UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. i Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) spółki jawnej w S. kwoty 248.898,20 zł z ustawowymi odsetkami od kwot: 153.841,34 zł od dnia 17 grudnia 2012 r., 60.493,49 zł od dnia 28 stycznia 2013 r., 34.563,41 zł od dnia 28 stycznia 2013 r. oraz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że zawarł z pozwanym Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) spółką jawną w S. umowę, na której podstawie wykonał prace elektryczne w budynkach mieszkalnych. Pozwani nie zgłaszali zastrzeżeń do zrealizowanych prac. W toku prac informował (...) S. sp. j. o problemach mających wpływ na terminowe wykonywanie robót. Przyczyny opóźnienia w wykonywaniu prac powstałe niezależnie od powoda zostały omówione przez pozwanych na spotkaniu w dniu 20 września 2012 r. Z protokołu z tego spotkania wynika, że przyczyna opóźnień nie leżała po stronie powoda. Pozwany (...) sp. z o.o. wiedział o tym, że powód jest podwykonawcą Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) S. sp.j. w S., o czym świadczy pismo (...) Elektronik” z dnia 12.10.2012 r., jak również fakt dokonania płatności bezpośrednio na rzecz powoda. Z tych też względów pozwani na podstawie art. 647¹ § 5 k.c. ponoszą solidarną odpowiedzialność za wypłatę powodowi wynagrodzenia.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 8 kwietnia 2013 r. (sygn. akt VIII GNc 183/13) uwzględniono żądanie pozwu w całości.

W stosunku do pozwanego Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) spółki jawnej w S., który nie wniósł sprzeciwu nakaz zapłaty uprawomocnił się z dniem 26 kwietnia 2013 r.

Pozwany (...) spółka z o.o. w S. wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty domagając się oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że nie miał wiedzy o tym, że powód jest podwykonawcą Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) S. sp.j. w S.. Zaprzeczył także temu aby w jakiejkolwiek formie, nawet w sposób dorozumiany, wyraził zgodę na zawarcie umowy o podwykonawstwo. Pozwany nie znał postanowień umowy zawartej pomiędzy powodem a Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) S. sp.j. Wskazał, że pomiędzy pozwanymi została zawarta umowa o roboty budowalne, na podstawie której (...) sp. z o.o. scedowała na Przedsiębiorstwo Budowlane (...) S. sp.j. wszelkie prawa i obowiązki na potrzeby realizacji inwestycji. PB (...) spółka jawna objęła funkcję inwestora zastępczego. Tym samym pozwany (...) nie miał wpływu na wybór kierownika budowy, nie nadzorował także prac w trakcie inwestycji. Podniósł, że zawarcie porozumienia w dniu 24.07.2012 r., a zatem niemalże po upływie roku od zawarcia umowy z podwykonawcą i zaledwie trzy miesiące przed planowanym zakończeniem prac budowlanych, nie miało na celu uzyskanie akceptacji osoby podwykonawcy, lecz jedynie przeniesienie na pozwaną odpowiedzialności za cudzy dług. Wobec powołania inwestora zastępczego pozwany nie przebywał na placu budowy i nie kontrolował bieżących prac. Dopiero kiedy pozwany dowiedział się o znacznych opóźnieniach zaczął interesować się stanem inwestycji. Stąd też pismo z dnia 12.10.2012 r. zostało skierowane przez pozwanego nie do wykonawcy, lecz do powoda. Pozwany wyjaśnił, że dokonał płatności bezpośrednio na rzecz powoda na wyraźną prośbę Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) spółki jawnej. Pozwany nie wiedział jakie jest całkowite wynagrodzenie powoda, a otrzymywał jedynie informacje jakie kwoty cząstkowe ma w danym momencie przelać. Wskazał także, że odpowiedzialność inwestora ograniczona jest jedynie do wynagrodzenia (należności głównej) stąd też roszczenie powoda w zakresie odsetek za zwłokę jest bezzasadne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 grudnia 2010 r. pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S., jako zamawiający, (dalej jako spółka (...)) zawarł z pozwanym Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) spółką jawną w S. (dalej jako spółka (...)), jako generalnym realizatorem inwestycji, umowę o roboty budowlane. Na podstawie § 3.1 tej umowy spółka (...) zleciła spółce (...) wybudowanie na działce gruntu nr (...) obr. (...) położonej w S. przy ul. (...) budynków, oznaczonych jako budynki (...); spółka (...) zleciła pełnienie funkcji inwestora zastępczego i uzyskanie przez spółkę (...) prawomocnego pozwolenia na użytkowanie budynków. Strony postanowiły, że wykonanie przedmiotu umowy nastąpi w terminie 17 miesięcy od daty podpisania umowy (§ 3.2 umowy). Spółka (...) zobowiązała się do objęcia obowiązków inwestora zastępczego i generalnego wykonawcy całości budynków ,,A i (...) poprzez ustanowienie kierownika budowy i nadzoru nad jej realizacją, a następnie wybudowanie w oparciu o projekt zamienny, w stanie deweloperskim oraz zakończenia budowy budynków ,,A i (...) wraz z zagospodarowaniem terenu i uzyskaniem pozwoleń na użytkowanie lokali i garaży w terminie umówionym, zgodnie z prawem budowlanym i innymi obowiązującymi przepisami (§ 4.2 lit b umowy).

(dowód: umowa o roboty budowlane z 22.12.10 r. k. 145-148 verte, zeznania świadka T. C. (1) – protokół k. 164, 00:31:20-00:55:16)

W piśmie z dnia 17 lutego 2011 r. pozwana spółka (...) zleciła powodowi (...) spółce z o.o. w S. (dalej spółka (...)) wykonanie zadania ,,Budowa dwóch budynków mieszkalnych wielorodzinnych z garażami podziemnymi – budynek (...), instalacje wewnętrzne, instalacje teletechniczne wewnętrzne oraz oświetlenie terenu zgodnie z dokumentacją za uzgodnionym wynagrodzeniem na kwotę ryczałtową w wysokości 590.000 zł netto plus należny podatek VAT z terminem rozpoczęcia 17.02.2011 do 10.05.2012 r.

W dniu 30 sierpnia 2011 r. spółka (...), jako zamawiający, zawarła z powodem umowę nr (...), której przedmiotem było: wykonanie 100% robót elektrycznych w budynkach mieszkalno-usługowych (...) bez instalacji elektrycznych, rozprowadzania instalacji domofonowej, teletechnicznej, RTV oraz telefonicznej w lokalach usługowych zlokalizowanych w lokalach usługowych budynku B; wykonanie kompletnych instalacji elektrycznych z osprzętem bez opraw oświetleniowych i kuchenek elektrycznych; wykonanie instalacji domofonowej z osprzętem; wykonanie instalacji telefonicznej – bez połączenia z siecią; wykonanie instalacji kablowej wewnętrznej - bez połączeń z siecią na obiekcie ,,Budynki mieszkalno-usługowe (...) przy ul. (...)/M. w S.”.

Strony ustaliły następujące terminy realizacji przedmiotu umowy: przekazanie placu budowy do dnia 15.08.2011 r., rozpoczęcie robót do dnia 30.08.2011 r., zakończenia robót lokale użytkowe do dnia 15.08.2012 r., zakończenia robót do dnia 30.08.2012 r. (§ 1 umowy). Strony postanowiły, że ustalony w umowie termin zakończenia robót może ulec przesunięciu w przypadku zaistnienia istotnych okoliczności niezawinionych przez wykonawcę, a w szczególności wystąpienia okoliczności, których nie można było przewidzieć, a mających wpływ na terminowość realizacji robót; w przypadku wystąpienia tych okoliczności każda ze stron zobowiązana jest do niezwłocznego powiadomienia drugiej strony na piśmie o zaistnieniu tych okoliczności wraz z podaniem przyczyny, z powodu których wystąpiły; w przypadku wystąpienia tych okoliczności strony ustalą aneksem do umowy nowy termin zakończenia robót (§ 4 umowy).

Za wykonanie robót będących przedmiotem umowy (...) miał zapłacić powodowi wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 590.000 zł netto; powód do faktur miał doliczać podatek VAT według obowiązującej stawki; strony uzgodniły, że rozliczenie wynagrodzenia będzie następować raz na miesiąc na podstawie dostarczonych spółce (...) przejściowych faktur VAT wraz z protokołami potwierdzającymi zakres wykonanych robót przewidzianych w harmonogramie, z tym zastrzeżeniem, że suma faktur przejściowych nie przekroczy 95% całości wynagrodzenia umownego oraz na podstawie faktury końcowej wystawionej niezwłocznie przez wykonawcę po dokonaniu przez strony odbioru końcowego przedmiotu umowy; faktura końcowa miała zostać wystawiona po protokolarnym odbiorze przedmiotu robót zatwierdzonego przez kierownika budowy oraz ,,protokołu odbioru robót”, który należało dołączyć do faktury; strony uzgodniły, iż termin płatności faktur wynosi 30 dni od dnia doręczenia faktury zamawiającemu wraz z kopią protokołu odbioru robót; faktury przejściowe należało wystawiać za okres miesiąca i przedkładać zamawiającemu do dnia 10 każdego miesiąca; wynagrodzenie miało być płatne z rachunku zamawiającego na konto wykonawcy podane w fakturze (§ 5 umowy). Wskazano, że zakończenie wszystkich robót i przeprowadzenie z wynikiem pozytywnym wymaganych prób i sprawdzeń kierownik budowy stwierdza stosowanym wpisem do dziennika budowy (§ 6 ust. 2 umowy).

(dowód: pismo pozwanego (...) z 17.02.11 r. k. 21, umowa nr (...) z 30.08.11 r. k. 18-20 verte, zeznania świadka M. C. (1) – protokół k. 164, 00:06:53-00:30:27)

W toku realizacji prac powód zobowiązał się również do wykonania prac dodatkowych w postaci: zamontowania w mieszkaniach z antresolą puszek rozgałęźnych dla (...); instalacji TV i internetu według projektu budowlanego branży elektrycznej, sprowadzenia ,,oprzewodowania” TV i internetu przewodem (...). Zakres prac dodatkowych został ustalony w notatce służbowej spisanej w dniu 24 maja 2012 r. pomiędzy przedstawicielami powoda, spółki (...), kierownika robót elektrycznych, inspektora nadzoru robót elektrycznych oraz przedstawiciela (...) S.A.

(dowód: notatka służbowa z 24.05.12 r. k. 22)

W piśmie z dnia 5 lipca 2012 r. powód zwrócił się do pozwanej spółki (...) o przedstawienie szczegółowego harmonogramu robót. Wskazał, że z uwagi na niewystarczające tempo prac branży budowalnej istnieje realne zagrożenie dla wywiązania się z określonego w umowie terminu zakończenia robót. Poinformował ponadto, że ze względu na brak płatności wstrzymuje się z zamówieniem materiałów o większej wartości do czasu uregulowania wszystkich zobowiązań.

W pismach z dnia 28 sierpnia 2012 r. i z dnia 2 października 2012 r. powód zwrócił się do spółki (...) o podpisanie aneksu do umowy wydłużającego termin zakończenia prac.

W odpowiedzi na powyższe pozwana spółka (...) w piśmie z dnia 11 października 2012 r. wskazała, że terminy robót należy dostosować do terminów związanych z uruchomionymi procedurami i tematami odbiorowymi. Jednocześnie wezwała powoda pod rygorem zastosowania kar umownych do zakończenia robót oraz skompletowania dokumentów odbiorowych i dokumentacji powykonawczej.

Powód uznał argumentację pozwanej o stosowaniu kar umownych za bezpodstawną.

(dowód: pismo powoda z 5.07.12 r. k. 24, pismo powoda z 28.08.12 r. k. 25, pismo powoda z 2.10.12 r. k. 29, pismo pozwanego (...) z 11.10.12 r. k. 32-33, pismo powoda z 26.10.12 r. k. 34, zeznania świadka M. C. (1) – protokół k. 164, 00:06:53-00:30:27)

W dniu 21 września 2012 r. odbyło się spotkanie z udziałem przedstawicieli spółek (...). Celem spotkania było ustalenie przyczyn opóźnień w realizacji umowy z dnia 22.12.2010 r. oraz określenie sposobów likwidacji opóźnień. Prezes zarządu (...) Elektronik M. C. (2) jako ostateczny termin przekazania inwestycji do użytkowania wskazał 5.11.2012 r. Na spotkaniu nie zgłoszono uwag co do postępu prac elektrycznych.

(dowód: protokół ze spotkania z 21.09.12 r. k. 26-28)

W piśmie z dnia 12.10.2012 r. spółka (...) zwróciła się do powoda o udzielenie informacji kiedy zakończy realizację swoich prac, wskazując na zwłokę w ich wykonaniu.

W odpowiedzi na powyższe powód wskazał, że termin zakończenia robót w umowie z (...) określony został na 15.10.2012 r. Wyjaśnił też, że przykłada jak największe starania mające na celu całkowite zakończenie prac jednakże ze względu na zintensyfikowane prace budowalne kolidujące z pracami powoda nie jest on w stanie dokończyć wszystkich robót.

(dowód: pismo (...) Elektronik z 12.10.12 r. k. 30, pismo powoda z 15.10.12 r. k. 31)

W dniu 4.11.2011 r. wpisano do dziennika budowy wykonanie instalacji elektrycznej w stropach nad parterem i I piętrze budynku A. W dniu 8.05.2012 r. dokonano wpisu w dzienniku budowy zakończenia układania instalacji elektrycznej (okablowania) w mieszkaniach na klatce schodowej nr 1 budynku A. W dniu 7.09.2012 r. potwierdzono w dzienniku budowy wykonanie instalacji elektrycznej podtynkowej i podposadzkowej w budynku nr (...).

W dniu 29.10.2012 r. w dzienniku budowy odnotowano wykonanie przez powoda całości robót elektrycznych na budynku nr (...).

(dowód: dziennik budowy nr (...) k. 35-48 - str. 14, dziennik budowy dodatkowy nr (...) Tom IV k. 51-66 – str. 13, 21, 25)

Pomiędzy (...), (...) Elektronik i (...) B. toczyły się rozmowy zmierzające do zawarcia porozumienia, którego przedmiotem miało być przeniesienie płatności z zamawiającego na inwestora z rozliczeń wynikających z wzajemnej umowy z 22.12.2010 r. dotyczącej budowy budynków wielorodzinnych (...). Przeniesienie płatności miało się odbywać w granicach i ramach za wyliczone roboty w oparciu o umowę (...) z 30.08.2011 r. zawartą pomiędzy zamawiającym ( (...)) a wykonawcą ( (...) B.), której wszystkie postanowienia nie miały ulegać zmianom i miały być dalej obowiązujące z wyjątkiem terminu zakończenia robót, który ustalony zostać miał na dzień 15.10.2012 r.

W związku z tymi rozmowami przygotowany został projekt porozumienia, który podpisany został tylko przez przedstawicieli (...) (zamawiający) i (...) B. (wykonawca). Przedstawiciel inwestora ( (...) Elektronik) odmówił podpisania tego projektu nie godząc się na termin, w którym wykonawca miałby zakończyć roboty.

Według § 3 projektu porozumienia rozliczenie wystawionych faktur następować miało w ten sposób, że powód wystawiać miał fakturę pozwanej spółce (...) i przekazywać kopię dla pozwanego (...) Elektronik, następnie zaś pozwany (...) Elektronik płacić miał należność na rachunek powoda i przesyłać kopię przelewu spółce (...). Pozwany (...) Elektronik miał zapłacić powodowi kwotę 148.574,71 zł tytułem zaległych płatności za zrealizowane roboty (§ 4 projektu porozumienia).

(dowód: projekt porozumienia z 24.07.2012 r. k. 100-101, pełnomocnictwo dla M. C. (1) z 23.07.12 r. k. 102, zeznania świadka M. C. (1) – protokół k. 164, 00:06:53-00:30:27, zeznania prezesa zarządu powoda R. W. – protokół k. 166, 01:06:53-01:30:13, zeznania prezesa zarządu (...) Elektronik M. C. (2) – protokół k. 166, 01:30:21-02:00:00)

Spółka (...) dokonała na rzecz powoda płatności z tytułu wystawionych przez niego pozwanemu (...) faktur VAT. W dniu 25 lipca 2012 r. pozwany (...) Elektronik przelał na rachunek bankowy powoda kwotę 148.574,71 zł tytułem zapłaty należności wynikającej z faktury VAT nr (...). W dniu 30 sierpnia 2012 r. pozwany (...) Elektronik dokonał na rzecz powoda płatności w wysokości 85.247,10 zł z tytułu faktury VAT nr (...). Ponadto pozwana spółka (...) przelała na rachunek bankowy powoda w dniu 12 listopada 2012 r. kwotę 83.016,73 zł wskazując w tytule przelewu ,, (...) S. – FV (...)”, natomiast w dniu 22.11.2012 r. kwotę 80.626,02 zł tytułem zapłaty za fakturę VAT nr (...).

Pozwana spółka (...) w sporządzonym przez siebie rozliczeniu finansowym na dzień 18 sierpnia 2012 r. wskazała powoda jako jednego z podwykonawców (...), któremu należy dokonać płatności.

(dowód: potwierdzenie przelewu z 25.07.12 r. k. 67, potwierdzenie przelewu z 30.08.12 r. k. 68, potwierdzenie przelewu z 12.11.12 r. k. 69, potwierdzenie przelewu z 22.11.12 r. k. 70, faktura VAT nr (...) z 11.05.12 r. k. 127, faktura korekta VAT (...) z 31.05.12 r. k. 128, faktura VAT nr (...) z 31.05.12 r. k. 129, faktura korekta VAT nr (...) z 31.05.12 k. 130, faktura VAT nr (...) z 30.06.12 r. k. 131, faktura VAT nr (...) z 31.07.12 r. wraz z protokołem zaawansowania robót k. 132-134, faktura VAT (...) z 31.08.12 r. wraz z protokołem zaawansowania robót k. 135-137, faktura VAT nr (...) z 30.09.12 r. wraz z protokołem zaawansowania robót k. 138-140, rozliczenie finansowe k. 125-126, zeznania świadka T. C. (1) – protokół k. 164, 00:31:20-00:55:16, prezesa zarządu (...) Elektronik M. C. – protokół k. 166, 01:30:21-02:00:00)

W dniu 16 listopada 2012 r. powód wystawił pozwanej spółce (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 153.841,34 zł z tytułu wykonania instalacji elektrycznej na parterze budynków mieszkalnych oraz oświetlenia terenu przy budowie dwóch budynków mieszkalnych przy ul. (...) w S.. Faktura ta została podpisana przez K. S. oraz opatrzona pieczęcią firmową spółki (...) z dopiskiem ,,akceptacja do zapłaty”. Do faktury został dołączony protokół zaawansowania robót.

W dniu 28 grudnia 2012 r. powód wystawił pozwanej spółce (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 60.493,49 zł z tytułu wykonania instalacji elektrycznej na parterze budynków mieszkalnych oraz oświetlenia terenu przy budowie dwóch budynków mieszkalnych przy ul. (...) w S. oraz fakturę VAT nr (...) na kwotę 34.563,41 zł z tytułu zasilenia bramy i rozbudowy domofonu przy budowie dwóch budynków mieszkalnych oraz wykonania prac dodatkowych przy budowie dwóch budynków mieszkalnych przy ul. (...) w S.. Odbiór tych faktur został potwierdzony przez K. S. oraz opatrzony pieczęcią firmową spółki (...) z dopiskiem ,,akceptacja do zapłaty cesja”. Faktury te zostały także doręczone pozwanej spółce (...). Do faktury VAT nr (...) został dołączony protokół końcowy robót, a do faktury VAT nr (...) protokół robót dodatkowych.

Należności wynikające z tych faktur nie zostały zapłacone.

(dowód: faktura nr (...) z 16.11.12 r. z protokołem zaawansowania robót k. 71-72, faktura VAT nr (...) z 28.12.12 r. z protokołem końcowym robót k. 73-74, faktura VAT nr (...) z 28.12.12 r. k. 75-76)

W pismach z dnia 5 marca 2013 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwaną spółki (...) oraz (...) do zapłaty, w terminie 5 dni, kwoty w wysokości 248.898,20 zł na którą złożyły się należności wynikające z faktury VAT nr (...). Pisma ta zostały wysłane do pozwanych spółek w dniu ich sporządzenia.

(dowód: wezwania do zapłaty z 5.03.12 r. wraz z potwierdzeniem nadania k. 77-79)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo wobec pozwanego (...) spółki z o.o. w S. (pozwany 1.) okazało się niemal w całości uzasadnione, a jego podstawę prawną stanowił przepis art. 647¹ § 5 k.c.

W myśl tego przepisu zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. W realiach tej sprawy inwestorem był pozwany 1., wykonawcą (zawierającym umowę z podwykonawcą) był pozwany 2. Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka jawna w S., a podwykonawcą był oczywiście powód – (...) spółka z o.o. w S..

Bezsporne było w sprawie zawarcie umowy pomiędzy pozwanym 1., jako inwestorem, z pozwanym 2., jako generalnym realizatorem inwestycji umowy o roboty budowlane z dnia 22 grudnia 2010 r. (k. 145-148). Podobnie sporu nie budził fakt zawarcia pomiędzy pozwanym 2., jako zamawiającym, a powodem, jako wykonawcą, umowy o roboty budowlane z 30 sierpnia 2011 r. (k. 18-20) w zakresie wykonania robót elektrycznych w budynkach, które dla (...) Elektronik budował (...). Powód przedstawił faktury wystawione pozwanemu 2., które opłacił pozwany 1., nie kwestionując tej okoliczności w procesie, ale nadając tej czynności inne znaczenie niż powód. Wreszcie pozwany 1. (...) Elektronik – w osobie prezesa zarządu M. C. (2) – potwierdził wykonanie przez powoda robót z faktur załączonych do pozwu (za które powód żądał zapłaty) i wartość tych robót (patrz protokół rozprawy k. 163).

W świetle powyższego wyliczenia spór pomiędzy powodem a pozwanym 1., gdyż pozwany 2. nie zaskarżył nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 8 kwietnia 2013 r. (k. 80) uwzgledniającego powództwo w całości, sprowadzał się do tego czy pozwany 1. (...) Elektronik miał wiedzę o zawarciu umowy o podwykonawstwo pomiędzy pozwanym 2. (...) i powodem oraz czy pozwany 1. wyraził zgodę na jej zawarcie. Bowiem pozytywne przesądzenie o tych okolicznościach czyniło pozwanego 1. – jako inwestora – odpowiedzialnym solidarnie z wykonawcą (tu generalnym wykonawcą (...)) za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonywane przez powoda jako podwykonawcę (...) (art. 647¹ § 5 k.c.).

W ocenie Sądu przeprowadzone w powyższym zakresie postępowanie dowodowe czyniło uzasadnionym wniosek, że (...) Elektronik zarówno znał warunki umowy nr (...) z 30.08.2011 r., jak i wyraził zgodę, choć nie wprost, na jej zawarcie.

Przed wyjaśnieniem jakie to okoliczności przesądziły o powyższym wniosku konieczne jest poczynienie kilku wstępnych uwag. Otóż jak wynika z uchwały składu 2 sędziów Sądu Najwyższego z 29.04.2008 r., III CZP 6/08 (OSNC 2008/11/121) do zgody wymaganej przez art. 647¹ § 2 i 3 k.c. nie stosuje się art. 63 § 2 k.c. Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 k.c.); niezależnie od tego zgodę uważa się za wyrażoną w razie ziszczenia się przesłanek określonych w art. 647¹ § 2 zdanie drugie k.c. W wyroku z 3.10.2008 r. (I CSK 123/08, LEX nr 491463) Sąd Najwyższy stwierdził, że zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w każdy sposób bez konieczności bez konieczności przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu z odpowiednią dokumentacją. Z kolei w wyroku z 2.07.2009 r. (V CSK 24/09, LEX nr 527185) SN wskazał, że zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona również w sposób dorozumiany po zawarciu takiej umowy. Ta zgoda inwestora zawiera element gwarancyjny i dlatego należy opowiedzieć się za możliwością jej złożenia przez inwestora już po zawarciu umowy przez wykonawcę i podwykonawcę.

W realiach niniejszej sprawy w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na trójstronne rozmowy przedstawicieli stron tego sporu: prezesa zarządu (...) Elektronik M. C. (2), wspólnika (...) K. S. i kierownika robót powoda M. C. (1), działającego z upoważnienia prezesa zarządu (k. 102), odbyte pod koniec lipca 2012 r., które zaowocowały płatnościami pozwanego 1. bezpośrednio na rzecz powoda na podstawie faktur, które powód wystawił pozwanemu 2. ( vide polecenia przelewu k. 67-70). Efektem tych rozmów było także sporządzenie dokumentu nazwanego (...), datowanego na 24.07.2012 r., podpisanego przez K. S. i M. C. (1). Prezes zarządu (...) Elektronik odmówił podpisania tego dokumentu z uwagi na proponowane w nim przedłużenie terminu robót w umowie między pozwanym 2. a powodem do 15.10.2012 r., czyniąc odręczną adnotację na tym dokumencie ( vide k. 100, a nadto zeznania M. C.). Przedmiotem tego porozumienia, jak i poprzedzających rozmów było przeniesienie płatności z zamawiającego (tj. (...)) na inwestora (§ 1), a przeniesienie tych płatności odbywać się miało w granicach i ramach wyliczonych robót w oparciu o umowę (...) z dnia 30.08.2011 zawartą między zamawiającym a wykonawcą, której wszystkie zapisy i postanowienia miały nie ulegać zmianom za wyjątkiem terminu zakończenia robót, który ustalony zostać miał na 15.10.2012 r. (§ 2). W § 3 strony UMOWY-POROZUMIENIA ustaliły sposób rozliczenia wystawionych faktur, a w § 4 inwestor zobowiązał się zapłacić wykonawcy kwotę 148.574,71 zł tytułem zaległych płatności za zrealizowane roboty.

Szczególne uwagę należało zwrócić na § 2 omawianego dokumentu, gdzie przywołana została z numeru i daty umowa pomiędzy (...) i powodem, a ponieważ autorem tej umowy-porozumienia był (...) Elektronik ( vide zeznania M. C. (2)), to zdaniem Sądu świadczy to o tym, że pozwany 1. dysponował tą umową, którą dostarczył kierownik robót powoda M. C. (1), co wynika z jego zeznań i zostało potwierdzone także zeznaniami prezesa zarządu powoda R. W.. Powyższa okoliczność przekonuje o tym, że pozwany 1. nie tylko najpóźniej w lipcu 2012 r. dowiedział się o powodzie jako podwykonawcy pozwanego 2., ale i zapoznał się z umową tych podmiotów. Z tych przyczyn Sąd nie dał wiary prezesowi pozwanego 1., że jego spółka nie znała umowy z 30.08.2011 r.

Wracając jeszcze do powyższego dokumentu należy podkreślić, że pomimo jego nie podpisania przez przedstawiciela (...) Elektronik płatność kwoty wymienionej w § 4 nastąpiła i to już w dniu 25 lipca 2012 r., co także przekonuje o akceptacji tego podwykonawcy przez inwestora. Oprócz kwoty 148.574,71 zł przelanej bezpośrednio przez pozwanego 1. na powoda, w wyniku przedłożenia pozwanemu 1. faktur wraz z protokołami zaawansowania robót i z akceptacją do wypłaty dokonaną na fakturach przez (...), (...) Elektronik przelał w dniach 30 sierpnia, 12 listopada i 22 listopada 2012 r. dalsze trzy kwoty na rzecz powoda, płacąc za konkretne trzy faktury (k. 68-70), wykonując tym samym obowiązki z umowy nr (...) z 30.08.2011 r. Zresztą jak wynika z zeznań świadka M. C. powód był zapewniany, że porozumienie będzie podpisane przez pozwanego 1. i jeżeli nawet ostatecznie do tego nie doszło, to i tak (...) Elektronik przystąpił do dokonywania płatności bezpośrednio na rzecz powodowego wykonawcy.

Okoliczność, że pozwany 1. znał treść umowy powoda z pozwanym 2., której przedmiot, a więc zakres prac, które należało wykonać dla zakończenia inwestycji, co było przedmiotem rozmów stron ( vide zeznania świadka M. C. i prezesa (...) Elektronik M. C.), wskazuje także na to, że zgoda pozwanego inwestora, na zawarcie umowy z podwykonawcą, wyrażona konkludentnie była skuteczna. Inwestor znał bowiem przedmiot prac powodowego wykonawcy i przysługujące mu wynagrodzenia, a więc elementy kreujące jego solidarną odpowiedzialność (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 17.12.2009 r., I ACa 874/09, LEX nr 628223, wyrok SN z 6.10.2010 r., II CSK 210/10, LEX nr 674200).

Kolejnym argumentem przemawiającym za uznaniem, że (...) Elektronik miał wiedzę o zawarciu umowy między (...) i powodem oraz wyraził na nią zgodę w sposób dorozumiany po jej zawarciu, jest dokument nazwany (...) (k. 125-126), w którym powód wymieniany jest jako podwykonawca generalnego realizatora, ze wskazaniem należnej jeszcze powodowi kwoty. Pochodzenia tego dokumentu ze swojej firmy nie zaprzeczyli w swoich zeznaniach ani prezes zarządu M. C., ani prokurent T. C. (1). Ponadto dokument ten opatrzony został pieczątką pozwanego 1. i podpisem N. Z. – dyrektora ekonomiczno-finansowego, która będąc księgową dokonywała przedmiotowych płatności na rzecz powoda. O istotnej roli w spółce (...), która jak zeznał świadek T. C. posiadała stosowne pełnomocnictwo, przekonuje także pismo z dnia 12.10.2012 r. podpisane przez nią i skierowane bezpośrednio do powoda ze zwróceniem uwagi na nie zakończenie jeszcze robót przez (...) i z prośbą o pilną informację kiedy powód zamierza budowę zakończyć? (k. 30). Ten dokument, będący wyrazem bezpośrednich relacji między nadawcą i adresatem, przekonuje nie tylko o wiedzy pozwanego 1. o takim podwykonawcy (...), ale i o wyrażeniu zgody, w sposób co najmniej dorozumiany na zawarcie przedmiotowej umowy między pozwanym 2. a powodem.

O wiedzy pozwanego inwestora, że jednym z podwykonawców (...) jest powodowa Spółka świadczy również to, że w dzienniku budowy jako wykonawca robót elektrycznych ujawniony był powód, w tym M. C. (1) jako kierownik tych robót (k. 36 verte, k. 52), który wpisem z 29.10.2012 r. poinformował o zakończeniu robót i gotowości do odbioru robót elektrycznych (k. 65 v.). Ponadto na budowie miały miejsce spotkania N. Z. z klientami (...) Elektronik, w których uczestniczył M. C. (1) i było to już na przełomie IV/V 2012 r. (patrz zeznania świadka M. C.).

Sąd zwraca także uwagę na treść zeznań T. C. (1) i M. C. (2). Pierwszy z nich zeznał, że faktury na k. 71-75, a więc dochodzone pozwem, miały być zapłacone i nie wiedział dlaczego księgowość nie zapłaciła. Z kolei M. C. zeznał, że nie przekazał „porozumienia” do księgowości do realizacji, bo nie było podpisane, by za chwilę wskazać, że płatność nastąpiła bo T. dał dyspozycję żeby to zaspokoić. A wyjaśniając przyczynę ustania płatności prezes C. wskazał na wyczerpanie wszelkich limitów, a nie na brak wiedzy czy zgody na zawarcie umowy z powodowym podwykonawcą. Powyższe również potwierdza spełnienie przesłanek solidarnej odpowiedzialności inwestora ( (...) Elektronik) i generalnego wykonawcy ( (...)) z art. 647¹ § 5 k.c. wobec podwykonawcy ( (...) B.).

Odnosząc się natomiast do zarzutu pozwanego 1., że prowadzenie całości inwestycji powierzył spółce (...), która była i inwestorem zastępczym i generalnym wykonawcą (wg umowy z 22.12.2010 r. – generalny realizator inwestycji), a w związku z tym pozwany 1. scedował na pozwanego 2. wszelkie prawa i obowiązki, co zwalniało (...) Elektronik od odpowiedzialności względem podwykonawców, Sąd wskazuje, że odpowiedzialność inwestora występuje także wtedy, gdy zastępuje go inwestor zastępczy, występując w imieniu inwestora jako jego przedstawiciel (zastępstwo o charakterze przedstawicielskim). W takiej sytuacji stroną umowy jest inwestor i on ponosi odpowiedzialność względem wykonawców i podwykonawców (por. wyrok SA w Warszawie z 13.07.2005, VI ACa 214/05, niepubl., LEX - komentarz do art. 647¹ k.c.). O tym, że (...) pełnił jedynie funkcję pełnomocnika (...) Elektronik na budowie przekonują następujące postanowienia umowy z dnia 22.12.2010 r.: a) § 1, w którego treści wskazano, że celem umowy jest uzgodnienie warunków objęcia funkcji inwestora zastępczego i wybudowanie budynków „na zlecenie zamawiającego”, tj. (...) Elektronik; b) § 4 ust. 1 umowy gdzie wskazano, że zamawiający (pozwany 1.) zobowiązuje się do „ustanowienia ze strony zamawiającego osoby odpowiedzialnej za współpracę z (...) i kontrolującej” (lit. d), bezzwłocznego udzielenia (...) pełnomocnictw, zatwierdzania dokumentów oraz rozliczania kosztów budowy (lit. e); c) § 4 ust. 2 umowy, w którym wskazano, że (...) zobowiązuje się do występowania w imieniu zamawiającego (lit. f).

Mając na uwadze powyższe wywody Sąd uznał, że zostały spełnione przesłanki solidarnej odpowiedzialności pozwanego wykonawcy ( (...)) i pozwanego inwestora ( (...) Elektronik), o których mowa w art. 647¹ k.c., gdyż powód wykazał, że pozwany 1. miał wiedzę o umowie pozwanego 2. z powodem i wyraził w sposób dorozumiany na nią zgodę, przy czym już po jej zawarciu. W konsekwencji Sąd zasądził od pozwanego (...) Elektronik na rzecz powoda całość dochodzonej należności głównej z ustawowymi odsetkami od 14 marca 2013 r., zastrzegając solidarną odpowiedzialność w tym zakresie pozwanego (...) Elektronik z pozwanym (...), co do którego wydany został prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 8 kwietnia 2013 r. (sygn. akt VIII GNc 183/13).

Oddalając powództwo w pozostałym zakresie Sąd miał na myśli ustawowe odsetki od kwot i dat wskazanych w pozwie do dnia 13 marca 2013 r., przyjmując że odpowiedzialność inwestora ograniczona do należności głównej (orzecz. SN, IV CSK 91/12) winna biec od bezskutecznego upływu terminu wyznaczonego w wezwaniu do zapłaty (art. 455 k.c.). W tej sprawie powód wezwał obu pozwanych do zapłaty pismem z dnia 5 marca 2013 r., wyznaczając w nim termin 5 dni od daty pisma (k. 77 i 78). Wezwania te w dniu ich sporządzenia zostały nadane do pozwanych. Przyjmując zatem okres 3 dni na doręczenie tego wezwania pozwanemu i dodając do tego 5 dni (8.03 + 5 dni) pozwany powinien spełnić świadczenie do dnia 13 marca 2013 r., a ponieważ tego nie uczynił, to popadł od następnego dnia w opóźnienie upoważniające powoda do żądania odsetek w wysokości ustawowej (art. 481 k.c.).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.), który pozwany (...) Elektronik przegrał w istocie w całości (odsetki nie są wliczane do wartości przedmiotu sporu). Na zasądzoną z tego tytułu kwotę złożyła się opłata od pozwu - 12.445 zł, wynagrodzenie adwokackie – 7.200 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł. Przy czym do kwoty 10.329 zł orzeczonej ww. nakazem zapłaty pozwany (...) Elektronik odpowiada solidarnie z pozwanym (...), wobec którego nakaz ten jest prawomocny.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się w pierwszej kolejności na niekwestionowanych przez żadną ze stron dowodach z dokumentów oraz zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków i stron. Sąd nie znalazł podstaw do zdyskwalifikowania wiarygodności świadka M. C. (1) z uwagi na zgodność tych zeznań z innymi – omówionymi wyżej – dowodami. Podobnie należało potraktować zeznania prezesa zarządu powoda R. W., który co prawda wielu kwestii nie znał bezpośrednio, ale jego zeznania korespondowały z zeznaniami świadka M. C. i innymi dowodami. Odnośnie zeznań świadka T. C. (1) i prezesa zarządu pozwanego 1. M. C. (2), to nie zasługiwały one na wiarę, z przyczyn już wyżej wskazanych, w tej części, w której twierdzili oni, że ich Spółka nie dysponowała umową między powodem a (...), tzn. nie otrzymała jej od powoda. Widoczne było także w ich zeznaniach interpretowanie faktów (np. projekt porozumienia datowanego na 24.07.2012 r.) w sposób dla ich Spółki korzystny, z pominięciem aspektu skutków dla relacji inwestor – generalny wykonawca (realizator) – podwykonawca.

, wobec którego powyższy nakaz jest prawomocny.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE