UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 2 lipca 2013 roku powód A. M. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Ministra Pracy i Polityki Społecznej, kwoty 28.604,90 zł tytułem odszkodowania za uszczerbek majątkowy spowodowany wydaniem niezgodnego z Konstytucją RP aktu prawnego. Na powyższą kwotę składają się: utracone wynagrodzenie za okres od dnia 1 października 2011 r. do dnia osiągnięcia pełnego wieku emerytalnego – 65 lat, tj. do 21 listopada 2013 r. w wysokości 23.667,15 zł (k.4) oraz kwota 4937,75 zł stanowiąca koszty egzekucyjne niespłaconych kredytów.

Wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie oddalił powództwo i obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej.

Sąd Rejonowy wskazał , że bezsporne w sprawie było, że powód był zatrudniony w okresie od 8 lipca 1996 r. do 30 września 2011 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K. na pełnym etacie z średnim wynagrodzeniem miesięcznym brutto na poziomie 1.820,55 zł za okres ostatnich sześciu miesięcy zatrudnienia.

W dniu 21 listopada 2008 r. nabył prawo do wcześniejszej emerytury z zawieszeniem jej wypłaty z uwagi na kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia. Stan prawny uległ jednak zmianie od 8 stycznia 2009 r., kiedy weszła w życie ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. 2008 Nr 228, poz. 1507). Przewidywała ona możliwość złożenia wniosku i uzyskanie wypłacenia emerytury bez rozwiązania stosunku pracy dla osób mających wcześniej ustalone prawo do emerytury. Powód złożył stosowny wniosek i od stycznia 2009 r. pobierał również emeryturę.

Pobierając świadczenie emerytalne i wynagrodzenie ze stosunku pracy, powód zaciągnął kredyty, których wysokość umożliwiała spłaty z dwóch źródeł dochodów. Stosunek pracy powoda został rozwiązany w dniu 30 września 2011 r. na mocy porozumienia stron w związku z przejściem powoda na emeryturę. Pracodawca nie zawarł kolejnej umowy o pracę. Powód zaprzestał regularnie spłacać kredyty, co doprowadziło do skierowania sprawy do Sądu przez jednego z wierzycieli, a następnie do egzekucji komorniczej. Powód został obciążony kosztami w wysokości łącznie 4.937,75 zł.

Sąd Rejonowy w oparciu o niekwestionowane dokumenty dołączone do akt sprawy ustalił ponadto, że decyzją ZUS z 20 października 2008 r. na wniosek złożony w tym dniu powód nabył prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 21 listopada 2008 r., z tym zastrzeżeniem, że wypłata tej emerytury została zawieszona z powodu kontynuowania zatrudnienia przez powoda. ZUS poinformował we wskazanej decyzji powoda, że podjęcie wypłaty emerytury uwarunkowane jest rozwiązaniem stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Wobec wejścia w życie ustawy o emeryturach kapitałowych, przewidującej uzyskanie wypłacenia emerytury bez rozwiązania stosunku pracy dla osób mających wcześniej ustalone prawo do emerytury, powód mógł ponownie od stycznia 2009 r. pobierać emeryturę. W tym stanie faktycznym powód pobierał zatem nie tylko emeryturę, ale również wynagrodzenie za pracę.

Powód zaciągnął kredyty, których wysokość umożliwiała spłaty z dwóch źródeł dochodów, tj. z wynagrodzenia za pracę oraz z emerytury. Z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy w dniu 30 września 2011 r. powód miał trudności z wykonaniem zaciągniętych zobowiązań, co w konsekwencji spowodowało skierowanie w stosunku do powoda egzekucji komorniczej przez Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową im. (...)w G..

W rozważaniach prawnych Sąd wskazał, że w przedmiotowej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z instytucji bezprawia legislacyjnego, z którą nierozerwalnie związana jest kwestia odpowiedzialności Państwa za szkody poniesione przez obywateli będące wynikiem bezprawnego działania władzy ustawodawczej. Kwestę tę reguluje art. 417¹ § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Powód odwołał się w niniejszej sprawie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12, zgodnie z którym art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodany przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 konstytucji RP.

W ocenie Sądu Rejonowego przywołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie ma zastosowania do sytuacji powoda, który przeszedł na wcześniejszą emeryturę, w warunkach zawieszenia na mocy decyzji ZUS z 30 października 2008 r. Trybunał zaś wskazał w uzasadnieniu swojego wyroku, że dotyczy on emerytur, do których prawo zostało nabyte i zrealizowane w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Oznacza to jednoznacznie, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw nie został usunięty z obrotu prawnego i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie lub później.

Sąd orzekający podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego w wyroku z dnia 21 maja 2014 r. (III AUa 1994/13, LEX nr 1473676), który wskazał, że skutki niekonstytucyjności art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726) są takie, iż z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw utracił on moc w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury - nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od dnia 8 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. Natomiast przepis ten pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później, tj. od dnia 1 stycznia 2011 r. lub przed dniem 8 stycznia 2009 r.

Na podstawie art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy, o której mowa w art. 6, oraz ustawy, o której mowa w art. 18, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się, poczynając od dnia 1 października 2011 r. De facto strona pozwana słusznie zauważyła, że przepis ten oznaczał przywrócenie zawieszalności emerytur oraz zrównanie statusu emerytów, którzy mogli kontynuować zatrudnienie bez rozwiązania stosunku pracy. Odpowiednio długie vacatio legis dawało szanse emerytom, którzy mieli w dniu 1 stycznia 2011 r. ustalone prawo do emerytury i łączyli, tak jak powód, pobieranie emerytury z kontynuowaniem stosunku pracy, na odnalezienie się w nowej sytuacji. W konsekwencji osoby, które nabyły emeryturę przed 8 stycznia 2009 r. lub w momencie wejścia w życie wskazanego przepisu i później, tj. od 1 stycznia 2011 r. mogły skorzystać z następujących możliwości: po pierwsze, rozwiązać dotychczasowy stosunek pracy i podjąć zatrudnienie u tego samego lub innego pracodawcy (nawiązać nowy stosunek pracy) i pobierać emeryturę albo kontynuować nieprzerwanie dotychczasowe zatrudnienie kosztem zawieszenia emerytury bądź rozwiązać umowę o pracę z dotychczasowym pracodawcą i pobierać emeryturę.

Powód podjął swobodną decyzję w zakresie rozwiązania stosunku pracy i winien liczyć się z konsekwencjami z tym związanymi. Zdaniem Sądu I instancji nie można w tych okolicznościach przypisać odpowiedzialności Skarbu Państwa za świadome decyzje powoda w zaistniałej sprawie.

Wskazał także sąd rejonowy, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną deliktem legislacyjnym uzależniona jest od wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, tj. obok stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem (Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową, ustawą) aktu normatywnego, także wyrządzenie szkody przez ten akt normatywny oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., a określonym aktem normatywnym, bowiem sam fakt uchylenia aktu normatywnego jako niezgodnego z ustawą zasadniczą nie jest wystarczający do skutecznego dochodzenia roszczenia odszkodowawczego.

Sąd Rejonowy nie dopatrzył się istnienia związku przyczynowego między faktem uznania za niezgodny z Konstytucją art. 28 cyt. ustawy , a sytuacją powoda , spowodowaną jego własnymi działaniami. O szkodzie nie może być mowy w niniejszej sprawie skoro powód podjął samodzielną decyzję odnośnie swojego zatrudnienia.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z ogólną regułą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. obciągając nimi powoda, z tym że od Skarbu Państwa przyznał kwotę 2.952,00 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Wnosząc apelację od wyroku z dnia 18 sierpnia 2014 roku powód domagał się jego zmiany poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości, a w konsekwencji zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 28 604,90 zł oraz zasądzenia od Skarbu Państwa kosztów postępowania tytułem udzielonej z urzędu pomocy prawnej za obie instancje, które w żadnej części nie zostały pokryte.

Przeciwko wydanemu w przedmiotowej sprawie wyrokowi powód sformułował następujące zarzuty:

1. błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie że powód przeszedł na wcześniejszą emeryturę w październiku 2008 roku gdy tymczasem powód pozostawał w stosunku zatrudnienia do 30 września 2011 roku, a 21 listopada 2008 roku jedynie nabył prawo do wcześniejszej emerytury;

2. błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 roku o sygnaturze K 2/12 znajduje zastosowanie jedynie do emerytur , do których prawo zostało nabyte i zrealizowane w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku, gdy tymczasem Trybunał Konstytucyjny w powyższym wyroku orzekł iż art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych dodany przez artykuł 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

3. błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że powód podjął swobodną decyzję w zakresie rozwiązania stosunku pracy w dniu 30 września 2011 roku podczas gdy decyzja taka podyktowana była zmianami legislacyjnymi, a to art. 28 w związku z art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, a dalsze pozostawanie w stosunku pracy skutkowałoby dla powoda utratą świadczeń emerytalnych;

4. błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że sytuacja powoda jest tożsama z sytuacją osób które nabyły i zrealizowały prawo do emerytury przed ustawą z stycznia 2009 roku;

5. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy a mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasad logicznego rozumowania i przyjęcie że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 roku o sygnaturze K 2/12 nie ma zastosowania do powoda ponieważ przeszedł na wcześniejszą emeryturę w warunkach zawieszenia na mocy decyzji ZUS z 30 października 2008 roku, podczas gdy powód pobierał emeryturę i pozostawał w stosunku zatrudnienia od stycznia 2009 roku, nadto poprzez nie uwzględnienie całokształtu okoliczności będących przedmiotem postępowania dowodowego i przyjęcie ustaleń na podstawie fragmentarycznej, a przez to dowolnej, oceny dowodów sprzecznej z zasadą wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego;

6. naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez naruszenie zasady uzasadnienia wyroków uniemożliwiające weryfikację jego rozstrzygnięcia poprzez zaniechanie wyjaśnienia podstawy prawnej i faktycznej wyroku;

7. naruszenie art. 102 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. i w związku z art. 5 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sprawie, to jest poprzez obciążenie całością kosztów procesu powoda pomimo istnienia odstąpienia od obciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego w całości w tym ważący trudną sytuację majątkową powoda udokumentowano materiału w ramach materiału procesowego;

8. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie a mianowicie art. 417¹ § 1 k.c. w związku z art. 361 § 2 k.c. i art. 6 k.c. w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku sygnatura akt K 2/12 poprzez ich niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji bezzasadne przyjęcie że ww. wyrok nie ma zastosowania do powoda podczas gdy powód znajdował się w kręgu osób, których wyrok dotyczył to jest osób które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, ponadto powód w momencie wejścia w życie ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw znajdował się w identycznej sytuacji jak osoby które nabyły prawo do emerytury w okresie między 8 stycznia 2009 roku, a 1 stycznia 2011 roku i zgodnie z przepisami miał możliwość pozostawania w stosunku pracy z równoczesnym prawem pobierania świadczenia emerytalnego, jak również poprzez błędne uznanie, że nie zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa w okolicznościach rozpoznawanej sprawy

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Wskazać należy , że podnoszone w apelacji zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych (pkt 1 - 5) w istocie stanowią zarzuty co do błędnego zastosowania przepisów prawa materialnego, albowiem stan faktyczny w niniejszej sprawie w przeważającej mierze był bezsporny i ustalony został w oparciu o niekwestionowane przez strony dokumenty oraz zeznania powoda w zakresie wysokości doznanej szkody.

Dlatego też Sąd Okręgowy ustalenia te przyjmuje za własne, a zarzuty apelacji uznaje za chybione, ograniczając rozważania do kwestii zastosowania prawa materialnego.

Co do zarzutu pierwszego apelacji wbrew twierdzeniom , że sąd rejonowy nie ustala , że powód przeszedł na wcześniejszą emeryturę w październiku 2008 roku , to wskazać należy, że sąd rejonowy stwierdził, że powód był zatrudniony w okresie od 8 lipca 1996 r. do 30 września 2011 r. w Przedsiębiorstwie (...) w K. na pełnym etacie , a w dniu 21 listopada 2008 r. nabył prawo do wcześniejszej emerytury z zawieszeniem jej wypłaty z uwagi na kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia. Sytuacja powoda uległa zmianie w związku z wejściem w życie art. 28 ustawy z grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw , który stanowił, że do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy, o której mowa w art. 6, oraz ustawy, o której mowa w art. 18, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się, poczynając od dnia 1 października 2011 r.

Wskazać przy tym należy, że w chwili rozwiązania umowy o pracę w dniu 30 września 2011 roku sytuacja powoda nie ulegała zmianie bowiem powód nadal nie osiągnął wieku emerytalnego 65 lat ( w chwili rozwiązania umowy o pracę liczył 63 lata ) zatem nie było podstaw do ustalenia prawa emerytury, zaś powód nie wyjaśnił co było powodem rozwiązania z nim umowy o pracę , zwłaszcza czy został przymuszony do tego by stosunek pracy rozwiązać, czy też jak w się wydaje powodem rezygnacji z dalszego zatrudnienia była jego sytuacja życiowa i zdrowotna, z powodu której nie był w stanie dalej świadczyć pracy na zajmowanym stanowisku. Powód twierdził co prawda, że powodem rozwiązania umowy o pracę była zmiana przepisów, jednakże wskazać należy, że owa zmiana w istocie niczym nie różniła się od sytuacji powoda w jakiej znajdował się on uzyskując pierwszą decyzje ustalającą jego prawo do wcześniejszej emerytury z jednoczesnym jej zwieszeniem w październiku 2008 roku.

Wbrew twierdzeniom apelującego (pkt 2 apelacji ) Trybunał Konstytucyjny w akapicie poświęconym skutkom wydanego wyroku stwierdza wprost: „Z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw utraci moc art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Znaczy to, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury - nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Natomiast przepis ten pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury w momencie jego wejścia w życie i później, tj. od 1 stycznia 2011 r.”

Analiza stwierdzeń zawartych ww. cytacie jednoznacznie wskazuje że wyrok TK nie mógł mieć zastosowania do powoda , który miał ustalone prawo do wcześniejszej emerytury i nadal nie osiągnął wieku emerytalnego by móc zrealizować prawo do pełnej emerytury.

Trybunał Konstytucyjny jeszcze raz przypominał, że rozpatrywana sprawa nie dotyczyła istoty rozwiązania zawartego w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Trybunał nie badał konstytucyjności obowiązku uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą jako warunku realizacji nabytego prawa do emerytury, lecz zastosowanie nowej treści ryzyka emerytalnego na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. do osób, które w momencie jej wejścia w życie miały już ustalone i zrealizowane prawo do emerytury.

Jest to dosłowny i kompletny cytat z uzasadnienia wyroku Trybunału , który jednoznacznie wskazuje na zakres zastosowania skutków wspomnianej ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych.

Wyraźne przytoczenie uzasadnienia wyroku TK wskazuje na bezzasadność dalszych zarzutów apelacji tj. pkt 3 i 4 , bowiem skutki wydanego wyroku nie odnoszą się do sytuacji powoda , co już dwukrotnie podnoszono, chociażby z tego względu , że nawet przyjąwszy, że nie nabył prawa do emerytury wcześniejszej w 2008 roku, to prawo takie mógł nabyć dopiero po uzyskaniu wieku emerytalnego w 2013 roku.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 kwietnia 2014 roku w sprawie II U 439/13 stwierdził, że przepis art. 103a ustawy o emeryturach i rentach znoszący możliwość pobierania emerytury bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy obejmuje wszystkich emerytów , a wiec zarówno tych którzy prawo do emerytury uzyskali od dnia jego wejścia w życie , jak również tych którzy przeszli na emeryturę wcześniej. Obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą – jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury – nie znajduje zastosowania jedynie do osób , które nabyły to prawo w okresie od dnia 8 stycznia 209 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku.

W niniejszej sprawie jak już podniesiono powód nabył prawo do wcześniejszej emerytury w dniu 21 listopada 2008 roku , a w dniu w którym rozwiązał umowę o pracę nadal nie osiągnął wieku emerytalnego – wbrew twierdzeniom zawartym w pozwie , bowiem wiek ten osiągnął dopiero w dniu 21 listopada 2013 roku.

Prawidłowa interpretacja przepisów prawa materialnego dokonana przez sąd rejonowy czyni zbędnym przytaczanie rozważań co do braku odpowiedzialności Skarbu Państwa za wydanie aktu prawnego (przepisu prawa) sprzecznego z konstytucją, jeśli zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny przepis nie miał zastosowania do sytuacji w jakiej znalazł się powód, będącej wynikiem jego własnego działania , a nie konsekwencją wejścia w życie przepisów, uznane następnie za niekonstytucyjne – jeśli sytuacja powoda była identyczna zarówno w chwili osiągniecia wieku i spełnienia przesłanek do ustalenia wcześniejszej emerytury, jak również w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego. W sytuacji powoda skutek był w obydwu datach taki sam: kontynuowanie dotychczasowego zatrudnienia kosztem zawieszenia emerytury, bądź rozwiązanie stosunku pracy i pobieranie emerytury, wreszcie rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy i podjęcie zatrudnienia u tego samego lub nowego pracodawcy i pobieranie emerytury. Oznacza to , że dla sytuacji powoda jaka zaistniała po podjęciu przez niego decyzji o rozwiązaniu stosunku nie miał wpływu przepis uznany za niezgodny z konstytucją.

Zarzuty czynione sądowi rejonowego co do naruszeniu art. 328 k.p.c. są całkowicie bezpodstawne wobec obszernego omówienia przepisów prawa jakie miały bądź nie miały zastosowania do sytuacji prawnej powoda i przyczyn dla których stan faktyczny ujawniony w niniejszej sprawie nie pozwalał na stwierdzenie że wypełnił dyspozycje przypisania odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417¹§ 1 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. Rozważania poczynione przez Sąd Rejonowy w tym przedmiocie były trafne i znajdują akceptacje Sądu Okręgowego, co czyni zbędnym ich ponowne powtarzanie.

Z tych też względów apelacja podlegała oddaleniu o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 385 k.p.c.

Odnosząc się do zawartego w wyroku Sądu I instancji rozstrzygnięcia o kosztach procesu to wskazać należy , że w myśl art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego statuuje ogólną zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić stronie przeciwnej poniesione przez nią koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, a każda strona będąca stroną procesu musi liczyć się z koniecznością ponoszenia związanych z tym kosztów, w tym z obowiązkiem zwrotu kosztów procesu drugiej stronie na wypadek przegranej.

Rozstrzygając o kosztach procesu sąd może odstąpić od ogólnej zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. stosując art. 102 k.p.c. , stosownie do którego w szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd może zasądzić od strony przegrywającej cześć kosztów lub nie obciążać jej kosztami.

Jak zasadnie wskazał żalący, w doktrynie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, iż unormowanie zawarte w art. 102 k.p.c. jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Zasadne jest również stanowisko piśmiennictwa, iż wymienione w art. 102 k.p.c. szczególnie uzasadnione wypadki muszą mieć charakter wyjątkowy i dotyczyć faktów związanych zarówno z przebiegiem procesu, jak i pozostających poza jego obszarem (np. stan majątkowy stron, ich sytuacja życiowa).

Sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy do zwolnienia od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego. Sama sytuacja majątkowa strony nie może stanowić wystarczającej podstawy do zastosowania tego przepisu, o czym dobitnie świadczy treść art. 108 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym nawet zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

W ocenie Sądu Okręgowego sąd rejonowy orzekając o kosztach przedmiotowego procesu trafnie obciążył nimi powoda zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 98 k.p.c., powód bowiem na etapie postępowania przed sądem I instancji nie wnioskował o odstąpienie od obciążania kosztami , zaś jego sytuacja materialna , jakkolwiek trudna , sama w sobie nie mogła zadecydować o odstąpieniu od zasady wrażonej w zacytowanym przepisie. Również charakter sprawy nie stanowił podstawy do odstąpienia od ogólnej reguły wyrażonej w art. 98 k.p.c. , albowiem treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego była jednoznaczna i wskazywała na osoby których dotyczyć miały skutki wyroku .

Nie zachodziły nadto żadne szczególne okoliczności związane ze stanem zdrowia powoda, które uzasadniałyby odstąpienie od reguły wyrażonej w art. 98 k.p.c.

Z tych też względów zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 102 k.p.c. uznać należy za chybiony.

Zważywszy , że powód przegrywający sprawę był reprezentowany w sprawie przez ustanowionego dla niego pełnomocnika z urzędu Sąd Okręgowy na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 22³ ust. 1 ustawy o radcach prawnych przyznał z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu odwoławczym od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. B. P. wynagrodzenie w wysokości 1476 złotych zgodnie ze złożonym wnioskiem stosownie do § 15 i 16 w zw. § 2 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 490, tekst jedn.) w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, powiększone o 23% podatku VAT.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE