Sygn. akt II K 126/19
Dnia 28 czerwca 2019 r.
Sąd Rejonowy w Giżycku w II Wydziale Karnym w składzie:
Przewodniczący – SSR Tomasz Zieliński
Protokolant – sekr. Anna Rogojsza
w obecności Prokuratora Prokuratury Rejonowej w G.- -----------
po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2019 roku sprawy
J. R.
urodz. (...) w G.
syna M. i H. zd. C.
oskarżonego o to, że:
I. W dniu 1 grudnia 2018 roku około godz. 10:25 w G. na ul. (...) droga (...) prowadził w ruchu lądowym po drodze publicznej samochód osobowy marki F. o nr rej. (...) nie stosując się do wydanej decyzji (...) z dnia 8 maja 2013 roku Starosty Powiatowego w G. o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi
tj. o czyn z art. 180a kk
II. W dniu 20 listopada 2018 roku około godziny 09:05 w G. na ul. (...) prowadził w ruchu lądowym po drodze publicznej samochód osobowy marki D. (...) o nr rej. (...) nie stosując się do wydanej decyzji (...) z dnia 8 maja 2013 roku Starosty Powiatowego w G. o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi
tj. o czyn z art. 180a kk
1. Oskarżonego J. R. uznaje za winnego popełnienia czynów zarzucanych mu aktem oskarżenia i ustalając, że dopuścił się ich w warunkach ciągu przestępstw określonych w art. 91§1 kk skazując za nie, orzeka na podstawie art. 180a kk w zw. z art. 91§1 kk jedną karę w wymiarze 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności.
2. Na podstawie art. 42§1a pkt 1 kk orzeka w stosunku do oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres lat 3 (trzy).
3. Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. D. S. tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego wykonywaną z urzędu kwotę 600,00 zł powiększoną o kwotę 138,00 zł stanowiącą 23% podatek VAT tj. łącznie 738,00 (siedemset trzydzieści osiem) zł.
4. Zwalnia oskarżonego od uiszczenia opłaty i ponoszenia kosztów sądowych w pozostałym zakresie.
Sygn. akt IIK 126/19
Na podstawie wyników rozprawy głównej sąd ustalił i zważył co następuje:
Oskarżony J. R. posiadał prawo jazdy kategorii A i B nr (...) wydane w dniu 27 listopada 2004 roku przez Starostę (...). W dniu 31 października 2012 roku Komendant Wojewódzki Policji w O. na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 20.06.1997r. - Prawo o ruchu drogowym wystąpił do Starosty (...) z wnioskiem o sprawdzenie kwalifikacji oskarżonego w zakresie posiadanych kategorii prawa jazdy w związku z przekroczeniem w okresie 1 roku liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. W dniu 29 października 2012 roku J. R. został skierowany na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w zakresie wszystkich posiadanych kategorii prawa jazdy, któremu do dnia 7 grudnia 2012 roku nie poddał się. Z uwagi na powyższe na podstawie art. 140 ust. 1 pkt 4 lit. a wyżej powołanej ustawy Starosta (...) wydał w dniu 08.05.2013 roku w sprawie (...)decyzję, na mocy której cofnięto J. R. uprawnienia do kierowania pojazdami w postaci prawa jazdy kategorii B i A nr (...) wydanego przez Starostwo Powiatowe w G. oraz na podstawie art. 108§1kpa decyzji tej nadano rygor natychmiastowej wykonalności, a nadto nakazano mu w trybie niezwłocznym zwrot tego dokumentu. Odpis decyzji doręczono oskarżonemu, który odebrał ją osobiście w dniu 15.05.2013r. (dowód: pismo Starostwa Powiatowego w G. k. 13, odpis decyzji k. 5, odpis zwrotnego potwierdzenia odbiory k. 6, informacja z ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego prowadzonej przez policję oraz z centralnej ewidencji kierowców k. 7-12).
Nie stosując się do powyższej decyzji o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami J. R. nadal prowadził pojazdy mechaniczne między innymi 17.03.2016r., 17.12.2016r., czy też 15.102.2017r., za które to występki z art. 180a kk został skazany prawomocnymi wyrokami z dnia 27.60.2016r. w sprawie IIK 168/16 SR w Giżycku, z dnia 27.02.2017r. w sprawie IIK 13/17 SR w Giżycku i z dnia 13.04.2017 r., w sprawie IIK 117/17 SR w Giżycku. Pomimo kar orzeczonych powyższymi wyrokami przeciwko J. R. skierowano kolejne akty oskarżenia, w których zarzucono mu, że w dniach 1.02.2018r., 17.03.2018r. i 27.08.2018r. na drogach publicznych nadal prowadził pojazdy mechaniczne, nie stosując się do decyzji Starosty (...) o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami. Po raz kolejny oskarżonego zatrzymano do kontroli drogowej w dniu 20 listopada 2018 roku, w którym na ul. (...) w G. prowadził samochód osobowy marki D. (...) nr rej. (...) i w dniu 1 grudnia 2018 roku, w którym na ul. (...) w G. prowadził tym razem samochód osobowy marki F. (...) nr rej. (...) nie stosując się do decyzji Starosty (...) o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami (dowód: zeznania M. H. k. 95v oraz 36v w części odczytanej w trybie art. 391§1kpk; odpisy wyroków k. 47, 48, 49, 51; odpisy aktów oskarżenia w sprawie IIK 162/18 i IIK 539/18 SR w Giżycku k. 93 i 94; notatki urzędowe k. 1, k.3; karta karna k. 38-39).
Z uwagi na uzasadnione wątpliwości odnośnie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego w sprawie powołano dwóch biegłych lekarzy psychiatrów i psychologa. W wydanej opinii biegli stwierdzili, że J. R. nie cierpi na chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe czy też organiczne zaburzenia osobowości. Rozpoznani natomiast objawy zaburzeń adaptacyjnych, które jednak w czasie popełniania zarzucanych mu czynów nie zaburzały jego zdolności do rozpoznania ich znaczenia oraz do pokierowania swoim postępowaniem w rozumieniu art. 31§1i2kk (opinia k. 76-79).
Powyższy stan faktyczny sąd ustalił głównie na podstawie zeznań świadka M. H. oraz pozostały materiał dowodowy ujawniony w toku przewodu sądowego.
Oskarżony J. R. w wyjaśnieniach złożonych na etapie postępowania przygotowawczego, które odczytano w trybie art. 389§1kpk w zw. z niestawiennictwem na rozprawę, w której jego obecności nie uznano za obowiązkową (sądowi podczas rozprawy nie przedłożono wniosku oskarżonego o odroczenie rozprawy z uwagi na niemożność stawienia się z powodu choroby potwierdzonej zaświadczeniem wystawionym przez lekarza sądowego – patrz wniosek k. 98 z adnotacją kierownika sekretariatu oraz zaświadczenie k. 99) wprawdzie przyznał, że w dniach, które wskazano w stawianych mu zarzutach jechał samochodem i został zatrzymany do kontroli przez funkcjonariuszy policji, jednak według jego oceny postąpił tak w stanie wyższej konieczności, gdyż musiał opiekować się chorą matką zaś w domu było zimno i musieli coś jeść. Wyjaśnił nadto, że podczas pierwszej kontroli jechał do Gospodarstwa (...) na P. żeby kupić tanio ryby zaś za drugim po worek węgla na ul. (...). Dodał, że nie zrobił niczego złego i że każdy na jego miejscu postąpił by w ten sposób, a nadto, że jechał jak to określił „przepisowo” oraz, że na co dzień nie jeździ samochodem, gdyż wie, że nie może (protokół wyjaśnień k. 20 w części odczytanej w trybie art. 389§1kpk).
Wyjaśnieniom oskarżonego, w których nie przyznał się do popełniania zarzucanych mu czynów powołując się na działanie w stanie wyższej konieczności sąd nie dał wiary, uznając je za przyjętą linię obrony zmierzającą do uniknięcia odpowiedzialności, gdyż w jego zachowaniu nie zaistniały zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe przesłanki tego kontratypu określonego w art. 26kk.
Stan wyższej konieczności zarówno wyłączający bezprawność (art. 26§1kk), jak i wyłączający winę (art. 26§2kk) polega na podjęciu czynu zmierzającego do uchylenia niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, przy czym podjęty czyn narusza inne dobro chronione prawem i realizuje ustawowe znamiona czynu zabronionego. Wyższa konieczność to zatem pewna szczególna sytuacja, w której określone dobro prawne zostało zagrożone bezpośrednim i rzeczywistym niebezpieczeństwem, które można uchylić wyłączenie poprzez poświęcenie innego dobra. To, że oskarżony chciał kupić taniej ryby, czy też jakąś ilość opału nie oznacza, że jakiekolwiek dobro prawne jego matki nawet jeżeli w tym czasie chorowała, zostało zagrożone bezpośrednio to znaczy natychmiast, w najbliższej chwili i że miało charakter rzeczywisty co oznacza, że musiało obiektywnie istnieć. Zdaniem sądu z pewnością prowadzenie samochodu w celu dokonania tych zakupów nie powodowało uchylenia niebezpieczeństwa w podanym wyżej rozumieniu grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem jego matki.
Występek z art. 180a kk polega na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w określonych miejscach, tj. na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu wbrew decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami. Tak więc jego znamiona zostają zrealizowane wówczas, gdy wobec sprawcy wydano decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami, co może nastąpić w drodze administracyjnej. Zgodnie z art. 103 ustawy z dnia 05 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2017 roku, poz. 978) starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku stwierdzenia:
braku zdolności do kierowania pojazdami;
naruszenia przez kierującego przepisów oraz;
orzeczenia sądu.
Do trzeciej grupy należy m.in. orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów. Zgodnie z art. 182 kkw sąd przesyła wówczas odpis wyroku zawierającego zakaz prowadzenia pojazdów właściwemu organowi, który zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie. Decyzja o cofnięciu uprawnienia w chwili prowadzenia pojazdu mechanicznego przez sprawcę musi być wykonalna, tak więc ostateczna, zaś w przypadku decyzji nieostatecznej, gdy nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108§1 kpa. Jest to przestępstwo formalne (bezskutkowe) i w związku z tym polega na abstrakcyjnym narażeniu na niebezpieczeństwo. Kryminalizacji poddane jest prowadzenie pojazdu mechanicznego. Przez prowadzenie pojazdu rozumieć należy czynności polegających na wprawieniu pojazdu w ruch, a następnie na utrzymaniu pojazdu w ruchu. Występek ten można popełnić tylko umyślnie, zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym (patrz m.in. Kodeks karny. Komentarz. red. R. Stefański, 2018 rok, wydanie 21).
Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadka M. H. (k. 95v i 36v w części odczytanej w trybie art. 391§1kpk), którego wiarygodność nie budzi najmniejszych wątpliwości oraz decyzji Starosty (...) o cofnięciu oskarżonemu uprawnień do kierowania pojazdami, bezspornym jest, iż zrachowaniami opisanymi w stawianych aktem oskarżenia zarzutach J. R. w pełni wyczerpał znamiona występku z art. 180a kk w podanym wyżej rozumieniu. Sąd w sprawie powyższej dał również wiarę pozostałym dowodom w postaci dokumentów, które ujawniono podczas rozprawy gdyż nie kwestionowano ich autentyczności.
Za wiarygodną, przekonującą, jasną i pełną sąd uznał również opinię sądowo-psychiatryczno-psychologiczną odnośnie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego oraz wnioski w niej zawarte.
Czynów zarzucanych aktem oskarżenia, zdaniem sądu, oskarżony dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw określonych w art. 91§1kk (w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co o któregokolwiek z nich).
Uznając, że wina i okoliczności popełnienia obu zarzucanych czynów nie budzą wątpliwości sąd skazując oskarżonego za nie, orzekł na podstawie art. 180a kk w zw. z art. 91§1kk jedną karę w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 42§1a pkt 1kk (przepis ten ma charakter obligatoryjny) środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat.
Wymierzając powyższą karę sąd miał na uwadze jako okoliczności obciążające wysoki stopień zawinienia oskarżonego wynikający z popełnienia zarzucanych mu czynów z winy umyślnej z zamiarem bezpośrednim oraz społecznej szkodliwości wyrażające się w rodzaju i charakterze naruszonego dobra w postaci bezpieczeństwa w komunikacji, rozmiarze grożącej szkody, a także sposobie i okolicznościach ich popełnienia oraz wadze naruszonych obowiązków i rodzaju naruszonych podstawowych reguł ostrożności wynikających z prowadzenia pojazdu bez uprawnień. Na niekorzyść oskarżonego sąd uwzględnił także jego dotychczasową wielokrotną karalność i to za przestępstwa tego samego typu, co świadczy o pogłębiającym się procesie jego demoralizacji oraz o nieskuteczności dotychczas orzekanych kar wolnościowych i środków karnych (dane o karalności k. 38-39).
Sąd nie dopatrzył się natomiast żadnych okoliczności, które mogłyby przemawiać na korzyść oskarżonego.
Zdaniem sądu tak wymierzona kara 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat są współmierne do stopnia zawinienia oskarżonego oraz społecznej szkodliwości czynów, których się dopuścił, a nadto spełnią cele w zakresie zapobiegawczego i wychowawczego oddziaływania na jego osobę, a także w zakresie szeroko rozumianej prewencji ogólnej.
Z uwagi na to, iż oskarżony był w czasie popełnienia zarzucanych mu przestępstw skazany na karę pozbawienia wolności sąd pomimo orzeczenia kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym roku nie mógł jej warunkowo zawiesić, co wynika z przepisu art. 69§1kk.
Sąd na podstawie art. 618§1 pkt 11kpk zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokat D. S. tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego wykonywaną z urzędu kwotę 600zł powiększoną o kotwę 138zł stanowiącą 23% podatek VAT.
Mając na uwadze ustalenia dotyczące sytuacji materialnej i rodzinnej oskarżonego sąd na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych i art. 624§1kpk zwolnił go od obowiązku uiszczenia opłaty i ponoszenia kosztów sądowych w pozostałym zakresie.