UZASADNIENIE

P. N. został oskarżony o to, że:

I. w okresie od 03 czerwca 2011 r. do 13 października 2015 r. w (...) będąc funkcjonariuszem publicznym - Prezydentem Miasta (...) działając w krótkich odstępach czasu ze góry powziętym zamiarem w sposób rażący i oczywisty nie dopełnił ciążącego na nim z mocy prawa obowiązku wynikającego z art. 24 h ust. 3 pkt 8 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w ten sposób, że nie przeprowadził zgodnej z prawem analizy oświadczeń majątkowych złożonych przez G. S. (1) prezesa Zarządu (...) w myśl przepisu art. 24 h ust. 1 ww. ustawy w dniu 03 czerwca 2011 r.. 30 kwietnia 2012 r., 10 kwietnia 2013 r., 30 kwietnia 2014 r. i 16 kwietnia 2015 r. w Urzędzie Miasta (...) z treści których wynikało, iż G. S. (1) na dzień 19 maja 2011 r., 31 grudnia 2011 r., 2012 i 2013 roku posiadał ponad 10 % udziałów w (...) sp. z o.o. i zarządzał jej działalnością gospodarczą oraz prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) sp. c., a na dzień 31 grudnia 2014 r. i 16 kwietnia 2015 r. prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) sp. c., co stanowiło w myśl art. 2 ust. 6 w zw. z art. 4 ust. 5 i 6 Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne z dnia 21 sierpnia 1997 r. przeszkodę do zajmowania przez niego stanowiska prezesa Zarządu (...) a nadto dopuścił do powołania ww. bez pisemnej rekomendacji, którą winien złożyć jako jedyny wspólnik w trybie art. 173 ksh w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy antykorupcyjnej, a w konsekwencji będąc jedynym wspólnikiem (...) nie skorzystał z uprawnienia przewidzianego w §17 ust. 2 i §20 ust. 2 Aktu przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz art. 212§1 ksh do prawa kontroli przedsiębiorstwa i nie podjął działań zmierzających do zweryfikowania, że przeszkoda ta pozostawała aktualna, bowiem G. S. (1) darował udziały w ilości powyżej 10 % w (...) sp. z o.o. na mocy umowy zawartej w dniu 4 czerwca 2014 r., a spółka została rozwiązana w dniu 12 czerwca 2014 r., natomiast działalność gospodarcza pod firmą (...) sp.c. została zakończona w dniu 12 sierpnia 2016 r. a wobec tego nie podjął żadnych działań zmierzających do usunięcia G. S. (1) ze stanowiska prezesa Zarządu (...), w tym nie złożył spółce na piśmie oświadczenia woli o konieczności odwołania prezesa w trybie art. 173 ksh, bądź działając na podstawie § 18 ust. 2 Umowy spółki w zw. z art. 232 ksh nie zwrócił się do Zarządu z żądaniem zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników celem podjęcia uchwały o przekazaniu wyników kontroli Radzie Nadzorczej uprawnionej w myśl §17 ust. 1 pkt 4 umowy spółki do odwołania członka zarządu, w tym prezesa bądź posiadając wiedzę o przeszkodzie do zajmowania funkcji prezesa przez G. S. (1) działając na podstawie art. 189 kpc nie zaskarżył uchwały nr 11/ (...) Rady Nadzorczej (...) z dnia 5 maja 2011 r. w sprawie powołania Prezesa Zarządu jako niezgodnej z Ustawą o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, czym działał na szkodę interesu publicznego, a mianowicie zaufania do procedury prawidłowego wyłaniania i powoływania prezesów zarządów spółek komunalnych poprzez stosowanie zgodnej z prawem procedury, przez co naraził kierowaną przez siebie jednostkę samorządową Urząd Miasta w (...) na negatywne konsekwencje wynikające z art. 9 Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej, tj. nieważność z mocy prawa powołania G. S. (1) na prezesa zarządu (...),

tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. ,

II. w okresie od 18 stycznia 2016 r. do 14 października 2016 r. w (...) działając w krótkich odstępach czasu ze góry powziętym zamiarem będąc funkcjonariuszem publicznym- Prezydentem Miasta (...) w sposób rażący i oczywisty nie dopełnił ciążącego na nim z mocy prawa obowiązku wynikającego z art. 24 h ust. 3 pkt 8 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w ten sposób, że nie przeprowadził wymaganej prawem analizy oświadczeń majątkowych składanych przez G. S. (1), w tym:

-: oświadczenia majątkowego z dnia 18 stycznia 2016 r. złożonego w myśl przepisu art. 24 ust. 5 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w związku z rezygnacją z dniem 18 stycznia 2016 r. z funkcji prezesa (...) z treści którego wynikało, że G. S. (1) na dzień złożenia oświadczenia majątkowego był jednocześnie prezesem Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji od 18 stycznia 2016 r. do 09 września 2016 r. oraz prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c, której zaprzestał w dniu 12 sierpnia 2016 r., a do pełnienia tych funkcji nie został zgłoszony na piśmie pod rygorem nieważności przez Prezydenta Miasta (...) będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem zgodnie z treścią art. 173 ksh,
-: oświadczenia majątkowego z dnia 04 lutego 2016 r. złożonego w myśl art. 24 ust. 5 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w związku z objęciem od 4 stycznia 2016 r. stanowiska prezesa Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji (...) z treści którego wynikało, że G. S. (1) na dzień objęcia stanowiska był jednocześnie prezesem (...) a do pełnienia tej funkcji nie został zgłoszony na piśmie pod rygorem nieważności przez Prezydenta Miasta (...) będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem zgodnie z treścią art. 173 ksh, przy czym funkcję tę pełnił od 3 czerwca 2015 r. do 18 stycznia 2016 r. w związku ze złożoną rezygnacją oraz prowadził jednocześnie działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c, której zaprzestał w dniu 12 sierpnia 2016 r.,
-: oświadczenia majątkowego z dnia 04 lutego 2016 r. złożonego w myśl art. 24 ust. 5 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w związku z objęciem od 18 stycznia 2016 r. stanowiska prezesa Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. bez pisemnej rekomendacji Prezydenta Miasta (...) będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem zgodnie z przepisem art. 173 ksh, z treści którego wynikało, że G. S. (1) na dzień objęcia stanowiska prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c, której zaprzestał w dniu 12 sierpnia 2016 r.,
-: oświadczenia majątkowego z dnia 27 kwietnia 2016 r. złożonego w myśl przepisu art. 24 h ust. 3 pkt 3 Ustawy o samorządzie gminnym w terminie do dnia 30 kwietnia 2016 r., z treści którego wynikało, że na dzień 31 grudnia 2015 r. G. S. (1) zajmował stanowisko prezesa (...) przy czym funkcję tę pełnił bez pisemnej rekomendacji Prezydenta Miasta (...) będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem zgodnie z przepisem art. 173 ksh w okresie od 20 maja 2011 r. do 18 stycznia 2016 r. w związku ze złożoną rezygnacją oraz prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c, której zaprzestał w dniu 12 sierpnia 2016 r.,
-: oświadczenia majątkowego z dnia 9 września 2016 r. złożonego w myśl przepisu art. 24 ust. 5 Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w związku z objęciem po pisemnej rekomendacji Prezydenta Miasta (...) będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem zgodnie z przepisem art. 173 ksh stanowiska prezesa (...) od 19 sierpnia 2016 r.. z treści którego wynikało, że na dzień 19 sierpnia 2016 r. G. S. (1) zajmował równocześnie stanowisko prezesa (...) na które został powołany w dniu 18 stycznia 2016 r. bez pisemnego zgłoszenia pod rygorem nieważności przez Prezydenta Miasta (...) będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem zgodnie z treścią art. 173 ksh i piastował tę funkcję do 08 września 2016 r.,

z których to oświadczeń jednoznacznie wynikały przeszkody z art. 2 ust. 6 w zw. z art. 4 ust. 6 Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne z dnia 21 sierpnia 1997 r. do pełnienia przez G. S. (1) funkcji prezesa a jednocześnie nie zachodziły wyjątki od zakazu, o których mowa w art. 6 ust. 1 przedmiotowej ustawy, a w konsekwencji będąc jedynym wspólnikiem miejskich spółek prowadzonych w formie spółek prawa handlowego nie skorzystał z uprawnień przewidzianych w umowach spółek komunalnych oraz art. 212§1 ksh do prawa kontroli przedsiębiorstwa i nie podjął działań zmierzających do zweryfikowania, że przeszkody te pozostawały aktualne, a nadto nie złożył spółkom na piśmie oświadczenia woli o konieczności odwołania prezesa w trybie art. 173 ksh, bądź działając na podstawie umów spółki w zw. z art. 232 ksh nie zwrócił się do Zarządu z żądaniem zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników celem podjęcia uchwały o przekazaniu wyników kontroli Radom Nadzorczym uprawnionym w myśl umów spółek komunalnych do odwołania członka zarządu, w tym prezesa bądź posiadając wiedzę o przeszkodzie do zajmowania funkcji prezesa przez G. S. (1) działając na podstawie art. 189 kpc nie zaskarżył uchwał Rad Nadzorczych w sprawie powołania Prezesa Zarządu jako niezgodnych z Ustawą o ograniczeniu prowadzenia. działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, czym działał na szkodę interesu publicznego a mianowicie zaufania do procedury prawidłowego wyłaniania powoływania prezesów zarządów spółek komunalnych poprzez stosowanie prawidłowej procedury, przez co naraził kierowaną przez siebie jednostkę samorządową Urząd Miasta w (...) na negatywne konsekwencje wynikające z art. 9 Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej, tj. nieważność z mocy prawa powołania G. S. (1) na prezesa zarządów spółek komunalnych,

tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Wyrokiem wydanym w dniu 13 maja 2019 roku w sprawie II K 69/18 Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli oskarżonego P. N. uniewinnił od popełnienie zarzucanych mu czynów. Ponadto na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił Urzędowi Miasta (...) zatrzymane dokumenty w postaci oryginałów oświadczeń majątkowych G. S. (1) znajdujące się w kopercie na k. 1876. Stwierdził także, że koszty procesu w niniejszej sprawie ponosi Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł oskarżyciel publiczny – Prokurator Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim – zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego P. N.. Rozstrzygnięciu zarzucił:

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę niniejszego orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na nieuprawnionym stwierdzeniu, iż brak realizacji ustawowego obowiązku przeprowadzenia kontroli merytorycznej oświadczeń majątkowych składanych oskarżonemu przez osoby zobowiązane do ich złożenia w myśl przepisów Ustawy z dnia 8 marca 1990 roku „o samorządzie gminnym „nie był niedopełnieniem obowiązków, a stanowił jedynie lukę w zarządzaniu urzędem miasta, niedopatrzenie, dla którego swoistym usprawiedliwieniem były, nie wywołujące żadnych skutków prawnych, oświadczenia G. S. (1), jakoby wobec niego nie zachodziły przeszkody do objęcia funkcji płynące z Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku „o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne „przy jednoczesnym bezpodstawnym przyjęciu, iż przy lepszej organizacji urzędu obowiązek materialnej weryfikacji oświadczeń majątkowych mógłby być nałożony na podległych oskarżonemu pracowników oraz uznaniu przy uwzględnieniu wyżej wskazanych błędnych tez, iż chęć poprawy kondycji spółek komunalnych depenalizuje jednocześnie znamię działania na szkodę interesu publicznego, podczas gdy nie można postawić znaku równości pomiędzy kontrolą merytoryczną i formalną, i obowiązku ustawowego przeprowadzenia kontroli merytorycznej scedować na inny podmiot aniżeli oskarżonego, który przyznał, że obowiązku tego niedopełniał, co w świetle niniejszej sprawy doprowadziło do powstania szkody niemajątkowej rozumianej prawidłowo, jako realne narażenie na niebezpieczeństwo powstania szkody, bowiem wszelkie czynności prawne podejmowane przez G. S. (1) w imieniu zarządzanych przez niego spółek miejskich godziły w pewność obrotu z tego powodu, iż jego wybór obarczony był nieważnością z mocy prawa, a na co oskarżony przynajmniej godził się, o czym świadczyć ma powoływanie się przez niego na posiadaną opinię prawną, a co prowadzi do wniosku, iż zrealizował on znamiona zarzucanego mu przez oskarżyciela publicznego przestępstwa.

W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Złożona w niniejszej sprawie apelacja nie zasługuje na uwzględnienie w zakresie nakazującym uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania zgodnie z wnioskiem Prokuratora Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

W przedmiotowej sprawie kwestionowane są ustalenia faktyczne odnoszące się do działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego oraz odnoszące się do zamiaru towarzyszącemu oskarżonemu P. N.. Inaczej mówiąc analiza zarzutu podniesionego przez oskarżyciela publicznego sprowadza się do kwestionowania przyjęcia, że nie doszło do wypełnienia znamion przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. oraz, że działał on nieumyślnie, chociaż zdaniem autora apelacji działał on przynajmniej w zamiarze ewentualnym. Takie wyodrębnienie wydaje się konieczne z uwagi na rozbudowaną formę zarzutu i zawarcie w niej wielu wątków, w tym też wyjętych wprost z uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

Tak zdekodowane zarzuty należy poddać kontroli odwoławczej pamiętając przy tym, iż zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się tylko do zakwestionowania stanowiska sądu pierwszej instancji, czy też do polemiki z ustaleniami sądu, lecz powinien wskazywać nieprawidłowości w rozumowaniu sądu, co do oceny okoliczności sprawy. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu nie uzasadnia wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych (za: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2008 r., III KK 162/08, OSNwSK 2008, poz. 1455, (...) Prawnej LEX nr 452387).

Zdaniem sądu odwoławczego, wymienione zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. W niniejszej sprawie prawidłowo ustalono stan faktyczny. W przedmiotowym postępowaniu karnym w istocie nie jest kwestionowany ciąg wydarzeń, który odpowiada zgromadzonemu w sprawie materiałowi dowodowemu, a w szczególności dokumentom – złożonym oświadczeniom majątkowym przez G. S. (1). Rozpoznanie niniejszej sprawy opierało się zatem na kwestii dokonania oceny tego zachowania. Istotne było także rozstrzygnięcie co do zamiaru, z jakim działał oskarżony. Kwestia ta jest o tyle trudna, iż dotyka sfery psychicznej działania oskarżonego i w tym sensie zawsze będzie kategorią wyjątkowo ocenną. Dodać należy, że zamiar badany jest także przez wszelkie czynniki zewnętrzne, które pozwalają dokonać oceny – czy mamy do czynienia z działaniem umyślnym – z art. 9 § 1 k.k. czy też działaniem nieumyślnym – art. 9 § 2 k.k.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do wypełnienia znamienia przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. polegającego na działaniu na szkodę interesu publicznego i prywatnego. Brak takiego działania wyklucza możliwość przypisania przestępstwa i to właśnie ta kwestia winna być główną osią rozważań sądu rozpoznającego sprawę. Niemniej jednak poczynione w tym zakresie rozważania przez Sąd I instancji zasługują na pełną aprobatę. Należy zwrócić uwagę, że czyn z art. 231 § 1 k.k. przez bardzo długi czas w doktrynie i judykaturze uznawany był za przestępstwo formalne, niemniej faktycznie w ostatnich latach nastąpiła w tym zakresie pewna zmiana w stanowisku Sądu Najwyższego. Jeszcze w wyroku Sadu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2007 r. (IV KK 276/07, System Informacji Prawniczej LEX nr (...)) wskazywano na formalny charakter tego przestępstwa, choć już w kolejnych orzeczeniach akcentowano też element skutku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., III KK 160/11, System Informacji Prawniczej LEX nr (...)). Przede wszystkim jednak w bardzo istotnej uchwale z dnia 24 stycznia 2013 r. (I KZP 24/12, OSNKW 2013, nr 2, poz. 12) Sąd Najwyższy podkreślił, że występek określony w art. 231 § 1 k.k. należy do kategorii przestępstw z konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo, a więc materialnych, znamiennych skutkiem, którym jest wystąpienie niebezpieczeństwa powstania szkody w interesie publicznym lub prywatnym. Istotne jest zatem to, że dla przypisania czynu z art. 231 § 1 k.k. konieczne jest ustalenie konkretnego interesu publicznego lub prywatnego, który został narażony na niebezpieczeństwo, a także związku przyczynowego pomiędzy przekroczeniem uprawnień lub niedopełnieniem obowiązków a narażaniem na niebezpieczeństwo tego interesu. Ponownie należy zaznaczyć – stanowisko to podziela Sąd Okręgowy – że interes musi być oparty na prawie materialnym, a nie być interesem do samej właściwej procedury. W innym rozumieniu każde przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków należałoby traktować jako działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego (zob. Barczak-Oplustil Agnieszka i Iwański Mikołaj. Art. 231. W: Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212-277d. Wolters Kluwer Polska, 2017, a także: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1974 r., II KR 177/74, System Informacji Prawniczej LEX nr 20871). Ponadto dokonując wykładni „działania na szkodę interesu publicznego” nie sposób nie mieć na względzie dynamiki i rewolucji, jaka dokonała się w zakresie kompetencji, uprawnień i obowiązków funkcjonariuszy publicznych (ze szczególnym uwzględnieniem samorządowców, albowiem to dotyczy bezpośrednio niniejszej sprawy). W ostatnich dziesiątkach lat doszło do geometrycznego wręcz wzrostu liczby procedur, obowiązków, przepisów. Wiąże się to zarówno z postępem informatyzacji, kolejnymi dziedzinami życia, które są prawnie regulowane, przystępowaniem czy to na poziomie samorządowym czy krajowym do kolejnych organizacji i zrzeszeń. Dalsze przyjmowanie bezwzględnie bezskutkowego charakteru przestępstwa, bez konieczności wykazania, że doszło do choćby narażenia na niebezpieczeństwo interesu publicznego, prowadziłoby do tego, iż każde zachowanie funkcjonariusza publicznego związane z naruszeniem przepisów proceduralnych wiązałoby się z możliwą odpowiedzialnością karną. Nie ulega wątpliwości obowiązek przestrzegania prawa przez funkcjonariuszy publicznych, i działanie wbrew przepisom nie jest usprawiedliwiane, jednakże należy wygospodarować także miejsce na odpowiedzialność służbową lub dyscyplinarną wolną od odpowiedzialności karnej, gdzie kryterium rozróżnienia pozostaje właśnie ocena, czy dane zachowanie rzeczywiście było działaniem na szkodę interesu publicznego. Przy czym rozważania nad powyższym nie mogą sprowadzać się jedynie do czysto teoretycznych i oderwanych od rzeczywistości funkcjonowania samorządów. Również Sąd Najwyższy w postanowieniu z 9 grudnia 2002 r., IV KKN 514/99, LEX nr 75505, wskazał na konieczność wystąpienia rzeczywistego narażenia na szkodę; podobnie w wyroku z 28 lutego 2008 r., WA 35/07, OSNwSK 2008/1, poz. 509, wyraźnie wskazano, że dla realizacji znamion typu z art. 231 konieczne jest narażenie m.in. interesu publicznego na niebezpieczeństwo powstania szkody. Podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 2008 roku, WA 1/08, OSNKW 2008/4, poz. 31, gdzie wprawdzie stwierdzono, że „przestępstwo określone w art. 231 k.k. nie wymaga żadnego skutku, jako warunku odpowiedzialności, to jednak ewentualna szkoda nie może być iluzoryczna”, wskazując jednak w uzasadnieniu, że „niebezpieczeństwo powstania szkody musi być bowiem realne, a nie tylko potencjalne lub ogólne” (zob. postanowienie SN z dnia 9 grudnia 2002 r., IV KKN 514/99, LEX nr 75505). Skarżący w apelacji nie wskazuje, jaki interes publiczny został w istocie narażony na szkodę. W zarzucie wskazuje, że wszelkie czynności prawne podejmowane przez G. S. (1) w imieniu zarządzanych przez niego spółek miejskich godziły w pewność obrotu, ponieważ jego wybór był nieważny z mocy prawa, w innej części podnosi argumenty z judykatury odnoszące się do dobrej opinii o instytucji czy też zaufania publicznego do organów władzy. Warto podnieść, że powołane przez autora apelacji orzeczenie zapadło na kanwie zupełnie innych ustaleń faktycznych, natomiast Sąd Najwyższy odnosił się do naruszenia dobrego imienia wojska poprzez wykorzystywanie specjalistycznego sprzętu należącego do wojska na prywatnej działce. Rozważania te nie ograniczały się jedynie do wskazania, że doszło do takiej szkody, ale także wykazania na czym konkretnie ona polegała. Wracając jednak do wymienionych wartości, to zgodzić należy się, że są one istotne, niemniej jednak przyjęcie, że doszło do istotnego narażania ich na szkodę w przedmiotowej sprawie jest zbyt daleko idące. W przedmiotowej sprawie istotnie można mówić o naruszeniu procedury, i tym samym utraty zaufania do niej. Natomiast w odniesieniu do czynności dokonanych przez G. S. (1) należy wskazać, że analizę w tym przedmiocie poczynił już Sąd I instancji wskazując, że w przepisach brak jest sankcji, że czynność prawna dokonana przez osobę wybraną wbrew ustawie antykorupcyjnej, jest nieważna – art. 58 k.c. Stąd powoływanie się na taki właśnie skutek działań oskarżonego P. N. należy uznać za nieprawidłowe. Kolejne zaś propozycje należy traktować jako interes do właściwej procedury, nie zaś prawa materialnego, co natomiast nie wypełnia znamienia działania na szkodę interesu publicznego, co opisane zostało powyżej. Warto w tym miejscu wskazać na postulaty doktryny odnoszące się do przepisu art. 9 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U.2017.1393 tj.), wskazujące, że brak jest przepisów gwarantujących wykonanie sankcji przewidzianej w art. 9 (zob. Rzetecka-Gil Agnieszka. Art. 9. [w:] Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komentarz. ABC, 2009.). Słusznie zatem przyjęto, że niezrealizowanie tego znamienia czynu z art. 231 § 1 k.k., co do obu czynów zarzucanych oskarżonemu, wyklucza przyjęcie sprawstwa oskarżonego w zakresie czynów z pkt I i II aktu oskarżenia wyczerpujących dyspozycję z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. W sposób oczywisty wyklucza to zatem ustalenie, że została wyrządzona szkoda istotna, a zatem, że mogły zostać zrealizowane znamiona z art. 231 § 3 k.k.

W tym miejscu warto poświęcić miejsce ustaleniom dotyczącym zamiaru towarzyszącemu oskarżonemu P. N.. Czyn z art. 231 § 1 k.k. można popełnić jedynie umyślnie – z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym. W konfiguracji tego przepisu przyjmuje się, że dotyczy ono działania jedynie przez funkcjonariuszy publicznych – dlatego podkreślanie funkcji jaką pełnił oskarżony, nie ma znaczenia o tyle, że sprawcą przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. może być wyłącznie funkcjonariusz publiczny – prezydent miasta niewątpliwie takim funkcjonariuszem jest. Lektura apelacji wskazuje zaś na szczególne zabarwienie funkcji pełnionej przez oskarżonego, a przy tym zdaje się wykluczać możliwość dopuszczenia się takiego zachowania (przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków) w sposób nieumyślny, chociaż sam ustawodawca wprost wskazuje taką możliwość przewidując odmienny typ tego przestępstwa w art. 231 § 3 k.k.

Zamiar choć istnieje tylko w świadomości sprawcy, jest faktem psychologicznym, podlega więc identycznemu dowodzeniu, jak okoliczności ze sfery przedmiotowej, z zastosowaniem odpowiednich zasad dowodzenia bądź wnioskowania i jeśli sprawca nie wyraził swego zamiaru słowami, wnioskuje się o nim z okoliczności zajścia (za: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 kwietnia 2018 r., II AKa 73/18, LEX nr 2490119). Tło okoliczności zdarzenia, motywy, pobudki także mają znaczenie. Oczywiście poprawa sytuacji finansowej jednostek komunalnych nie depenalizuje popełnienia przestępstwa – na co wskazuje słusznie skarżący. Jednak niewątpliwie ma znaczenie dla całokształtu okoliczności, a w konsekwencji oceny zachowania oskarżonego. Ustalenia dotyczące zamiaru niewątpliwie najlepiej jest czynić na podstawie wyjaśnień osoby oskarżonej, choć w tym zakresie wymagana jest ostrożność, z uwagi na częstą negację, co do chęci popełnienia czynu zabronionego. W tym zakresie należy dokonywać raczej weryfikacji wyjaśnień oskarżonego co do zamiaru, posługując się zewnętrznymi czynnikami, które pozwalają na wysnucie wniosków odnośnie sfery psychologicznej, motywacji towarzyszącej oskarżonemu. W sytuacji, gdy na podstawie wyjaśnień oskarżonego nie da się w sposób niebudzący wątpliwości ustalić zamiaru sprawcy, to dla prawidłowego ustalenia rzeczywistego zamiaru sąd powinien sięgnąć do najbardziej uchwytnych i widocznych elementów działania sprawcy, to jest okoliczności przedmiotowych (za: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 lipca 2018 r., II AKa 234/18, system informacji prawniczej LEX nr (...)). Przenosząc powyższe na realia niniejszej sprawy należałoby przyznać rację autorowi apelacji w zakresie zamiaru towarzyszącemu oskarżonemu. Organizacja pracy w Urzędzie Miasta (...), jednostki podległej prezydentowi miasta, oskarżonemu P. N., nie może usprawiedliwiać jego zachowania. Pomimo niewątpliwie dużego zakresu obowiązków P. N. winien zadać sobie sprawę z odpowiedzialności jaka wiążę się z podjęciem takiego stanowiska i koniecznością zapoznania się ze wszystkimi obowiązkami. Merytoryczna weryfikacja składanych przez G. S. (1) oświadczeń majątkowych winna mieć miejsce. Zdaniem Sądu Okręgowego jego zachowanie oceniane obecnie, w pewien sposób balansuje pomiędzy niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach w rozumieniu art. 9 § 2 k.k. a działaniem kiedy sprawca nie chce popełnić czynu zabronionego albo przewidując możliwość jego popełnienia godzi się na to – art. 9 § 1 k.k. Istotnie w przedmiotowej sprawie tak jest, P. N. nie dołożył odpowiednich starań aby powołanie G. S. (1) odbyło się w pełnej zgodności z procedurą, był on także odpowiedzialny za kontrolę składanych oświadczeń majątkowych. W przedmiotowej sprawie istotne jest także to, że po wyjściu na jaw okoliczności związanych z prowadzoną przez G. S. (1) działalnością gospodarczą, oskarżony odbył rozmowę z pracownikami urzędu – w tym S. S., a także z G. S.. G. S. (1) zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej i w 3 dni po wykreśleniu go z (...) został uchwałą Rady Nadzorczej z dnia 19 sierpnia 2016 roku powołany ponownie na stanowisko prezesa MPK. Zaistniałe później zdarzenia mają wpływ na ocenę zachowania oskarżonego P. N.. Trudno bowiem uznać, aby oskarżony z niebywałą determinacją wręcz dopuszczał się popełnienia przestępstwa. Natomiast kwestia jego wiedzy o prowadzonej przez G. S. (1) działalności gospodarczej, winna opierać się na treści składanych przez G. S. (1) oświadczeń majątkowych nie zaś na plotkach czy rozmowach z innymi osobami. Ostatecznie nawet obecność oskarżonego wraz z G. S. (1) w sklepie ze sprzętem RTV niekoniecznie musiała przesądzać o świadomości oskarżonego, że G. S. (1) zajmuje się prowadzeniem tej działalności. Także kwestia wiedzy pozostałych pracowników urzędu na ten temat nie ma istotnego znaczenia dla przedmiotowej sprawy, chociaż z całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego, osobowego, wynika, że nie była to wiedza powszechna, temat rozmów pomiędzy pracownikami. Reasumując wszystkie wymienione okoliczności, zdaniem Sądu Okręgowego, należało jednak uznać, że oskarżony P. N. działał w zamiarze ewentualnym – niedopełniając ciążących na nim obowiązków – godził się na popełnienie czynów zabronionych. Wyjaśnienia oskarżonego należy traktować jedynie w kategoriach próby usprawiedliwiania swojego działania, kiedy jako Prezydent miasta winien wypełniać profesjonalnie swoją funkcję i zgodnie z literą prawa. P. N. miał możliwość uniknięcia błędów, jednakże na przestrzeni lat działał rutynowo. Pomimo tego jednak, z uwagi na brak wypełnienia znamion, należało oskarżonego uniewinnić od popełnienia zarzucanych mu czynów. Niezależnie od działania bowiem w zamiarze ewentualnym wykluczone jest przypisanie przestępstw wyczerpujących dyspozycję z art. 231 § 1 k.k., kiedy nie doszło do wypełnienia znamion czynu zabronionego, o czym była mowa w pierwszej części rozważań.

W tym stanie rzeczy nie podzielając w pełni argumentacji Prokuratora Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim wyrażonej w apelacji zaskarżony wyrok na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. utrzymano w mocy. Nie wystąpiły bowiem okoliczności uzasadniające wydanie kasatoryjnego rozstrzygnięcia, a więc uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zduńskiej Woli.

O kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. obciążając nimi Skarb Państwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE