UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8 lutego 2018 r.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził od strony pozwanej (...) Spółki z o.o. w B. na rzecz strony powodowej (...) (Canada) kwotę 25.000 USD wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej koszty procesu.

W sprawie poza sporem pozostawało, że strony pozostawały w stosunkach gospodarczych, w ramach których pozwana zamawiała u powódki towar. Zgodnie z ustaloną praktyką, pozwana spółka była reprezentowana przez profesjonalnego agenta - (...)w Meksyku, za pośrednictwem którego dokonywała u powódki zamówień i któremu dostarczała wszystkie dokumenty, natomiast faktury były wystawiane przez stronę powodową na rzecz pozwanej. W dniu 23 kwietnia 2015 r. powódka wystawiła pozwanej fakturę potwierdzającą zamówienie 99,925 kg odtłuszczonego mleka na łączną kwotę 253.809,50 USD, z 30-dniowym terminem płatności od daty konosamentu (daty załadowania towaru), tj. od dnia 4 maja 2015 r. - czyli na dzień 4 czerwca 2015 r.

Bezsporne było także, że pozwana nie zapłaciła w/w kwoty stronie powodowej, bowiem dokonana przez nią płatność – na skutek tego, że agent pozwanego padł ofiarą

tzw. Phishingu- metody oszustwa, w której przestępca podszywa się pod inną osobę lub instytucję, w celu wyłudzenia określonych informacji lub kwot pieniężnych – została przelana na rachunek bankowy osoby trzeciej.

W związku z brakiem zapłaty przedmiotowej należności strona powodowa wezwała stronę pozwaną do zapłaty zaległości. jednakże pozwana nie uiściła żądanej kwoty w wyznaczonym terminie. Do dnia złożenia pozwu na rachunek bankowy powódki wpłynęła jedynie kwota 25.380,95 USD w dniu 22 lutego 2016 r. Tym samym zobowiązanie zostało w części zaspokojone, a do zapłaty pozostaje kwota 228 428,55 USD.

Sąd ustalił także, że strona powodowa nie dokonała stosownie z art. 512 k.c. zawiadomienia strony pozwanej o przelewie wierzytelności z faktury VAT nr na łączną kwotę 253 809,50 USD na rzecz jakiegokolwiek innego podmiotu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał zgłoszone roszczenie za uzasadnione w całości, jako znajdujące oparcie w treści art. 535 k.c. Pozwana spółka zakupiła u powódki towar, za który nie zapłaciła należności (poza jej częścią tj. kwotą 25.380,95 USD).

Za bezzasadny Sąd uznał zarzut, iż strona powodowa nie ma legitymacji procesowej z uwagi na pełne jej zaspokojenie. W szczególności pozwana nie wykazała, że powódce została zapłacona pozostała część ceny przez (...) Canada w O. w ramach ubezpieczenia/faktoringu spornej transakcji. Strona powodowa zaprzeczyła, jakoby wierzytelność wynikająca z faktury z dnia 23 kwietnia 2015 r. była przedmiotem faktoringu, na fakturze nie znajduje się żadna adnotacja wskazująca na to, że świadczenie miało zostać spełnione na rzecz innego podmiotu (faktora). Ponadto powódka zaprzeczyła, by doszło do zawarcia umowy cesji pomiędzy nią a (...) Canada. Sąd podkreślił, że dopóki pozwana nie zostanie oficjalnie zawiadomiona o dokonanej cesji wierzytelności powódki na rzecz podmiotu trzeciego, zobowiązana jest do spełnienia świadczenia na rzecz powódki.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia apelację wniosła strona pozwana, zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że pozwana spółka nie zapłaciła dochodzonej kwoty 25.000 zł USD podczas, gdy kwotę taką zapłacił w imieniu pozwanej agent handlowy – (...)S.A.(...);

- pominiecie w rozstrzygnięciu faktu wynikającego z art. 410 k.c., gdyż podstawa świadczenia odpadła z uwagi na zaspokojenie finansowe powoda;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 321 k.p.c. poprzez wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 322 poprzez nierozważenie wszystkich okoliczności sprawy przy rozstrzyganiu żądania objętego pozwem z uwagi na pominiecie znaczenia treści oświadczeń złożonych przez członków zarządu powodowej spółki;

- nieprawidłowe określenie rodzaju odsetek i terminu, od kiedy powinny być naliczane.

W uwzględnieniu podniesionych zarzutów strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postepowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja strony pozwanej nie może odnieść zamierzonego skutku.

Oczywiście bezzasadny jest zarzut odwołujący się do naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. Twierdzenie, że Sąd I instancji orzekł ponad żądanie wyrokując co do przedmiotu nie objętego zgłoszonym roszczeniem, apelująca wywodzi z tego, iż - jej zdaniem - żądanie zapłaty kwoty 25.000 USD zgłoszone w pozwie dotyczy tej część przysługującej stronie powodowej wierzytelności, która została już zapłacona. Przypomnieć bowiem należy, że poza sporem pozostaje, że powódce przysługiwała względem pozwanej wierzytelność w wysokości 253.809,50 USD, przy czym agent pozwanej - (...)S.A.(...) – zapłacił stronie powodowej kwotę 25.380,95 USD. Twierdzenie strony apelującej, że dochodzona w niniejszej sprawie kwota 25.000 USD jest tożsama z należnością już zapłaconą pozostaje w sprzeczności z oświadczeniami procesowymi powódki, kształtującymi treść zgłoszonego roszczenia. Z treści przytoczonej w pozwie na uzasadnienie żądania podstawy faktycznej wynika jasno, że strona powodowa dochodzi części należności wynikającej z faktury z dnia 25 kwietnia 2015 r. opiewającej na kwotę 253.809,50 USD, że tytułem zapłaty z tej faktury na rachunek bankowy powódki wpłynęła jedynie kwota 25.380,95 USD, co powoduje, że do zapłaty pozostała jeszcze kwota 228.428,55 USD. W oczywisty zatem sposób powódka dochodzi zapłaty wierzytelności dotąd nie uiszczonej, przy czym domaga się zapłaty część tej kwoty w wysokości 25.000 USD. W tym stanie rzeczy brak jest jakichkolwiek podstaw do takiej identyfikacji zgłoszonego żądania, iż dotyczy ono kwoty już zapłaconej.

Z tych względów chybiony jest także zarzut skierowany przeciwko podstawie faktycznej, jakoby kwota dochodzona w pozwie została już zapłacona.

Ustalenia faktyczne dokonane w pierwszej instancji obejmują okoliczności bezsporne. Fakty te Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Istota sporu natomiast sprowadza się w sprawie do tego, czy strona powodowa została zaspokojona poprzez uzyskanie pozostałej części świadczenia na skutek wpłaty przez (...) Canada w O. w ramach ubezpieczenia/faktoringu. W tym zakresie zaoferowany przez strony materiał dowodowy nie dawał podstaw do poczynienia dalej idących ustaleń.

Przypomnieć należy, że pozwana spółka podniosła twierdzenie, jakoby pozostała do zapłaty część należności został uiszczona przez w/w firmę faktoringową. Twierdzenie to opierała przy tym wyłącznie na rzekomo uzyskanej wiedzy, iż strona powodowa zainicjowała procedurę wypłaty należności od w/w podmiotu, a wiedzę taką miał posiąść przedstawiciel strony pozwanej w rozmowie z wiceprezesem strony powodowej w trakcie konferencji w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Strona powodowa nie potwierdziła tej informacji podkreślając, że nie dokonała cesji spornej należności na rzecz (...) Canada w O.. Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki zaprzeczył, by kanadyjski ubezpieczyciel pokrył pozostałą część należności (k. 256/2) W tym stanie rzeczy ciężar wykazania przedmiotowej okoliczności spoczywał na stronie pozwanej, skoro z ewentualnej wpłaty spornej należności przez osobę trzecią wywodzi ona korzystne dla siebie skutki prawne (art. 6 k.c.). Obowiązkowi temu pozwana nie zadośćuczyniła.

Przede wszystkim przedstawiciel strony pozwanej nie stawił się na rozprawę wyznaczoną celem jego przesłuchania, przez co uniemożliwił pozyskanie materiału dowodowego mającego wykazać stan wiedzy co do zapłaty spornej należności. Po drugie, zaoferowany przez pozwaną materiał dowodowy w postaci korespondencji mailowej (k. 183-187) nie pozwala na poczynienie ustaleń zgodnie z twierdzeniami tej strony. I tak, nie sposób zidentyfikować osób będących nadawcami i adresatami tej korespondencji tj. tego, w czyim imieniu i reprezentując jakie podmioty składy zawarte w mailach oświadczenia. Nadto, z treści korespondencji wynika jedynie tyle, że kwestia ewentualnej zapłaty spornej należności była rozważana, a nie, że do takiej zapłaty doszło.

Wskazać także należy, że okoliczność, iż ostatecznie do zapłaty spornej należności przez firmę faktoringową nie doszło znajduje uprawdopodobnienie w okoliczności, iż do daty wyrokowania przez Sąd Apelacyjny strona pozwana nie została przez żaden podmiot poinformowana, iż zaplata nastąpiła, że doszło do cesji wierzytelności na rzecz podmiotu, który dokonałby zapłaty, jak też żaden podmiot trzeci nie zwrócił się do pozwanej z roszczeniem regresowym. Wynika to wprost z oświadczenia pełnomocnika strony pozwanej złożonego na rozprawie apelacyjnej (k. 256/2). Podkreślenia przy tym wymaga, że sporna faktura została wystawiona blisko 4 lata temu, a do rzekomej zapłaty miało dojść ponad 2 lata temu. Nie sposób przyjąć, iż w przypadku zaistnienia faktów podnoszonych przez pozwaną nie uzyskałaby ona niewątpliwej wiedzy w tym zakresie, łącznie z ewentualnymi dokumentami obrazującymi zaistnienie tej okoliczności.

W tym stanie rzeczy bezprzedmiotowe stało się rozważanie, jakie znacznie prawne dla obowiązku zapłaty przez pozwaną spornej wierzytelności miałby fakt uiszczenia tej należności na rzecz powódki przez podmiot trzeci.

Nie mogą także odnieść skutku zarzuty apelującej dotyczące zasądzonego świadczenia odsetkowego. W sprawie nie jest sporne, że wierzytelność strony powodowej stała się wymagalna w dniu 4 czerwca 2015 r. i od tej daty świadczenie odsetkowe zostało zasądzone.

Strona pozwana zarzuciła, że w stosunkach między stronami winny być zasądzone odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych, obowiązujące od dnia 1 stycznia 2016 r. Istotnie, z art. 4a ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wynika, że do transakcji handlowych nie stosuje się przepisu art. 481 § 2 k.c. Zważyć jednak należy, że art. 4 pkt 3 w/w ustawy określił, że odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych są to odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych. Tymczasem odsetki za opóźnienie przewidziane art. 481 § 2 k.c. są odsetkami w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Skoro zatem powód domagał się odsetek w niższej wysokości niż mu należne, to nie zachodziła przeszkoda w ich zasądzeniu.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji, o kosztach postępowania apelacyjnego orzekając zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.). Na zasądzone koszty składa się opłata tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, ustalona zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.).

SSA Paweł Rygiel SSA Regina Kurek SSA Grzegorz Krężołek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE