WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący:	SSO Ewa Rusin

Protokolant:	Ewa Ślemp

przy udziale Eligiusza Wnuka Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2019 r.

sprawy M. S.

syna J. i J. z domu J.

urodzonego (...) w W.

oskarżonego z art. 297 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, art. 270 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 21 marca 2019 r. sygnatura akt III K 569/17

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

1). uchyla rozstrzygnięcia w pkt. III, IV, V, VI i VII jego dyspozycji, tj. o karze łącznej, warunkowym zawieszeniu jej wykonania, środkach kompensacyjnym i probacyjnym oraz kosztach procesu,

2). oskarżonego M. S. uniewinnia od zarzucanego mu czynu, kwalifikowanego z art. 297 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11§ 2 kk, opisanego w pkt. I części wstępnej wyroku zaś kosztami procesu w tej części obciąża Skarb Państwa.

3). w miejsce kary pozbawienia wolności wymierzonej w pkt. II jego dyspozycji na podstawie art. 270 § 1 kk wymierza oskarżonemu karę 50 ( pięćdziesięciu ) stawek dziennych grzywny po 50 ( pięćdziesiąt) złotych każda,

II. zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa ½ część wydatków poniesionych w sprawie tymczasowo przez Skarb Państwa od wszczęcia postępowania i wymierza opłatę w kwocie 500 złotych za obie instancje.

Sygn.akt IV Ka 359/19

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy w Wałbrzychu oskarżył M. S. o to, że:

I. w dniu 26 listopada 2014 roku w W. województwie (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w celu uzyskania dotacji związanej z refundacją kosztów wyposażenia lub doposażenia pracy dla skierowanego bezrobotnego realizowanego w ramach środków z Rezerwy Ministra Pracy i Polityki Społecznej „Praca dla Młodych” w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod nazwą (...) z siedzibą w B. na wezwanie Powiatowego urzędu Pracy w W., przedłożył nierzetelna umowę kupna-sprzedaży z dnia 27 listopad 2014 roku sporządzoną w B. zawarta pomiędzy M. P. a M. S., gdzie przedmiotem umowy była maszyna do wypieków wafli płaskich z automatycznym otwieraniem i zamykaniem waflarek do wypieku jednorazowo 4 wafli w ilości 6 sztuk wartości 30 000 złotych, bez zapisu dotyczącego nieuiszczenia zapłaty za przedmiot umowy czym wprowadził w błąd uprawnionego pracownika Powiatowego Urzędu Pracy co do okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji i doprowadził Powiatowy Urząd do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 44 666,90 zł

tj. o czyn z art. 297 § 1 kk i art., 286 § 1 kk w zw. z art. 11§ 2 kk

II. w dniu 18 grudnia 2015 roku w W. województwo (...) w celu użycia za autentyczne, przedłożył w postępowaniu cywilnym toczącym się Sądem rejonowym w W. VI Wydział Cywilny o syg. (...) podrobioną fakturę VAT nr (...) wystawioną w B. w dniu 29 grudnia 2014 roku przez firmę (...)” M. P. ul. (...) na zakup maszyny używanej z osprzętem do wypieku czterech wafli płaskich z automatycznym otwieraniem i zamykaniem waflarek opiewająca na kwotę 39 000 złotych

tj. o czyn z art. 270 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu wyrokiem z dnia 21 marca 2019r. sygn. akt III K 569 /17:

I. Oskarżonego M. S. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, tj. występku z art. z art. 297 § 1 kk i art., 286 § 1 kk w zw. z art. 11§ 2 kk i za czyn ten na podstawie art. 286§ 1 kk w zw. z art. 11§ 3 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

II. Oskarżonego M. S. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku, tj. występku z art. z art. 270 §1 kk i za czyn ten na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III. na podstawie art. 85§1 kk połączył kary pozbawienia wolności orzeczone w pkt I i II wyroku i wymierzył oskarżonemu M. S. karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

IV. na podstawie art. 69 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary łącznej warunkowo zawiesił na okres 3 (trzech) lat próby;

V. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę kwoty 44 666,90 zł na rzecz Powiatowego Urzędu Pracy w W.;

VI. na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązał oskarżonego do informowania Sądu w okresach 6 miesięcy o przebiegu okresu próby;

VII. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa zwrot wydatków poniesionych od chwili wszczęcia postępowania oraz wymierzył mu opłatę w wysokości 180 (sto osiemdziesiąt) złotych kwocie

Z wyrokiem tym w całości nie pogodził się oskarżony, wywodząc apelację za pośrednictwem obrońcy z wyboru oraz własną.

Apelujący obrońca zaskarżył wyrok na zasadzie art. 444 i 438 pkt. 2 i 3 k.p.k. w całości na korzyść, zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych, za podstawę polegający na przyjęciu wyczerpania przez oskarżonego znamion zarzuconych mu występków, w szczególności zaś przedłożenia w oszukańczym zamiarze nierzetelnej umowy kupna-sprzedaży z dnia 27.11.2014r. oraz przedłożenia w celu użycia za autentyczne podrobionej faktury VAT nr (...) w postępowaniu o sygn.: (...) Sądu Rejonowego w W., powstały w konsekwencji;

- istotnego naruszenia przepisów postępowania, w szczególności zaś zasady swobodnej oceny dowodów art. 7 k.p.k., pominięcia oczywistych okoliczności na korzyść oskarżonego art. 4 k.p.k., wreszcie rozstrzygnięcia nieusuwalnych wątpliwości na jego niekorzyść art. 5 §2 k.p.k.

W konsekwencji, wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego M. S..

Natomiast oskarżony zaskarżył wyrok na podstawie art. 444 i 438 pkt 2 i 3 k.p.k, w całości na korzyść, zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę polegający na przyjęciu wyczerpania przez oskarżonego znamion zarzucanych mu czynów, a w szczególności przedłożenia w oszukańczym zamiarze nierzetelnej umowy kupna-sprzedaży z dnia 27.11,2014 roku oraz przedłożenia w celu użycia za autentyczną podrobionej faktury VAT nr (...) przed Sądem Rejonowym Wydz. Cywilny w W. w postępowaniu o sygn.: (...) powstały w konsekwencji:

W konsekwencji, wskazując na powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Apelacje są tylko częściowo skuteczne.

Ad. czynu I-go

Mimo że Sąd Rejonowy przeprowadził zawnioskowane w sprawie dowody, to jednak ich końcowa ocena jest dowolna, sprzeczna z kryteriami art. 7 kpk i niesłusznie doprowadziła do uznania sprawstwa a następnie skazania oskarżonego za zarzucany mu występek oszustwa kredytowego.

Istotne błędy faktyczne nie zostały dostrzeżone ani przez oskarżyciela na etapie postępowania przygotowawczego i formułowania zarzutów ani przez sąd orzekający. Nie zostały także wykazane przez apelujących, bo w apelacji obrońcy nie podniesiono żadnych ważkich zarzutów, zaś apelujący oskarżony skupił się na dążeniu do wykazania kłamliwości zeznań świadka M. P. co do faktu zapłaty przez oskarżonego za maszynę do wypieku wafli.

Otóż w akcie oskarżenia ( co zaakceptował sąd jako opis czynu przypisanego) zarzucono oskarżonemu działanie w dniu 26 listopada 2014r., polegające na przedłożeniu nierzetelnej umowy kupna sprzedaży maszyny do wypieku wafli z dnia 27 listopada 2014r., bez zapisu dotyczącego nieuiszczenia zapłaty za przedmiot umowy, czym oskarżony miał wprowadzić w błąd uprawnionego pracownika PUP co do okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania dotacji i doprowadzić w ten sposób Urząd do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 44 666,90 złotych. Już zestawienie tych dwóch dat umów wskazuje na oczywistą sprzeczność.

Najwyraźniej ową sprzeczność faktyczną dostrzegł Sąd Rejonowy dopiero w na etapie pisemnych motywów wyroku, bo nie zawarł w nich ustalenia ( na którym przecież opiera się przyjęty za aktem oskarżenia opis czynu), że oskarżony przedstawił 26.11.2014r. w PUP w W. dla potrzeb uzyskania dotacji przedmiotową umowę kupna maszyny do wypieku wafli, a jedynie że cyt. „ przekazał urzędnikowi w PUP informację, że sprzęt został zapłacony. Była to informacja nieprawdziwa” k. 1 motywów. W tych ustaleniach sąd nie określił także daty przekazania owego nierzetelnego oświadczenia. Na czym więc miałoby polegać przestępne działanie oskarżonego w dacie 26 listopada 2014r., w jaki sposób oskarżony miałby dążyć do przestępnego wyłudzenia dotacji z PUP, to z motywów zaskarżonego wyroku niestety nie wynika.

Opisany w zarzucie dokument umowy kupna maszyny do wypieku wafli z dnia 27.11.2014r. pochodzi od M. P., istotnie kopia ta zawiera zgodne adnotacje oskarżonego i M. P., że zapłata gotówką za sprzedaż nie nastąpiła ( k. 25 akt), natomiast druga wersja umowy znajduje się w formie kserokopii (na k. 222 akt), sporządzonej przez PUP w W. w dniu 19.12.2016r.

Wypada dla porządku zaznaczyć, że w pliku dokumentów dotyczących przyznania oskarżonemu dotacji, a przedstawionych przez PUP w W. w postępowaniu przygotowawczym (k. 62 – 187), w ogóle brak owej umowy jak i dowodu jej przedstawienia przez oskarżonego PUP tak w dacie określonej jako czas przestępstwa 26 listopada 2014r., czy innej dacie.

Analizując tą przedstawioną dokumentację PUP należało dalej wnioskować, iż skoro oskarżony podpisał w dniu 26 listopada 2014r. umowę refundacyjną z PUP, to nie mógł przedstawić do jej podpisania przedmiotowej umowy kupna urządzenia do produkcji wafli, tym bardziej, że dopiero w formularzu rozliczenia dotacji, załączniku nr 5, datowanym na 8.12.2014r. oskarżony zadeklarował zakup maszyny do produkcji wafli, dokonany w dniu 27.11.2014r. i pokrycie tego zakupu gotówką ( k. 124 akt). Dopiero ten dokument ( załącznik nr 5) posłużył jako podstawa notatki z wizyty monitorującej w dniu 12.12.2014r. przeprowadzonej przez świadka M. A. ( k. 120-121) i następnie do wypłaty w dniu 19.12.2014r. przyznanej dotacji.

Świadkowi M. A. ( urzędniczce z PUP) podczas przesłuchania w postepowaniu przygotowawczym w dniu 8.12.2016r. ( k. 189 akt) okazano przedmiotową umowę kupna z dnia 27.11.2014r., po czym świadek stwierdziła, że widzi dokument po raz pierwszy, natomiast zeznając na rozprawie ( k.322 akt) wskazała, iż dopiero po wezwaniu przez policję o dokumenty PUP wezwał oskarżonego do przedłożenia przedmiotowej umowy ( podkr. SO), wskutek czego oskarżony umowę przedłożył w grudniu 2016r. lub na początku 2017r., ale była innej treści niż ta okazana w toku przesłuchania.

Jak natomiast należy wnioskować z pisma PUP w W. z dnia 7.02.2017r. i załączonej kopii przedmiotowej wersji umowy ( bez adnotacji o braku zapłaty za maszynę), oskarżony przedłożył ją dopiero 19.12.2016r., wtedy wykonano kserokopię okazanego dokumentu ( k. 221-222 akt) ( podkr. SO).

Reasumując dotychczasowe wnioski należy zatem przyjąć:

- po pierwsze, w zarzucanej oskarżonemu dacie przestępstwa 26 listopada 2014r. oskarżony nie przedłożył w PUP w W. nierzetelnej umowy kupna sprzedaży maszyny do wypieku wafli z dnia 27 listopada 2014r.

- po drugie, zarzut wyłudzenia dotacji związanej z refundacją kosztów wyposażenia lub doposażenia byłby zasadny, gdyby ujęto w jego opisie działanie sprawcze oskarżonego, polegające na złożeniu nierzetelnego oświadczenia o dokonaniu zakupu maszyny do wypieku wafli z dnia 27 listopada 2014r. i zapłacie gotówką. Takie postępowanie oskarżonego faktycznie miało miejsce, ale w innej dacie, w wypełnionym przez oskarżonego oświadczeniu w załączniku nr 5, datowanym na 8.12.2014r. , w którym zadeklarował zakup maszyny do produkcji wafli w dniu 27.11.2014r. i pokrycie zakupu gotówką ( k. 124 akt). Gdyby oskarżony ujawnił PUP w W., iż do zapłaty za maszynę nie doszło, to nie spełniłby warunków formalnych przyznania dotacji.

Ujawnione dowody zatem uprawniają do stwierdzenia, iż ustalone w wyroku działanie oskarżonego, obliczone na osiągnięcie tego samego celu co w zarzucie tj. wyłudzenie dotacji, faktycznie nastąpiło, jednak w innym czasie i polegało na innym sposobie działania. Zatem to inny czyn, nie objęty zarzutem aktu oskarżenia, poza jego ramami czasowymi i o innych czasownikowych znamionach sprawczych. Ponieważ obie apelacje wniesiono wyłącznie na korzyść oskarżonego, postulując o jego uniewinnienie, to granice przedmiotowe wniesionego aktu oskarżenia wedle zdefiniowanej w art.14 § 1 kpk zasady skargowości oraz zakazy pogarszania sytuacji oskarżonego z art. 434 § 1 kpk i w art. 443 kpk wykluczają procesową możliwość orzekania na niekorzyść oskarżonego. W zaistniałej sytuacji procesowej koniecznym stało się zreformowanie zaskarżonej części wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu czynu.

W konsekwencji koszty procesu w omawianym zakresie ponosi Skarb Państwa ( art. 632 pkt. 2 kpk).

Ad. czynu II-go z art. 270 § 1 kk.

Przeciwnie oczekiwaniom obu apelacji materiał dowodowy zebrany w toku postępowania w tej części jest kompletny i został prawidłowo oceniony z poszanowaniem kryteriów art. 7 kpk, co doprowadziło do trafnego uznania sprawstwa i zawinienia oskarżonego co do posłużenia się w toku sądowego postępowania cywilnego – jako autentyczną - podrobioną fakturą VAT nr (...). Okoliczności przedmiotowo – podmiotowe tego czynu zostały trafnie ustalone dowodami, których wiarygodności i przydatności procesowej apelujący nie są w stanie racjonalnie podważyć. Zeznania świadka M. P., przeczącego wystawieniu tej faktury jako prowadzącego firmę PPHU (...) w B. słusznie sąd I instancji ocenił jako zasługujące na walor wiarygodności. Świadek m. in wskazywał, iż od września 2014r. działalność gospodarczą wskazanego podmiotu zawiesił, druku faktury nie wypełnił i dokumentu tego nie opieczętował pieczątką firmową i nie opatrzył własnoręcznym podpisem. Ta relacja jest przekonująca i znajduje obiektywne potwierdzenie, mianowicie w opiniach z zakresu badań pisma dwóch niezależnych biegłych, tj. P. W., powołanego w toku postępowania sądowego pod sygn. akt VI GC 688/15 ( k. 16 akt) oraz M. K. ( k. 231- 241, 436). Wedle jednoznacznych wniosków, wynikających z ustaleń wskazanych biegłych, świadek M. P. nie wystawił owej faktury, zaś pismo ręczne na dokumencie pochodzi od oskarżonego ( za wyjątkiem napisu (...) „ w rubryce miejscowość, data). Tak więc przedmiotowa faktura nie pochodzi od M. P.. Sumując te ustalenia należy wskazać, że oskarżony miał świadomość podrobienia dokumentu, celowo ( umyślnie) posłużył się nim przedstawiając w sądzie w toku procesu cywilnego w sprawie gospodarczej, po to, by uniknąć przegrania wytoczonego mu procesu. Tym samym oskarżony wypełnił wszystkie ustawowe znamiona art. 270 § 1 kk posłużenia fałszywym dokumentem.

Obie apelacje skupiły się wyłącznie na próbie dowodzenia, iż świadek M. P. mimo zawieszenia działalności gospodarczej miał możliwość wystawiania faktur VAT, co przecież nie oznacza, że przedmiotową fakturę faktycznie wystawił. Apelujący nawet jednym zdaniem nie podjęli polemiki z wnioskami opinii z zakresu badań pisma, potwierdzającymi, iż M. P. nie tylko druku faktury nie wypełnił ale także nie złożył podpisu w rubryce wystawcy dokumentu. Żadnego znaczenia nie mają tu także argumenty podnoszone w apelacji własnej oskarżonego, dotyczące wzajemnych rozliczeń finansowych z M. P., sprzedaży różnych maszyn i sprzętu do produkcji wafli czy samochodu.

Występek stypizowany w art. 270 § 1 kk jest zagrożony – wedle gradacji ustawowej – karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5-ciu. Sąd I instancji nie wskazał powodów dla których wymierzył oskarżonemu karę najsurowszego rodzaju tj. pozbawienia wolności. Jakkolwiek istotnie popełniony występek cechuje wysoki stopień społecznej szkodliwości, to jednak – co także przyjął sąd I instancji - oskarżony nie był dotychczas karany sądownie, prowadzi działalność gospodarczą, nie jest sprawcą zdemoralizowanym. Wszystkie te okoliczności ocenione łącznie przemawiają za wymierzeniem oskarżonemu kary grzywny w wymiarze 50 ( pięćdziesięciu ) stawek dziennych grzywny po 50 ( pięćdziesiąt) złotych każda. Tak określona kara spełni kryteria art. 53 § 1 i 2 kk, powinna osiągnąć zamierzone ustawą cele wychowawcze i zapobiegawcze wobec oskarżonego zaś w ramach prewencji ogólnej potrzeby kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

O kosztach sądowych w tej części procesu orzeczono na podstawie art.636 § 1 kpk i art. 627 kpk oraz na podstawie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973r./tj. DZ. U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm./, obciążając nimi oskarżonego wobec przegrania apelacji, w tym opłatą za obie instancje od wymierzonej finalnie kary grzywny. Skazanie za jeden z dwóch zarzucanych aktem oskarżenia czynów uzasadnia obciążenie oskarżonego ½ wydatków poniesionych tymczasowo w sprawie przez Skarb Państwa.