UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawyie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko G. B. o zapłatę

- w punkcie 1. zasądził od G. B. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 520,62 złotych wraz z odsetkami:

a.umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 26 września 2017 roku do dnia zapłaty, liczonymi dla kwoty 510,62 złotych,

b.ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 września 2017 roku do dnia zapłaty, liczonymi dla kwoty 10 złotych;

2.oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz G. B. kwotę 506,92 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne:

W dniu 29 marca 2017 roku G. B. zawarł z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. umowę pożyczki nr (...). W umowie wskazano, że spółka (...) jako pożyczkodawca udziela pożyczki w wysokości 2.000 zł na czas oznaczony od 29 marca 2017 roku do 29 marca 2019 roku. W dacie zawarcia umowy roczna stopa zadłużenia przeterminowanego wynosiła 14%. Całkowity koszt pożyczki został określony na kwotę 1.936,48 zł, rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki na 108,50%. Zastrzeżono, że całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę stanowi sumę całkowitego kosztu pożyczki oraz całkowitej kwoty pożyczki i wynosi 3.936,48 zł. Opłata przygotowawcza wynosiła 200 złotych, suma miesięcznych prowizji 1.500 złotych, a odsetki 236,48 złotych. Zgodnie z § 5 umowy pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić pożyczkodawcy pożyczkę w 24 miesięcznych równych ratach w wysokości 164,02 zł, w terminach wskazanych w harmonogramie spłaty. Data płatności pierwszej raty została ustalona na dzień 29 kwietnia 2017 roku. Według § 7 ust. 1 umowy w razie opóźnienia pożyczkobiorcy z zapłatą kwoty stanowiącej równowartość, co najmniej dwóch pełnych rat w terminach określonych w harmonogramie, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim bezskutecznym listownym ostatecznym przedsądowym wezwaniu do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Po upływie tego terminu, pożyczkodawca ma prawo dochodzić całości niespłaconych należności wynikających z umowy oraz domagać się odsetek za opóźnienie w zapłacie wszelkich kwot należnych pożyczkodawcy. Zastrzeżono w umowie, że w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki pożyczkodawca ma prawo do naliczenia odsetek za opóźnienie, a roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, to jest stopa odsetek za opóźnienie jest stopą zmienną i równa się dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Pozwany dokonał dwóch wpłat na poczet spłaty pożyczki w łącznej kwocie 312 zł. W dniu 2 maja 2017 roku wpłacił 165 złotych i w dniu 25 lipca 2017 roku wpłacił 147 złotych. Wpłaty te zostały rozliczone w następujący sposób: kwota 146,08 zł została zaliczona na poczet należności głównej, kwota 125 zł na poczet prowizji, kwota 36,08 zł na poczet odsetek umownych oraz kwota 4,84 zł na poczet odsetek za opóźnienie w zapłacie.

W dniu 5 czerwca 2017 roku powód sporządził wezwanie do zapłaty zaległości w wysokości 163,61 zł. Wezwanie nie zostało doręczone pozwanemu. Pismem z dnia 10 lipca 2017 roku powód wypowiedział z 30 dniowym terminem wypowiedzenia umowę pożyczki z uwagi na zaległość w wysokości 330,22 zł. W piśmie tym powód pouczył pozwanego, że powstrzymanie skuteczności wypowiedzenia i możliwość dalszej spłaty rat zgodnie z harmonogramem nastąpi w przypadku uregulowania powyższej kwoty na warunkach określonych w piśmie wraz z bieżącymi ratami, których termin płatności przypada od dnia 10 lipca 2017 roku. Jednocześnie powód wskazał, że w braku dokonania wpłat wypowiedzenie to stanie się skutecznie i spowoduje postawienie w stan wymagalności całego roszczenia. Także 10 lipca 2017 roku zostało sporządzone pismo zatytułowane „ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty”, w którym powód wskazał, że brak jest spłaty wymagalnego zadłużenia w kwocie 330,22 zł. W piśmie wskazał na 7 dniowy termin do zapłaty zaległości. Pismo zawierało również informację, że brak spłaty całości zadłużenia wymagalnego do dnia skuteczności wypowiedzenia spowoduje postawienie pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności. W dniu 12 lipca 2017 roku powód nadał do pozwanego korespondencję na adres ul. (...) Rogów (...). Powód od 26 września 2016 roku do 26 września 2017 roku zamieszkiwał w Ł., przy ul. (...).

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy poczynił w oparciu o dowody w postaci załączonych do akt dokumentów, nie budzących w tym zakresie wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo podlegało oddaleniu w przeważającej części.

Żądanie pozwu w niniejszej sprawie wywodzone było z umowy pożyczki. W niniejszej sprawie powód nie wykazał, że dokonał skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki z zachowaniem warunków zastrzeżonych w przywołanej umowie. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie, stosownie do art. 6 k.c.

Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązujące się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Bezspornym było w sprawie, iż powód zawarł przedmiotową umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zaś pozwany działał jako konsument w rozumieniu art. 221 k.c.

Umowa pożyczki powołana w pozwie winna być traktowana jako kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy o z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 993). Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 1) powołanej ustawy za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

W pierwszej kolejności odnotować trzeba, że po złożeniu przez powoda dokumentów związanych z zawarciem przez strony umowy pożyczki z dnia 29 marca 2017 roku pozwany nie kwestionował faktu zawarcia przedmiotowej umowy oraz wykonania jej przez powoda.

Pozwany w sprzeciwie podważał fakt wypowiedzenia umowy pożyczki. Z takim twierdzeniem pozwanego nie sposób się nie zgodzić. Powód w toku przeprowadzonego postępowania nie złożył żadnego dokumentu potwierdzającego doręczenie pozwanemu wezwania do zapłaty z dnia 5 czerwca 2017 roku. Pozwany przedstawił także umowę najmu, z której wynika, że od września 2016 roku mieszka w Ł., a co za tym idzie pisma kierowane do pozwanego, były wysyłane na niewłaściwy adres. Ponadto do akt sprawy załączono dwa pisma z datą 10 lipca 2017 roku (wypowiedzenie i ostateczne przedsądowe wezwanie), natomiast przedłożono dowód nadania jednego pisma w dniu 12 lipca 2017 roku. Nie udowodniono przy tym, które z powołanych dwóch pism było w przesyłce, bądź czy były tam oba pisma. Nie można zatem przyjąć, że wypowiedzenie umowy przez powoda było dokonane w sposób skuteczny. Brak jest bowiem potwierdzenia nadania tego pisma, a także zostało ono zaadresowane na nieprawidłowy adres pozwanego.

Gdyby nawet przyjąć, że doręczono pozwanemu wypowiedzenie umowy to w świetle zapisów umowy pożyczki oświadczenie takie było nieskuteczne. Ocenę prawidłowości dokonania wypowiedzenia umowy należało przeprowadzić z punktu widzenia § 7 ust. 1 umowy. W ocenie Sądu, powód nie wyczerpał w całości postępowania upominawczego przewidzianego w § 7 umowy. Treść oświadczenia z dnia 10 lipca 2017 r. zatytułowanego „wypowiedzenie umowy pożyczki” skłania do wniosku, że stanowiło ono, wezwanie do zapłaty. Wbrew stanowisku powoda, nie stanowi ono jednocześnie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 11 marca 2014r., I ACa 812/13, LEX nr 1461025).

Zgodnie z treścią art. 60 k.c. wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Zgodnie z treścią przepisu art. 60 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). W przepisie powyższym ustawodawca wskazuje na oświadczenia woli składane innej osobie (kierowane do ściśle określonej osoby), które obejmują nie tylko oświadczenia składane w ramach dwu-lub wielostronnych czynności prawnych (np. oferta zawarcia umowy), lecz także w ramach jednostronnych czynności prawnych, które najczęściej wymagają złożenia oświadczenia indywidualnie oznaczonej osobie (np. wypowiedzenie umowy); w doktrynie przyjmuje się, że oświadczenie woli "ma być złożone innej osobie" wtedy, gdy kształtuje ono lub wpływa na sytuację prawną innej osoby, a zwłaszcza gdy bez jej udziału czynność prawna w ogóle nie może dojść do skutku (Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 296); A. J. LEX). Przepis art. 60 k.c. pozostawia swobodę w doborze zachowania, stawiając tylko jeden wymóg - jego zrozumiałości, możliwości ustalenia przez odbiorcę jego sensu (vide Kodeks cywilny, Tom I komentarz do artykułów 1- 534 pod redakcją prof. E. Gniewska, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2004).

W piśmie z dnia 10 lipca 2017 roku powód wypowiedział umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Z drugiej jednak strony wskazał, iż na powodzie ciąży obowiązek spłaty zadłużenia w wysokości 330,22 zł. Pozwany został wezwany do uregulowania wskazanej zaległości. Powód wskazał, że w przypadku braku natychmiastowej spłaty skuteczne stanie się wypowiedzenie umowy pożyczki. Wskazano przy tym, że powstrzymanie skuteczności wypowiedzenia nastąpi w przypadku uregulowania kwoty 330,22 złotych wraz z bieżącymi ratami. Z pisma skierowanego do pozwanego nie sposób wywnioskować takich informacji jak np., w jakiej dacie umowa ulegnie rozwiązaniu, czy częściowa spłata spowoduje, że wypowiedzenie będzie bezskuteczne. Jasna i jednoznaczna informacja, która została zawarta w niniejszym piśmie dotyczy jedynie obowiązku wpłaty powstałej zaległości w zadłużeniu w wysokości 330,22 zł. Należy jednak wskazać, że także w odniesieniu do tej informacji nie został podany żaden termin do dokonania wpłaty. Powód w niniejszym piśmie posługuje się jedynie mało precyzyjnym określeniem „niezwłoczna spłata”.

Należy także zwrócić uwagę na to, że w dacie 10 lipca 2017 roku zostały sporządzone dwa pisma „wypowiedzenie umowy pożyczki” oraz „ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty”. W ostatecznym przedsądowym wezwaniu do zapłaty powód wezwał pozwanego także do uiszczenia kwoty 330,22 zł oraz wyznaczył 7-dniowy termin na uiszczenie zaległości. Jednocześnie w tym samym dniu zostało sporządzone wypowiedzenie umowy pożyczki. Jednocześnie bezspornym jest, że w dniu 25 lipca 2017 roku pozwany dokonał na poczet zaległości wpłaty w wysokości 147 złotych.

W ocenie Sądu I instancji, wbrew zapisom umowy spółka (...) nie zastosowała kolejności oświadczeń kierowanych do pozwanego, tzn. poprzez, w pierwszej kolejności wezwanie pozwanego do zapłaty, a w przypadku upływu zakreślonego terminu - złożenie jednoznacznego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy pożyczki.

Sąd Rejonowy rozważył także, czy omawiane oświadczenie stanowi wypowiedzenie umowy z zastrzeżeniem warunku. Art. 89 k.c. stanowi bowiem, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Wprowadzenie do treści czynności prawnej zastrzeżenia o cechach warunku jest ogólnie dopuszczalne na zasadzie autonomii woli stron (swobody czynności prawnych). Warunek zamieszczony w treści czynności prawnej należy do postanowień podmiotowo istotnych (accidentalia negotii) takiej czynności (Z. Radwański (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1985, s. 538; J. Krauss, Glosa do uchwały SN z dnia 5 grudnia 1991 r., III CZP 128/91, PS 1992, nr 11-12, s. 117; J. Gołaczyński, Glosa do wyroku SN z dnia 29 maja 2000 r., III CKN 246/00, OSP 2001, z. 5, poz. 69; J. Strzebińczyk (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 229). Przepisy kodeksu cywilnego (art. 89 i 94 k.c.) pozwalają wyróżnić następujące rodzaje warunków:

1) warunek zawieszający;

2) warunek rozwiązujący;

3) warunek niemożliwy;

4) warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego (warunek zabroniony).

Ponadto doktryna, mając na uwadze różną charakterystykę zdarzeń przyszłych i niepewnych, wyodrębnia jeszcze inne, pozanormatywne klasyfikacje warunku, a mianowicie:

5) warunki dodatnie (pozytywne);

6) warunki ujemne (negatywne);

7) warunki zależne od przypadku;

8) warunki zależne od woli stron lub od osoby zainteresowanej (tzw. warunki potestatywne);

9) warunki częściowo zależne od woli stron lub osoby zainteresowanej.

Przez warunek zawieszający rozumie się zastrzeżenie, które uzależnia powstanie skutków czynności prawnej od zaistnienia określonego zdarzenia przyszłego i niepewnego, a przez warunek rozwiązujący - zastrzeżenie, które uzależnia ustanie skutków czynności prawnej od takiego zdarzenia (por. wyr. WSA w Warszawie z dnia 14 stycznia 2008 r., (...) SA/Wa (...), Lex nr 479292).

Teoria prawa cywilnego dopuszcza istnienie tzw. warunku potestatywnego (si voluero), uzależniającego skuteczność czynności prawnej od tego, czy strona zechce wykonać świadczenie (vide System prawa cywilnego tom I część ogólna pod redakcją Stefana Grzybowskiego, Polska Akademia Nauk, Instytut Państwa i Prawa, 1985).

Doktryna zasadniczo akceptuje i uznaje za prawnie doniosłe tzw. warunki potestatywne w ścisłym tego słowa znaczeniu (condicio potestativa), a więc warunki uzależniające skuteczność czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego, na którego ziszczenie zainteresowana osoba lub osoba trzecia ma wprawdzie wpływ, ale samo zdarzenie przyjęte w treści warunku ma charakter zewnętrzny (odrębny) względem stosunku prawnego wynikającego z dokonywanej czynności prawnej (por. S. Grzybowski (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1974, s. 518; Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 1, s. 275; M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 445).

W ocenie Sądu Rejonowego informacja dotycząca wypowiedzenia umowy pożyczki, znajdująca się w piśmie z dnia 10 lipca 2017 r. nie stanowi oświadczenia z zastrzeżeniem warunku w rozumieniu art. 89 k.c. W literaturze przedmiotu i w orzecznictwie wskazuje się, że ustawowym zakazem czynności warunkowych objęte są jednostronne czynności prawnokształtujące (np. wypowiedzenie stosunku cywilnoprawnego) (vide Kodeks cywilny, Tom I komentarz do artykułów 1- 534 pod redakcją prof. E. Gniewska, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2004).

Jak trafnie zauważył A. J. (komentarz do art. 89 k.c., LEX), w przepisie art. 89 k.c., z jednej strony potwierdzona została ogólna zasada dopuszczająca ustanowienie warunku w każdej czynności prawnej, z drugiej natomiast wskazane zostały jej ograniczenia (wyjątki). Pierwsza grupa ograniczeń to wyjątki wynikające z ustawy. Obejmuje ona czynności prawne, w odniesieniu do których ustawodawca w odpowiednich przepisach wprost wyraził zakaz dokonywania ich pod warunkiem (np. art. 157 § 1, art. 962, 1018 § 1 k.c.). Druga grupa to wyjątki wynikające z właściwości czynności prawnych. Jest ona trudniejsza do ustalenia z uwagi na nieostre kryterium wyróżnienia, które może powodować wątpliwości oraz spory interpretacyjne. Można ogólnie powiedzieć, że chodzi tu o takie czynności prawne, które nie znoszą chwiejności i wymagają od razu stabilnego uregulowania (Z. Radwański (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1985, s. 544). W doktrynie podjęto próbę sklasyfikowania takich czynności (Z. Radwański (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1985, s. 544 i n. oraz tenże (w:) System prawa prywatnego, t. 1, s. 279 i n.; J. Strzebińczyk (w:)E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 230 i tam podana literatura), wymieniając następujące ich kategorie:

1) czynności mające wpływ na kształtowanie stanu cywilnego człowieka (np. zawarcie małżeństwa, uznanie i przysposobienie dziecka);

2) małżeńskie umowy majątkowe (intercyzy);

3) co do zasady jednostronne czynności prawne kształtujące sytuację prawną innego podmiotu (np. uchylenie się od skutków złożonego oświadczenia woli);

4) czynności procesowe;

5) co do zasady czynności prawne zmierzające do utworzenia podmiotów prawa (osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej).

Dominuje pogląd, że wypowiedzenie umowy, jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawokształtującym, nie może być złożone z zastrzeżeniem warunku w rozumieniu art. 89 k.c. Pozostawałoby to w sprzeczności z istotą tego rodzaju czynności, której celem jest definitywne uregulowanie łączącego strony stosunku prawnego. Kłóciłoby się z tym uzależnienie takiego skutku od zdarzenia przyszłego i niepewnego, na który strony nie mają wpływu (wyr. SA w Poznaniu z dnia 20 maja 2008 r., I ACa 316/08, Lex nr 446159; J. Skąpski, Glosa do wyroku SN z dnia 20 czerwca 2001 r., I PKN 474/00, OSP 2003, z. 10, poz. 130).

Artykuł 89 k.c. nie określa konsekwencji zastrzeżenia w treści czynności prawnej warunku, mimo zakazu ze względu na właściwość tej czynności. W tej sytuacji oceny skutków naruszenia art. 89 k.c. należy dokonać na podstawie art. 58 § 1 i 3 k.c. (wyr. SN z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 614/08, Lex nr 503207, z glosami aprobującymi M. Sieradzkiej, LEX/el. 2009 i D. Opalskiej, Pr. Sp. 2011, nr 9, s. 56 i n. oraz glosą częściowo krytyczną J. Turłukowskiego, Glosa 2011, nr 1, s. 40 i n.).

Mając powyższe argumenty na uwadze, Sąd I instancji doszedł do przekonania, że strona powodowa nie złożyła pozwanemu skutecznego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, ani jako oświadczenia warunkowego, ani też jako oświadczenia bezwarunkowego. Dlatego też powód nie miał podstaw do postawienia całej pożyczki w stan wymagalności.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że pozwany dokonał dwóch wpłat na poczet pożyczki, w tym jedna wpłacona jeszcze przed sporządzeniem przez powoda wypowiedzenia umowy. Pozwany łącznie dokonał wpłat w wysokości 312 zł, pierwsza w wysokości 165 zł uiszczona w dniu 2 maja 2017 oraz druga w wysokości 147 zł uiszczona w dniu 25 lipca 2017 roku.

W związku z powyższym powództwo okazało się zasadne jedynie częściowo, tj. w zakresie kwoty 520,62 zł (stanowiącej sumę rat wymagalnych na dzień wniesienia pozwu oraz sumę odsetek umownych za opóźnienie skapitalizowanych na dzień wytoczenia powództwa od rat wymagalnych na dzień wytoczenia powództwa). W niniejszej sprawie Sąd uznał, że na dzień wytoczenia powództwa wymagalnych było 5 rat. Termin płatności szóstej raty – 29 września 2017 roku w dniu złożenia pozwu (26.9.2017r.) jeszcze nie nadszedł. Przy obliczaniu zaległości, Sąd uwzględnił także dokonane przez pozwanego wpłaty.

Sąd zasądził powyższą kwotę opierając się o następujące wyliczenia. Pierwsza rata pożyczki w wysokości 164,02 zł była płatna do dnia 29 kwietnia 2017 roku (29 kwietnia, 30 kwietnia i 1 maja to dni ustawowo wolne od pracy). W dniu 2 maja 2017 roku, czyli w terminie, powód dokonał wpłaty w wysokości 165 zł, która to wpłata została zaliczona na pierwszą ratę pożyczki oraz częściowo na drugą ratę (0,98 zł). Druga rata pożyczki w wysokości 163,04 zł była płatna do dnia 29 maja 2017 roku. Powód nie dokonał jednak terminowej wpłaty. W związku z tym naliczono odsetki za okres od 30 maja 2017 roku do 25 lipca 2017 roku (data wpłaty) w łącznej wysokości 3,50 zł. Termin płatności trzeciej raty w wysokości 164,02 zł przypadał na dzień 29 czerwca 2017 roku. W tym przypadku powód także nie dokonał terminowej spłaty i dlatego naliczono odsetki za okres od 30 czerwca 2017 roku do 25 lipca 2017 roku w łącznej wysokości 1,57 zł. Powód w dniu 25 lipca 2017 roku dokonał wpłaty na poczet zadłużenia w wysokości 147 zł. Wpłata ta została zaliczona na odsetki naliczone od drugiej i trzeciej raty, a następnie na poczet raty drugiej. Do zapłaty z tytułu drugiej raty pozostało 22,09 zł. Na dzień wniesienia pozwu wymagalna były jeszcze rata czwarta i piąta, obie w wysokości 164,02 zł z terminami płatności kolejno do 29 lipca 2017 roku oraz 29 sierpnia 2017 roku. Powyższe daje łączny kapitał wymagalny na dzień wniesienia pozwu w wysokości 510,62 zł.

Do powyższej kwoty należało doliczyć także odsetki umowne za opóźnienie, skapitalizowane na dzień wytoczenia powództwa. Odsetki te Sąd obliczył w następujący sposób. Od raty drugiej, której pozostało do zapłaty 22,09 zł Sąd naliczył odsetki od 30 maja 2017 roku do 25 września 2017 roku. Kwota odsetek wyniosła 1 zł. Od raty trzeciej odsetki umowne zostały naliczone za okres od 26 lipca 2017 roku do dnia 25 września 2017 roku i łącznie wynoszą 3,84 zł. Z tytułu czwartej raty Sąd jako datę początkową wskazał dzień 30 lipca 2017 roku, co daje odsetki w wysokości 3,52 zł. Od raty piątej odsetki od dnia 30 sierpnia 2017 roku wyniosły 1,64 zł. Łącznie z tytułu odsetek umownych za opóźnienie, skapitalizowanych na dzień wytoczenia powództwa należało zasądzić 10 zł.

Od kwoty 510,62 zł Sąd zasądził odsetki umowne w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie do dnia 26 września 2017 roku do dnia zapłaty (§ 7 umowy) oraz od kwoty 10 zł ustawowe za opóźnienie od dnia 26 września 2017 roku do dnia zapłaty (art. 481 k.c.). Termin początkowy naliczania odsetek został ustalony w oparciu o datę wniesienia powództwa.

W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy oddalił powództwo jako nieuzasadnione.

W ocenie Sądu dodatkowe opłaty związane z pożyczką przewidziane w umowie nie mogą być uznane za klauzule abuzywne. Strona pozwana reprezentowana przez fachowego pełnomocnika nie zgłosiła takiego zarzutu, ani też nie wnioskowała o przeprowadzenie jakichkolwiek dowodów, które pozwalałaby Sądowi ustalić czy w tym przypadku taka abuzywność istniała. Uznanie danego postanowienia umownego za niedozwolone jest możliwe wyłącznie w razie kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek: kształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia jego interesów. Oceny zgodności nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umownych z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Bierze się pod uwagę treść umowy, okoliczności jej zawarcia oraz uwzględnia się umowy pozostające w związku z umową obejmującą kontrolowane postanowienie.

Dla oceny, czy zachodzi sprzeczność z dobrymi obyczajami (naruszenie „dobrej wiary” w znaczeniu obiektywnym stosownie do dyrektywy 93/13/EWG), istotne jest, czy przedsiębiorca traktujący konsumenta w sposób sprawiedliwy i słuszny mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument zgodziłby się na sporne postanowienie wzorca w drodze negocjacji indywidualnych (wyr. (...) z 14 marca 2013 r. w sprawie C-415/11, A., (...):EU:C:2013:164, pkt 69). Kontrola, czy dane postanowienie umowne jest niedozwolone, powinna uwzględniać nie tylko jego treść (oraz treść umów związanych z umową, której postanowienie jest kontrolowane), lecz także okoliczności wyrażania przez konsumenta zgody na związanie się postanowieniem nieuzgodnionym indywidualnie. Przechodząc na grunt niniejszej sprawy Sąd I instancji wskazał, że brak takiego zarzutu, ale przede wszystkim brak aktywności dowodowej ze strony pozwanej nie pozwalał na ocenę, czy w tym przypadku mamy do czynienia z klauzula niedozwoloną. Sąd nie miał możliwości ocenić przede wszystkim okoliczności zawarcia tej umowy, wobec braku wniosku dowodowego o przesłuchanie chociażby pozwanej.

Przechodząc do oceny zarzutów strony pozwanej Sąd nie uznał tych zarzutów za zasadne. Należy wskazać, że podniesienie zarzutu niezgodności wysokości kosztów/opłat, nie niweczy skutków ich naliczania. W treści umowy wskazano nie tylko sposób naliczania odsetek, ale także ich całkowitą wysokość w kwocie 236,48 zł. W umowie pożyczki w sposób czytelny rozróżniono odsetki od innych opłat związanych z zawarciem tej umowy. Do opłat związanych z pożyczką należy zaliczyć kwotę 200 zł jako opłatę przygotowawczą za rozpatrzenie wniosku o udzielenie pożyczki, ocenę zdolności kredytowej, przygotowanie, doręczenie i podpisanie umowy oraz kwotę 1.500 złotych jako prowizja o której mowa w § 1 pkt j) umowy. Wskazane pozycje stanowią dodatkowe opłaty związane z zawarciem umowy. Nie są to odsetki w rozumieniu prawa cywilnego, a co za tym idzie nie można do nich zastosować przepisów dotyczących odsetek maksymalnych.

Samo naliczanie wysokich opłat i szczegółowe ich wskazanie w umowie nie jest jeszcze sprzeczne z prawem, mogłoby ewentualnie stanowić klauzulę abuzywną, czego w niniejszej sprawie strona pozwana nie podnosiła, a tym bardziej nie wykazała.

Powód wygrał proces w 22% i w takiej części koszty procesu obciążają pozwanego, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w części, tj. w zakresie punktu drugiego sentencji wyroku, zarzucając:

1. naruszenie przepisu art. 65 § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię §7 ust. 1 zd. pierwsze umowy pożyczki nr (...) i w konsekwencji błędne uznanie przez Sąd I instancji, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki było bezskuteczne wskutek błędnego przyjęcia przez ten Sąd, iż powód zobowiązany był w pierwszej kolejności do wezwania strony pozwanej do zapłaty, a następnie - po siedmiu dniach od dnia doręczenia tego wezwania, w razie braku wpłat strony pozwanej - do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy pożyczki, podczas gdy z treści ww. postanowienia umownego takie zobowiązanie nie wynika, a wynika a z niego, iż powód uprawniony był do wypowiedzenia umowy pożyczki po uprzednim wezwaniu strony pozwanej do zapłaty, co oznacza, iż powód przed ziszczeniem się skutku wypowiedzenia w postaci rozwiązania umowy pożyczki powinien umożliwić stronie pozwanej spłatę kwoty zadłużenia, co powstrzymałoby wystąpienie skutku wypowiedzenia w postaci rozwiązania umowy pożyczki i postawienia całej wierzytelności w stan natychmiastowej wymagalności, a w sytuacji niedokonania przez stronę pozwaną tej spłaty, wypowiedzenie stałoby się skuteczne z końcem biegu okresu wypowiedzenia, a mając na uwadze, iż powód umożliwił stronie pozwanej spłatę zadłużenia w terminie siedmiu dni, czego strona pozwana nie uczyniła, wypowiedzenie stało się skuteczne, co w konsekwencji spowodowało rozwiązanie umowy pożyczki i postawienie całej wierzytelności w stan natychmiastowej wymagalności;

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c, które miało wpływ na treść orzeczenia, przez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego poprzez:

- błędne uznanie przez Sąd I instancji, że złożone stronie pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki było bezskuteczne, podczas gdy powód przedłożył do akt ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty oraz oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki podpisane przez uprawnioną osobę wraz z potwierdzeniem nadania tego oświadczenia, a nadto, w toku postępowania przed Sądem 1 instancji powód wykazał, iż ww. pisma zostały doręczone stronie pozwanej, a mając na uwadze, iż wykazanie nadania przesyłki poleconej tworzy domniemanie jej doręczenia, Sąd I Instancji powinien ustalić. Iż wobec skuteczności złożonego wypowiedzenia, wierzytelność stała się wymagalna w dniu 16-08-2017 r.;

- błędne uznanie przez Sąd I instancji, że powód nie wezwał strony pozwanej do zapłaty zgodnie z postanowieniem §6 ust. 1 umowy pożyczki nr (...), co doprowadziło ten Sąd do błędnego uznania, iż wypowiedzenie umowy było bezskuteczne, a powództwo przedwczesne, co w konsekwencji spowodowało częściowe oddalenie powództwa, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wprost wynika, iż powód pismem z dnia 10-07-2017 r. wezwał ostatecznie stronę pozwaną do zapłaty, co wypełniało warunek określony w §7 ust. 1 umowy pożyczki, a w konsekwencji złożone wypowiedzenie umowy było skuteczne.

W związku ze wskazanymi wyżej naruszeniami, apelujący powód, wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 2.321,59 zł;

2. zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje;

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi i pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za obie istancje.

W odpowiedź na apelację powoda pozwany wniósł o oddalenie apelacji jako oczywiście bezzasadnej i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed sądem II instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie przypomnienia wymaga, że w postępowaniu uproszczonym apelacja ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże Sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹§ 1 ¹ i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, opubl. OSNC Nr 6/2008 r. poz. 55; tak również M. Manowska, „Apelacja w postępowaniu cywilnym. Komentarz. Orzecznictwo”, Warszawa 2013, s. 305 – 306). Z tych też względów w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Przechodząc do zarzutów apelacji, należy wskazać, że apelujący powód nietrafnie zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c..

Odnosząc się do powyższego zarzutu należy podnieść, że, jak podkreśla się w orzecznictwie i doktrynie procesu cywilnego, normy swobodnej oceny dowodów wyznaczane są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/99). Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl.). W rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do uznania, że Sąd I instancji wykroczył poza swobodę, którą przyznaje mu art. 233 § 1 k.p.c.. Sposób sformułowania przez stronę powodową zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c., który - według apelującego - oznacza błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, jest wyrazem braku akceptacji dla prezentowanej przez Sąd pierwszej instancji oceny. Jak już wskazano powyżej dokonana przez Sąd ocena zebranego materiału dowodowego wbrew intencji powoda, nie stanowi naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., gdyż taka ocena należy do składu orzekającego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r. o sygn. III CK 314/05, LEX nr 172176).

Zarzucając naruszenie art. 233§ 1 k.p.c., w szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Powód nie przedstawił w apelacji żadnych okoliczności, które wskazywałyby na nieprawidłową, dowolną, czy też dokonaną wbrew zasadom logiki, ocenę dowodów przez Sąd I instancji. Treść uzasadnienia apelacji wskazuje, że podnoszone argumenty stanowią bezzasadną polemikę z trafnym orzeczeniem Sądu I instancji. W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób zatem podzielić zarzutu apelującej strony powodowej naruszenia art. 233 § 1 k.p.c..

Bezzasadny okazał się także zarzut naruszenia art. 65 § 2 k.c.. Sąd I instancji dokonał bowiem prawidłowej interpretacji tego przepisu w okolicznościach stanu faktycznego sprawy.

Apelujący zarzut ten odniósł do dokonanej przez Sąd wykładni §7 ust. 1 zd. pierwsze umowy pożyczki nr (...), twierdząc, że wbrew błędnemu stanowisku Sądu, warunki wynikające z tego postanowienia umowy zostały przez stronę powodową wypełnione, nastąpiło skuteczne wypowiedzenie umowy pożyczki, co w konsekwencji spowodowało jej rozwiązanie i postawienie całej wierzytelności w stan natychmiastowej wymagalności.

Odnosząc się do powyższego zarzutu, przede wszystkim należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że powód nie udowodnił, że wypowiedzenie umowy przez powoda było dokonane w sposób skuteczny. Jak słusznie argumentował Sąd, powód nie przedstawił żadnego dowodu potwierdzającego doręczenie pozwanemu wezwania do zapłaty z dnia 5 czerwca 2017 roku, a nadto pozwany wykazał, że pisma do niego kierowane, były wysyłane na niewłaściwy adres. Również, jeśli chodzi o przedstawione przez powoda dwa pisma z jednej daty 10 lipca 2017 r., to jest wypowiedzenie umowy pożyczki i ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, to – jak trafnie podniósł Sąd I instancji - przedłożony dowód nadania dotyczy jednej przesyłki w dniu 12 lipca 2017 roku. Nie udowodniono przy tym, które z powołanych dwóch pism było w przesyłce, bądź czy były tam oba pisma. Nadto przesyłka została zaadresowana na nieprawidłowy adres pozwanego W tej sytuacji uprawnionym było uznanie przez Sąd I instancji, że wypowiedzenie umowy przez powoda nie było dokonane w sposób skuteczny.

Apelujący stwierdził, odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, że dowód nadania przesyłki rejestrowanej stanowi uprawdopodobnienie doręczenia jej adresatowi. Należy podnieść, że dowód nadania jednej przesyłki w dniu 12 lipca 2017 roku nie wskazuje jednakże, które z dwóch pism z daty 10 lipca 2017 r. było w przesyłce, bądź czy były tam oba pisma, co czyni nadal trafnym uznanie przez Sąd I instancji nieskutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki przez powoda.

Już chociażby z powyżej przedstawionych powodów należało uznać, że ocena przez Sąd Rejonowy prawidłowości dokonania wypowiedzenia umowy przez powoda w świetle wymogów wynikających z § 7 ust. 1 umowy pozostaje w pełni uzasadniona. Brak jest podstaw do uznania skutecznego doręczenia wypowiedzenia umowy pozwanemu. Oświadczenie powoda w tym zakresie jest więc nieskuteczne, gdyż nie spełnione zostały przesłanki z art. 61 k.c.. Nie wykazano bowiem, aby oświadczenie powoda w przedmiocie wypowiedzenia umowy dotarło do pozwanego i aby mógł zapoznać się z ich treścią. W konsekwencji roszczenie powoda nie stało się wymagalne w całości.

Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy podzielił także jako logiczną wykładnię §7 ust. 1 zd. pierwsze umowy pożyczki nr (...) dokonaną przez Sąd I instancji, że powód zobowiązany był w pierwszej kolejności do wezwania strony pozwanej do zapłaty, a następnie - po siedmiu dniach od dnia doręczenia tego wezwania, w razie braku wpłat strony pozwanej - do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy pożyczki. Powód nie wyczerpał w stosunku do pozwanego w całości postępowania upominawczego przewidzianego w tym postanowieniu umowy. Nie wykazał, że wezwał ostatecznie stronę pozwaną do zapłaty.

Mając na uwadze przedstawione rozważania, Sąd Okręgowy uznał, że apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów, mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym – jako bezzasadna – podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.98 k.p.c.. Koszty te ograniczyły się do kosztów zastępstwa procesowego należnych pozwanemu, ustalonych na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 t.j.).