UZASADNIENIE

Decyzją z 16 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu B. P. ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż nie przedłożył on żadnych nowych dokumentów potwierdzających wysokość osiąganych wynagrodzeń dla celów ustalenia podstawy wymiaru świadczenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł o jej zmianę i orzeczenie co do istoty sprawy. Jednocześnie wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyliczania rent i emerytur na okoliczność odtworzenia wynagrodzeń ubezpieczonego w latach 1967 – 1979. W uzasadnieniu podniósł, że nie może on ponosić ujemnych konsekwencji obowiązujących w latach minionych przepisów pozwalających na nieprzechowywanie dokumentów dotyczących uzyskiwanych zarobków i wynikających z tego składek na ubezpieczenia społeczne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony B. P. urodził się (...)

Ubezpieczony od 2 sierpnia 1991 r. jest uprawniony do emerytury górniczej – przyznanej decyzją organu rentowego z 13 sierpnia 1991 r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie z 3 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1985r. do grudnia 1987r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 371,79% i zgodnie z przepisami został ograniczony do 250%.

Ubezpieczony po nabyciu prawa do emerytury kontynuował zatrudnienie w KWK (...) do 25 sierpnia 1991 r., a w latach 2003 – 2016 pracował w Fundacji (...) w K..

W dniu 23 grudnia 2016 r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie emerytury na podstawie art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Decyzją z 28 lutego 2017 r. (...) Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu przeliczenia emerytury w oparciu o wnioskowany przepis, gdyż obliczony z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia, tj. z lat 1967-1972, 1985-1987, 2004-2005, 2007-2015, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł mniej niż 250%, tj. 94,27%.

W dniu 10 października 2017 r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Do wniosku nie dołączył żadnych nowych dokumentów odnośnie wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego w okresie zatrudnienia w KWK (...) w G..

Zaskarżoną decyzją z 16 października 2017 r. (...) Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazując, iż ubezpieczony nie przedłożył żadnych nowych dokumentów potwierdzających wysokość osiąganych wynagrodzeń dla celów ustalenia podstawy wymiaru świadczenia.

Sąd ustalił, iż w okresie od 2 sierpnia 1966 r. do 25 sierpnia 1991 r. ubezpieczony był zatrudniony w KWK (...) w G.. Początkowo pracował jako ładowacz pod ziemią. W okresie od 6 stycznia 1967 r. do 31 października 1969 r. zajmował stanowisko młodszego górnika pod ziemią, a od 1 listopada 1969 r. do 30 września 1972 r. górnika pod ziemią. Od 1 października 1972 r. do 31 października 1977 r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku cieśli pod ziemią. W okresie od 1 listopada 1977 r. do 30 listopada 1982 r. pracował na stanowisku nadgórnika oddziału wydobywczego pod ziemią, a od 1 grudnia 1982 r. do 25 sierpnia 1991 r. na stanowisku sztygara zmianowego oddziału wiertniczego pod ziemią.

Ustalono, że nie zachowała się dokumentacja płacowa sprzed 1979 r.

Od początku zatrudnienia w kopalni ubezpieczony pracował w systemie 3‑zmianowym (zmiany były w cyklach tygodniowych) i przez 2 niedziele w miesiącu. Otrzymywał deputat węglowy w wymiarze 8 ton.

Ubezpieczony ożenił się(...)

W toku niniejszego postępowania sądowego ubezpieczony przedłożył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 wystawione przez Spółkę (...) S.A. w B. z 30 listopada 2017 r. (k.14) za lata 1980-1991 - okres zatrudnienia ubezpieczonego w KWK (...).

Pismem z 3 kwietnia 2018 r. (...) Oddział w Z. – w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu – wyliczył wysokość podstawy wymiaru uwzględniając Rp-7 z 30 listopada 2017 r. (k.14) i podał, że nie wpłynie to na zmianę wysokości pobieranego świadczenia, ponieważ nowo wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia ubezpieczonego wynosi 203,32%.

Na podstawie opinii biegłego z zakresu rent i emerytur K. S. z 1 października 2018 r. (k.31-38) Sąd ustalił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu przekracza 250%.

Biegły K. S. odtworzył miesięczne kwoty wynagrodzeń ubezpieczonego stanowiące podstawę wymiaru świadczenia za lata 1967 – 1979. Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął jedynie pewne składniki wynagrodzenia, czyli takie, które bezwzględnie przysługiwały ubezpieczonemu, biorąc pod uwagę akta osobowe, akta rentowe oraz przepisy branżowe w górnictwie oraz dodatki: za pracę poza pierwszą zmianą (II zmiana), za pracę w porze nocnej (III zmiana) i za pracę w niedziele (2 niedziele w miesiącu).

Do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury zgodnie z art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w najkorzystniejszej wersji, tj. z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym z uwzględnieniem części zarobków przypadających po przyznaniu świadczenia, biegły ujął najlepsze 20 lat z całego okresu zatrudnienia, tj. 1971-1975, 1977-1991, a jako okres po przyznaniu świadczenia uwzględniono zarobki z okresu od 2 sierpnia 1991 r. do 25 sierpnia 1991 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony przez biegłego K. S. wyniósł 263,57%.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego, akta osobowe ubezpieczonego z KWK (...), opinię biegłego ds. emerytur i rent K. S. z 1 października 2018 r. (k.31-38) oraz wyjaśnienia odwołującego (nagranie z rozprawy z 16 marca 2018 r. k.17).

Sąd ocenił zebrany materiał dowodowy jako kompletny i spójny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Odwołujący nie kwestionował opinii biegłego.

(...) Oddział w Z. w piśmie z 13 grudnia 2018 r., odnosząc się do opinii biegłego K. S., wskazywał, że pomimo braku ograniczeń dowodowych w postępowaniu przed sądami z zakresu ubezpieczeń społecznych należy mieć na uwadze, że wysokość zarobków stanowiących podstawę do wyliczenia składki na ubezpieczenie społeczne nie może być ustalona w sposób hipotetyczny, oparty jedynie na domniemaniu. Organ rentowy podał, że nie może się odnieść do przyjętego przez biegłego założenia, że odwołujący przepracował minimalną ilość dni wynikających z normatywnego czasu pracy w każdym miesiącu spornego okresu z uwagi na brak kart ewidencji czasu pracy, a nadto nie może zgodzić się z ustalonymi kwotami dodatku za pracę w niedziele, dodatku za pracę na drugiej i trzeciej zmianie, ponieważ nie ma dokumentów potwierdzających czy i w jakich okresach faktycznie wykonywał pracę w niedziele oraz na drugiej i trzeciej zmianie. Ponadto (...) Oddział w Z. wskazał na błędy rachunkowe w opinii, tj. błąd w wyliczeniu wynagrodzenia za rok 1973 (Karta Górnika za cały rok to kwota (...) 20% = (...), natomiast biegły wyliczył 8730, co zmienia łączną kwotę zarobków na 62 848 zł zamiast 62 842 zł) oraz błąd w wyliczeniu wynagrodzenia za rok 1977 (wskaźnik za ten rok winien wynosić 174,54% a nie 190,94%). W związku z powyższym organ rentowy domagał się sporządzenia opinii uzupełniającej przez biegłego.

Sąd nie uwzględnił zastrzeżeń ani wniosków organu rentowego, albowiem powszechnie wiadomym jest, że górnicy w latach 60-tych i 70-tych pracowali w systemie 3‑zmianowym i przynajmniej 2 niedziele w miesiącu. Nie ma również podstaw do dopuszczenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłego albowiem jej korekta matematyczna nie wymaga wiadomości specjalnych. Pomimo uwzględnienia wskaźnika za 1977 rok w wysokości 174,54 % oraz zarobków za 1973 rok w wysokości 62 848 zł wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przekroczył 250%. Wobec powyższego opinia biegłego K. S. była miarodajna i wystarczająca do poczynienia ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że ubezpieczony od 1991 r. jest uprawniony do emerytury górniczej, obliczonej w oparciu o wynagrodzenie z okresu od stycznia 1985 r. do grudnia 1987 r., gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 371,79% i zgodnie z przepisami został ograniczony do 250%.

Przedmiotem sporu jest wysokość emerytury ubezpieczonego. Ubezpieczony złożył w dniu 10 października 2017 r. wniosek o ponowne przeliczenie emerytury, a zaskarżoną decyzją z 16 października 2017 r. (...) Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazując, iż ubezpieczony nie przedłożył żadnych nowych dokumentów potwierdzających wysokość osiąganych wynagrodzeń dla celów ustalenia podstawy wymiaru świadczenia.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.) w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

W toku postępowania przed tut. Sądem odwołujący przedłożył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 wystawione przez Spółkę (...) S.A. w B. z 30 listopada 2017 r. (k.14) za lata 1980-1991 – okres zatrudnienia ubezpieczonego w KWK (...), a obliczony przez organ rentowy z uwzględnieniem ww. dokumentu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 203,32% i był wyższy niż wskazany w zaskarżonej decyzji. Sporna pozostawała wysokość osiąganych zarobków ubezpieczonego w latach 1967-1979 z uwagi na brak zachowania dokumentacji płacowej.

W związku z powyższym Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego ds. rent i emerytur K. S. celem ustalenia wysokości osiąganych wynagrodzeń ubezpieczonego w latach 1967-1979.

Sąd wskazuje, iż ustawą z dnia 5 marca 2015r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r. poz. 552) wprowadzono z dniem 1 maja 2015r. zmiany w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodając m.in. art. 110a.

Zgodnie z treścią art. 110a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%. Zgodnie z ust. 2 ustalenie wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 może nastąpić tylko raz.

Należy podkreślić, że art. 110a znajduje zastosowanie do przeliczenia emerytur przyznanych na starych zasadach, tj. obliczonych w myśl art. 53 ustawy emerytalno-rentowej, gdzie bezpośredni wpływ na wysokość świadczenia ma kwota bazowa oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia.

Bezspornie ubezpieczony pobiera emeryturę obliczoną na starych zasadach. Ponadto po uzyskaniu prawa do emerytury kontynuował zatrudnienie i wskazał podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne przypadającą w części po przyznaniu świadczenia, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%. Ostatecznie bowiem, obliczony przez biegłego K. S. w toku postępowania sądowego – w tym na podstawie dokumentacji osobowej ubezpieczonego – wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia i przypadających w części po przyznaniu emerytury, tj. 1971-1975, 1977-1991, przekroczył 250%.

Sąd w całości podzielił wnioski biegłego K. S., albowiem sporządzona przez niego opinia jest precyzyjna, szczegółowo umotywowana, zaś biegły do odtworzenia wynagrodzenia ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w KWK (...) z lat 1967 – 1979 przyjął składniki wynagrodzenia wynikające z akt osobowych, akt emerytalnych ubezpieczonego oraz przepisów branżowych w górnictwie. Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął jedynie pewne składniki wynagrodzenia, czyli takie, które bezwzględnie przysługiwały ubezpieczonemu oraz dodatki za pracę na II i III zmianie oraz za pracę w 2 niedziele w miesiącu – zgodnie z zaleceniem Sądu. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony przez biegłego wyniósł 263,57%. Niewielkie błędy rachunkowe w opinii biegłego nie wpłynęły zasadniczo na zmianę obliczonego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – w dalszym ciągu przekraczał on 250%.

Art. 110a ustawy znajdzie zatem zastosowanie do ubezpieczonego, który spełnił wymagane w nim przesłanki.

Mając na uwadze powyższe, Sąd – na mocy (...) § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury przy zastosowaniu art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, począwszy od 1 października 2017r.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz. 1804).

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Przewodniczący:	SSO Patrycja Bogacińska-Piątek
Protokolant:	Mirosława Wandachowicz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE