UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 .VIII .2017 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. po rozpoznaniu wniosku z dnia 26 VII 2017 r. odmówił J. K. (1) przyznania emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał , że wnioskodawca nie spełnia ustawowych warunków do uzyskania emerytury określonych przepisem art. 184 ustawy z dnia 17 XII 1998 r. - o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, bowiem nie udowodnił, że przed 1 I 1999 r. przebył okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, a także nie udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach przed tą datą. Organ rentowy zaznaczył, że na dzień 1 I 1999 r. J. K. (1) udowodnił 21 lat, 7 miesięcy, 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 1 rok 4 miesiące 3 dni wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Jednocześnie organ rentowy odmówił uwzględnienia do kwalifikowanego stażu pracy dowodzonego przez wnioskodawcę okresu zatrudnienia w Hucie (...) od 18 III 1983 r. do 31 XII 1995 r., wyjaśniając, że wskazany w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach charakter pracy nie jest zgodny z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jak również okresu zatrudnienia w (...) Odlewnia sp. z o.o. od 1. I .1996 r. do 31. XII. 1998 r., gdyż w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie podano charakteru wykonywanej pracy, a wymienione w nim stanowisko pracy nie odpowiada stanowisku wymienionemu w rozporządzeniu resortowym.

W odwołaniu J. K. (1) wnosił o zmianę decyzji i przyznanie emerytury. Zarzucał, że zaskarżona decyzja jest błędna, gdyż organ rentowy nie uwzględnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, oraz 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach przebytych do dnia

1.I .1999 r. Podniósł, że przedłożone w organie rentowym świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach dokumentują co najmniej 15 letni okres wykonywania takiej pracy przed

1.I.1999 r. Jednocześnie wskazał, że oprócz uwzględnionych przez organ rentowy okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 I 1999 r., które są potwierdzone świadectwami pracy organ rentowy powinien również uwzględnić okres w którym wykonywał on pracę w gospodarstwie rolnym matki - M. K. po ukończeniu 16 roku życia tj. od 26 VIII 1973 r. do

28 .I .1977 r., w tym bowiem okresie mieszkał w domu rodzinnym i pracował w gospodarstwie rolnym.

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o oddalenie odwołania i podtrzymał stanowisko prezentowane w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 9 stycznia 2018 r. Sąd Okręgowy Sąd Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w R. oddalił odwołanie

Sąd Okręgowy ustalił, że J. K. (1) (ur.(...)) od 28 VII 2003 r. otrzymuje rentę z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie przyznane jest jako okresowe do 31 VII 2018 r. Decyzją z dnia 24 V 2017 r. znak (...) ZUS O/R. ustalił kapitał początkowy wnioskodawcy na dzień 1 I 1999 r. W decyzji do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił 21 lat 2 miesiące 25 dni okresów składkowych oraz 4 miesiące 22 dni okresów nieskładkowych. W pkt V powołanej decyzji organ rentowy szczegółowo wymienił okresy urlopów bezpłatnych z których wnioskodawca korzystał do 1 I 1999 r. (łącznie 4 miesiące 19 dni). Ubiegając się o emeryturę w informacji dotyczącej okresów składkowych i nieskładkowych J. K. (1) nie podawał okresu pracy w gospodarstwie rolnym. Natomiast do odwołania od zaskarżonej decyzji dołączył własne oświadczenie na potwierdzenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym matki M. K. od 26 VIII 1973 r. do 28 I 1977 r., protokoły zeznań świadków J. K. (2) i A. R. (1) , poświadczenie zameldowania z dnia 22 IX 2017 r. oraz zaświadczenie Starosty (...) z dnia 13 IX 2017 r. na potwierdzenie, że M. K. do dnia 31 XII 2017 r. posiadała gospodarstwo rolne o powierzchni 4,25 ha zgodnie z aktem własności ziemi (powołane dokumenty - karta 13-20 akt emerytalnych). W toku postępowania sądowego fakty te wnioskodawca dowodził również zeznaniami świadków J. K. (2), A. R. (1) oraz swoimi. Na podstawie zaprezentowanych dowodów Sąd Okręgowy ustalił, że rodzice wnioskodawcy mieli gospodarstwo rolne o powierzchni około 4 ha położone w Ł.. Po ukończeniu nauki w szkole podstawowej wnioskodawca nie kontynuował edukacji, pozostał w domu rodzinnym i pracował w gospodarstwie rolnym swych rodziców, gdzie wykonywał wszystkie niezbędne prace. Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy uznał, że pozwala on na ustalenie, że J. K. (1) pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w okresach: od 26 VIII 1973 r. (od ukończenia 16 roku życia) do 13 VIII 1976 r. (do podjęcia zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)) oraz od 24 X 1976 r. (po zakończeniu zatrudnienia w (...)) do 28 I 1977 r. (do podjęcia zatrudnienia w (...) S.) tj. łącznie przez 3 lata 2 miesiące 21 dni. Podkreślił przy tym, że wykazywany przez wnioskodawcę okres od 14 VIII 1976 r. do 23 X 1976 r. jako okres pracy w gospodarstwie rolnym został przez organ rentowy uwzględniony jako okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...). Sąd Okręgowy wskazał, że udowodniony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16 roku życia wynoszący co najmniej lata 2 miesiące 21 dni jest okresem składkowym w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 XII 1978 roku - o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W takich okolicznościach, nie wdając się w ocenę czy wnioskodawca udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach przed 1 I 1999 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że treść zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwala na ustalenie, że z wymaganego stażu ogólnego ubezpieczenia wynoszącego 25 lat przypadającego przed 1 I 1999 r., wnioskodawca wykazał jedynie okres wynoszący 24 lata 10 miesięcy 4 dni tych okresów (po uwzględnieniu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze 3 lat, 2 miesięcy 21 dni).

Tym samym wobec bezpodstawności odwołania w trybie art. 477¹⁴ § 1 kpc Sąd ten orzekł o oddaleniu wniesionego przez wnioskodawcę odwołania.

Skarżąc powyższy wyrok apelacją wnioskodawca J. K. (1) zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że nie posiada 25 lat stażu pracy na dzień 31 grudnia 1998 r. W uzasadnieniu apelujący naprowadził, że Sąd nie uwzględnił całego okresu pracy w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) R.’", w którym pracował od 6 czerwca 1978 r. do 28 lutego 1983 r., podkreślając, że niezasadnie nie został uwzględniony okres od 1 grudnia 1980 r. do 13 kwietnia 1981 r., gdyż w tym okresie nie przebywał na urlopie bezpłatnym, ale został oddelegowany do pracy w F. S., co potwierdzić mogą świadkowe, o których przesłuchanie wniósł wskazując ich dane. Na tę okoliczność wnioskodawca wniósł również o przeprowadzenie dowodu z jego akt osobowych z okresu zatrudnienia w tym Przedsiębiorstwie. Jednocześnie oświadczył, że wystąpił do ZUS z wnioskiem o przeliczenie kapitału początkowego.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jej oddalenie. W uzasadnieniu podkreślił, że wymiar urlopu bezpłatnego trwającego od 1.12.1980 r. do 19.05.1981 r. ustalony został na podstawie przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentów.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje :

Wyrokiem z dnia 21.III.2019r syg. akt III AUa 143/18 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie . W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny podał ,że w rozpoznawanej sprawie spornym pozostawało, czy wnioskodawca spełnia warunki stażowe, a to czy legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 - letnim stażem ubezpieczenia, w tym 15 - letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Na etapie postępowania administracyjnego organ rentowy przyjął bowiem, że wnioskodawca wykazał jedynie ogólny staż ubezpieczenia w wymiarze 21 lat 7 m-cy i 13 dni, w tym staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 1 roku 4 m-cy im dni. Badając sporne okoliczności Sąd Okręgowy ustalił na podstawie przeprowadzonych dowodów, że w postępowaniu Sądowym wnioskodawca dodatkowo wykazał uzupełniający okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia w wymiarze łącznym 3 lat, 2 m-cy i 21 dni. Poprzestając na tym ustaleniu Sąd Okręgowy stwierdził, że wnioskodawca nie wykazał wymaganego ogólnego stażu ubezpieczenia, wobec czego wniesione przez niego odwołanie oddalił.

Sąd Apelacyjny w toku kontroli instancyjnej stwierdził ,że wyrok jest przedwczesny , a to zwłaszcza w kontekście postawionego w apelacji zarzutu, że w okresie od 1 grudnia 1980 r. do 13 kwietnia 1981 r. wnioskodawca nie korzystał z urlopu bezpłatnego, lecz został oddelegowany do pracy w Hucie (...), a dalej również przedłożonej na rozprawie apelacyjnej legitymacji ubezpieczeniowej zawierającej na karcie 7 wpis mogący potwierdzać zatrudnienie wnioskodawcy na Budowie w G. od 1 grudnia 1980 r. do 13 kwietnia 1981 r.. Powyższe, przy niedostatecznych ustaleniach tego Sądu dotyczących pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym rodziców, i przedwczesnej ocenie tego okresu w kontekście brzmienia art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 XII 1978 r. - o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a dalej również pominięciu przez ten Sąd oceny dowodzonego przez wnioskodawcę kwalifikowanego stażu pracy, prowadzić musi do konkluzji, że istotne w sprawie okoliczności nie zostały wyjaśnione. To zaś przesądza o konieczności uchylenia wydanego w sprawie przez ten Sąd rozstrzygnięcia.

W ponownym postępowaniu rzeczą Sądu Okręgowego będzie zatem w pierwszej kolejności przeprowadzenie, zgodnie z wnioskami apelującego, dowodu z akt osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...), a dalej z legitymacji ubezpieczeniowej, w szczególności zamieszczonego tam wpisu dotyczącego spornego okresu od 1 grudnia 1980 r. do 13 kwietnia 1981 r., jak również z zeznań wskazanych przez wnioskodawcę w apelacji świadków, jak i jego samego oraz ewentualnie innych dowodów, które w toku postępowania okażą się konieczne dla jednoznacznego przesądzenia charakteru spornego okresu. Dopiero wówczas dysponując tak zgromadzonym materiałem dowodowym, po ocenie jego wiarygodności, Sąd ten dokona ustaleń faktycznych dających odpowiedź na pytanie, czy wnioskodawca legitymuje się na dzień 1 .I .1999 r. stażem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, a to przy uwzględnieniu, o ile faktycznie zajdą do tego warunki w odpowiednim wymiarze okresu jego pracy w gospodarstwie rolnym swych rodziców po ukończeniu 16 roku życia. Przy czym ocenę tego okresu poprzedzi szczegółowymi ustaleniami co do wymiaru czasu pracy jak i charakteru wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w tym gospodarstwie rolnym, a to w oparciu o już zgromadzony materiał dowodowy, uzupełniony ewentualnie czy to na wniosek stron, czy też w razie potrzeby z urzędu przez Sąd.

Przy pozytywnym przesądzeniu okoliczności dotyczącej ogólnego stażu ubezpieczenia Sąd Okręgowy poczyni w sprawie dalsze ustalenia dotyczące kwalifikowanego stażu pracy wykazywanego przez wnioskodawcę świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zakwestionowanymi przez pozwany ZUS. W szczególności ustali jakiego rodzaju czynności w czasie tego zatrudnienia wnioskodawca faktycznie wykonywał. W tym celu dokona analizy akt osobowych wnioskodawcy z dowodzonego przez niego okresu zatrudnienia w Hucie (...) i jego następcy prawnego, a dalej również rozważy konieczność uzupełniającego przesłuchania zawnioskowanego na okoliczność charakteru wykonywanej przez niego wówczas pracy świadka w osobie A. B. względnie J. K. (1) jak i samego wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie ponownie rozpoznając sprawę ustalił co następuje :

Wnioskodawca w spornym okresie czasu tj. pracy w gospodarstwie rolnym rodziców wykonywał pracę w wymiarze co najmniej ½ etatu stale . Praca ta była jego głównym utrzymaniem / zeznania świadków : A. R. , J. K. / .

Drugi okres sporny to okres od 1.XII.1980r do 13.IV.1981r . Jak wynika z akt osobowych wnioskodawcy z tytułu zatrudnienia w (...) R. i kart wynagrodzeń w okresie od 1.XII.1980r do 13.IV.1981r wnioskodawca był na urlopie bezpłatnym , wynagrodzenia nie otrzymywał / akta osobowe /.

Z akt osobowych z tytułu zatrudnienia w Hucie (...) wynika ,że był tam zatrudniony od 29.I.1977r do 31.V.1978r i od 18.III.1983r do 31.XII.1995r. Brak jakichkolwiek dokumentów w w/w aktach osobowych o zatrudnieniu w spornym okresie / akta osobowe /. Wpis w legitymacji ubezpieczeniowej dokonano dla celów uprawnień do świadczeń leczniczych , bo w tym czasie był pracownikiem (...) R. , choć na urlopie bezpłatnym / legitymacja ubezpieczeniowa k. 66/. Wnioskodawca udowodnił okres 21 lat , 2 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych uznanych przez ZUS i 1 rok , 4 miesiące i 3 dni okresów pracy w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze / akta ZUS /.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.z 2015r., poz. 748), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 ustawy emerytalnej, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęli oni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymagany według przepisów dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat (dla mężczyzn), mają 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie przystąpili do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego i pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43 ze zm.) , do którego odsyła art. 32 ustawy emerytalnej określają niższy wiek emerytalny, rodzaje prac i stanowisk oraz warunki na podstawie których przysługuje prawo do emerytury. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Warunkiem niezbędnym do uzyskania na podstawie przepisów powołanego rozporządzenia emerytury przez pracownika, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, jest spełnienie łącznie następujących przesłanek z § 3 i § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia, tj. dla mężczyzn osiągnięcie wieku 60 lat, posiadanie okresu zatrudnienia w wysokości 25 lat, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczonymi do okresów zatrudnienia oraz legitymuje się 15 – letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Stosownie do w/w rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionych według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

I tak już na wstępie zauważyć przyjdzie ,że wnioskodawca dochodząc swego uprawnienia do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych ,dowodzi wykonywania pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku malarz natryskowy , ślusarz przy stanowisku spawalniczym i przygotowaniem wsadu oraz wymaganego stażu pracy poprzez zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia i pracy w okresie od 1.XII.1980r do 13.IV.1981r w Hucie (...) .

Analizując stan faktyczny przedmiotowej sprawy, należy stwierdzić ,że wnioskodawca nie wykazał się stażem pracy w wymiarze 25 lat na dzień 1.I.1999r.

Organ rentowy uwzględnił wnioskodawcy do stażu pracy 21 lat , 7 miesięcy i 13 dni .Praca w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia była pracą wykonywaną w wymiarze co najmniej ½ etatu stale , tym samym również winna zostać uwzględniona do stażu pracy tj. w wymiarze 3 lat , 2 miesiące i 21 dni .

Tu podziela Sąd okres co do ilości przyjęty przez Sąd Okręgowy w poprzednim wyroku . Łącznie stanowi to 21 lat , 7 miesięcy i 13 dni plus 3 lata , 2 miesiące i 21 dni tj. 24 lata , 8 miesięcy i 7 dni.

Okres od 1.XII.1980r do 13.IV.1981r nie został przez wnioskodawcę wykazany .Wnioskodawca nie mógł być oddelegowany przez (...) do pracy w Hucie (...) ,gdyż za w/w okres nie otrzymał wynagrodzenia , a w dokumentacji jest wpisany urlop bezpłatny. W Hucie (...) w tym czasie ma przerwę w zatrudnieniu , co potwierdzają dokumenty zawarte w aktach osobowych jak i w świadectwie pracy.

Skoro wnioskodawca nie wykazał ,że w w/w okresie był w zatrudnieniu / a nie na urlopie bezpłatnym / tym samym brak podstaw do uwzględnienia okresu od 1.XII.1980r do 13.IV.1981r do stażu pracy .

W konsekwencji wnioskodawca nie ma 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych wymaganych do przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych .Tym samym bez znaczenia już jest posiadanie 15 lat pracy w warunkach szczególnych .

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Przewodniczący:	SSO Jolanta Krzywonos
Protokolant:	st. sekr. sądowy Maria Misiuda

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE