UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 14 sierpnia 2019 r., wydanym w sprawie sygn. akt I C 409/19, Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanego I. M. na rzecz powoda (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. kwotę 20 303,75 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości maksymalnych ustawowych odsetek za opóźnienie:

- liczonymi od kwoty 18 832,90 złotych od 26 listopada 2018 r. do 6 grudnia 2018 r.;

- liczonymi od kwoty 18 532,90 złotych od 7 listopada 2018 r. do 7 stycznia 2019 r.;

- liczonymi od kwoty 18 232,90 złotych od 8 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty

oraz 4 663 złotych tytułem zwrotu kosztów postepowania;

umarzając postępowanie co do kwoty 600 złotych i przyznając adwokatowi Z. S. wynagrodzenie w kwocie 2 952 złote brutto za reprezentowanie pozwanego z urzędu.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 20 lipca 2016 r. pozwany złożył w powodowej spółce wniosek kredytowy, a 25 lipca 2016 r. zawarł z powódką (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą we W. reprezentowaną przez pełnomocnika powoda - E. M. umowę pożyczki nr (...) kwoty 27 203,48 złotych na czas określony od 25 lipca 2016 r. do 24 lipca

2020 r. Pozwany zobowiązał się do zapłaty na rzecz powódki opłaty przygotowawczej w kwocie 100 złotych, prowizji bankowej w kwocie 4 034,93 złotych i składki za ubezpieczenie na wypadek śmierci i trwałej i całkowitej niepełnosprawności za cały okres kredytowania w kwocie 3 068,55 złotych oraz odsetek umownych w kwocie 5 912,03 złotych. Strony ww. umowy uzgodniły, że całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę na dzień zawarcia umowy wyniesie 33 115,51 złotych. Pozwany zobowiązał się do spłaty zadłużenia w 47 ratach określonych w harmonogramie spłat w kwotach po 689,91 złotych miesięcznie, począwszy od 25 sierpnia 2016 r. W tym samym dniu pozwany złożył w (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą we W. wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia dla kredytobiorców (...) Banku S.A. i umowę cesji praw z umowy ubezpieczenia na powódkę. Bank przekazał pozwanemu tytułem ww. umowy pożyczki kwotę 20 000 złotych, tj. potrącając opłatę przygotowawczą, prowizję i składkę ubezpieczeniową. Powodowa spółka przelała kwotę

20 000 złotych na rachunek pozwanego o nr (...). W tym samym dniu pozwany dokonał w placówce powodowego banku wypłaty gotówkowej w kwocie 20 000 złotych.

Pozwany pomimo telefonicznego i pisemnego ponaglania ze strony pracowników powodowego banku, zaprzestał regularnej spłaty pożyczki i w dniu 12 kwietnia 2018 r. został pisemnie wezwany przez powódkę do zapłaty istniejącej zaległości w kwocie 1 796,84 złotych (w tym z tytułu zaległego kapitału 1 431,94 złotych, odsetek zaległych 357,21 złotych i odsetek karnych 7,69 złotych) ze wskazaniem, że na podstawie postanowień umowy powódka ma możliwość wypowiedzenia umowy, jeśli w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia tego pisma wpłata wyżej wymaganej kwoty nie zostanie dokonana. Wezwanie to zostało przesłane przez powódkę przesyłką pocztową za potwierdzeniem odbioru na adres pozwanego w S. przy ul. (...) w dniu 13 kwietnia 2019 r. i po dwukrotnej awizacji odebrane przez pozwanego w dniu 9 maja 2018 r.

W dniu 15 czerwca 2018 r., w piśmie zatytułowanym „wypowiedzenie umowy pożyczki/kredytu”, strona powodowa - w związku z nieuregulowaniem przez I. M. zaległości wynikających z umowy objętej pozwem - wypowiedziała z dniem 23 lipca 2018 r. z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunki umowy pożyczki/kredytu i postawiła całą należność z tytułu tej umowy w stan natychmiastowej wykonalności. W treści pisma strona powodowa wskazała, że w skład kwoty zadłużenia wchodzi kapitał 21 123,36 złotych, zaległe odsetki 1 025,29 złotych, odsetki 109,06 złotych oraz zadłużenie z tytułu operacji na koncie osobistym 2 014,70 złotych i odsetki od tej kwoty 0,26 złotych. Przesyłka pocztowa zawierająca ww. wypowiedzenie została przesłana na adres pozwanego w dniu 19 czerwca 2018 r. i doręczona I. M. w dniu 14 lipca 2018 r. W związku z wcześniejszym wypowiedzeniem umowy pożyczki w dniu 24 lipca 2018 r., strona powodowa zwróciła pozwanemu 1 537,43 złotych niewykorzystanej składki ubezpieczeniowej. Pozwany nie wywiązał się z obowiązku spłaty zadłużenia, wobec czego - pismem z dnia 8 sierpnia 2018 r. - odebranym przez pozwanego w dniu 29 sierpnia 2018 r., strona powodowa wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 20 990,52 złotych w ciągu 14 dni na podany w piśmie rachunek bankowy, pod rygorem dochodzenia wierzytelności na drodze postępowania sądowego i egzekucyjnego.

I. M. z tytułu umowy pożyczki nr (...) dokonał w toku postępowania wpłaty kwoty 600 złotych i w tym zakresie powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia.

Na dzień 26 listopada 2018 r. roszczenia powódki wobec pozwanego z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 25 lipca 2016 r. wynosiły łącznie 20 903,75 złotych, na którą złożyły się:

- niespłacony kapitał w kwocie 18 832,90 złotych;

- odsetki umowne naliczone od 15 stycznia 2018 r. do 23 lipca 2018 r. w kwocie 1 026,87 złotych;

- odsetki od należności przeterminowanych od 15 stycznia 2018 r. do 25 listopada 2018 r. w kwocie 1 043,98 złotych.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów złożonych w sprawie, którym w całości dał wiarę. Strona powodowa przedłożyła potwierdzoną za zgodność przez fachowego pełnomocnika powódki kserokopię umowy pożyczki nr (...), a także potwierdzenie przelewu pożyczonej kwoty. Dokument w postaci umowy zawiera czytelny podpis pozwanego oraz pieczęć i parafki osoby występującej w imieniu banku, która posiadała pełnomocnictwo do jej zawarcia. Okoliczność złożenia przez pełnomocnika parafek, a nie pełnego podpisu w sytuacji, gdy parafki pochodzą od tej samej osoby, a umowa na ostatniej stronie zawiera stempel z nazwą banku, datą i imieniem i nazwiskiem osoby podpisującej umowę za bank (...), w ocenie Sądu, wbrew stanowisku strony pozwanej, nie może świadczyć o nieważności umowy, tym bardziej, że strona powodowa przelała pozwanemu kwotę pożyczki, a pozwany przystąpił do jej spłaty. Parafka to skrócony podpis danej osoby i w ocenie Sądu jest wystarczającym do wywołania skutków prawnych podpisem pod oświadczeniem woli. Sąd oparł się także na dokumencie wypowiedzenia umowy objętej pozwem, przyjmując że stosownie do treści art. 60 k.c., wypowiedzeniu podlegała cała umowa pożyczki, a nie jej pojedyncze postanowienia. Świadczy o tym nie tylko tytuł pisma, ale również podejmowane przez stronę powodową czynności windykacyjne, w tym pismo z wezwaniem do zapłaty. Zarówno wezwania do zapłaty, jak i wypowiedzenie umowy zostały doręczone pozwanemu, o czym świadczą niezbicie potwierdzenia odbioru przesyłek pocztowych. Z przedłożonych zaś dokumentów jasno wynika, że stroną umowy pożyczki gotówkowej nr (...) był pozwany I. M., na którego rachunek została przez powódkę przelana gotówka w kwocie 20 000,00 złotych.

Mając na uwadze, iż cofnięcie pozwu przez powódkę w przypadku spełnienia świadczenia przez pozwanego w zakresie 600 złotych nie stoi w opozycji do zasad współżycia społecznego, nie jest również sprzeczne z prawem i nie zmierza do jego obejścia, Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie co do kwoty 600 złotych.

W pozostałym zakresie w ocenie Sądu powództwo zasługiwało w całości na uwzględnienie.

Pozwany zawarł ze stroną powodową umowę pożyczki, a następnie opóźniał się z jej płatnością. Przedmiotowa umowa była ważna (w zakresie wszystkich jej postanowień, odnoszących się również co do ubezpieczenia) i nie została skutecznie zakwestionowana przez stronę pozwaną. Z uwagi na nieterminowe spłacanie pożyczki przez pozwanego, powódka skutecznie wezwała go do zapłaty zadłużenia, a następnie dokonała wypowiedzenia umowy pożyczki, co spowodowało wymagalność całości zadłużenia wraz z odsetkami.

Nieskuteczny pozostaje przy tym zarzut pełnomocnika pozwanego braku skutecznego doręczenia wezwania do zapłaty, czy wypowiedzenia umowy. Zasadniczym dowodem na wymagalność dochodzonego roszczenia jest oświadczenie z dnia 15 czerwca 2018 r. w przedmiocie wypowiedzenia umowy, przesłane na adres pozwanego wynikający z przedłożonych przez niego przy umowie pożyczki dokumentów. To na stronie pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia, że wobec przedłożenia przez powódkę potwierdzenia nadania przesyłki i jej odbioru na poczcie, korespondencji tej powód z jakichś względów nie otrzymał. Takiego dowodu strona pozwana nie przeprowadziła.

Na pozwanym spoczywał także ciężar dowodu, że wykonał ciążące na nim zobowiązanie. Tymczasem poza pięcioma potwierdzeniami przelewu kwot po 300 złotych, które zostały uwzględnione przez stronę powodowa w rozliczeniach, nie przedstawił innego dowodu na tę okoliczność.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Pełnomocnik pozwanego wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie tj.:

1) art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego dokonaną wbrew logice i materiałowi zgromadzeniu w sprawie i przyjęcie, iż powód udowodnił umocowania pracownika banku do składania oświadczeń materialnoprawnych w zakresie zawierania umowy pożyczki oraz wezwania do zapłaty i realizacji warunku prawa materialnego wynikającego z art. 75c Ustawy - Prawo Bankowe;

2) art. 233 k.p.c. w zw. z art. 89 i 94 k.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego wbrew doświadczeniu i logice i przyjęcie, iż wypowiedzenie umowy było skuteczne, mimo iż wypowiedzenie jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawnokształtującym zostało zawarte pod warunkiem niezgodnym z umową i zasadami współżycia społecznego, było niejasne, gdyż warunek zobowiązywał do zapłaty kwoty 6 719,32 złotych, podczas gdy zadłużenie z umowy wynosiło na dzień wezwania do zapłaty miesiąc wcześniej jedynie 1 796,84 złotych, a warunkiem były objęta kwota 2 014, 70 złotych z niewiadomego tytułu, oraz wskazywała w sposób jednostronny na oświadczenie pożyczkobiorcy o wyrażeniu zgody na cofnięcie wypowiedzenia, a także wskazywała jedynie na „rozważenie możliwości” wycofania wypowiedzenia;

3) art. 233 k.p.c. w zw. z art. 60 k.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego wbrew doświadczeniu i logice, iż jednostronne oświadczenie z dnia 15 czerwca 2018 r. było wypowiedzeniem umowy, podczas, gdy jej treść wskazuje na wypowiedzenia „warunków umowy pożyczki/kredytu”, a nie samej umowy;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1) art. 60 w zw. z art. 58 § 1 i 2 k.c. oraz art. 89 k.c. i 385³ pkt 8 k.c. poprzez przyjęcie, iż wypowiedzenie umowy było skuteczne podczas, gdy dotyczyło wypowiedzenia warunków, było złożone pod warunkiem zapłaty nienależnych i nieznanych stronie świadczeń, a także, iż spełnienie warunku nie gwarantowało dalszego trwania umowy, a spełnienie warunku zastrzegało złożenie oświadczenie woli w sposób niezgodny z ustawą i zasadami współżycia społecznego w sposób narzucający wyłącznie przez jedną stronę stosunku zobowiązaniowego.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa w całości,

1. przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, oświadczając, iż pozwany nie uiścił ich w całości ani w części według norma prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, przyjmując je za własne oraz ocenę prawną zasadności zgłoszonego powództwa.

Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń. Konieczne jest bowiem wykazanie, przy posłużeniu się argumentami jurydycznymi, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest też wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął Sąd, doniosłości poszczególnych dowodów. Tylko zatem w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, LEX nr 172176, z dnia 18 czerwca 2004 r., II CK 369/03, LEX nr 174131, z dnia 27 września 2002 r., sygn. akt: II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Skarżący nie sprostał powyższym wymaganiom. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera obszerny wywód, na jakiej podstawie Sąd Rejonowy dokonał ustalenia, że strony zawarły umowę o konkretnej treści. Sąd pierwszej instancji odniósł się także do kwestii podpisu osoby reprezentującej pożyczkodawcę. Zarzuty skarżącego sprowadzają się do zaprezentowania własnych subiektywnych ocen, natomiast brak jest wskazania na błędy w rozumowaniu Sądu.

Odnosząc się do kwestii skuteczności wypowiedzenia, należy podkreślić, że jak zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu 7 sędziów z dnia 22 marca 2013 r., III CZP 85/12, OSNC 2013/11/132, LEX nr 1360269, brak jest argumentów natury dogmatycznej i aksjologicznej dla ograniczania zasady autonomii stron oraz swobody umów w zakresie wykraczającym poza przesłanki określone przepisem art. 353¹ k.c. Konsekwentnie należy opowiedzieć się za dominującym stanowiskiem judykatury, że - co do zasady - dopuszczalne jest dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony polegać może na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia objętego treścią zobowiązania spełnienia świadczenia.

W judykaturze zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika. Nie została także wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku w jednostronnej czynności prawnej polegającej na wypowiedzeniu umowy. Oczywiście przyjmowana co do zasady możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia wymaga rozważenia, czy powinna mieć zastosowanie w kontekście postanowień konkretnej umowy. Istotne jest to aby strona wiedziałaby jaki skutek zostanie osiągnięty poprzez dokonanie lub niedokonanie określonej czynności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 24 września 2015 r., V CSK 698/14, LEX nr 1805901, wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2016 r., sygn. akt II CSK 750/15, Lex nr 2182659).

Niezależnie wszakże od wskazanych kwestii nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że wypowiedzenie złożone przez pożyczkodawcę w sprawie przedmiotowej miało charakter warunkowy. Wbrew twierdzeniom apelującego, zostało ono sformułowane w sposób jasny i czytelny. Strona powodowa złożyła jednoznaczne oświadczenie, że w związku z nieuregulowaniem przez I. M. zaległości wynikających z umowy objętej pozwem wypowiada z dniem 23 lipca 2018 r. z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunki umowy pożyczki/kredytu i stawia całą należność z tytułu tej umowy w stan natychmiastowej wykonalności. Dalsza treść wskazywała jedynie, że bezzwłoczna wpłata co najmniej 6 719,32 złotych spowoduje, że bank może rozważyć możliwość cofnięcia wypowiedzenia. Skuteczność wypowiedzenia nie była zatem warunkowana brakiem spłaty zadłużenia. Zresztą pożyczkobiorca nie podjął nawet próby uregulowania zaległości w jakiejkolwiek części. Pierwsza wpłata miała miejsce dopiero 30 sierpnia 2018 r., a zatem po upływie określonego w piśmie 30 dniowego terminu. Pozwany nie kwestionował także przyczyn wypowiedzenia, czyli faktu nieuregulowania zaległości, zgodnie z wcześniejszym wezwaniem do zapłaty. Niezrozumiałe jest rozróżniania przez autora apelacji pojęć „wypowiedzenie umowy” i „wypowiedzenie warunków umowy”. Nie może budzić żadnych wątpliwości, że chodziło o rozwiązanie umowy zgodnie z § 2 ust. 10 umowy, czego skutkiem była natychmiastowa wymagalność całości zadłużenia, co zostało dokładnie określone w piśmie z 15 czerwca 2018 r. wraz ze wskazaniem, o jakie kwoty i z jakiego tytułu chodzi. Wbrew zatem zapatrywaniu skarżącego, z pisma wynikało, w jakiej dacie umowa ulega rozwiązaniu, a w okolicznościach niniejszej sprawy nie zachodziła jakakolwiek wątpliwość, czy umowa nadal wiąże strony wobec częściowej zapłaty należności albo błędnego jej zarachowania.

Z tych wszystkich względów, apelacja - na podstawie art. 385 k.p.c. - podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

O zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawne udzielonej pozwanemu z urzędu w postepowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE