Sygn. akt II Ca 1183/18
Dnia 29 października 2018 r.
Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący: SSO Monika Kośka
po rozpoznaniu w dniu 29 października 2018 r. w Kielcach
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna w B.
przeciwko M. K.
o zapłatę
na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Starachowicach
z dnia 6 czerwca 2018 r. sygn. I C 127/18
zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II (drugim) i zasądza od M. K. na rzecz (...) Spółka Akcyjna w B. (...),40 (sześć tysięcy sześćset dwadzieścia dwa 40/100) złotych wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 27 września 2017roku i w punkcie IV (czwartym) w ten sposób, że zasądza (...) (trzy tysiące dziewięćset siedemnaście) złotych, zamiast 2232,69 złotych; zasądza od M. K. na rzecz (...) Spółka Akcyjna w B. (...) (jeden tysiąc dwieście trzydzieści dwa) złote kosztów postępowania apelacyjnego.
II Ca 1183/18
Wyrokiem z 6 VI 2018r Sąd Rejonowy w Starachowicach zasądził od M. K. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w B.- Białej kwotę 8790 złotych wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 27 września 2017 roku do dnia zapłaty, oddalił dalej idące powództwo, oddalił wniosek pozwanego o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty, zasądził od M. K. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w B. kwotę 2232,69 złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu. Orzeczenie to Sąd oparł o następujące ustalenia:
W dniu 27 lutego 2017 roku (...) S.A. z siedzibą w B. zawarła z pozwanym M. K. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Zgodnie z jej treścią pożyczkodawca udzielił pozwanemu pożyczki w wysokości 9.000 złotych, której spłatę rozłożono na 24 miesięczne raty w równej wysokości 733 złotych każda; udzielona pożyczka oprocentowana została odsetkami umownymi w wysokości 9,83% w skali roku. Całkowita kwota zobowiązania pożyczkobiorcy do spłaty –wg treści umowy- wynosiła 17.592 złotych. Powyższa kwota poza kwotą z tytułu spłaty faktycznie udzielonej pożyczki pieniężnej i odsetek umownych obejmowała także: 129 złotych opłaty przygotowawczej, wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 6603 złotych oraz wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pozwanego (...) w kwocie 900 złotych. W rzeczywistości pozwanemu M. K. oddano zatem w ramach umowy pożyczki do jego faktycznej dyspozycji kwotę w wysokości 9 000 złotych. Pozwany uiścił na rzecz powoda- z zachowaniem umownie określonych terminów trzy pierwsze raty pożyczki (po 733 zł każda), łącznie zatem- 2199 złotych. Następnie nie dokonał już na rzecz powoda żadnych wpłat. W dniu 10 sierpnia 2017 roku strona powodowa wystosowała pisemne wezwanie do zapłaty skierowane do pozwanego – opiewające na kwotę 1466 zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy i postanowienia całego płynącego z niej zadłużenia w stan wymagalności Pismem z dnia 27 sierpnia 2017 roku (...) dokonało wypowiedzenia łączącej strony umowy pożyczki.
Powództwo zasługiwało jedynie na częściowe uwzględnienie. W świetle stanowiska wyrażonego przez pozwanego przedmiot sporu między stronami sprowadzał się do oceny tego, czy uzasadnionym było naliczenie przez stronę powodową należności z tytułu kosztów prowizji (w wysokości 6603 złotych). Pozwany bowiem, nie kwestionując tego, iż podpisał umowę pożyczki wskazaną przez powoda, oświadczył, że nie neguje zasadności naliczania przez pożyczkodawcę opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia Z tzw. (...), ani naliczonych przez powoda odsetek umownych – nie zgadza się natomiast na to, ażeby został obciążony kosztami wspomnianej prowizji, która jego zdaniem jest nieuzasadniona, lichwiarska i sprzeczna z istotą łączącej strony umowy. Dokonane w sprawie ustalenia faktyczne w zasadzie nie były zatem sporne między stronami. Sąd podzielił zarzuty pozwanego skierowane względem istnienia po stronie powodowej prawa do pobierania od niego dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 6603 zł za udostępnienie pozwanemu środków pieniężnych. Za przygotowanie umowy pożyczki powódka pobrała bowiem opłatę przygotowawczą, a za udostępnienie środków pieniężnych odsetki umowne doliczone do każdej raty. Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo. Prowizja w kwocie 6603 zł, nie dość, że określona w bardzo wysokiej stawce (równej niemal 75% wysokości kwoty faktycznie udzielonej pozwanemu pożyczki), w istocie stanowiła dodatkowe obok odsetek umownych wynagrodzenie pożyczkodawcy za udostępnienie środków pieniężnych. Zapis o tej prowizji zmierzał do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych. Takie działanie nie zasługuje na ochronę, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i§ k.c.). Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 1 § 1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta. Spółka (...) S.A. nie wykazała, że postanowienia umowy dotyczące spornej opłaty prowizyjnej były indywidualnie negocjowane z pozwanym. Sporządzenie umowy na papierze firmowym powódki, wskazuje na to, że zastrzeżone w umowie należności za czynności pożyczkodawcy nie były z pozwanym jako konsumentem indywidualnie uzgadniane. w świetle powyższego, przy przyjęciu najkorzystniejszej dla powoda wykładni postanowień umowy (wyłączającej z niej jedynie te zapisy, co do których pozwany podniósł ich nieważność) prawidłowo wyliczone zobowiązanie M. K. względem (...) S.A. z/s w B. z tytułu rozliczenia umowy pożyczki objętej przedmiotowym postępowaniem wyniosło: 9000 zł. jako zwrot kapitału, 129 zł. jako opłata przygotowawcza, 900 zł jako wynagrodzenie umowne powoda z tytułu udzielenia pozwanemu dodatkowych świadczeń w zakresie usług w tzw. (...), 960,06 zł- skapitalizowane odsetki umowne wyliczone w wysokości określonej w umowie pożyczki. Od sumy opisanych powyżej, należnych powódce świadczeń, odjąć następnie należało sumę odpowiadającą wpłatom dokonanym przez pozwanego (2199 zł) i uzyskany w ten sposób wynik – równy kwocie 8790 złotych- uznano za odpowiadający wysokości należnych stronie powodowej świadczeń. Od zasądzonej w ten sposób kwoty przyznano powodowi – na podstawie art. 481 k.c- odsetki umowne w żądanej przez niego wysokości za okres od dnia 27 września 2017 roku do dnia faktycznej zapłaty.
W apelacji powódka domagała się zmiany wyroku i zasądzenia na jej rzecz dodatkowej kwoty 6622,40 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 27.09.2017 r. do dnia zapłaty, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności: art. 385 1 § 1 k.c. w zw. z art. 385 2 k.c. w zw. z art. 56 k.c. w zw. z art. 359 k.c. w zw. z art. 36a ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim („u.k.k.”) poprzez nieuprawnione uznanie, że zapisy umowne w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego oraz odsetek dziennych naliczonych na podstawie pkt 4.1 umowy były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami oraz obciążały pozwanego ponad dopuszczalne prawnie limity, przy jednoczesnym pominięciu przez Sąd I instancji w wykładni umowy przepisów o limicie pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego.
Apelacja nie zawiera zarzutów dotyczących ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, Sąd Okręgowy nie zmienił tych ustaleń i nie prowadził postepowania dowodowego, wobec czego uzasadnienie ograniczy się do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku(art. 505 13§2kpc).
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest zasadna.
Przedmiotowa umowa została zawarta 27 II 2017r, a więc już w czasie obowiązywania przepisu art. 36a ustawy z 12 V 2011r o kredycie konsumenckim. Przepis ten określa maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu i wzór, według którego wysokość tę należy obliczać. Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru: (...)≤( (...)%)+(K x n/k x 30%), w którym poszczególne symbole oznaczają: (...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, K - całkowitą kwotę kredytu, n - okres spłaty wyrażony w dniach, R - liczbę dni w roku.
Dozwolone zatem w myśl tego przepisu pozaodsetkowe koszty przedmiotowej pożyczki nie mogły przekroczyć kwoty 7650zł, a zgodnie z zapisami umowy wynosiły 7632zł. Przepis art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, zdaniem Sądu Okręgowego, stanowi wystarczające narzędzie ochrony konsumenta w przypadku umów kredytowych, a zgodność zapisów umowy z tą regulacją wyłącza stosowanie przepisu art. 385 1 kc.
Wobec powyższego brak było podstaw do przyjęcia nieskuteczności, czy nieważności postanowień umowy przewidującej prowizję w wysokości 6603zł, a kwota ta należna jest powodowi.
W tym stanie Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok orzekając jak w sentencji (art. 386§1kpc); stosownie do rozstrzygnięcia zmianie podlegało też orzeczenie o kosztach procesu, jako, że ostatecznie powód wygrał sprawę w całości. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98§1 i art. 99 kpc w zw. z § 2 pkt.4 i § 10 ust.1 pkt.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.