której stwierdził jednoznacznie, iż „sąd jest związany decyzją administracyjną – aktem własności ziemi, jeżeli została ona uznana przez właściwy organ administracyjny za ostateczną”. Również w późniejszym wyroku z dnia 17 października 2000 r. (sygn. I CKN 846/98) Sąd Najwyższy stwierdził, iż „ostateczne decyzje administracyjne, wydane przez właściwe organy i w zakresie ich działania, stwarzają stany prawne, które sądy są obowiązane uwzględniać, rozstrzygając sprawy cywilne. Z tej przyczyny nie mógł odnieść zamierzonego skutku zarzut skarżącego, że akt własności ziemi z dnia 14 kwietnia 1975 r. wydany został z rażącym naruszeniem prawa. Akt ten - gdy chodzi o stwierdzenie, kto nabył sporną działkę, oznaczoną aktualnie numerem 949/1, z mocy prawa z dniem 4 listopada 1971 r. - ma bowiem moc wiążącą. Odmienna ocena rozważanego zarzutu byłaby możliwa tylko w sytuacji, gdyby chodziło o decyzję bezwzględnie nieważną, a więc wydaną przez organ całkowicie nie powołany do wydawania tego rodzaju aktów”, a taka sytuacja w przedmiotowej sprawie nie miała miejsca.

Ze względu na powyższe wpis dokonany w dziale II KW nr (...) dotyczący prawa własności na rzecz pozwanej A. S. należało uznać za zgodny z rzeczywistym stanem prawnym, a tym samym – na podstawie art. 10 ustawy ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece – powództwo oddalić.

Na marginesie należało przy tym wskazać, iż błędnym jest również stanowisko powoda, jakoby M. S. (2) w chwili przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz K. S. była współwłaścicielem jedynie 6/24 części albowiem w ocenie Sądu w chwili śmierci J. S. (3) przedmiotowe gospodarstwo należało do wspólnego majątku dorobkowego małżonków J. i M. S. (2). Artykuł 21 Kodeksu rodzinnego z dnia 27.06.1950 r. (Dz. U. 1950.34.308) wskazywał bowiem, iż przedmioty majątkowe nabyte przez któregokolwiek z małżonków w czasie trwania małżeństwa i stanowiące jego dorobek, są wspólnym majątkiem obojga małżonków (wspólność ustawowa), zaś art. X ustawy z dnia 27.06.1950 r. Przepisy wprowadzające kodeks rodzinny (Dz. U. 1950.34.309) wskazywał, iż przepisy kodeksu rodzinnego stosuje się do stosunków nim objętych, chociażby powstały przed jego wejściem w życie. Należało przy tym przypomnieć, iż przedmiotowe gospodarstwo, w tym działkę nr (...), J. S. (3) nabył w 1948 roku. W chwili śmierci J. S. (3) w 1968 r. obowiązywał co prawda już Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25.02.1964 r., jednak art. VIII ustawy z dnia 25.02.1964 r. przepisy wprowadzające kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1964.9.60), przewidywał, iż jeżeli w chwili wejścia w życie krio stosunki majątkowe między małżonkami podlegały wspólności ustawowej w rozumieniu kodeksu rodzinnego z 1950r. składniki majątku małżonków istniejące w chwili wejścia w życie krio zalicza się od tej chwili do majątku wspólnego albo odrębnego, stosownie do przepisów krio. Oznaczało to zdaniem Sądu, iż w skład spadku po J. S. (3), który w 6/24 części objęła M. S. (2) wchodziło jedynie udział ½ zmarłego spadkodawcy w gospodarstwie rolnym, a nie całe gospodarstwo rolne, jak wskazywał powód.

Biorąc powyższe pod uwagę należało orzec jak w punkcie I sentencji wyroku.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowił art. 98 k.p.c. ze względu na oddalenie powództwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE