UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 kwietnia 2013 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. przyznał W. M. emeryturę od dnia 8.03.2013 r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wybranych z 20 lat kalendarzowych z całego okresu ubezpieczenia od 1967 do 1989 , a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 49,89 %. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 22 lata, 4 miesiące i 19 dni okresów składkowych oraz 22 lata, 2 miesiące i 7 dni okresów uzupełniających – rola. Wysokość emerytury wyniosła 1108,94 zł, a po doliczeniu zwiększenia z tytułu ubezpieczenia rolnego – 1293,87 zł. W załączeniu do decyzji organ rentowy przedstawił obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury.

Z powyższą decyzją nie zgodził się W. M. wnosząc odwołanie. Ubezpieczony domagał się uwzględnienia zarobków z lat 1968 – 1978 z okresu zatrudnienia w (...) powołując się na zeznania świadków, którzy razem z nim pracowali.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że odwołujący nie przedłożył dokumentów określających wysokość jego wynagrodzenia za lata 1968 – 1978 i brak było podstaw by przyjąć za ten okres inne wynagrodzenia niż minimalne.

Sąd ustalił i zważył co następuje :

W. M., ur. (...)., złożył w dniu 21.03.2013 r. w organie rentowym wniosek o przyznanie emerytury. We wniosku zaznaczył, że nie jest członkiem OFE oraz, że obecnie pobiera rentę strukturalną wypłacaną przez Agencję (...) Do wniosku ubezpieczony dołączył dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia i ubezpieczenia, z których wynika, że był zatrudniony w następujących okresach :

- od 25.10.1966 r. do 10.02.1967 r. w Hucie (...) jako elektrolizerowy,

- od 1.06.1967 r. do 15.11.1968 r. w (...) jako czyściciel taśm,

- od 27.11.1968 r. do 28.02.1978 r. w (...) i (...) (...) na stanowisku montera, w tym czasie odbywał służbę wojskową od 23.10.1969 r. do 15.10.1971 r. ,

- od 1.05.1978 r. do 29.12.1983 r. prowadził działalność na własny rachunek w zakresie transportu bagażowego i osobowego,

- od 1.01.1983 r. do 31.03.1983r. był zatrudniony w Wojewódzkim (...) (...) w K. na stanowisku starszy doręczyciel,

- od 2.04.1983 r. do 14.07.1989 r. w Wojewódzkiej (...) (...) (...)w K.,

- od 1.09.1989 r. do 31.10.1989 r. był zatrudniony na ½ etatu w (...) (...) M. K. w K..

Od dnia 1.01.1991 r. odwołujący podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłaca z tego tytułu składki, z tym, że od 21.04.2005 r. przyznano wnioskodawcy rentę strukturalną.

Ponadto W. M. dołączył do wniosku dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzenia za okres zatrudnienia w (...) (wynagrodzenia wyliczone na podstawie stawki zaszeregowania i ewidencji czasu pracy) wskazane w zaświadczeniu Rp-7 z dnia 25.01.2013 r. , za okres zatrudnienia w Wojewódzkiej (...) (...) (...) w K. – zaświadczenie Rp-7 z dnia 18.01.2013 r. Natomiast za okres opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz zatrudnienia na ½ etatu w transporcie bagażowym organ rentowy we własnym zakresie ustalił podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.

Na podstawie przedłożonych dokumentów pozwany przyjął, że wnioskodawca udokumentował 22 lata, 4 miesiące i 19 dni okresów składkowych oraz doliczył w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru organ rentowy przyjął wynagrodzenia udokumentowane przez wnioskodawcę, a za okres zatrudnienia, za który odwołujący nie przedstawił zaświadczenia ( w tym za okres pracy w (...)) przyjęto wynagrodzenie minimalne. Wyliczenia te przedstawiają się następująco :

- za rok 1966 (zatrudniony od 25.10. do 31.12.1966 r. ) ustalono kwotę 1.892 zł (wynagrodzenie minimalne),

- za rok 1967 – kwotę 10.170 zł , w tym za okres zatrudnienia od 1.01.1967 r. do 10.02.1967 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne 1154 zł, a za okres od 1.06.1967 r. do 31.12.1967 r. wynagrodzenie wpisane w Rp- 7 tj. 9.016 zł,

- za rok 1968 przyjęto wynagrodzenie w kwocie 15.553 zł, w tym wynagrodzenie za okres zatrudnienia w (...) K. od 1.01.1968 r. do 15.11.1968 r. wpisane w Rp-7 w wysokości 14.589 zł oraz wynagrodzenie minimalne za okres zatrudnienia w (...) od 27.11.1968 r. do 31.12.1968 r. w wysokości 964 zł,

- za rok 1969 do dnia 22.10.1969 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne w kwocie 8.254 zł bowiem od 23.10.1969 r. dowołujący odbywał służbę wojskową,

- za rok 1971 (po powrocie z wojska) od 16.10.1971 r. do 31.12.1971 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne w wysokości 2.517 zł,

- za lata 1972 – 1977 przyjęto wynagrodzenia minimalne ,

- za rok 1978 przyjęto wynagrodzenie minimalne za okres od 1.01.1978 r. do 28.02.1978 r. w wysokości 2.800 zł natomiast za pozostały okres przyjęto podstawę wymiaru składek, od której ubezpieczony odprowadzał składkę na własne ubezpieczenie – łącznie 30.800 zł,

- za lata 1979 – 1983 przyjęto podstawę wymiaru składek, od której odwołujący opłacił składkę,

- za rok 1984 przyjęto wynagrodzenie minimalne za okres od 1.01.1984 r. do 31.03.1984 r. w wysokości 16.200 zł oraz wynagrodzenie wynikające z zaświadczenia Rp-7 w kwocie 83.323 zł – łącznie 99.523 zł,

- za lata 1984 – 1988 przyjęto wynagrodzenia wpisane w Rp-7 ,

- za rok 1989 przyjęto wynagrodzenie udokumentowane w Rp-7 w wysokości 767.653 zł oraz podstawę wymiaru składek z tytułu zatrudnienia na ½ etatu w wysokości 200.000 zł – łącznie 967.653 zł.

Odwołujący domagał się przyjęcia w miejsce wynagrodzeń minimalnych zarobków jakie osiągał w okresie zatrudnienia w (...). Obecnie zakład ten nie istnieje, a w archiwum nie zachowała się dokumentacja płacowa dotycząca lat 1968 – 1978. Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił, że odwołujący podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) Zespół (...) od dnia 27.11.1968 r. Początkowo odwołujący został zatrudniony na okres próbny na stanowisku montera konstrukcji stalowych. Jego wynagrodzenie było określone stawką godzinową i wynosiło początkowo 6 zł na godzinę. Odwołujący pracował w pełnym wymiarze czasu pracy , który wynosił wówczas co najmniej 46 godzin tygodniowo. W aktach osobowych brak jest jakichkolwiek informacji o korzystaniu przez wnioskodawcę z urlopu bezpłatnego tak więc można przyjąć, że w spornym okresie odwołujący wykonywał pracę w wymiarze przewidzianym w obowiązujących wówczas przepisach dotyczących czasu pracy parcownaików. Następnie od dnia 23.10.1969 r. do dnia 15.10.1971 r. odwołujący nie świadczył pracy bowiem był powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Po odbyciu służby wojskowej wrócił do pracy z dniem 2.11.1971 r. i wówczas pracodawca przyznał mu wynagrodzenie według V grupy zaszeregowania tj. 7 zł na godzinę. Z dniem 15.01.1972 r. przyznano ubezpieczonemu wynagrodzenie według VI grupy tj. 8 zł na godzinę, a od dnia 7.10.1975 r. ustalono VI kat. zaszeregowania tj. 10,50 zł na godzinę. Natomiast od dnia 1.01.1977 r. do końca zatrudnienia ubezpieczonego tj. do 28.02.1978 r. wynagrodzenie odwołującego było określone stawką wynoszącą 12 zł na godzinę. Przy uwzględnieniu nominalnego czasu pracy oraz po odliczeniu dodatkowych dni wolnych przypadających w latach 1968 – 1978 możliwe jest wyliczenie wysokości wynagrodzenia zasadniczego wnioskodawcy według stawki godzinowej. Powyższych wyliczeń dokonał biegły z dziedziny rachunkowości , który w swojej opinii szczegółowo wskazał liczbę przyjętych godzin, jakie zobowiązany był przepracować pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy oraz pomnożył je przez stawkę zaszeregowania przysługującą wnioskodawcy w poszczególnych latach. Biegły wyłączył też okres odbywania służby wojskowej (23.10.1969 r. – 15.10.1971 r.) i uwzględnił dopiero do powyższych wyliczeń dzień, w którym odwołujący zgłosił się do pracy po odbyciu służby wojskowej tj. 2.11.1971 r. Na podstawie opinii biegłego Sąd przyjął , że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy wynosiło co najmniej :

- w 1968 r. (od 27.11. do 31.12.1968 r.) 1.236 zł,

- w 1969 r. (od 1.01. do 23.10.1969 r. ) 11.496 zł,

- w 1971 r. ( od 2.11. do 31.12.1971 r.) 2.758 zł,

- w 1972 r. 18.634 zł,

- w 1973 r. 18.752 zł,

- w 1974 r. 18.400 zł,

- w 1975 r. 19.579 zł,

- w 1976 r. 24.066 zł,

- w 1977 r. 27.408 zł,

- w 1978 r. (od 1.01. do 28.02.1978 r. ) 4.608 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych, dokumentów znajdujących się w aktach osobowych pracownika oraz na podstawie opinii biegłego z dziedziny rachunkowości.

Zdaniem Sądu treść dokumentów nie budziła wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym przebiegiem zatrudnienia wnioskodawcy i nie była też kwestionowana przez żadną ze stron. Z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wynika jednoznacznie, że wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i był zobowiązany przepracować co najmniej 46 godzin tygodniowo bowiem taka była w spornym okresie norma czasu pracy. Wprawdzie brak jest ewidencji czasu pracownika, ale zdaniem Sądu nie stoi to na przeszkodzie by przyjąć, że odwołujący przepracował co najmniej liczbę godzin obowiązującą pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Ustalenie liczby przepracowanych przez odwołującego godzin jest istotne bowiem jego wynagrodzenie zasadnicze określone było stawką godzinową, a wysokość tego wynagrodzenia zależała niewątpliwie od liczby przepracowanych godzin. Tak więc w angażach odwołującego oraz w innych dokumentach znajdujących się w aktach osobowych zawarte są dane, które pozwalają na ustalenie wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Podkreślić należy, że w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdująca się w aktach osobowych, takich jak umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia, wówczas można uwzględniać tylko takie składniki, które są pewne, wypłacane były w danym okresie stale i w określonej wysokości (tak wyrok SA we Wrocławiu z dnia 11.01.2012 r. III AUa 1414/11, wyrok SA w Lublinie z dnia 4.10.2012 r. III AUa 205/12).

W ocenie Sądu opinia biegłego, która została oparta o dane zawarte w aktach osobowych pracownika także zasługuje na uwzględnienie. Biegły przeanalizował wszystkie dokumenty, wyliczył ilość godzin pracy jakie w spornym okresie był zobowiązany przepracować pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu i uwzględnił też obowiązujące w tym czasie dni wolne od pracy powołując akty prawne, które takie dni wolne wprowadzały. Wyliczenia te są jasne, przejrzyste i logiczne , przy czym biegły podkreślił, że wyliczenia te nie uwzględniają innych składników wynagrodzenia bowiem brak informacji o ich wysokości i okresach wypłacania.

Pozwany nie zgadzał się z treścią opinii wywodząc, że biegły wziął pod uwagę jedynie liczbę godzin z odtworzenia kalendarza za sporny okres zatrudnienia, a nie liczbę rzeczywiście przepracowanych godzin. Zauważyć jednak należy, że w archiwum nie zachowała się ewidencja czasu pracy i obecnie nie ma możliwości jej odtworzenia. Uwzględniając jednak fakt, że odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy można założyć, że przepracował co najmniej 46 godzin tygodniowo. Nie korzystał z urlopów bezpłatnych, a w ewentualnych okresach czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby pracownikowi przysługiwał zasiłek chorobowy. Istniały więc wystarczające podstawy do przyjęcia liczby godzin pracy wskazanych w opinii biegłego.

Za nieprzydatne natomiast Sąd uznał zeznania świadków A. Z. (1) i S. U. (1). Świadkowie ci wprawdzie pracowali razem z odwołującym, potwierdzili, że wysokość wynagrodzenia zależała od liczby przepracowanych godzin jednak nie potrafili wskazać ile godzin w poszczególnych latach tego zatrudnienia odwołujący przepracował. Świadek A. Z. wyjaśnił, że pracownikom przysługiwała także premia jeśli wykonali w terminie określone zadanie i premia ta był dzielona pomiędzy pracowników brygady , świadek przyznał jednak , że nie pamięta w jakiej wysokości odwołujący taką premię otrzymywał. Natomiast świadek S. U. nie posiadał wiedzy co do tego jakie były składniki wynagrodzenia wnioskodawcy a ponadto stwierdził, że z odwołującym pracował tylko przez okres ok. 2 lat na budowie w K.. Tak więc w ocenie Sądu zeznania świadków są ogólnikowe i nie mogą stanowić podstawy ustaleń co do wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego.

W przedmiotowej sprawie odwołujący kwestionował wysokość ustalonego przez organ rentowy świadczenia emerytalnego, a w szczególności ustaloną w zaskarżonej decyzji podstawę wymiaru emerytury.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) podstawę wymiaru emerytury stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury może stanowić przeciętna podstawa wymiaru składek w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu ubezpieczenia - ust. 6 art. 15. jak wynika natomiast z treści art. 15 ust. 21 ustawy jeśli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy to za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym czasie minimalnego wynagrodzenia pracowników , proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Organ rentowy ustalając podstawę wymiaru emerytury wnioskodawcy uwzględnił wynagrodzenia udokumentowane w zaświadczeniach Rp-7 oraz podstawę wymiaru składek od jakiej odprowadzane były składki w okresach prowadzenia działalności gospodarczej. Natomiast za okres zatrudnienia wnioskodawcy, za który brak jest dokumentów wskazujących na wysokość wynagrodzenia pozwany przyjął wynagrodzenia minimalne , proporcjonalnie do okresu zatrudnienia i wymiaru czasu pracy.

Za okres zatrudnienia w (...) możliwe jest jednak przyjęcie wynagrodzenia wyliczonego w opinii biegłego , na podstawie stawek zaszeregowania pracownika. Jeśli uwzględnić to wynagrodzenie w miejsce przyjętego wynagrodzenia minimalnego to wówczas najbardziej korzystne wynagrodzenie w spornym okresie wyniesie :

- 1968 r. - 15.825 zł,

- 1969 r. - 11.496 zł ,

- 1972 r. - 18634 zł,

- 1973 r. - 18752 zł,

- 1974 r. - 18400 zł,

- 1975 r. - 19579 zł,

- 1976 r. - 24066 zł,

- 1977 r. - 27408 zł,

- 1978 r. - 32608 zł.

Podstawa wymiaru emerytury wnioskodawcy może więc zostać ustalona z tych samych lat tj. 1967 – 1969, 1972 -1982 , 1984 – 1989, a wskaźnik wysokości tej podstawy wyniesie wówczas 56,06 % i będzie wyższy od dotychczas przyjętego. Również wysokość emerytury będzie wyższa od wyliczonej w zaskarżonej decyzji bowiem wyniesie 1298,81 zł, a po doliczeniu zwiększenia rolnego (184,93 zł) daje to łącznie 1349,05 zł.

Brak natomiast podstaw by ustalić wynagrodzenie odwołującego w spornym okresie w wyższych kwotach. W szczególności podstawą takich ustaleń nie może być wynagrodzenie innego pracownika zatrudnionego w tym samym zakładzie pracy. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały wyznaczone pomiędzy pracodawcą i konkretnym pracownikiem. Uśrednione obliczenie, oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników, nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy, dlatego nie może stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy (tak : SA w Rzeszowie wyrok z dnia 21.08.2013 r. III AUa 459/13, wyrok SA w Lublinie z dnia 19.12.2012 r. sygn. III AUa 1009/12).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc Sąd oddalił odwołanie w pozostałym zakresie.

SSO E. Majewska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE