UZASADNIENIE

I. L. w dniu 26 kwietnia 2019r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 4 kwietnia 2019r., znak: (...), przeliczającej rentę od dnia 1 grudnia 2015r., tj. za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek z dnia 12 grudnia 2018r.

Uzasadniając odwołanie ubezpieczona wskazała, że w związku z przejściem na emeryturę w 2019r., w dniu 12 grudnia 2018r. wystąpiła do ZUS z wnioskiem o aktualizację świadczenia rentowego, z którego korzystała od 1990r. Organ rentowy decyzją z dnia 17 stycznia 2019r. zaktualizował staż pracy, co spowodowało podwyższenie kwoty świadczenia od 2018r. Z uwagi na powyższe, przez wiele lat od 2005 roku do 2018 roku, pobierane przez ubezpieczoną świadczenie było błędnie wyliczone i wypłacane w niższej wysokości. Ubezpieczona nie zgodziła się z decyzją ZUS z dnia 4 kwietnia 2019r., ponieważ w jej ocenie organ rentowy powinien wypłacić jej wyrównanie świadczenia za cały okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż to z winy organu błędnie odczytano zaświadczenie o stanie odbytych studiów i źle wyliczono jej staż pracy (odwołanie z dnia 26 kwietnia 2019r., k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 maja 2019r. wniósł o jego oddalenie, a uzasadniając swe stanowisko podniósł, że zgodnie z art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.) w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3, za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego. W rozpatrywanej przez Zakład sprawie, ubezpieczona w dniu 12 grudnia 2018r. złożyła wniosek o przeliczenie świadczenia ze względu na okres odbytych studiów. Organ rentowy dokonał przeliczenia i wypłacił wyrównanie świadczenia od 1 grudnia 2015r. do 30 listopada 2018r., zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, tj. za cały przewidziany przepisem okres (odpowiedź na odwołanie z dnia 20 maja 2019r., k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. L., urodzona w dniu (...), od dnia 28 stycznia 1990r. miała przyznaną rentę inwalidzką, która była wielokrotnie przeliczana kolejnymi decyzjami, a następnie w 1998r. stała się rentą z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (decyzja ZUS z dnia 26 marca 1990r. - akta rentowe, decyzja ZUS z dnia 12 marca 1998r. - akta rentowe).

W dniu 10 kwietnia 2002r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego wniosek o ustalenie kapitału początkowego wraz z kwestionariuszem dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych oraz zaświadczenie o stanie odbytych studiów, świadectwo pracy z Polskiej Akademii Nauk i zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Decyzją z dnia 16 września 2002r. organ rentowy obliczył kapitał początkowy dla ubezpieczonej, a potem – po pozyskaniu dodatkowych dokumentów – nastąpiło jego ponowne obliczenie decyzją z dnia 7 września 2017r. We wskazanej decyzji organ rentowy ustalił wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r., uwzględniając okresy składkowe łącznie w wymiarze 16 lat, 2 miesięcy i 7 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 5 lat i 22 dni. Obliczony kapitał początkowy wyniósł 100.301,19 zł (wniosek o ustalenie kapitału początkowego z dnia 10 kwietnia 2002r. wraz z kwestionariuszem dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych, zaświadczenie o stanie odbytych studiów, świadectwo pracy z Polskiej Akademii Nauk, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z Polskiej Akademii Nauk - akta kapitałowe, decyzja o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 16 września 2002r. – akta kapitałowe, decyzja o ponownym obliczeniu kapitału początkowego z dnia 7 września 2017r. – akta kapitałowe).

I. L. w dniu 12 grudnia 2018r. złożyła do ZUS wniosek o ponowne ustalenie wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy, w którym wskazała, że wnosi o przeliczenie świadczenia ze względu na okres studiów (wniosek z dnia 12 grudnia 2018r. - akta rentowe).

Decyzją z dnia 17 stycznia 2019r. ZUS przeliczył rentę ubezpieczonej od dnia 1 grudnia 2018r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek i ustalił jej wysokość na kwotę 1.870,72 zł miesięcznie oraz uwzględnił okresy składkowe wynoszące łącznie 26 lat, 11 miesięcy i 13 dni oraz okresy nieskładkowe wynoszące 5 lat, 5 miesięcy i 24 dni. Pismem z dnia 4 lutego 2019r. ubezpieczona, w związku z przejściem na emeryturę w 2019r., wniosła o ponowne przeliczenie wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na zmianę stażu pracy, która wynika z decyzji organu rentowego z dnia 17 stycznia 2019r. Pismem z dnia 13 lutego 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował I. L., że wniosek z dnia 12 grudnia 2018r. w sprawie ponownego przeliczenia renty ze względu na okres studiów został rozpatrzony i zakończony decyzją z dnia 17 stycznia 2019r., w której okres studiów wyższych został uwzględniony jako okres nieskładkowy. Ponadto ZUS wskazał, że od dnia 7 lutego 2019r. przyznał ubezpieczonej emeryturę z urzędu od 7 lutego 2019r., tj. od daty osiągnięcia wieku, o którym mowa w art. 24 ust. 1 b ustawy emerytalnej (pismo z dnia 4 lutego 2019r. - akta organu rentowego, decyzja ZUS z dnia 17 stycznia 2019r. - akta organu rentowego, pismo ZUS z dnia 13 lutego 2019r. - akta organu rentowego, decyzja z dnia 7 lutego 2019r. - akta organu rentowego).

Ubezpieczona po raz kolejny pismem z dnia 3 marca 2019r. wniosła o ponowne przeliczenie renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż w jej ocenie ZUS błędnie zinterpretował zaświadczenie o stanie odbytych studiów w latach 1976 – 1981 i nie przyjął całego okresu studiów do stażu pracy, co uczynił dopiero w 2018r. W związku z powyższym zażądała wyrównania wysokości świadczenia za ubiegłe lata z uwagi na błąd w interpretacji jej zaświadczenia, leżący po stronie organu rentowego (pismo z dnia 3 marca 2019r. - akta organu rentowego).

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2019r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przeliczył rentę I. L. od dnia 1 grudnia 2015r., tj. za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek (z dnia 12 grudnia 2018r.) (decyzja ZUS z dnia 4 kwietnia 2019r. - akta organu rentowego).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, które były wiarygodne. Zaakcentować jednak należy, że okoliczności faktyczne w sprawie były prezentowane przez obie strony postępowania w taki sam sposób, bez istotnych różnic, a co za tym idzie, można było uznać, że nie są one sporne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie I. L. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 4 kwietnia 2019r., znak: (...) podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 148¹ § 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie wystąpiły przesłanki określone w art. 148¹ § 1 k.p.c., uzasadniające wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym, ponieważ po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne tym bardziej, że stan faktyczny sprawy nie jest w sprawie sporny. Spór dotyczy jedynie interpretacji przepisów prawa i nie wymaga prowadzenia postępowania dowodowego oraz wyznaczenia rozprawy. Ponadto żadna ze stron nie wnioskowała o to, by Sąd rozprawę przeprowadził.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie były okoliczności dotyczące prawa I. L. do wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że w zaskarżonej decyzji dokonał przeliczenia i wypłacił wyrównanie świadczenia za okres od 1 grudnia 2015r. do 30 listopada 2018r., a więc zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, tj. za cały przewidziany przepisem okres. Stanowisko organu rentowego zostało zakwestionowane przez ubezpieczoną, ponieważ w jej ocenie organ rentowy powinien wypłacić wyrównanie świadczenia za cały okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż to z winy organu błędnie odczytano zaświadczenie o stanie odbytych studiów i źle wyliczono jej staż pracy.

Zgodnie z art. 133 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.), w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenie wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1,
jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio również w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości wskutek wznowienia postępowania przed organami odwoławczymi albo wskutek kasacji, z tym że za miesiąc zgłoszenia wniosku przyjmuje się miesiąc wniesienia wniosku o wznowienie postępowania lub o kasację.

Sąd Okręgowy dokonując analizy przedmiotowej sprawy doszedł do przekonania, że stanowisko strony odwołującej dotyczące błędu organu rentowego co do nieprawidłowo zinterpretowanego zaświadczenia o stanie odbytych studiów w latach 1976 - 1981, a w konsekwencji dotyczące nieprawidłowego uwzględnienia okresu studiów do stażu pracy, jest zasadne. Sąd miał również na uwadze, że sam organ rentowy nie kwestionował powyższych okoliczności i wskutek błędu leżącego po jego stronie dokonał ponownego obliczenia świadczenia przysługującego ubezpieczonej z uwzględnieniem okresu odbytych studiów w latach 1976 - 1981. Powyższe nie oznacza jednak, że odwołanie ubezpieczonej powinno być uwzględnione. Zdaniem Sądu Okręgowego brak było podstaw do tego, ponieważ decyzja organu rentowego z dnia 4 kwietnia 2019r., przeliczająca rentę I. L. od dnia 1 grudnia 2015r., tj. za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym zgłoszono wniosek z dnia 12 grudnia 2018r., została wydana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Wynika z nich, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma obowiązku wypłacania świadczeń za dłuższy okres niż 3 lata, choćby szkoda przewyższała wartość świadczeń za okres 3 lat. Trzyletni termin z art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy stanowi ograniczenie wypłaty świadczeń wynikających z błędu organu rentowego. Nie jest terminem przedawnienia. Istotną tego konsekwencją jest niemożność przerwania jego biegu przez czynności procesowe a także niemożność zrzeczenia się zarzutu przedawnienia przez organ rentowy. To z kolei oznacza, że wymieniony przepis ani żaden inny nie daje podstawy do przyznania świadczeń od daty powstania prawa do nich, jeżeli prawo to powstało wcześniej niż trzy lata przed zgłoszeniem wniosku, nawet w przypadku jeżeli niezrealizowanie tego prawa było następstwem błędu organu rentowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 kwietnia 2018r., III AUa 328/17; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 4 grudnia 2018r., III AUa 692/18).

Tym samym brak było podstaw do uwzględnienia żądania ubezpieczonej w zakresie wyrównania renty za okres wcześniejszy niż od dnia 1 grudnia 2015r. Skutkiem powyższego Sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE