UZASADNIENIE

Powód, syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, powołując się na art. 127 ust. 1, a także art. 128 ust 2 i 3 prawa upadłościowego i naprawczego, wniósł o uznanie za bezskuteczne wobec masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w K. czynności prawnych, a to:

- umowy dzierżawy z dnia 23 grudnia 2011 roku pomiędzy upadłym a (...) sp. z o.o. oraz umowy poddzierżawy zawartej pomiędzy (...) Sp. z o.o. a (...) Sp. z o.o. przy udziale upadłej Spółki w dniu 28 grudnia 2011 roku, przedmiotem, której było 17 nieruchomości lokalowych znajdujących się w budynku hotelowym w P. przy ul. (...), opisanych szczegółowo w umowie dzierżawy i stanowiących własność upadłej spółki;

- umowy najmu wyposażenia - ruchomości do prowadzenia działalności hotelarskiej, w szczególności wyposażenia restauracji, pomieszczeń służbowych oraz innych ruchomości opisanych w załączniku nr 1 do umowy najmu, znajdujących się w budynku hotelowym w P. przy ul. (...), zawartej w dniu 28 grudnia 2011 roku pomiędzy upadłym a (...) sp. z o.o.

- umowy przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów najmu lokali o przeznaczeniu innymi niż mieszkalne (hotelowym) zlokalizowanych w obiekcie hotelowym(...)w P. przy ul. (...) dnia 28 grudnia 2011 roku w formie aktu notarialnego przed notariuszem W. G. w Kancelarii Notarialnej w K. pomiędzy upadłym, a (...) sp. z o.o. rep. Nr (...).

W konsekwencji powód wniósł (w pkt. 4) o nakazanie pozwanej wydania przedmiotów objętych umowami wskazanymi powyżej.

Dodatkowo w pkt 5 powód żądał zasądzenia od pozwanej kwot po 155.000 zł za każdy kolejny miesiąc, począwszy od dnia 16 marca 2012 r. do chwili wydania syndykowi składników przedsiębiorstwa przejętych w oparciu o umowy wskazane powyżej tytułem zwrotu masie upadłości utraconych korzyści.

Powód wskazał, iż jedynym udziałowcem upadłej spółki (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej pozostaje spółka (...) Sp. z o.o., która to jest jednocześnie jedynym udziałowcem pozwanej.

Powód wyjaśnił, iż wejście przez (...) Sp. z o.o. w posiadanie składników nieruchomych i ruchomych oraz przejęcie praw do posiadania pokoi hotelowych (cesja umów najmu) a także przejęcie pracowników skutkowało w rzeczywistości przejęciem przedsiębiorstwa upadłego bez obciążeń (zobowiązania pozostały w majątku upadłego) za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości netto 31.382,11 zł a brutto 38.600 zł (w tym z umowy dzierżawy 20.000 zł netto, z umowy najmu 4.000 zł brutto, z cesji praw i obowiązków 10.000 zł brutto). Rocznie jest to kwota netto 376.585,32 zł a po odjęciu podatku od nieruchomości w wysokości 50.998 zł obciążającego upadłą spółkę pozostaje kwota 325.587,32 zł. Prognozowany przez upadłego we wniosku upadłej spółki o ogłoszenie upadłości w celu zawarcia układu z dnia 16 grudnia 2011 r. zysk za rok 2012 wynosił1 860.000 zł, a za rok 2013 2.015.000 zł, przy czym w kalkulacji zysku ujęty już został koszt podatku od nieruchomości. Wobec przejęcia przedsiębiorstwa hotelowego przez pozwaną korzyść majątkową w wysokości 1.534.412,68 zł uzyska nie upadła spółka, ale pozwana. W 2013 r. pozwana tą drogą u zyskać mogła korzyść majątkową w wysokości 2.015.000 zł – 325.587,32 zł = 1.689.412,68 zł.

Pozwana, (...) Sp. z o.o. w K., aktualnie wnosząc o wydanie wyroku częściowego, domagała się oddalenia żądań, w szczególności co do pkt. 1,2,3 i 4. Pozwana wskazała, iż roszczenia są do oddalenia w:

pkt. 1, jako bezprzedmiotowe z uwagi na wypowiedzenie umowy wskazanej w tym żądaniu przez powoda na mocy postanowienia sędziego komisarza;

pkt.2 z uwagi na niedopuszczalną multiplikację roszczeń;

pkt.3, jako bezprzedmiotowe z uwagi na doprowadzenie do wydania rzeczy podmiotowi uprawnionemu do ich posiadania przez komornika, w wyniku postępowania egzekucyjnego;

pkt.4 jako bezprzedmiotowe oraz niedozwoloną multiplikację roszczeń.

Pozwana uznała, iż roszczenie wskazanie w pkt. 1 jest bezprzedmiotowe, skoro zgodnie z postanowieniem Sędziego Komisarza, wydanym w toczącym się postępowaniu upadłościowym przez Sądem Rejonowym P. w P., Wydział XI Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych w dniu 17 lipca 2013 roku (sygn. (...)), syndyk wypowiedział umowy dzierżawy i poddzierżawy z dnia 21 grudnia 2011 r. oraz 28 grudnia 2011 r.

Roszczenie wskazane w pkt. 2 pozwana uznała za niedopuszczane w świetle art. 127 i art. 128 prawa upadłościowego i naprawczego. Czynności prawne dokonane przez upadłego na warunkach wskazanych w powołanych przepisach są bezskuteczne z mocy prawa, wobec czego niedopuszczalne jest wystąpienie na ich podstawie o ustalenie czynności prawnej za bezskuteczną.

Roszczenie wskazane w pkt. 3 pozwana uznała za bezprzedmiotowe w wyniku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym wŚ. P. M. pod sygnaturą (...) gdzie doszło do wydania wszystkich lokali objętych umową obecnemu najemcy, to jest spółce pod firmą (...) Sp. z o.o., która dysponowała tytułem wykonawczym. Wskazana okoliczność oznacza również, iż powód nie ma i nie miał jakiegokolwiek prawa do żądania wydania mu tych lokali. Wskazane wyżej postępowanie egzekucyjne zostało zakończone postanowieniem Komornika z dnia 15 marca 2013 roku. Mając na uwadze powyższe, pozwana wskazała, że umowa przeniesienia praw i obowiązków została skutecznie wykonana, zaś pomieszczenia nią objęte zostały wydane podmiotowi, na który przeszły prawa i obowiązki mocą umowy, co do której powód domaga się stwierdzenia jej bezskuteczności.

Co do roszczenia wskazanego w pkt. 4 o nakazanie pozwanej wydania przedmiotów objętych z umowami wskazanym w punktach 1-3 pozwu, pozwana stwierdziła, że po złożeniu oświadczenia o wypowiedzeniu umów dzierżawy i poddzierżawy przez powoda przedmiot umów nie może zostać wydany, gdyż umowy te utraciły moc prawną. Z kolei w przypadku umowy najmu powód skorzystał jednocześnie z roszczenia o ustalenie jej bezskuteczności oraz zażądał nakazania wydania przedmiotu umowy najmu, co stanowi niedopuszczalną multiplikację roszczeń. W dalszej kolejności – w przypadku umowy o przeniesienie praw i obowiązków ustalenie jej bezskuteczności jest bezprzedmiotowe, z uwagi na fakt, iż rzeczy będące przedmiotem przejścia praw i obowiązków zostały wydane podmiotowi trzeciemu uprawnionemu z tytułu zawartej umowy i posiadającemu tytuł wykonawczy.

Wyrokiem częściowym z dnia 21 lipca 2016 r., sygn.. akt IX GC 313/12, Sąd Okręgowy w Krakowie w pkt. 1 uznał za bezskuteczną wobec masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w K.: umowę dzierżawy zawartą w dniu 23 grudnia 2011 r. w K. pomiędzy upadłą spółką, a (...) Sp. z o.o. oraz umowę poddzierżawy zawartą pomiędzy (...) Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o. przy udziale upadłej spółki w dniu 28 grudnia 2011 r. przedmiotem których jest 17 nieruchomości lokalowych znajdujących się w budynku hotelowym położonym w P. przy ul. (...) szczegółowo opisanych w umowie dzierżawy a będących własnością upadłej spółki; w pkt 2 uznał za bezskuteczną wobec masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w K. umowę najmu wyposażenia, tj. ruchomości niezbędnych do prowadzenia działalności hotelarskiej, w tym w szczególności wyposażenie restauracji, wyposażenie pomieszczeń służbowych oraz innych ruchomości opisanych w załączniku nr 1 do umowy najmu a znajdujących się w budynku hotelowym w P. przy ul. (...), zawartej w dniu 28 grudnia 2011 r. pomiędzy upadłą spółką, a (...) sp. z o.o.; w pkt. 3 uznał za bezskuteczną wobec masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w K. umowę przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów najmu lokali o przeznaczeniu innym niż mieszkalne (hotelowym) zlokalizowanych w obiekcie hotelowym (...) w P. przy ul. (...) zawartej w dniu 28 grudnia 2011 r. w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza W. G. w Kancelarii Notarialnej w K. pomiędzy upadłą spółką a (...) Sp. z o.o. , rep.(...); a w pkt 4 nakazał pozwanej (...) Sp. z o.o. wydanie syndykowi masy upadłości przedmiotów objętych umowami opisanymi w pkt. 1, 2 i 3 wyroku.

Sąd ustalił, że kwestionowane przez syndyka czynności upadłego miały miejsce dnia 23 i 28 grudnia 2011 r. Bezspornie przyczyna rozpoznawanego sporu tkwi w konflikcie grup właścicieli nieruchomości lokalowych, w tym na tle zarządzania obiektem hotelowym. Czynności te objęły swoim zakresem elementy które służyły do prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego. Pozwana w oparciu o te składniki rozpoczął działalność hotelową obejmując w posiadanie cały obiekt hotelowy wraz z jego wyposażeniem oraz przejmując pracowników upadłej spółki. Pracowników przejął w części, w jakiej pozwana uznała za korzystne dla prowadzenia przez siebie działalności, a pracownicy wyrazili na to zgodę. Po dokonaniu tych czynności w przedsiębiorstwie upadłego pozostały należności oraz zobowiązania, przy czym większość należności to należności od podmiotów powiązanych kapitałowo, część będących niewypłacalnych. Dokonane czynności spowodowały zaprzestanie prowadzenia dalszej działalności i pogłębiły sytuację niewypłacalności upadłej spółki. W okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. nadal zatrudnieni byli w upadłej spółce pracownicy, którzy świadczyli jednak pracę na rzecz pozwanej, ale którym wynagrodzenie wypłacała upadła spółka do dnia 15 lutego 2012 r. Od dnia 15 lutego 2012 r. pozwana przejęła formalnie większość pracowników upadłej spółki. Pracownicy przebywający na zwolnieniach lekarskich pozostali w upadłej spółce, a ich wynagrodzenia oraz roszczenia z tytułu ekwiwalentów za urlop obciążają masę upadłości (wniosek o upadłość i załączniki w aktach Sądu Rejonowego P. Wydział XI Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych, sygn. akt (...)).

Sąd ustalił, że postanowieniem z dnia 16 marca 2012 r. Sąd Rejonowy P. ogłosił upadłość likwidacyjną (...)Sp. z o.o. (sygn. akt (...)). Wniosek w tym zakresie wierzycieli upadłej spółki pochodził z 19.10.2011r. Postanowieniem z dnia 17 lipca 2013 r. Sędzia Komisarz w sprawie o sygn. akt (...) zarządził, by syndyk wypowiedział umowę dzierżawy z dnia 23 grudnia 2011 r. zawartą pomiędzy (...) Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o.

Sąd wskazał, że w dniu 28 grudnia 2011 r. zawarta została pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o., przy udziale spółki (...) sp. z o.o. umowa poddzierżawy.

Sąd wskazał, że skuteczność złożonego oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy dzierżawy zakwestionowała spółka (...) Sp. z o.o. wskazując, iż w dniu złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy dzierżawy przez syndyka, postanowienie zarządzające by syndyk wypowiedział umowę dzierżawy było jeszcze nieprawomocne.

Sąd ustalił, że przed Sądem Rejonowym P.w P. Wydział X Gospodarczy, sygn. akt(...) toczy się postępowanie o wydanie przez (...) sp. z o.o. 17 nieruchomości lokalowych, pozostających w posiadaniu pozwanej spółki, a których dotyczyło wypowiedzenie umowy dzierżawy. Lokale nie zostały powodowi wydane, a roszczenie powoda o wydanie lokali nadal nie zostało zrealizowane.

Sąd ustalił, że pozwana spółka przejęła w oparciu kwestionowane umowy przedsiębiorstwo hotelowe upadłej spółki, w tym nieruchomości i ruchomości oraz prawa niemajątkowe, w tym prawa do korzystania z lokali. Za korzystanie z tego przedsiębiorstwa miesięczny czynsz w okresie 5 lat (lokale, ruchomości i prawa z najmu - wartość miesięcznej raty z umowy sprzedaży) wynosił wg. zaskarżonych umów 31.382,11 zł a po odjęciu podatku od nieruchomości obciążającego upadłą spółkę przychód dla upadłej spółki z tych czynności został ustalony miesięcznie na kwotę 27.382,11 zł. Materiał dowodowy zaoferowany przez powoda uzasadnia wnioski, iż umowy zawarte zostały w celu przejęcia do prowadzenia przedsiębiorstwo hotelowe upadłego składające się z 17 lokali. Przejęcie obejmowało przy tym wyposażenie lokali, umowy o usługi hotelowe na przyszłe okresy oraz umowy o współpracy i umowy najmu pokoi hotelowych w zamian za miesięczne opłaty 31.382,11 zł, a po pomniejszeniu o podatek od nieruchomości obciążający upadła spółkę jest to kwota 27.382,11 zł netto.

Sąd wskazał, że umowy należy – za powodem – ocenić jako niekorzystne dla upadłego, z uwagi na ich konsekwencje dla masy, z której wierzyciele nie mają szansy na zaspokojenie. Warunki przejęcia spowodowały przerzucenie na upadłego samych pasywów. Do połowy listopada 2012 r. pracę na rzecz pozwanej świadczyli pracownicy upadłej spółki. Upadłą spółkę obciążały koszty związane z mediami. Umowa dzierżawy zawarta została na lat 30 za stałym miesięcznym czynszem z możliwością obniżenia w przypadku przestoju. Umowa najmu zawarta jest na okres 5 lat, z opcją wykupu niewielkiej kwoty. Umowa cesji praw z umów najmu lokali przewidująca bezwarunkowe przejście na pozwaną praw najmu do lokali za cenę netto 240.000 zł płatna w 24 ratach po 10.000 zł miesięcznie za możliwością odszkodowania w przypadku nie przysługiwania tych praw upadłej spółce i w zamiarze przejęcia tych praw bezpośrednio od właścicieli lokali. Umowy dzierżawy i najmu doprowadziło do obciążenie majątku upadłej spółki prawami pozwanej, a poprzez umowę cesji praw do lokali wyzbycie się tych praw w pełnym zakresie.

Sąd wskazał, że w wyniku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ś. P. M. pod sygnaturą (...), gdzie doszło do wydania wszystkich lokali objętych umową obecnemu najemcy, to jest spółce pod firmą (...)Sp. z o.o., która dysponowała tytułem wykonawczym. Wskazana okoliczność oznacza również, iż powód nie ma i nie miał jakiegokolwiek prawa do żądania wydania mu tych lokali. Wskazane wyżej postępowanie egzekucyjne zostało zakończone postanowieniem Komornika z dnia 15 marca 2013 r.

Wyrokiem częściowym Sąd wyrzekł co żądań z pkt. 1,2,3 i 4 uznając je za zasadne w świetle art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego (dalej: p.u. i n.). W ocenie Sądu doszło do rozporządzenia odpłatnego, ale wartość świadczenia upadłego przewyższała w rażącym stopniu wartość świadczenia wzajemnego. Przy tym zrealizowane także zostały przesłanki dokonania czynność przez spółki powiązane, reprezentowane w rozumieniu art. 128 p.u. i n.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej o braku interesu prawnego w ustaleniu (art. 189 k.p.c.) bezskuteczności umów oznaczonych w pozwie, Sąd zajął stanowisko, że powód ostatecznie uzasadnił interes w sposób należyty. Trafnie powód wskazał, iż w realiach sprawy powództwo o wydanie lokali nie czyni bezprzedmiotowym powództwa o ustalenie bezskuteczności umowy dzierżawy wobec masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej. W interesie prawnym syndyka masy upadłości i wierzycieli upadłego jest bowiem nie tylko wejście w posiadanie lokali i ich sprzedaż w toku postępowania upadłościowego, ale rozwiązanie narosłych na tle umów dalszych problemów związanych z zawarciem i sposobem realizacji umów. W szczególności oczywistą wydaje się być potrzeba ochrony masy upadłości przed żądaniem odszkodowania w związku z wypowiedzeniem umowy dzierżawy w oparciu o którą dzierżawcy przysługiwały pożytki z przedmiotu dzierżawy. Trafnie syndyk zobrazował skalę zagrożeń roszczeniami odszkodowawczymi. Wysokość potencjalnego odszkodowania przy umowie zawartej na 30 lat, ze stałym czynszem dzierżawy w całym okresie najmu, skutkowałaby faktycznym uzyskaniem przez podmiot powiązany z upadłą spółką, w realiach sprawy praktycznie całej ceny sprzedaży. Syndyk wskazał w tym kontekście, iż w kat. II i III wartość wierzytelności jest na kwotę 232.974,68 zł, a dla porównania w kat. IV – 1.070.023,46 zł, która to uległaby znacznemu powiększeniu o wartość odszkodowania i tym samym zmniejszyłaby stopień zaspokojenia wierzycieli masy upadłości. Wyliczenia te nie są podważane. Trafnie zatem syndyk przekonuje, iż ustalenie sytuacji prawnej masy upadłości winno w tym wypadku nastąpić poprzez ustalenie, że zaskarżone pozwem czynności są bezskuteczne wobec masy upadłości. Co istotne na ustaloną w wyroku bezskuteczność syndyk będzie mógł się powoływać także w stosunkach z podmiotami trzecimi z którymi pozwana zawarła umowy odnoszące się do nieruchomości. Pozwana zgodnie z umową dzierżawy i następnie poddzierżawy ma prawo świadczenia usług za pomocą nieruchomości we własnym zakresie lub do korzystania i/lub pobierania pożytków z nieruchomości w innych formach prawnych, w szczególności oddawania nieruchomości w dalszą poddzierżawę lub najem. Tytułem przykładu syndyk wskazał, iż pozwana poddzierżawia lokal stanowiący basen na rzecz podmiotu trzeciego, zaś podmiot ten powołuje się na zawarta z pozwaną umowę odmawiając wydania lokalu powodowi. Ustalenie bezskuteczności umowy dzierżawy i poddzierżawy w treści wyroku, odniesie skutek szerszy, bo będzie stanowił podstawę do dochodzenia roszczeń także od podmiotów trzecich, które korzystały bądź korzystają z lokali w oparciu o umowy zawarte z pozwaną.

W konsekwencji Sąd przyjął, że także interes prawny syndyka w ustaleniu w zakresie pkt. 2 żądania. Podważana umowa najmu ruchomości zawarta została do dnia 28 grudnia 2016 r. w taki sposób, aby brak było możliwości jej wypowiedzenia toku postępowania upadłościowego. Najemca może następnie skorzystać z tzw. opcji odkupu wskazanej w § 6 umowy. Syndyk zasadnie wskazuje, iż roszczenie wydania ruchomości z powołaniem się na przesłankę bezskuteczności wobec masy upadłości umowy najmu nie zapewni ochrony praw masy upadłości do ruchomości. Ruchomości te będą zużyte. Ruchomości mogły być przedmiotem dalszego najmu/dzierżawy lub poddzierżawy. Po okresie 5 lat umowy najmu pozwana może wystąpić z roszczeniem o wykup ruchomości lub ruchomości te usunąć z lokali i na koszt masy upadłości składować w innych pomieszczeniach. W tych prawdopodobnych na tle relacji stron okolicznościach, ustalenie bezskuteczności umowy najmu zapobiegnie dalszym działaniami pozwanej w odniesieniu do ruchomości.

Zdaniem Sądu, zasadne na tle dalszych czynność jest roszczenia z pkt. 3 syndyk wskazał, iż uprzednio pozwana nie kwestionowała bezskuteczności umowy cesji praw do lokali przed syndykiem (...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej i zawarła z syndykiem umowę o korzystanie z tych praw. W relacji pomiędzy pozwaną, a syndykiem (...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej wg pozwanej istniały przesłanki do uznania tej umowy za bezskuteczną aczkolwiek warunkiem uznania zaistnienia tych przesłanek było jednoczesne zawarcie umowy o dalsze korzystanie z tych praw przez pozwaną. Natomiast aktualnie – w relacji z powodem – pozwana zaprzecza istnieniu przesłanek warunkujących uznanie tej umowy za bezskuteczną wobec masy upadłości (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej. Pozwana wskazuje na fakt wydania lokali – pokoi hotelowych – przez pozwaną w toku postępowania egzekucyjnego na rzecz podmiotu trzeciego. Podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego było zerwanie umowy podnajmu przez upadłą spółkę z (...) Sp. z o.o., a czynność ta została podjęta za porozumieniem pozwanej z (...) Sp. z o.o. Celem było zawarcie umowy cesji praw do lokali pomiędzy pozwaną, a upadła spółką. Następnie powołując się na umowę cesji modyfikowano umowy z właścicielami pokoi hotelowych poprzez blokowanie możliwości korzystania z lokali właścicielom, bądź to nakłaniając ich do zawierania umów najmu bezpośrednio z pozwaną. Uznanie za bezskuteczną umowy cesji praw do lokali umożliwi powodowi podjęcie czynności zmierzających do restytucji na rzecz upadłej spółki praw do lokali. Na tym tle syndyk zasadnie, w ocenie Sądu, podtrzymywał roszczenie o uznanie umowy cesji za bezskuteczną. Skoro roszczenie zmierza do ochrony masy upadłości przed roszczeniami pozwanej wynikającymi z zawartej umowy cesji praw do lokali, a także do podważenia dokonanych w oparciu o umowę cesji modyfikacji umów z właścicielami pokoi hotelowych skutkujących przejęciem praw do lokali przez pozwaną. Dalsze roszczenie o wydanie zmierza zatem do uzyskania do masy upadłości praw do lokali posiadanych przez pozwaną z pominięciem poczynionych w umowach najmu z właścicielami lokali modyfikacje umów.

W ocenie Sądu, materiał dowodowy zaoferowany przez powoda uzasadnia wnioski, iż umowy zawarte zostały przez upadłą spółkę realizują przesłanki z art. 127 p.u. i n. Umowy zostały zawarte po wszczęciu postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości, a w oparciu o przedmiotowe umowy pozwana przejęła do prowadzenia przedsiębiorstwo hotelowe upadłego składające się z 17 lokali. Przejęcie obejmowało nadto wyposażenie lokali, umowy o usługi hotelowe na przyszłe okresy oraz umowy o współpracy i umów najmu pokoi hotelowych w zamian za miesięczne opłaty 31.382,11 zł, a po pomniejszeniu o podatek od nieruchomości obciążający upadła spółkę jest to kwota 27.382,11 zł netto.

Sąd wskazał, że umowy należy za powodem ocenić jako niekorzystne dla upadłego, z uwagi na ich konsekwencje dla masy. Istotnie należy przyjąć, iż z końcem grudnia 2011 r. pozwany zawarł z upadłym umowy, którymi przeniosła na siebie aktywa, a pozostawiając długi w majątku upadłego Do połowy listopada 2012 r. pracę na rzecz pozwanej świadczyli pracownicy upadłej spółki. Upadłą spółkę obciążały koszty związane z mediami. Umowa dzierżawy zawarta została na lat 30 za stałym miesięcznym czynszem z możliwością obniżenia w przypadku przestoju. Umowa najmu zawarta jest na okres 5 lat, z opcją wykupu niewielkiej kwoty. Umowa cesji praw z umów najmu lokali przewidująca bezwarunkowe przejście na pozwaną praw najmu do lokali za cenę netto 240.000 zł płatną w 24 ratach po 10.000 zł miesięcznie za możliwością odszkodowania w przypadku nie przysługiwania tych praw upadłej spółce i w zamiarze przejęcia tych praw bezpośrednio od właścicieli lokali. Umowy dzierżawy i najmu doprowadziło do obciążenie majątku upadłej spółki prawami pozwanej, a poprzez umowę cesji praw do lokali wyzbycie się tych praw w pełnym zakresie.

Sąd stwierdził, iż uwzględnienie roszczenia określonego w art. 134 p.u. i n. wymaga ustalenia, iż dokonane przez upadłego czynności objęte są z mocy prawa sankcją bezskuteczności, a na skutek takich czynności wartości z majątku upadłego ubyły. Czynności są zaś z mocy prawa bezskuteczne gdy odpowiadają przesłankom z art. 128 p.u. i n. Zgodnie z tym przepisem, są to czynności prawne odpłatne, zdziałane przez upadłego w terminie sześciu miesięcy przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości z określonym kręgiem podmiotów.

W kontekście zarzutów syndyka, na gruncie art. 128 p.u. i n., co do powiązań kapitałowych i osobowych po stronie podmiotów uczestniczących w kwestionowanych czynnościach prawnych, Sąd wskazał,, iż pozwana nie podważyła faktów relacjonowanych przez syndyka, jedynie je bagatelizując ich wymowę. W szczególności pozwana przeczyła, aby istniała (...). Nawet przyjmując iż nie było formalnie takiego bytu w sensie prawnym, to powiązania podmiotów zostały dostatecznie udokumentowane. Spółka (...) Sp. z o.o. (...)SKA budowała hotele w różnych miejscowościach w tym m.in. w P.. Inwestycje były realizowane była w systemie, w którym środki pochodziły od nabywców pokoi hotelowych. Pozostałe pomieszczenia w obiektach pozostawały własnością(...) Sp. z o.o.(...)SKA. Po wybudowaniu i oddaniu do użytkowania budynku hotelowego działalność hotelarską prowadziła spółka córka . Na przełomie 2009 /2010 r. powstawały spółki córki (...) Sp. z o.o. (...) SKA, w tym m.in. (...) Sp. z o.o. Po wyodrębnieniu działalności każdego z hoteli z jednej działalności obejmującej wszystkie hotele do majątku tych nowych spółek miały być wniesione składniki majątkowe niezbędne do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej przez nowo utworzone spółki. (...) Sp. z o.o. rozpoczął działalność hotelarską w dniu 1 lutego 2010 r. początkowo w oparciu o warunkowe umowy: najmu lokali użytkowych, cesji praw i obowiązków z umów najmu pokoi hotelowych, najmu ruchomości niezbędnych do prowadzenia działalności hotelarskiej. W czerwcu 2010 r. (...) Sp. z o.o.(...)SKA i(...)Sp. z o.o. wniosły składniki niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej, a wcześniej objęte umowami warunkowymi – aportem do (...) Sp. z o.o. obejmując udziały w podwyższonym kapitale zakładowym. W dniu 1 listopada 2010 r. zawarta została pomiędzy (...) Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o. i przy udziale (...)Sp. z o.o. (...)SKA umowa o restrukturyzację projektu hotelowego. Za spółkę (...) i za spółkę (...) Sp. z o.o. e- hotel (...) działał Prezes zarządu J. K. a za spółkę(...) Sp. z o.o. P. N. – Prezes zarządu, W. B. – Członek zarządu i M. R. – Członek zarządu. P. N. był także i nadal jest dyrektorem zarządzającym Spółki Mieszkaniowej (...) sp. z o.o. W. B. był dyrektorem generalnym(...)Sp. z o.o. do lipca 2010 r. (...) Sp. z o.o. był operatorem hotelu w P. do dnia 31 stycznia 2010 r. Spółka (...) Sp. z o.o. została utworzona pod koniec 2010 przez J. S. (50 % udziałów) i Z. S. (50 % udziałów). Z. S. pełni funkcję Prezesa Spółki Mieszkaniowej(...)Sp. z o.o., a spółka jest jedynym udziałowcem spółki(...)Sp. z o.o. (następnie (...)Sp. z o.o. SKA), której spółką córką była spółka (...)Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, a z kolei spółka(...) jest wspólnikiem upadłej spółki (...) Sp. z o.o., oraz jedynym udziałowcem komplementariusza spółki (...) sp. z o.o. e- hotel (...), która to spółka była do dnia 11 stycznia 2012 r. drugim udziałowcem spółki(...)sp. z o.o., gdyż do dnia 12 stycznia 2012 r. udziałowcem (...) Sp. z o.o. jest Spółka Mieszkaniowa (...). o.o. Spółka (...) Sp. z o.o. posiada 100 udziałów w spółce (...) Sp. z o.o.

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana, zaskarżając go w całości, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku częściowego z dnia 21 lipca 2016 r. w całości, poprzez oddalenie powództwa w części objętej zakresem rozstrzygnięcia w zaskarżonym wyroku częściowym; zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje wg norm przepisanych; ewentualnie o: uchylenie w całości wyroku i przekazanie sprawy w zakresie objętym wyrokiem częściowym do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji – z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (dowód z opinii biegłego); pozostawienie Sądowi I instancji orzeczenie o kosztach postępowania za obie instancje wg norm przepisanych.

Pozwana zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 317 § 1 k.p.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na przedwczesnym wydaniu zaskarżonego wyroku częściowego z dnia 21 lipca 2016 r., przy jednoczesnym braku przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, to jest przy uwzględnieniu faktu, iż Sąd I Instancji nie przeprowadził dowodu z opinii biegłego sądowego, na okoliczności wymagające wiedzy specjalistycznej oraz istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, pomimo wydania w dniu 27 sierpnia 2015 r. postanowienia w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego;

2. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na wydaniu postanowienia w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego i ostatecznie brak przeprowadzenia tego dowodu przed częściowym zamknięciem rozprawy i wydaniem zaskarżonego wyroku, pomimo, iż przeprowadzenie tego dowodu było konieczne dla ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie objętym wyrokiem częściowym. Wskazane naruszenie doprowadziło Sąd I instancji do błędnych ustaleń faktycznych, a w szczególności w zakresie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wymagającej wiedzy specjalistycznej;

3. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 317 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na wydaniu zaskarżonego wyroku częściowego, bez uwzględnienia stanu rzeczy istniejącego w chwili częściowego zamknięcia rozprawy i pomimo wielokrotnego sygnalizowania tych faktów przez pozwaną, a to bez uwzględnienia:

a. bezspornego faktu, iż w dacie orzekania umowa dzierżawy z dnia 23 grudnia 2011 roku zawarta pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (dalej jako (...) lub „upadły”), a spółką (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (dalej jako (...)), której przedmiotem było 17 lokali hotelowych (dalej jako „umowa dzierżawy”) została wypowiedziana przez powoda, na podstawie pisemnego oświadczenia z dnia 5 sierpnia 2013 r. oraz na podstawie postanowienia Sędziego – Komisarza z dnia 7 lipca 2013 r. wydanego w oparciu o brzmienie art. 109 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze (dalej jako „p.u. i n.”). Pozwana zarzuciła, iż nie można uznać za bezskuteczną umowę, która może zostać skutecznie wypowiedziana, albowiem wypowiedzieć można wyłącznie umowę, która wywołuje wszelkie przewidziane w niej skutki prawne. To samo odnosi się do umowy poddzierżawy zawartej pomiędzy (...) a pozwaną przy udziale(...)w dniu 28 grudnia 2011 r. (dalej jako „umowa poddzierżawy”);

b. bezspornego faktu, iż w dniu 15 marca 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym wŚ. P. M., zakończył postępowanie egzekucyjne o sygn. akt(...), wydając wszystkie lokale objęte umową przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów najmu lokali o przeznaczeniu innymi niż mieszkalne (hotelowym) z dnia 28 grudnia 2011 r., zawartej pomiędzy upadłym a pozwanym (dalej jako „umowa cesji”), na rzecz spółki (...)Sp. z o.o. w P., która egzekwowała wydanie tych lokali na podstawie tytułu wykonawczego, oraz w oparciu o umowy najmu tych lokali, zawartych z ich właścicielami. Innymi słowy, lokale te nigdy nie wchodziły w skład masy upadłości, zaś zaskarżony wyrok, w zakresie w jakim nakazuje pozwanej, wydanie tych lokali jest bezprzedmiotowy i niewykonalny. Pozwana nie dysponuje tymi lokalami i nie ma do tych lokali – podobnie jak powód – żadnego tytułu prawnego i nie jest w stanie wydać tych lokali powodowi;

4. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 328 § 2 w zw. z art. 317 § 1 k.p.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na niedostatecznym wyjaśnieniu motywów, którymi kierował się Sąd I instancji dokonując ustaleń faktycznych. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku częściowego nie zawiera odniesień co do dowodów, które stanowiły podstawę poszczególnych ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd oraz ich oceny co do przydatności, mocy dowodowej, jak również wiarygodności. Pozwana zarzuciła, iż treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku, a w szczególności w części odnoszącej się do ustaleń faktycznych, uniemożliwia dokonania rekonstrukcji motywów, którymi kierował się Sąd I instancji wydając zaskarżone orzeczenie oraz sposobu w jaki dokonał oceny poszczególnych dowodów przeprowadzonych w sprawie. Sąd nie uzasadnił również jakie były przyczyny wydania zaskarżonego wyroku częściowego bez przeprowadzenia – wcześniej dopuszczonego – dowodu z opinii biegłego sądowego. Jest to szczególnie istotne w świetle dalszych zarzutów apelacji, a odnoszących się do istotnych błędów w ustaleniach faktycznych;

5. błędne ustalenia faktyczne oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, co stanowi konsekwencję naruszenia przez Sąd I instancji: art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, nadto dokonanie określonych ustaleń faktycznych pomimo braku jakichkolwiek dowodów na ich poparcie, lub dokonaniu ustaleń polegających na powieleniu twierdzeń powoda, których powód nie poparł żadnym materiałem dowodowym, a wręcz nawet polegających na skopiowaniu niektórych fragmentów uzasadnienia pozwu i przyjęcia ich przez Sąd I instancji jako własnych – pomimo braku dowodów. W zakresie powyższego zarzutu pozwana wskazała na poniższe:

a. Sąd I instancji przyjął jednoznacznie za powodem, że na skutek umowy dzierżawy, umowy poddzierżawy, umowy cesji oraz umowy najmu wyposażenia hotelu z dnia 28 grudnia 2011 r. zawartej pomiędzy upadłym, a pozwanym (dalej jako „umowa najmu”), upadły za korzystanie z tych rzeczy przez pozwaną miał otrzymywać miesięczny czynsz w łącznej wysokości 31.382,11 zł, a po odjęciu podatku od nieruchomości obciążającego upadłego, czynsz ten miał wynosić łącznie 27.382,11 zł. Sąd I instancji ustalił powyższe opierając się wyłącznie na gołosłownym twierdzeniu powoda, albowiem w aktach sprawy nie ma żadnego dowodu, wykazującego wysokość podatku od nieruchomości obciążającego powoda, jak również nawet dowodów potwierdzających fakt opłacania takiego podatku;

b. Sąd I instancji przyjął, że umowa dzierżawy, umowa poddzierżawy, umowa najmu oraz umowa cesji są niekorzystne dla masy upadłości, z uwagi na ich negatywne konsekwencje dla masy, pomimo iż powód w obszernych pismach procesowych powoływał się na liczne, subiektywne twierdzenia w tym zakresie, jednakże bez przedstawienia dowodów na ich poparcie, chociażby dla wykazania skutków gospodarczych lub ekonomicznych, które rzekomo zaistniały w masie upadłości – wskazane naruszenie doprowadziło Sąd do przyjęcia, że powód dysponuje interesem prawnym w wytoczeniu powództwa ustalającego, a także, że zachodzą przesłanki określone w art. 127 oraz 128 p.u. i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.). Co więcej Sąd uznał, iż wzajemne świadczenia wynikające z zaskarżonych przez powoda umów są nieekwiwalentne, bez przeprowadzenia w tym zakresie dowodu z opinii biegłego sądowego, która była niezbędna do dokonania takiej oceny, albowiem Sąd I instancji nie ma wystarczających kompetencji do dokonania oceny, wymagającej posiadania wiadomości specjalnych;

c. Sąd I instancji przyjął, że umowa dzierżawy, umowa poddzierżawy, umowa najmu oraz umowa cesji są niekorzystne dla masy upadłości, z uwagi na ich konsekwencje dla masy, pomimo iż prosta kalkulacja (wskazana w dalszej części apelacji) świadczy o tym, że gdyby powód nie kwestionował zaskarżonych umów, w dniu wydania przez Sąd I instancji zaskarżonego wyroku, możliwe byłoby zaspokojenie wszystkich wierzytelności zgłoszonych do masy upadłości (wedle wartości tych wierzytelności wskazanych przez powoda w toku procesu oraz uznanych za ustalony stan faktyczny przez Sąd I instancji);

d. Sąd I instancji przyjął jednoznacznie za powodem, że pozwana poddzierżawia jeden z lokali (basen znajdujący się w hotelu) na rzecz podmiotu trzeciego, zaś podmiot ten powołuje się względem powoda na umowę zawartą pozwaną, co w ocenie Sądu uzasadnia istnienie interesu prawnego po stronie powoda do ustalenia bezskuteczności umowy dzierżawy i poddzierżawy w trybie art. 189 k.p.c. Jednakże w aktach sprawy nie ma żadnego dowodu na fakt zawarcia takiej umowy, jak również na okoliczność, że rzekomo jakiś podmiot trzeci odmawia powodowi wydania jednego z lokali. Co więcej, Sąd I instancji posługuje się ogólnym pojęcie „podmiot trzeci” nie będąc w stanie konkretnie wskazać o jakim podmiocie mowa – z uwagi na to, że powód nie zaoferował w tym względzie żadnego dowodu;

e. Sąd I instancji przyjął, iż do połowy listopada 2012 r. pracę na rzecz pozwanej świadczyli pracownicy upadłej spółki (por. strona 3 uzasadnienia), co należało – w ocenie Sądu I instancji – uznać za jeden z przejawów pokrzywdzenia masy upadłości przez upadłego w związku z zaskarżonymi umowami. Jednakże powyższe ustalenie pozostaje w bezpośredniej sprzeczności z innym ustaleniem Sądu, dotyczącym dokładnie tej samej okoliczności faktycznej. Na stronie 2 i 3 uzasadnienia Sąd stwierdził, że od dnia 15 lutego 2012 r. pozwana przejęła formalnie większość pracowników upadłego, z wyjątkiem tych, którzy pozostawali na zwolnieniach lekarskich;

f. Sąd I instancji przyjął, iż zaskarżone umowy zostały zawarte w taki sposób, że wszelkie opłaty za media związane z lokalami obciążały upadłego (por. strona 6 uzasadnienia), które to ustalenie pozostaje w bezpośredniej sprzeczności z bezsporną i niekwestionowaną przez strony treścią umowy dzierżawy i poddzierżawy, z których treści wprost wynika, iż wszelkie tego rodzaju koszty obciążały dzierżawcę oraz poddzierżawcę;

g. Sąd I instancji przyjął, iż powód nie ma i nie miał jakiegokolwiek prawa do żądania wydania mu lokali, objętych postępowaniem egzekucyjnym (...) (por. strona 6 uzasadnienia) oraz przedmiotem umowy cesji, a jednocześnie w zaskarżonym wyroku nakazuje pozwanej wydanie tych lokali powodowi;

h. Sąd I Instancji przyjął, iż pozwana w dacie zawarcia umowy dzierżawy, umowy poddzierżawy, umowy najmu oraz umowy cesji była podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 128 p.u. i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.) z upadłym, pomimo że powód nie przedstawił jakichkolwiek dowodów na wykazanie takiego powiązania, a wręcz ze znajdującego się w aktach sprawy odpisu pełnego z KRS dla pozwanej wynika, że w dacie zawarcia zaskarżonych umów pozwana (ówczesna firma pozwanej to (...) Sp. z o.o. w K.) nie była podmiotem powiązanym z upadłym, z uwagi na to, iż wówczas 100% udziałów w kapitale zakładowym tej spółki posiadała spółka pod firmą (...) Sp. z o.o. w K., która nie miała ówcześnie jakichkolwiek powiązań zarówno z pozwaną, jak i upadłym oraz innymi podmiotami szczegółowo opisanymi przez powoda oraz przez Sąd I Instancji w uzasadnieniu (własność 100% udziałów w pozwanej spółce przeszła na(...) dopiero w styczniu 2012 r., a więc już po dacie zawarcia zaskarżonych umów);

i. Sąd I instancji przyjął, powtarzając za powodem, iż o powiązaniu pozwanej z upadłym w rozumieniu art. 128 p.u. i n. świadczy również fakt, że w dacie zawarcia zaskarżonych umów, jeden z członków zarządu spółki(...) – P. N. – był dyrektorem zarządzającym Spółki Mieszkaniowej (...) i nadal (do dnia wydania wyroku) nim pozostaje, pomimo, że powód nie zaoferował żadnego dowodu na wykazanie tej okoliczności;

6. naruszenie prawa materialnego, to jest art. 189 k.p.c. w zw. z art. 127 ust. 1 p.u.i n. oraz art. 128 p.u.i n., a także przy uwzględnieniu art. 134 ust. 1 p.u.i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.), poprzez błędne zastosowanie, polegające na uznaniu, że powód posiadał interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie bezskuteczności umowy dzierżawy, umowy poddzierżawy, umowy najmu oraz umowy cesji, skoro powództwa z art. 127 lub art. 128 p.u. i n. są co do zasady niedopuszczalne, albowiem skutek bezskuteczności zachodzi z mocy prawa i syndyk masy upadłości nie ma interesu prawnego w uzyskaniu takiego orzeczenia, a także przy uwzględnieniu faktu, iż powód nie wykazał oraz nie udowodnił istnienia interesu prawnego do uzyskania takiego orzeczenia;

7. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 189 k.p.c. w zw. z art. 127 ust. 1 p.u.i n. oraz art. 128 p.u. i n., a także przy uwzględnieniu art. 134 ust. 1 p.u.i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.), poprzez błędne zastosowanie, polegające na wydaniu wyroku ustalającego bezskuteczność umowy dzierżawy, umowy poddzierżawy, umowy najmu oraz umowy cesji oraz jednocześnie nakazującego pozwanej wydania powodowi przedmiotów ww. umów, co stanowi istotną wadę, polegającą na uwzględnieniu powództwa zawierającego niedozwoloną multiplikację roszczeń;

8. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 127 ust. 1 p.u.i n. w zw. z art. 134 ust. 1 p.u.i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.), poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że czynności prawne upadłego dokonane z pozwaną oraz spółką (...), a polegające na zawarciu umowy dzierżawy, umowy poddzierżawy, umowy najmu oraz umowy cesji, są bezskuteczne względem masy upadłości, z uwagi na to, że umowy te były niekorzystne dla masy upadłości, pomimo, iż przepis ten wymagał udowodnienia przez syndyka masy upadłości (powoda), że wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego – czego powód nie udowodnił, chociażby z uwagi na brak przeprowadzenia w tym zakresie dowodu z opinii biegłego sądowego;

9. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 128 ust. 2 w związku z art. 128 ust. 1 p.u. i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.) w zw. z art. 4 § 1 pkt 5 k.s.h. w zw. z art. 134 ust. 1 p.u.i n., poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że czynności prawne upadłego, tj. zaskarżone umowy, są bezskuteczne względem masy upadłości, również z tego względu, że zawarte zostały z podmiotem powiązanym (pozwaną) z upadłym, pomimo, iż powód nie udowodnił tej okoliczności oraz pomimo faktu, że w dacie zawarcia zaskarżonych umów pozwana nie spełniała przesłanek kwalifikujących jej jako podmiot powiązany z upadłym w rozumieniu powyższych przepisów;

10. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. w zw. z art. 128 p.u. i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.), poprzez błędne zastosowanie, polegające na stwierdzeniu (por. strona 7 uzasadnienia), że w zakresie rzekomych powiązań pozwanej z upadłym w dacie zawarcia zaskarżonych umów, „pozwana nie podważyła faktów relacjonowanych przez syndyka, jedynie bagatelizując ich wymowę”, co w gruncie rzeczy stanowi nieuprawnioną próbę przerzucenia ciężaru dowodu niezaistnienia przesłanek wskazanych w art. 128 p.u. i n. na pozwaną;

11. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 134 ust. 1 p.u.i n. w zw. z art. 62 p.u.i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.), poprzez błędne zastosowanie, polegające na wydaniu przez Sąd I instancji wyroku częściowego, nakazującego pozwanej wydania powodowi lokali objętych pierwotnie umową cesji, co do których zarówno powód, jak i pozwana nie posiada jakiegokolwiek tytułu prawnego, które nie wchodzą do masy upadłości, których pozwana obecnie nie posiada oraz które stanowią własność podmiotów trzecich, zaś roszczenie powoda zgłoszone w tym zakresie było bezprzedmiotowe, na co pozwany wielokrotnie zwracał uwagę w toku procesu;

12. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 131 p.u. i n. (w brzmieniu obowiązującym w 2012 r.) w zw. z art. 531 § 2 k.c, poprzez niezastosowanie, polegające na wydaniu wyroku częściowego uwzględniającego powództwo o ustalenie bezskuteczności umowy dzierżawy, przeciwko pozwanej, pomimo że pozwana nie miała biernej legitymacji procesowej w zakresie umowy dzierżawy. Pozwana zarzuciła, iż w zakresie umowy dzierżawy stroną pozwaną powinna być spółka (...), co też powoduje, iż w zakresie tego roszczenia powództwo winno być bezwzględnie oddalone.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Powód cofnął w toku postępowania apelacyjnego (k. 941/2) żądania wydania 17 nieruchomości lokalowych w budynku hotelowym położonym w P. przy ul. (...) szczegółowo opisanych w umowie dzierżawy z dnia 23 grudnia 2011 r. oraz żądanie wydania wyposażenia tj. ruchomości niezbędnych do prowadzenia działalności hotelarskiej, w tym w szczególności wyposażenia restauracji, wyposażenia pomieszczeń służbowych oraz innych ruchomości opisanych w załączniku nr 1 umowy najmu z dnia 28 grudnia 2011 r. Strona pozwana nie sprzeciwiła się cofnięciu w tym zakresie pozwu. Mając to na uwadze orzeczono w pkt I sentencji o uchyleniu zaskarżonego wyroku w części dotyczącej tych żądań i o umorzeniu w tym zakresie postępowania, na zasadzie art. 355 § 1 w zw. z 391 § 1 zd. 1 k.p.c.

Natomiast co do pozostałych rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym wyroku częściowym apelacja okazała się zasadna.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 317 § 1 k.p.c. należy zauważyć, że uzasadnienie wyroku które wyjaśnia przyczyny, dla jakich orzeczenie zostało wydane, jest sporządzane już po wydaniu wyroku. Zatem wynik sprawy z reguły nie zależy od tego, jak napisane zostało uzasadnienie i czy zawiera ono wszystkie wymagane elementy. Z tych przyczyn zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia z dnia 7 stycznia 2010 r., II UK 148/09, LEX nr 577847; z dnia 2 grudnia 2014 r. I UK 139/14, LEX nr 1621322; z dnia 28 listopada 2014 r. I CSK 735/13, LEX nr 1545043; z dnia 8 października 2009 r. II CSK 153/09, LEX nr 553674). Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera elementy przewidziane w tym przepisie i jego treść pozwala na odtworzenie toku rozumowania, które doprowadziło Sąd I instancji do wydania rozstrzygnięcia. Tak sporządzone uzasadnienie pozwala na kontrolę instancyjną wyroku. W konsekwencji podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 328 § 2 w zw. z art. 317 § 1 k.p.c. ocenić należy jako bezzasadny.

Niezasadne okazały się również podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa procesowego, a to art. 317 § 1 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. Ocena, czy w realiach konkretnego wypadku zrealizowana została przewidziana w art. 127 pr. upadł. przesłanka bezskuteczności czynności prawnej w postaci rażącej różnicy pomiędzy świadczeniem upadłego a świadczeniem osoby trzeciej, wymagać wprawdzie może przeprowadzenia opinii biegłego. Natomiast w niniejszej sprawie opinia taka w odniesieniu do kwestionowanych w sprawie czynności prawnych nie została ostatecznie przeprowadzona. Wszelako taki stan rzeczy nie miał wpływu na zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie, gdyż niezależnie od tego, czy przesłanka ta zostałaby, czy nie zostałaby ostatecznie wykazana, żądania ustalenia bezskuteczności umów dzierżawy, poddzierżawy, najmu i cesji z przyczyn poniżej szczegółowo wskazanych i tak podlegać musiałyby oddaleniu.

Niezasadnie również zarzuca apelująca naruszenie art. 317 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie przez Sąd I instancji faktu, iż strona powodowa wypowiedziała umowę dzierżawy z dnia 23 grudnia 2011 r. na podstawie postanowienia sędziego komisarza z dnia 7 lipca 2013 r. oraz faktu, iż w dniu 15 marca 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ś. P. M., zakończył postępowanie egzekucyjne o sygn. akt (...) wydając wszystkie lokale objęte umową przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów najmu lokali o przeznaczeniu innymi niż mieszkalne (hotelowym) z dnia 28 grudnia 2011 r., zawartej pomiędzy upadłym a pozwanym na rzecz spółki (...)Sp. z o.o. w P.. Wbrew twierdzeniom apelacji fakty te Sąd I instancji powołał w ustaleniach faktycznych zaskarżonego wyroku (strona 4 uzasadnienie akapit 2 od góry oraz strona 5 uzasadnienia akapit 2 od góry). Okoliczność, iż Sąd I instancji nie wyciągnął z powyższych faktów postulowanych przez apelującą konsekwencji prawnych i wydał kwestionowane przez nią rozstrzygnięcie, nie może być zatem rozpatrywana w kategoriach naruszenia powołanych w apelacji przepisów postępowania, ale jako naruszenie przepisów prawa materialnego, które z faktami tymi wiążą skutki prawne odmienne od tych, które nastąpiły w ocenie Sądu I instancji.

Bezzasadny okazał się również zarzut błędnych ustaleń faktycznych powiązany z zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Podnoszone w apelacji zagadnienie czy kwestionowane pozwem umowy są niekorzystne dla masy upadłości, z uwagi na ich negatywne konsekwencje dla masy oraz zagadnienie czy pomiędzy stroną pozwaną a upadły istniały powiązania w rozumieniu art. 128 pr. upadł. nie stanowią ustaleń faktu, ale oceny prawne dokonane przez Sąd I instancji. Oceny takie dokonana przez Sąd I instancji nie mogą być powoływane w ramach zarzutu naruszenia prawa procesowego i dokonania błędnych ustaleń faktycznych.

Zawarcie w ustaleniach faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji stwierdzenia, iż okoliczność, że w wyniku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ś. P. M. pod sygnaturą (...), gdzie doszło do wydania wszystkich lokali objętych umową obecnemu najemcy, to jest spółce pod firmą Hotel (...) Sp. z o.o., która dysponowała tytułem wykonawczym oznacza również, iż Powód nie ma i nie miał jakiegokolwiek prawa do żądania wydania mu tych lokali, jest jedynie oceną prawną, a nie ustaleniem faktu. Sytuacja taka nie może być zatem skutecznie powołana w apelacji jako zarzut naruszenia prawa procesowego i dokonania błędnych ustaleń faktycznych.

Podnoszona w apelacji kwestia świadczenia pracy na rzecz strony pozwanej przez pracowników upadłego nie dotyczy okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia w sprawie. Kwestia wykonywania pracy przez pracowników upadłego nie wykazuje bowiem rzeczowego związku z będącymi przedmiotem niniejszego postępowania umowami dzierżawy, poddzierżawy, najmu i cesji. Nie byłaby zatem rozstrzygająca o kwestii czy umowy te są, czy nie są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Z kolei w przedmiocie poddzierżawy przez stronę pozwaną basenu Sąd I instancji nie poczynił stanowczych ustaleń faktycznych, a jedynie wskazał w uzasadnieniu, że taką okoliczność powołuje strona pozwana.

Natomiast kwestia czy wadliwe są ustalenia faktyczne odnoszące się do kwestii ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji w przedmiocie wysokości i opłacania przez stronę pozwaną podatku od nieruchomości oraz obciążenia upadłego opłatami za media nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia gdyż niezależnie od tego, czy okoliczności te przedstawiają się w sposób postulowany w apelacji, czy nie, powództwo w zakresie żądań ustalenia bezskuteczności umów dzierżawy, poddzierżawy, najmu i cesji i tak podlegać musiałoby oddaleniu a to z przyczyn szczegółowo poniżej wskazanych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji aprobuje i czyni podstawą rozstrzygnięcia w sprawie. Zbędnym zaś jest powtarzanie ich w tym miejscu.

Zasadny natomiast okazał się podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 189 k.p.c. w zw. z art. 127 ust. 1 p.u.i n. oraz art. 128 p.u.i n. przy uwzględnieniu art. 134 ust. 1 p.u.i n. W pierwszej kolejności wskazać należy, że zaskarżone przez stronę powodową umowy dzierżawy 17 lokali z 23 grudnia 2011 r., poddzierżawy 17 lokali z 28 grudnia 2011 r. oraz najmu wyposażenia z dnia 28 grudnia 2011 r nie są czynnościami prawnym rozporządzającymi. Powództwo w zakresie w jakim odnosi się do tych umów jest zatem bezzasadne z tej już tylko przyczyny, że art. 127 p.u. przewiduje bezskuteczność tylko czynności prawnych rozporządzających, a dzierżawa, poddzierżawa i najem takimi umowami nie są. Zakresem art. 127 ust. 1 p.u.n. objęte są czynności rozporządzające a zatem takie czynności, których skutek polega na wywołaniu bezpośrednich i zarazem negatywnych zmian w majątkowych prawach podmiotowych podmiotu dokonującego rozporządzenia. za rozporządzenie uznaje się przeniesienie, obciążenie, ograniczenie lub zniesienie prawa podmiotowego. Obciążeniem prawa podmiotowego, które powoduje jego ubytek decydujący o skutku rozporządzającym jest ustanowienie na nim prawa bezwzględnego (do takich praw należą prawa rzeczowe). Natomiast prawa osobiste (obligacyjne) nie są związane z rzeczą w sensie prawnym i dlatego jej nie obciążają. (patrz uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 listopada 2012 r. V CSK 6/12, LEX Nr 1289055). Już zatem tylko z tej przyczyny powództwo w zakresie w jakim obejmuje żądanie ustalenia bezskuteczności umów dzierżawy 17 lokali z 23 grudnia 2011 r., poddzierżawy 17 lokali z 28 grudnia 2011 r. oraz najmu wyposażenia z dnia 28 grudnia 2011 r podlegać winno oddaleniu. Jeżeli natomiast chodzi o umowę przeniesienia praw i obowiązków z umów najmu lokali z dnia 28 grudnia 2011 r. to jest ona wprawdzie czynnością prawną rozporządzającą. Wszelako w odniesieniu do tej umowy, jak i zresztą w odniesieniu do pozostałych, wyżej wymienionych umów, nie zachodzi przewidziana w art. 189 k.p.c. przesłanka w postaci istnienia po stronie powoda interesu prawnego w uzyskaniu rozstrzygnięcia ustalającego bezskuteczność. O interesie takim w odniesieniu do umów dzierżawy 17 lokali z 23 grudnia 2011 r. i poddzierżawy z dnia 28 grudnia 2011 r. nie świadczy powoływana przez powoda potrzeba rozwiązania ogólnikowo określonych „problemów związanych z zawarciem tej umowy” skoro strona powodowa nie wskazuje jakich właściwie „problemów” się obawia. Nie uzasadnia również interesu prawnego obawa przed zgłoszeniem przez stronę pozwaną roszczeń odszkodowawczych w związku z dokonanym na zarządzenie sędziego komisarza (k. 341-342) wypowiedzeniem umowy dzierżawy. Zarzuty przeciwko żądaniu odszkodowawczemu strony pozwanej powód może bowiem zgłaszać w postępowaniu wywołanym żądaniem odszkodowania zgłoszonym w trybie art. 109 ust. 2 pr. upadł. sędziemu komisarzowi. Sam zaś wyrok orzekający o bezskuteczności tej umowy (zakładając hipotetycznie, że uwzględnienie takiego powództwa byłoby w odniesieniu do tej umowy możliwe pomimo jej zobowiązującego a nie rozporządzającego charakteru) nie rozstrzygałby o żadnych okolicznościach istotnych z punktu widzenia ewentualnego roszczenia odszkodowawczego za wypowiedzenie umowy najmu żądanym na podstawie art. 109 pr. upadł. Znaczenie prawne bezskuteczności przewidzianej w art. 127 i 128 pr. upadł. wyczerpują bowiem skutki prawne przewidziane w art. 134 ust. 1 pr. upadł. (tj. przekazanie do masy upadłości składników, którymi upadły na podstawie bezskutecznej czynności rozporządził, względnie ich równowartości). Z bezskuteczności tej nie wynika natomiast żadna wadliwość tej czynności mogąca choćby hipotetycznie mieć znaczenie w sporze z art. 109 ust. 2 pr. upadł. Usunięciu ewentualnych utrudnień w likwidacji masy upadłości wynikających z umowy najmu lub dzierżawy służy zresztą - zgodnie z art. 109 ust. 1 pr. upadł. - wypowiedzenie tej umowy, a nie uznanie jej za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości. Z kolei brak interesu prawnego po stronie powoda w ustaleniu bezskuteczności umowy poddzierżawy wynika również stąd, że umowa ta tworzy stosunek zobowiązaniowy pomiędzy dzierżawcą a poddzierżawcą, a skuteczne wypowiedzenie umowy dzierżawy na podstawie postanowienia sędziego komisarza w trybie art. 109 pr. upadł. skutkowało, zgodnie z art. 668 § 2 w zw. z art. 694 k.c. rozwiązaniem również umowy poddzierżawy. Analogicznie przedstawia się sytuacja w wypadku umowy najmu wyposażenia z dnia 28 grudnia 2011 r. Wyrok orzekający o bezskuteczności umowy najmu (zakładając hipotetycznie, że uwzględnienie takiego powództwa byłoby w odniesieniu do tej umowy możliwe pomimo jej zobowiązującego a nie rozporządzającego charakteru) nie rozstrzygałby o żadnych okolicznościach istotnych z punktu widzenia roszczeń czy innych uprawnień wywodzonych przez pozwaną z tej umowy. Znaczenie prawne bezskuteczności przewidzianej w art. 127 i 128 pr. upadł. wyczerpują bowiem skutki przewidziane w art. 134 ust. 1 pr. upadł. Nie wynika natomiast z tej bezskuteczności taka wadliwość tej czynności, która mogłaby choćby hipotetycznie mieć znaczenie dla kwestii powoływanego na uzasadnienie interesu prawnego możliwości wykonania tzw. opcji odkupu przewidzianej w § 6 tej umowy. Jeżeli zaś wykonanie przez pozwaną opcji odkupu, lub któregoś z pozostałych uprawnień wynikających z umowy najmu, utrudniałoby likwidację masy upadłości, to powód w celu zniwelowania tych utrudnień uzyskać postanowienie sędziego komisarza na podstawie art. 109 pr. upadł i na tej podstawie dokonać wypowiedzenia tej umowy, a nie wytaczać nieadekwatne do charakteru tej umowy powództwo u ustalenie jej bezskuteczności na podstawie art. 127 i 128 pr. upadł. Z kolei strona powodowa nie ma interesu prawnego w ustaleniu bezskuteczności umowy przeniesienia praw i obowiązków z umów najmu lokali z dnia 28 grudnia 2011 r. z tego powodu, że jeżeli umowa ta rzeczywiście z mocy tych przepisów jest bezskuteczna, to w takiej sytuacji strona powodowa winna była wystąpić z adekwatnie do stanu faktycznego sformułowanymi żądaniami wydania tego, co wskutek tej czynności z masy upadłości miało wyjść. W szczególności okoliczność, iż strona pozwana wskutek utraty posiadania lokali, które były przedmiotem umów, do których odnosiła się sporna umowa cesji, przestała być biernie legitymowana w sporze o wydanie tych lokali nie przesądza o istnieniu interesu prawnego po stronie powódki w ustaleniu bezskuteczności umowy cesji. Znaczenie prawne bezskuteczności na podstawie art. 127 i 128 pr. upadł. wyraża się bowiem - zgodnie z art. 134 pr. upadł. - w przekazaniu do masy upadłości tego, co wskutek tej czynności z masy ubyło, lub do niej nie weszło, względnie jego równowartości w pieniądzu. Samo orzeczenie ustalające bezskuteczność nie zmieniłoby zatem w niczym sytuacji prawnej strony powodowej. Powództwo o ustalenie nie służy natomiast do tworzenia prejudykatów na potrzeby innych postępowań, w których interesy strony powodowej rozporządzającej miały by zostać zrealizowane. W szczególności wyrok ustalający bezskuteczność nie jest potrzebny dla dochodzenia wydania tego, co wskutek kwestionowanej czynności wyszło z majątku upadłego, względnie dla dochodzenia równowartości w pieniądzu. Wyrok ustalający bezskuteczność umów objętych żądaniem pozwu nie jest również potrzebny do dochodzenia przez stronę powodową ewentualnie mogących jej przysługiwać roszczeń w stosunku do osób trzecich, czy to dotyczących umów najmu lokali będących przedmiotem umowy cesji, które strona powodowa zawarła była z ich właścicielami, czy to w stosunku do ewentualnych poddzierżawców strony pozwanej. Ewentualne wadliwości kwestionowanych w niniejszej sprawie umów mogą być bowiem powoływane i badane w sporach pomiędzy stroną powodową a tymi osobami trzecimi bez potrzeby uzyskiwania wcześniej prejudykatu w postaci wyroku ustalającego bezskuteczność umów w stosunku do masy upadłości. W końcu nie bez znaczenia jest okoliczność, że – jak wynika z oświadczeń powodowego syndyka złożonych na rozprawie w dniu 14 maja 2019 r. (k. 949) – 17 lokali będących przedmiotem spornej umowy dzierżawy zostało przez syndyka zbyte na rzecz podmiotu trzeciego (spółki działającej pod firmą (...)) i podmiot ten jest – w ocenie syndyka - we władaniu większości ze 101 lokali, których dotyczy sporna umowa cesji. W tym stanie rzeczy nie sposób dopatrzeć się interesu strony powodowej w uzyskaniu orzeczeń stwierdzających bezskuteczność wobec masy upadłości umowy dzierżawy i umowy cesji, skoro lokale, których umowy te dotyczyły obecnie znajdują się we władaniu podmiotu trzeciego, do którego strona powodowa roszczeń z tego tytułu nie zgłasza.

W powyższym stanie rzeczy bezprzedmiotowe okazały się zarzuty apelacji odnoszące się do kwestii braku wykazania przez powoda, że wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego oraz co do istnienia powiązań pomiędzy upadłą a stroną pozwaną. Powództwo w zakresie żądań ustalenia bezskuteczności umów dzierżawy, poddzierżawy, najmu i cesji nie mogłoby – z przyczyn powyżej wskazanych - zostać uwzględnione niezależnie od tego, czy okoliczności powyższe zostały, czy nie zostały przez stronę powodową wykazane.

Zasadnie również zarzuca strona pozwana, iż zaskarżony wyrok w zakresie w jakim rozstrzyga o nakazaniu pozwanej wydania 101 lokali narusza art. 134 ust. 1 pr. upadł. Wskazać należy, że biernie legitymowanym w sporze o wydanie może być tylko podmiot, w którego władaniu znajduje się przedmiot sporu. Strona pozwana konsekwentnie zaprzeczała by znajdowała się w posiadaniu przedmiotowych 101 lokali, powołując na uzasadnienie tego zarzutu fakt, iż wszystkie te lokale zostały w postępowaniu sygn. akt(...) prowadzonym przez komornika P. M. wydane podmiotowi trzeciemu – (...) sp. z o.o. w P.. Ciężar wykazania, iż przedmiot, którego wydania się domaga znajduje się w posiadaniu pozwanego, ciąży, zgodnie z art. 6 k.c., na powodzie. W niniejszej sprawie powód dowodu tego nie przeprowadził. Co więcej, nawet w toku postępowania apelacyjnego sam przyznawał, że co najmniej część ze spornych lokali znajduje się w posiadaniu innych podmiotów, a nie potrafił wskazać, które z tych lokali znajdowały się w posiadaniu strony pozwanej. Okoliczność, że przed odebraniem przez komornika P. M., wszystkie lub niektóre z tych lokali mogły znajdować się w posiadaniu strony pozwanej nie stanowi o zasadności żądania ich wydania. Przejście władztwa nad rzeczą będącą przedmiotem sporu z pozwanego na osobę trzecią wskutek przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego nie jest bowiem zbyciem rzeczy w rozumieniu art. 192 pkt 3 k.p.c. Nawet zatem gdyby któryś ze 101 lokali znajdował się w posiadaniu pozwanej po doręczeniu pozwu w niniejszej sprawie, to utrata przez nią nad tym lokalem władztwa w skutek toczącego się równolegle postępowania egzekucyjnego odniosła skutek w postaci utraty biernej legitymacji przez stronę pozwaną. Mając powyższe na uwadze ocenić należy, że aktualnie nie ma podstaw do przyjęcia, że strona pozwana jest biernie legitymowana w zakresie żądania wydania 101 lokal, gdyż strona powodowa nie wykazała aby była w ich władaniu. W konsekwencji, w zakresie rozstrzygnięcie o nakazaniu stronie pozwanej wydania tych lokali stronie powodowej, zaskarżony wyrok podlegał zmianie poprzez oddalenie tego żądania.

Mając powyższe na uwadze w uwzględnieniu apelacji zmieniono zaskarżony wyrok poprzez oddalenie powództwa w zakresie tych roszczeń objętych wyrokiem częściowym, co do których powód nie cofnął powództwa, o czym orzeczono w pkt II sentencji na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c.

SSA Józef Wąsik SSA Paweł Rygiel SSO (del.) Wojciech Żukowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE