Sygn. akt: VIII K 763/19
Dnia 15 października 2019 roku
Sąd Rejonowy w Toruniu VIII Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący SSR Krzysztof Katafias
Protokolant st. sekr. sąd. Katarzyna Witkowska
w obecności oskarżyciela - Tomasza Grzyba
po rozpoznaniu dnia 15 października 2019 roku
sprawy:
F. Z. s. R. i W. z domu K.,
ur. (...) w B.
oskarżonego o to, że:
1. W dniu 20 lutego 2019 roku w miejscowości K. ul. (...) gm. L., pow. (...), woj. (...)- (...), kierował po drodze publicznej w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym marki (...) o nr rej. (...) nie stosując się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wydanego przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy sygn. akt XIV W 4367/17 obowiązujący od dnia 22 grudnia 2017 roku do dnia 22 czerwca 2019 roku
tj. o czyn z art. 244 k.k.
2. W dniu 22 lutego 2019 roku w miejscowości L. ul. (...) gm. L. pow. (...) z lokalu gastronomicznego dokonał zaboru w celu przywłaszczenia portfela o wartości 200zł z zawartością dowodu tożsamości i tymczasowego zaświadczenia o tożsamości cudzoziemca, oraz pieniędzy w kwocie 1000zł, czym działał na szkodę J. A. przy czym czynu tego dopuścił się po odbyciu w okresie od dnia 23.04.2016 roku do dnia 08.11.2016 roku kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 18 sierpnia 2016 roku sygn. akt IV K 412/16 za czyn z art. 278 § 1 k.k.
tj. czyn z art. 278 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
3. W dniu 2 marca 2019 roku w miejscowości K. ul. (...) gm. L., pow. (...), woj. (...)- (...), kierował po drodze publicznej w ruchu lądowym pojazdem mechanicznym marki(...)o nr rej. (...) będąc w stanie nietrzeźwości I badanie 0,59 mg/l, II badanie 0,55 mg/l, III badanie 0,5 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, a jednocześnie nie zastosował się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wydanego przez Sąd Rejonowy sygn. akt XIV W 4367/17 obowiązujący od dnia 22 grudnia 2017 roku do dnia 22 czerwca 2019 roku
tj. o czyn z art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
4. W dniu 2 marca 2019 roku w miejscowości M. ul. (...) gm. L., pow. (...), woj. (...)- (...), w trakcie interwencji podejmowanej przez umundurowanych funkcjonariuszy Komisariatu Policji w D. sierż. szt. A. T. i sierż. E. K. dokonał naruszenia nietykalności cielesnej w/w funkcjonariuszki w związku z pełnieniem przez nią obowiązków służbowych w ten sposób, że uderzył sierż. E. K. pięścią w czoło powodując u niej obrażenia w postaci zasinienia czoła oraz ból głowy
tj. o czyn z art. 222 § 1 k.k.
ORZEKA:
I. Oskarżonego F. Z. uznaje za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 1 (pierwszym) aktu oskarżenia, to jest występku z art. 244 k.k. i za to na podstawie art. 244 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;
II. Na podstawie art. 42 § 1a pkt 2 k.k. orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 (jednego) roku;
III. Oskarżonego F. Z. uznaje za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 2 (drugim) aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że:
1) powierzone rzeczy zostały przywłaszczone, a nie skradzione;
2) odnośnie recydywy, kwalifikacja prawna została wymieniona przykładowo,
to jest za winnego występku z art. 284 § 2 k.k., art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to w myśl art. 11 § 3 k.k. po zastosowaniu art. 284 § 2 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;
IV. Oskarżonego F. Z. uznaje za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 3 (trzecim) aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że:
1) trzecie badanie wykazało 0,51 mg/l alkoholu, a nie 0,50 mg/l alkoholu;
2) zakaz wydał Sąd Rejonowy w Bydgoszczy,
to jest za winnego występku z art. 178a § 1 k.k., art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to w myśl art. 11 § 3 k.k. po zastosowaniu art. 244 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;
V. Na podstawie art. 42 § 1a pkt 2 k.k. orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 (dwóch) lat;
VI. Oskarżonego F. Z. uznaje za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 4 (czwartym) aktu oskarżenia, to jest występku z art. 222 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 222 § 1 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;
VII. Na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce wyżej orzeczonych kar pozbawienia wolności wymierza oskarżonemu karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;
VIII. Na podstawie art. 86 § 1 k.k. w związku z art. 90 § 2 k.k. w miejsce wyżej orzeczonych zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeka wobec oskarżonego łącznie zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat;
IX. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązuje oskarżonego do naprawienia w całości wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę na rzecz J. A. kwoty 1200 (jednego tysiąca dwustu) złotych;
X. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązuje oskarżonego do zapłaty na rzecz E. K. kwoty 500 (pięciuset) złotych tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
XI. Na podstawie art. 43a § 2 k.k. zobowiązuje oskarżonego do zapłaty 5 000 (pięciu tysięcy) złotych tytułem świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w Warszawie;
XII. Zwalnia w całości oskarżonego od uiszczenia opłaty sądowej, zaś wydatkami poniesionymi od chwili wszczęcia postępowania obciąża Skarb Państwa.
Sygn. akt: VIII K 763/19
Uzasadnienie w trybie art. 424 § 3 k.p.k.
F. Z. został uznany za winnego popełnienia 4 (czterech) przestępstw:
1. Zaniechania stosowania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych;
2. Przywłaszczenia powierzonego mu mienia;
3. Prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości;
4. Naruszenia nietykalności cielesnej policjantki.
W każdym przypadku wina umyślna wystąpiła w postaci zamiaru bezpośredniego, przy czym odnośnie drugiego z zarzucanych mu czynów zabronionych, zamiar posiadał szczególne zabarwienie dolus coloratus, sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. F. Z. chciał popełnić te przestępstwa i tego dokonał.
Swoim zachowaniem wypełnił też znamiona strony przedmiotowej tych występków.
Zlekceważył nałożony na niego wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, sygnatura akt XIV W 4367/17 (k. 97), zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych obowiązujący in tempore criminis. 20 lutego 2019 roku kierował w K., gmina L., samochodem osobowym(...), numer rejestracyjny (...).
Sąd zmienił kwalifikację prawną przyjętą przez prokuratora odnośnie drugiego z zarzucanych mu czynów z nieprawidłowej, to jest kradzieży, na prawidłową, to jest przywłaszczenie powierzonego mienia. Z materiału dowodowego, zgromadzonego już w toku postępowania przygotowawczego, choćby z zeznań pokrzywdzonego J. A. wynika, że sprawca uzyskał władztwo nad jego portfelem wraz z pieniędzmi i dokumentami w sposób legalny, a nie nielegalny. „Ja nie miałem przy sobie pieniędzy, więc wysłałem F. dając mu klucz od lokalu by przyniósł mi pieniądze z mojego portfela. F. poszedł po te pieniądze, ale już się z nimi nie pokazał. Wielokrotnie dzwoniłem do niego, ale nie odbierał telefonu.” (k. 14v). Sąd ustalił moment przywłaszczenia na 22 lutego 2019 roku, po dodatkowym rozpytaniu F. Z. na sali rozpraw (k. 176). Konieczne było wyeliminowanie zastosowanego przez prokuratora art. 276 k.k. mając na uwadze treść art. 275 § 1 k.k. (współukarana czynność następcza). W tym jednym przypadku sprawca działał w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k., gdyż dopuścił się umyślnego czynu w okresie 5 (pięciu) lat po częściowym odbyciu od 23 kwietnia 2016 roku do 8 listopada 2016 roku, a więc dłużej niż 6 (sześć) miesięcy, kary łącznej 1 (jednego) roku pozbawienia wolności orzeczonej na mocy wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z 18 sierpnia 2016 roku, w sprawie IV K 412/16, za przestępstwa z art. 278 § 1 k.k. i z art. 279 § 1 k.k., to jest za występki podobne (k. 98).
Oskarżony wypełnił też znamiona strony przedmiotowej przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. 2 marca 2019 roku w K. kierował samochodem osobowym (...), numer rejestracyjny (...) po drodze publicznej będąc w stanie nietrzeźwości, nie stosując się jednocześnie do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obowiązującego do 22 czerwca 2019 roku (k. 97v). Trzecie badanie wykazało 0,51 a nie 0,50 miligrama alkoholu w 1 litrze wydychanego przez sprawcę powietrza, stąd sąd zmienił w tym zakresie zarzut prokuratora (k. 24 i 179).
F. Z. naruszył nietykalność policjanta E. K. uderzając ją pięścią w czoło. Zdarzenie miało miejsce podczas i w związku z pełnieniem przez nią obowiązków służbowych (art. 222 § 1 k.k.).
Sąd uznał F. Z. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 1 (pierwszym) aktu oskarżenia, to jest występku z art. 244 k.k. i za to na podstawie art. 244 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.
Sąd uznał F. Z. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 2 (drugim) aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że:
1) powierzone rzeczy zostały przywłaszczone, a nie skradzione;
2) odnośnie recydywy, kwalifikacja prawna została wymieniona przykładowo,
to jest za winnego występku z art. 284 § 2 k.k., art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to w myśl art. 11 § 3 k.k. po zastosowaniu art. 284 § 2 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.
Sąd uznał F. Z. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 3 (trzecim) aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że:
1) trzecie badanie wykazało 0,51 mg/l alkoholu, a nie 0,50 mg/l alkoholu;
2) zakaz wydał Sąd Rejonowy w Bydgoszczy,
to jest za winnego występku z art. 178a § 1 k.k., art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to w myśl art. 11 § 3 k.k. po zastosowaniu art. 244 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.
Sąd uznał F. Z. za winnego popełnienia czynu opisanego w punkcie 4 (czwartym) aktu oskarżenia, to jest występku z art. 222 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 222 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce wyżej orzeczonych kar pozbawienia wolności wymierzono oskarżonemu karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.
Za jedyną, ale poważną okoliczność łagodzącą sąd uznał szczere przyznanie się sprawcy do winy (k. 176). To w powiązaniu z wnioskiem w trybie art. 387 § 1 k.p.k. pozwoliło zakończyć proces na pierwszym terminie (k. 175-176v). Z drugiej strony, w omawianym przypadku nastąpiła przewaga okoliczności obciążających. F. Z. w przeszłości wielokrotnie wchodził w konflikt z prawem. Analiza danych o karalności wskazuje, że ma na swoim koncie aż cztery wyroki skazujące, wszystkie w sprawach przeciw mieniu (k. 93). To doprowadziło go do popełnienia występku przywłaszczenia powierzonego mienia w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k. Powyższe okoliczności wskazują na fakt, że notorycznie wchodzi w konflikt z prawem, a dotychczasowe wysiłki resocjalizacyjne nie przyniosły spodziewanych efektów. Wobec F. Z. istnieje negatywna prognoza kryminologiczna. Doświadczenie zawodowe podpowiada, że będąc na wolności z dużym prawdopodobieństwem dopuści się kolejnych czynów zabronionych. Dlatego wymierzona kara łączna 2 (dwóch) lat bezwzględnego pozbawienia wolności odbywana w środowisku współprzestępców spełni wyłącznie cel izolacyjny.
Na podstawie art. 42 § 1a pkt 2 k.k. orzeczono wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres jednego roku (1 czyn).
Na podstawie art. 42 § 1a pkt 2 k.k. sąd orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres dwóch lat (2 czyn).
Na podstawie art. 86 § 1 k.k. w związku z art. 90 § 2 k.k. w miejsce wyżej orzeczonych zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczono wobec oskarżonego łącznie zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres trzech lat.
Odnośnie zakazu dotyczącego trzeciego czynu, (punkt V wyroku), powstał ciekawy problem prawny, na którym prokurator prawdopodobnie zbuduje swoją apelację. Otóż, przy tak skonstruowanej kumulatywnej kwalifikacji prawnej czynu z art. 178a § 1 k.k., art. 244 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. funkcjonują dwa konkurujące ze sobą przepisy, na podstawie których należałoby orzec zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Chodzi o art. 42 § 1a pkt 2 k.k. i art. 42 § 2 k.k. O ile, odnośnie sposobu wymierzenia kary sprawa w tym wypadku jest prosta, gdyż art. 11 § 3 k.k. wprost stanowi, że wymierza się ją na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą (ustawowe, górne zagrożenie występku z art. 244 k.k. jest surowsze niż występku z art. 178a § 1 k.k.), o tyle odnośnie wskazanego środka karnego sprawa się komplikuje. Art. 11 § 3 k.k. in fine brzmi: „co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów”. Ustawodawca z pewnością miał na myśli sytuację, w której środek karny można albo trzeba orzec na podstawie przepisu, który nie stanowi podstawy wymiaru kary, lecz milczy co zrobić w przypadku gdy oba przepisy, ten stanowiący podstawę wymiaru kary i ten niestanowiący takiej podstawy, przewidują konieczność orzeczenia tegoż środka. Sąd orzekający stanął na stanowisku, że rozstrzygający nie może być dolny wymiar zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, czyli rok odnośnie art. 42 § 1a pkt 2 k.k. i trzy lata co do art. 42 § 2 k.k. Gdyby przyjąć takie założenie, to idąc dalej tym tokiem rozumowania i mając cały czas na uwadze zasadę „racjonalnego ustawodawcy” takie zastrzeżenie znalazłoby się w treści art. 11 § 3 k.k. tak samo jak ma to miejsce w przypadku wymierzania kary. Skoro więc, takiej zasady nie ma co do środków karnych (a mogłaby być gdyby ustawodawca chciał ją wprowadzić), to a contrario sąd przyjął, że kryterium surowości środka nie jest rozstrzygające i należy poszukiwać innego. Sąd a quo czyta ten przepis w następujący sposób: stosuj środek karny powiązany z przepisem stanowiącym podstawę wymiaru kary, a dopiero gdy go tam nie znajdziesz możesz albo musisz stosować środek powiązany z innym przepisem, względnie przepisami. Na poparcie stanowiska należy dokonać wykładni legalnej zwrotu „co nie stoi na przeszkodzie”, która po takiej analizie jest satysfakcjonująca, a więc nie pozwala na sięganie do innych rodzajów wykładni. Zwrot ten wyraźnie wskazuje, że pierwszeństwo stosowania ma ten środek karny, który łączy się z przepisem stanowiącym podstawę wymiaru kary, a dopiero gdy takiego środka nie ma sąd może sięgnąć albo sięga po środek karny z przepisu, który jest częścią kumulatywnej kwalifikacji, ale który nie jest podstawą wymiaru kary.
Analiza orzecznictwa, piśmiennictwa i komentarzy dokonana przez sąd przed rozprawą doprowadziła do wniosku, że nikt jeszcze nie zajął się tym problemem. Dotyka go jedynie Zoll (teza 38 do art. 11 k.k., LexOnline) powołując stary wyrok Sądu Najwyższego z 17 lipca 2002 roku, w sprawie III KK 165/02, OSNKW 68/2002): „Związane ze skazaniem środki prawne (środki karne, środki kompensacyjne, przepadek, środki związane z poddaniem sprawcy próbie, środki zabezpieczające) mogą być stosowane na podstawie wszystkich przepisów pozostających w zbiegu. Jeżeli którykolwiek ze zbiegających się przepisów przewiduje obligatoryjne orzeczenie środka karnego, to sąd zobowiązany jest do orzeczenia takiego środka nawet wtedy, gdy przepis ten nie stanowi podstawy wymiaru kary”. Lektura tego orzeczenia wskazuje, że powstał on na tle wykładni art. 7 § 2 k.k.s., tożsamego w swej treści z art. 11 § 3 k.k. w części dotyczącej środków karnych. Dotyczy jednak innego problemu, a mianowicie odpowiedzi na pytanie: czy środek karny, który jest obligatoryjny lecz funkcjonuje z przepisem niebędącym podstawą wymiaru kary musi być orzeczony? Sąd w pełni zgadza się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, że taka konieczność istnieje, bowiem przyjęcie poglądu przeciwnego doprowadziłoby do swoistego premiowania tych przestępców, których czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej przepisów ustawy w stosunku do tych sprawców, którzy popełnili przestępstwo wyczerpujące jedynie znamiona strony przedmiotowej i podmiotowej tylko jednego czynu zabronionego, a to prowadziłoby do sytuacji ad absurdum.
Jednakże, wracając do omawianej sprawy, powyższe orzeczenie nie wskazuje co zrobić wtedy, kiedy środek karny trzeba orzec zarówno na podstawie przepisu stanowiącego podstawę wymiaru kary jak i przepisu niestanowiącego podstawy wymiaru kary. Dodatkowy problem powstaje i z tego powodu, że środki karne z art. 42 § 1a pkt 2 k.k. jak i z art. 42 § 2 k.k. są obligatoryjne. Gdyby bowiem jeden z nich był fakultatywny problem przestałby istnieć, gdyż należałoby orzec ten środek karny, który jest obligatoryjny nawet wtedy gdy przepis go przewidujący nie stanowi podstawy wymiaru kary (z argumentacją jak wyżej).
Jedynym komentatorem, który wyraził pośrednio swój pogląd w sprawie jest Lachowski. W tezie 10 do art. 11 k.k. (LexOnline) napisał: „Inne środki stosuje się na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów. Oznacza to, że dla zastosowania określonego środka wystarczające będzie, jeśli podstawę dla niego będzie stwarzał choćby jeden ze zbiegających się przepisów.” Pogląd ten został wyrażony na kanwie innego problemu, a mianowicie luki prawnej wypełnionej analogią w przypadku, gdy dwa przepisy karne przewidują identyczne zagrożenie (górne i dolne jak i co do rodzajów kar). Sąd orzekł zgodnie z poglądem tego komentatora i w punkcie V (piątym) wyroku użył art. 42 § 1a pkt 2 k.k., a więc przepisu ściśle związanego z art. 244 k.k. jako podstawą wymiaru kary. W związku z tym odpadła konieczność stosowania środka karnego związanego z przepisem, który nie stanowił podstawy wymiaru kary, a jedynie podstawę skazania.
Na końcu tej części rozważań należy postawić podstawowe pytanie: czy środek karny z V (piątego) punktu wyroku został wymierzony zgodnie z prawem i na właściwej podstawie? Odpowiedź jest pozytywna (brak argumentów przeciwnych).
Łączna długość zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych odzwierciedla z jednej strony częstotliwość popełnianych tego typu przestępstw przez oskarżonego, z drugiej zaś nieskuteczność stosowanych do tej pory środków represji.
Sąd na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia w całości wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę na rzecz J. A. kwoty 1200 (jednego tysiąca dwustu) złotych, co ma charakter kompensacyjny. Kto wyrządził drugiemu szkodę powinien ją naprawić.
Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązano oskarżonego do zapłaty na rzecz E. K. kwoty 500 (pięciuset) złotych tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Pokrzywdzona miała prawo oczekiwać rekompensaty, choćby finansowej, za naganne postępowanie sprawcy, co nastąpiło w czasie gdy dążyła do zapewnienia porządku prawnego.
Zobowiązanie oskarżonego do zapłaty 5 000 (pięciu tysięcy) złotych tytułem świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w Warszawie znajduje swą podstawę w art. 43a § 2 k.k. Środek karny ma charakter obligatoryjny, a orzeczenie go w minimalnej wysokości powinno spełnić swój cel prewencyjny po uwzględnieniu braku dochodów F. Z..
Zwolnienie od kosztów sądowych nastąpiło na mocy art. 624 § 1 k.p.k., gdyż ich ściągnięcie okazałoby się bezskuteczne (sprawca jest na utrzymaniu żony, k.140 v).