UZASADNIENIE

Z. B. w dniu 25 września 2018r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W., wydanej w dniu 5 kwietnia 2018r., ustalającej wysokość emerytury w kwocie 1.907,86 zł brutto. Odwołujący podniósł, że wskazanej decyzji nie otrzymał, co uniemożliwia mu dochodzenie naprawienia krzywd w postępowaniu odwoławczym. Ponadto wskazał, że w dniu 21 grudnia 2017 roku złożył wniosek o emeryturę. Do wniosku dołączył zaświadczenie Wójta Gminy N. opatrzone datą 16 listopada 2017r. oraz zeznania świadków o jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 25 października 1967r. do 1 sierpnia 1971r. W odpowiedzi otrzymał decyzję opatrzoną datą 15 stycznia 2018r. o przyznaniu emerytury w kwocie zaliczkowej oraz decyzję z dnia 11 stycznia 2018r. o ustaleniu kapitału początkowego wraz z załącznikiem w postaci obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego. Do wskazanych decyzji ustosunkował się obszernie w piśmie z dnia 14 marca 2018 roku, ale nie otrzymał na nie odpowiedzi. Otrzymał natomiast przekaz pocztowy na kwotę 4.283,50 zł i w piśmie z dnia 4 czerwca 2018 roku, skierowanym do ZUS, wyraził swoje zadowolenie i poprosił o podanie przesłanek prawnych ustaleń stanowiących podstawę przekazu. W odpowiedzi otrzymał pismo z dnia 8 czerwca 2018r., w którym powołując się na decyzję z dnia 5 kwietnia 2018r. wskazano, że ustalono prawidłową wysokość emerytury w kwocie 1.907,86 zł brutto. Ww. decyzja nie została jednak ubezpieczonemu doręczona. W odpowiedzi na pismo z dnia 8 czerwca 2018r. ubezpieczony w dniu 22 lipca 2018 roku zwrócił się więc do organu rentowego o doręczenie wymienionej decyzji, ale nie stało się tak do daty składania odwołania.

Podsumowując odwołanie ubezpieczony wniósł o nakazanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych dokonanie doręczenia decyzji z dnia 5 kwietnia 2018r. ustalającej wysokość emerytury oraz decyzji o ustaleniu wysokości kapitału początkowego, alternatywnie o powołanie biegłego sądowego, który ustali wysokość należnej mu emerytury na podstawie przepisów prawa obowiązującego na dzień 21 grudnia 2017 roku, tj. w dacie złożenia wniosku o emeryturę, w oparciu o dokumenty pozostające w posiadaniu ZUS oraz na podstawie dokumentów dostarczonych wraz z wnioskiem o emeryturę oraz wraz z pismem z dnia 14 marca 2018 roku (odwołanie z dnia 24 września 2018r., k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 25 ust. l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Dodatkowo organ rentowy powołał się na art. 71a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017r., poz. 1778), który wskazuje, że Zakład przesyła decyzje listem zwykłym. W rozpatrywanym przypadku zaskarżoną decyzję wysłano na podany przez wnioskodawcę adres w dniu 5 kwietnia 2018r., a dodatkowo w dniu 26 lipca 2018r. kserokopię powyższej decyzji (odpowiedź na odwołanie z dnia 9 października 2018r., k. 5 a.s.).

Z. B. w piśmie proceowym z dnia 8 stycznia 2019r., po zapoznaniu się z aktami organu rentowego, odnosząc się do decyzji z dnia 4 kwietnia 2018r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego oraz do decyzji z dnia 5 kwietnia 2018r. o przyznaniu emerytury, podniósł, że z formalnego punktu widzenia decyzje wyczerpują znamiona bezprawności. Zakwestionował w pierwszej kolejności złożenie podpisu pod decyzjami przez pracownika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie będącego Prezesem organu rentowego. Powołał się na to, że w aktach rentowych brak jest upoważnienia Prezesa Zakładu dla U. K. - starszego aprobanta do reprezentowania Zakładu na zewnątrz i do wydawania decyzji. Ponadto ubezpieczony zakwestionował umocowanie G. D. II Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. do upoważniania pracowników do samodzielnego reprezentowania Zakładu w postępowaniu przed sądami powszechnymi we wszystkich sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Powołując się na wskazaną argumentację ubezpieczony wniósł o uznanie za nieważną decyzji z dnia 5 kwietnia 2018r. o przyznaniu emerytury oraz decyzji z dnia 4 kwietnia 2018r. o ustaleniu kapitału początkowego wraz z załącznikiem zatytułowanym „Obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego”. Z ostrożności procesowej podniósł, że ocena merytorycznej treści decyzji i jej zgodności z przepisami prawa wymaga wiadomości specjalnych.

W dalszej części pisma z dnia 8 stycznia 2019r. Z. B. wskazał, że organ rentowy świadomie obniżył wysokość jego emerytury poprzez nie uwzględnienie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, podczas gdy ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w art. 10 ust. 1 pkt 3 wskazuje, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu (pismo Z. B. z dnia 8 stycznia 2019r., k. 17-19 a.s).

Na rozprawie w dniu 13 lutego 2019r. Z. B. podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Podniósł również, że ZUS nie wyjaśnił, które okresy zostały uwzględnione jako składkowe, a które jako nieskładkowe i dlaczego. Powołał się także na okoliczność nieuwzględnienia przez ZUS pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, a nadto podkreślił, że organ rentowy nie wyjaśnił, na podstawie jakich wytycznych dokonał waloryzacji kapitału początkowego (protokół z rozprawy z dnia 13 lutego 2019r., k. 27 a.s).

W piśmie procesowym z dnia 28 lutego 2019r. organ rentowy podtrzymał dotychczas prezentowane stanowisko w sprawie, a także wyjaśnił, że do wyliczenia kapitału początkowego zostały uwzględnione ubezpieczonemu następujące okresy składkowe:

- od 2 sierpnia 1971r. do 24 października 1971r. - zatrudnienie,

- od 25 października 1971r. do 15 października 1973r. – służba wojskowa,

- od 5 listopada 1973r. do 20 września 1976r. – zatrudnienie,

- od 29 października 1976r. do 14 marca 1979r. – zatrudnienie,

- od 15 marca 1979r. do 7 sierpnia 1981r. – zatrudnienie,

- od 1 września 1981r. do 30 listopada 1983r. – zatrudnienie,

- od 1 grudnia 1983r. do 31 grudnia 1989r. - działalność gospodarcza,

- od 1 marca 1990r. do 30 kwietnia 1990r. - działalność gospodarcza,

- od 1 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1990r. - działalność gospodarcza,

- od 1 października 1990r. do 30 kwietnia 1991r. - działalność gospodarcza,

- od 1 czerwca 1991r. do 31 sierpnia 1991r. - działalność gospodarcza,

- od 1 października 1991r. do 31 grudnia 1991r. - działalność gospodarcza,

- od 1 kwietnia 1992r. do 30 czerwca 1992r. - działalność gospodarcza,

- od 1 sierpnia 1992r. do 30 listopada 1992r. - działalność gospodarcza,

- od 1 stycznia 1993r. do 30 czerwca 1993r. - działalność gospodarcza,

- od 1 sierpnia 1993r. do 22 września 1993r. - działalność gospodarcza,

- od 23 września 1993r. do 19 września 1994r. – zatrudnienie.

Z kolei jako nieskładkowe zostały uwzględnione następujące okresy:

- od 24 marca 1994r. do 19 września 1994r. - zasiłek chorobowy,

- od 20 września 1994r. do 13 grudnia 1995r. - zasiłek chorobowy oraz świadczenie rehabilitacyjne po ustaniu zatrudnienia. Natomiast okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 25 października 1967r. do 1 sierpnia 1971r. nie został przyjęty do ustalenia kapitału początkowego, ponieważ nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym. Jeśli chodzi zaś o okres po 31 grudnia 1998r., to Z. B. nie podlegał ubezpieczeniom emerytalno-rentowym (pismo organu rentowego z dnia 28 lutego 2019r. wraz z załącznikami, k. 32 – 34 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. B., ur. (...), w okresie od 25 października 1967r. do 1 sierpnia 1971r. pracował w prowadzonym przez rodziców gospodarstwie rolnym o powierzchni 2,28 ha, położonym w R. (zaświadczenie z dnia 16 listopada 2017r. - nieoznaczona karta tom IV akt emerytalnych, pisemne zeznania świadków S. W. oraz R. W. - nieoznaczone karty tom IV akt emerytalnych). W późniejszym czasie był zatrudniony:

- w okresie od 2 sierpnia 1971r. do 24 października 1971r. w (...) Przedsiębiorstwo Państwowe w W., gdzie uzyskał wynagrodzenie w łącznej kwocie 4.789,00 zł, a od 25 października 1971r. do 15 października 1973r. odbywał służbę wojskową (kopia legitymacji ubezpieczeniowej – nienumerowana karta akt kapitału początkowego);

- w okresie od 5 listopada 1973r. do 20 września 1976r. w Instytucie (...) w W. na stanowisku starszy laborant, gdzie uzyskał wynagrodzenie: w 1973r. w kwocie 4.416,00 zł, w 1974r. w kwocie 28.700,00 zł, w 1975r. w kwocie 39.512,00 zł i w 1976r. w kwocie 26.597,00 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 19 lutego 2018r. – nieoznaczona karta akt kapitału początkowego);

- w okresie od 29 października 1976r. do 14 marca 1979r. w Przedsiębiorstwie Państwowym (...) w W. na stanowisku starszego inspektora i uzyskał z tego tytułu wynagrodzenie wynoszące: w 1977r. – 46.031,00 zł, w 1978r. – 55.519,00 zł i w 1979r. – 14.994,00 zł (kopia legitymacji ubezpieczeniowej – nienumerowana karta akt kapitału początkowego; listy płac – nienumerowane karty akt kapitału początkowego);

- w okresie od 15 marca 1979r. do 7 sierpnia 1981r. w Gminnej Spółdzielni (...) w G. na stanowisku kierownika zakładu produkcyjnego (...) i uzyskał wynagrodzenia w kwotach: za 1979r. – 34.302,00 zł, za 1980r. – 52.020,00 zł i za 1981r. – 34.380,00 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 19 lutego 2018r. – nieoznaczona karta akt kapitału początkowego; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 16 listopada 1995r. – k. 39 tom I akt organu rentowego);

- w okresie od 1 września 1981r. do 5 grudnia 1983r. jako inspektor w (...) S.A. w W. i uzyskał wynagrodzenie: za okres od 1 września do 31 grudnia 1981r. w kwocie 24.085,00 zł, za 1982r. w kwocie 107.663,00 zł i za okres od 1 stycznia do 5 grudnia 1983r. w kwocie 102.722,00 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 21 listopada 1994r. – k. 40 tom I akt organu rentowego);

- w okresie od 23 września 1993r. do 19 września 1994r. w (...) Klubie Sportowym (...) w W. na stanowisku agenta ochrony mienia i otrzymał wynagrodzenie: za 1993r. w kwocie 11.749.800,00 zł i za 1994r. w kwocie 42.098.200,00 zł. W okresie tego zatrudnienia od 24 marca 1994r. do 19 września 1994r. pobierał zasiłek chorobowy (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 18 stycznia 1995r. – k. 45 tom I akt organu rentowego).

Z. B. prowadził również działalność gospodarczą, opłacał składki i podlegał z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym w okresach: od 1 grudnia 1983r. do 31 grudnia 1989r., od 1 marca 1990r. do 30 kwietnia 1990r., od 1 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1990r., od 1 października 1990r. do 30 kwietnia 1991r., od 1 czerwca 1991r. do 31 sierpnia 1991r., od 1 października 1991r. do 31 grudnia 1991r., od 1 kwietnia 1992r. do 30 czerwca 1992r., od 1 sierpnia 1992r. do 30 listopada 1992r., od 1 stycznia 1993r. do 30 czerwca 1993r. i od 1 sierpnia 1993r. do 22 września 1993r. Podstawa wymiaru składek wynosiła: w 1983r. – 760 zł, w 1984r. – 91.200,00 zł, w 1985r. – 120.000,00 zł, w 1986r. – 129.600,00 zł, w 1987r. – 168.000,00 zł, w 1988r. – 216.000,00 zł, w 1989r. – 574.200,00 zł, w 1990r. – 3.032.752,00 zł, w 1991r. – 9.068.337,00 zł, w 1992r. – 10.345.200,00 zł, w 1993r. – 16.101.220,00 zł (potwierdzenie ubezpieczenia społecznego z dnia 16 marca 2018r. – nienumerowane karty akt kapitału początkowego).

W okresie od 20 września 1994r. Z. B. otrzymywał zasiłek chorobowy w związku z niezdolnością do pracy, a następnie od 15 października 1995r. do 13 grudnia 1995r. był uprawniony do świadczenia rehabilitacyjnego (decyzja ZUS z dnia 24 października 1995r. – k. 10 tom I akt organu rentowego). W późniejszym okresie, począwszy od 14 grudnia 1995r., był uprawniony do renty trzeciej grupy inwalidów – potem renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Świadczenie to zostało wstrzymane od 16 lipca 1998r. Z. B. w związku z taką decyzją ZUS złożył odwołanie do Sądu. Ostatecznie zostało ono oddalone, podobnie jak apelacja ubezpieczonego skierowana do Sądu Apelacyjnego w Warszawie (decyzje ZUS w sprawie renty – k. 50 – 51, k. 62 – 66 tom I akt organu rentowego, wyroki Sądu Okręgowego w Warszawie i Sądu Apelacyjnego w Warszawie – k. 170 – 171, k. 188 – 195 tom I akt organu rentowego).

W dniu 21 grudnia 2017r. Z. B. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. wniosek o emeryturę (wniosek o emeryturę - nieoznaczona karta tom IV akt organu rentowego). Organ rentowy decyzją z dnia 11 stycznia 2018r., znak: (...)-2018, ustalił kapitał początkowy Z. B. na kwotę 56.770,67 zł ( decyzja z dnia 11 stycznia 2018r. - nieoznaczone karty tom II akt organu rentowego). Następnie w decyzji z dnia 15 stycznia 2018r., znak: (...), na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, od dnia 1 grudnia 2017r. przyznano Z. B. emeryturę w kwocie zaliczkowej wynoszącej 1.023,84 zł (decyzja z dnia 15 stycznia 2018r. - nieoznaczone karty tom IV akt organu rentowego).

W dniu 26 marca 2018r. Z. B. złożył w ZUS pismo z dnia 14 marca 2018r., w którym odniósł się do decyzji wydanych przez organ rentowy. Do pisma dołączył kserokopię legitymacji ubezpieczeniowej, dwa zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz kserokopię list płac (pismo Z. B. z dnia 14 marca 2018r. z załącznikami -nieoznaczone karty tom II akt organu rentowego).

Organ rentowy decyzją z dnia 4 kwietnia 2018r., znak: (...)-2018, dokonał ponownego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r., przyjmując do wyliczenia podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 930,81 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1982r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 76,24%. Okresy składowe, które uwzględnił organ rentowy wyniosły 21 lat, 5 miesięcy, 4 dni, tj. 257 miesięcy, zaś okresy nieskładkowe to 1 rok, 8 miesięcy i 21 dni, tj. 20 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998r. wieku oraz okresu składowego i nieskładkowego dla ubezpieczonego wyniósł 75,59%, a do obliczenia współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie: 23 lata, 1 miesiąc i 25 dni. Organ rentowy wskazał także, że średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lata wynosi 209 miesięcy zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Ostatecznie kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999r. został wyliczony na kwotę 102.727,68 zł (decyzja ZUS z dnia 4 kwietnia 2018r., nieoznaczona karta akt kapitału początkowego).

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2018r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. przyznał Z. B. emeryturę od dnia 1 grudnia 2017r., tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek. Podstawę obliczenia emerytury zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowiła kwota kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji kapitału początkowego zewidencjonowanego na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, która wyniosła 383.684,72 zł. Emerytura została obliczona jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę, który wynosi 207,10 m-cy. Wyniosła 1.852,65 zł (383.684,72 zł / 207,10 m-cy = 1.852,65 zł) (decyzja ZUS z dnia 5 kwietnia 2018r. - nieoznaczone karty tom IV akt organu rentowego).

Wskazany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, których żadna ze stron nie kwestionowała i dlatego zostały ocenione jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie Z. B. od decyzji z dnia 4 kwietnia 2018r., znak: (...)-2018 oraz od decyzji z dnia 5 kwietnia 2018r., znak: (...), jako bezzasadne, podlegało oddaleniu.

Najdalej idący zarzut, jaki podniósł ubezpieczony, dotyczył nieważności postępowania, a także nieważności decyzji ZUS. Sąd tego zarzutu nie podzielił, ponieważ sam fakt udzielenia pełnomocnictwa przez dyrektora oddziału terenowego ZUS, pomimo braku pełnomocnictwa głównego, udzielonego przez Prezesa ZUS, nie świadczy o nieważności postępowania. Organ rentowy był w toku postępowania reprezentowany przez prawidłowo umocowanych pełnomocników w osobach pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (pełnomocnictwo z dnia 5 września 2018r., k. 6 a.s. oraz pełnomocnictwo z dnia 5 grudnia 2018r., k. 72 a.s). Pełnomocnictwa zostały podpisane przez ówczesnego dyrektora Oddziału ZUS G. S. i wynikający z nich sposób reprezentacji strony nie narusza przepisów powszechnie obowiązujących. W dominującym orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że organ rentowy posiadający osobowość prawną (art. 66 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych) może upoważnić do reprezentowania profesjonalnego pełnomocnika, bądź ustanowić pełnomocnikiem procesowym swego pracownika (art. 87 § 2 k.p.c.). Pełnomocnictwo takie nie musi przy tym pochodzić od Prezesa Zakładu, gdyż dyrektor oddziału organu rentowego może udzielić pełnomocnictwa procesowego do zastępstwa oddziału w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Przyjmuje się nadto, że dokument pełnomocnictwa z podpisem dyrektora Oddziału - działającego w imieniu mocodawcy - jest wystarczający w świetle art. 89 § 1 k.p.c. do występowania tak umocowanego pełnomocnika w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych przed sądem (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 stycznia 2008r., I UK 172/07, OSNP 2009 nr 3-4, poz. 51; z dnia 28 maja 2013r., I UK 3/13, LEX nr 1360191; z dnia 15 października 2014r., I UK 48/14, LEX nr 1545139). Również nie można odmówić prawa wydawania decyzji przez pracowników Oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Szczegółowo tę kwestię omówił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 marca 2012r. w sprawie o sygn. akt I UZ 48/11 wskazując, że organizację, zasady działania i finansowania Zakładu określa - zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 6 - ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 z późniejszymi zmianami; dalej określana jako „ustawa”). SN podkreślił, że trzeba mieć na względzie, że Zakład występuje w różnych rolach niemieszczących się w systemie ubezpieczeń społecznych, np. jako pracodawca oraz jako właściciel mienia niezbędnego do prowadzenia działalności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007r., I PZ 17/07, OSNP 2008, nr 21-22, poz. 318). Zakład jest przy tym państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość prawną, o czym stanowi art. 66 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy. Zgodnie z art. 67 ust. 1 ustawy w skład Zakładu wchodzą centrala oraz terenowe jednostki organizacyjne. W myśl art. 72 ustawy organami Zakładu są Prezes Zakładu; Zarząd, którego przewodniczącym jest z urzędu Prezes Zakładu oraz Rada Nadzorcza Zakładu. W art. 73 ust. 1 ustawy przewidziano, że działalnością Zakładu kieruje Prezes Zakładu, który reprezentuje Zakład na zewnątrz. Ponadto z mocy ust. 3 pkt 7 tego artykułu do zakresu działania Prezesa Zakładu należy spełnianie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Określenie szczegółowej struktury organizacyjnej Zakładu oraz zakres rzeczowy działania centrali i (...) Zakładu ustawodawca (zgodnie z art. 74 ust. 5 pkt 1 ustawy) pozostawił ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego. W ramach tej delegacji w dniu 13 stycznia 2011r. Minister Pracy i Polityki Społecznej wydał rozporządzenie w sprawie nadania statutu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 18, poz. 93). Statut Zakładu stanowi, że do kompetencji jego Prezesa należą sprawy określone w art. 73 ust. 3 ustawy, czyli m.in. tworzenie, przekształcanie i znoszenie terenowych jednostek organizacyjnych oraz określanie ich siedziby, właściwości terytorialnej i rzeczowej; powoływanie i odwoływanie kierowników jednostek organizacyjnych Zakładu, ich zastępców oraz głównych księgowych; a także spełnianie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy (§ 2 ust. 1 statutu). Prezes Zakładu może upoważnić pracowników Zakładu i inne osoby do reprezentowania Zakładu w określonym przez niego zakresie, z prawem udzielenia dalszych pełnomocnictw, a także może upoważnić pracowników Zakładu do wydawania decyzji w określonych przez niego sprawach (§ 2 ust. 2 statutu). Ponadto do kompetencji Prezesa Zakładu należy wydawanie aktów wewnętrznych oraz nadawanie Zakładowi regulaminu organizacyjnego (§ 2 ust. 3 statutu). Prezes Zakładu realizuje zadania należące do zakresu jego działania m.in. za pomocą (...) Zakładu (§ 2 ust. 4 statutu), którymi są oddziały oraz podlegające im inspektoraty i biura terenowe (§ 8 ust. 1 statutu). Odziałem Zakładu kieruje dyrektor, a inspektoratem i biurem terenowym - kierownik, odpowiednio: inspektoratu albo biura terenowego (§ 8 ust. 2 statutu). Regulamin organizacyjny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (w brzmieniu uwzględniającym zmiany wynikające z zarządzenia Nr 51 Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 września 2011r.) przewiduje w § 5 pkt 2, że Prezes Zakładu może umocować pracowników Zakładu i inne osoby do reprezentowania Zakładu i podejmowania decyzji w imieniu Prezesa Zakładu lub Zakładu w określonych przez niego sprawach. Według § 5 pkt 4 poz. 4 regulaminu Prezes Zakładu spełnia funkcje pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 83 ust. 1, ust. 2 i ust. 5 ustawy decyzje w zakresie indywidualnych spraw wydaje Zakład, a od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu, która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stanowią, że zdolność sądową i procesową w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma organ rentowy (art. 460 § 1 k.p.c.). Przez organy rentowe rozumie się jednostki organizacyjne Zakładu określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, właściwe do wydawania decyzji w sprawach świadczeń (art. 467 § 4 pkt 1 k.p.c.). Samodzielność procesowa jednostki organizacyjnej Zakładu została zaakcentowana w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2008r. (I UK 172/07, OSNP 2009 nr 3-4, poz. 51) oraz z dnia 16 czerwca 2009r. (I UK 24/09, LEX nr 518067). Z analizy treści powyższych przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, statutu Zakładu, a także regulaminu organizacyjnego Zakładu regulujących ustrój, zadania i kompetencje wynika, że jest to jednostka organizacyjna (osoba prawna), która jako całość jest organem administracji publicznej (art. 66 ust. 4 ustawy). Oddziały Zakładu jako części osoby prawnej, którą jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie mają samodzielnych zadań, niezależnych od kompetencji Zakładu. Zadania jednostek organizacyjnych Zakładu są wprost emanacją zadań Zakładu, a powołanie (wyodrębnienie) ich w strukturze Zakładu ma na celu jedynie funkcjonalną decentralizację obsługi ubezpieczonych. Zgodnie z art. 268a k.p.a. organ administracji publicznej może w formie pisemnej upoważniać pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń. W roli samodzielnych organów administracyjnych nie występują więc jej wewnętrzne organy, ani terenowe jednostki organizacyjne, mające kompetencje do działania w jej imieniu. Zakład wykonuje swoje podstawowe zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem terenowych jednostek organizacyjnych. W ramach prowadzonej działalności posługuje się środkami prawnymi właściwymi organom administracji publicznej, a więc przede wszystkim wydaje decyzje administracyjne (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 maja 2007r., (...) 16/07, LEX nr 351057 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 marca 2007r., (...) 359/06, LEX nr 321271). W tym miejscu wskazać należy, iż do kompetencji Prezesa Zakładu zgodnie z § 5 ust. 4 pkt 11 Regulaminu organizacyjnego należy w szczególności ogłaszanie w a) Monitorze Polskim – aktów, których obowiązek publikacji wynika z odrębnych przepisów, b) Biuletynie Informacyjnym – informacji dotyczących działalności Zakładu. W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi, za pośrednictwem ogólnodostępnego, podanego do publicznej wiadomości biuletynu informacji publicznej, na stronie internetowej ZUS, rejestr upoważnień wydanych przez Prezesa ZUS dla pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dostępny pod adresem (...)

Wskazać także należy, iż upoważnienia dla poszczególnych pracowników podpisujących w niniejszej sprawie decyzje oraz pisma kierowane do ubezpieczonego, jak i sądu zostały przez Prezesa ZUS podpisane podpisem elektronicznym. Natomiast zgodnie z art. 78¹ § 1 k.c. do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W myśl § 2 oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Osoby, które podpisały się pod decyzjami i pod korespondencją skierowaną do Z. B. – jako wymienione na wskazanej stronie internetowej wśród osób, którym zostało udzielone upoważnienie do wydawania decyzji - działały więc w imieniu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Przechodząc do kwestii merytorycznych Sąd analizował sposób wyliczenia świadczenia emerytalnego i kapitału początkowego Z. B.. Tytułem przypomnienia wskazać należy, że emerytura ubezpieczonego przyznana na podstawie art 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1270), zwanej dalej ustawą emerytalną, została wyliczona wedle zasad wynikających z art. 25-26. W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei z art. 25 ust. 1 wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Kapitał początkowy, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 174 ust. 3). Jeżeli okres wskazany
do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy,
w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku
do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3b).

Z. B., kwestionując zaskarżone decyzje, wskazał m.in. na brak uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 25 października 1967r. do 1 sierpnia 1971r. Kluczowa dla rozstrzygnięcia tej kwestii jest okoliczność, że ubezpieczony jako osoba urodzona po dniu 31 grudnia 1948r. ma ustaloną emeryturę na podstawie art. 24 i nast. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Art. 24 ustawy emerytalnej przewiduje, że dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., w celu uzyskania prawa do emerytury, niezbędne jest tylko i wyłącznie osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b ustawy. W niniejszej sprawie poza sporem pozostawało, że wnioskodawca spełnia wymagania do nabycia emerytury na tych zasadach. Wobec ubezpieczonego nie jest natomiast wymagane udowodnienie konkretnego okresu składkowego i nieskładkowego. Art. 10 ustawy emerytalnej, na który powoływał się ubezpieczony stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Cytowana regulacja umożliwia ubezpieczonym, którzy nie mogą wykazać określonego okresu składkowego i nieskładkowego wymaganego do nabycia prawa do emerytury - zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym. Natomiast w przypadku Z. B., jak już wyżej wyjaśniono, prawo do emerytury uzależnione jest wyłącznie od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, a wysokość emerytury ustala się w oparciu o wartość kapitału początkowego ustalonego na dzień 1 stycznia 1999r. oraz przy uwzględnieniu składek zaewidencjonowanych po 1 stycznia 1999r. na koncie indywidualnym. Okres pracy Z. B. można byłoby więc uwzględnić jedynie przy wyliczaniu kapitału początkowego, który z kolei ma bezpośredni wpływ na wysokość świadczenia emerytalnego. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się natomiast przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1 - 3 i 6 - 12 w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Wśród wymienionych okresów nie wymieniono okresów pracy w gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 10 ustawy emerytalnej, zatem okresy te nie są uwzględniane przy ustalaniu kapitału początkowego, co zresztą potwierdza orzecznictwo (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 czerwca 2013r., III AUa 92/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 grudnia 2016r., III AUa 274/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 11 października 2018r., III AUa 203/18). W związku z tym, wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców nie ma wpływu na wysokość kapitału początkowego, a tym samym emerytury. Decyzje ZUS w tej części, w której nie uwzględniają ww. okresu są zatem prawidłowe.

Odnośnie okresów pracy w gospodarstwie rolnym dodatkowo należy wyjaśnić, że w myśl art. 26a ustawy emerytalnej wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 ulega zwiększeniu za okresy opłacania składek na Fundusz Emerytalny (...), Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...) i ubezpieczenie emerytalno - rentowe, o których mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznemu rolników (ust. 2). Zwiększenie, o którym mowa w ust. 1, przyznaje się ubezpieczonemu, który legitymuje się okresami, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, krótszymi niż 25 lat (ust. 3). Ustalając zatem staż do zwiększenia emerytury w systemie powszechnym uwzględnia się tylko udowodnione okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolnicze, tj. te, za które składki faktycznie zostały uiszczone. Odnosząc powyższe do analizowanej sprawy, należy wskazać, że Z. B. nie legitymuje się okresem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy. Za taki nie może być uznany okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 25 października 1967r. do 1 sierpnia 1971r., gdyż wówczas nie istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Obowiązek opłacania przez rolników indywidualnych składek na ubezpieczenie społeczne został wprowadzony ustawą z dnia 27 października 1977r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników. Obowiązek ten utrzymały następnie wszystkie późniejsze ustawy, dotyczące ubezpieczenia społecznego rolników, rozszerzając go od 1983r. na domowników (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 kwietnia 2019r., III AUa 332/18). W związku z powyższym, wbrew zarzutom ubezpieczonego, okresy wyżej wymienione nie mogły mieć wpływu na wysokość emerytury powszechnej ustalonej zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej.

Ubezpieczony, poza zarzutami, o których była mowa, powoływał się na również na okoliczność wadliwego wyliczenia przez ZUS okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy wyliczył, że Z. B. posiada okresy składkowe, wymienione w art. 6 ustawy emerytalnej, wynoszące łącznie 21 lat, 5 miesięcy i 4 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku, 8 miesięcy i 21 dni.

Sąd wychodząc naprzeciw oczekiwaniu ubezpieczonego i uwzględniając jego wniosek, postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2019r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości celem przeliczenia wysokości kapitału początkowego i wysokości emerytury Z. B., obliczonych przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach (postanowienie z dnia 10 kwietnia 2019r., k. 43 a.s.). Opinię sporządziła biegła sądowa w zakresu rachunkowości E. Z., w której wskazała, że wartość kapitału początkowego w najkorzystniejszym wariancie na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 102.727,68 zł, zaś po zwaloryzowaniu na dzień 1 grudnia 2017 roku - 383.684,72 zł. Z kolei wysokość emerytury ustalona na dzień 1 grudnia 2017 roku to kwota 1.852,65 zł brutto, a po waloryzacji od 1 marca 2018 roku - 1.907,86 zł. Wskazana wysokość kapitału początkowego oraz w dalszym etapie wysokość emerytury przysługującej Z. B., wyliczona przez biegłą, pokrywa się z wyliczeniami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (opinia biegłej sądowej z dnia 14 maja 2019r., k. 49-59 a.s.).

W zarzutach do opinii biegłej sądowej Z. B. ponownie zakwestionował prawidłowość postępowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który kieruje do niego korespondencję podpisaną przez nieuprawnione osoby. Ponadto ubezpieczony wskazał na sprzeczność danych uwzględnionych przez biegłą przy dokonywaniu obliczeń, która polega na tym, że w tabeli I opisującej przebieg zatrudnienia, w pozycji 6 biegła wskazała, że od daty 1 grudnia 1983r. do daty 22 września 1993r. Z. B. prowadził działalność gospodarczą, tj. przez 117 miesięcy i 22 dni, zaś w tabeli II, uwzgledniającej okresy składkowe i nieskładkowe biegła podała ten sam okres, a więc od 1 grudnia 1983r. do 22 września 1993r., tj. 105 miesięcy i 22 dni, pomijając 12 miesięcy, czyli styczeń i luty 1990r., maj 1990r., wrzesień 1990r., maj 1991r. wrzesień 1991r., styczeń, luty, marzec 1992r., lipiec 1992r., grudzień 1992r., lipiec 1993r. Ponadto biegła w tabeli II poz. 18 podała okresy nieskładkowe wynoszące 5 miesięcy i 27 dni (od 24 marca 1994r. do 19 września 1994r.), a w poz. 19 - 1 rok, 2 miesiące i 24 dni (od 20 września 1994r. do 13 grudnia 1995r.) bez wskazania jakiegokolwiek dokumentu na tę okoliczność. Ubezpieczony zakwestionował także okoliczność podnoszoną przez biegłą w zakresie braku możliwości zaliczenia do okresu składowego pracy w gospodarstwie rolnym od 25 października 1967 roku do 1 sierpnia 1971 roku.

Sąd Okręgowy ocenił opinię biegłej sądowej jako rzetelną i prawidłową, ponieważ biegła – choć nie wskazała przepisów prawa, czego oczekiwał ubezpieczony - to przeprowadziła prawidłowe wyliczenia. Jej zadaniem było właśnie dokonanie wyliczeń i pomoc Sądowi w weryfikacji obliczeń Zakładu pod względem rachunkowym. Jeśli chodzi zaś o przepisy prawa, to stosuje je Sąd i w tym zakresie nie może wyręczać się biegłym sądowym. Niezależnie od tego biegła obliczając kapitał początkowy i emeryturę Z. B. nie naruszyła przepisów. W szczególności nie zrobiła tego nie uwzględniając okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców, co było już przedmiotem szerokiej analizy. Z kolei w kwestii umocowania pracowników ZUS do wydawania decyzji i reprezentowania Zakładu w procesie, biegła w ogóle nie była właściwa do dokonania oceny. W tezie dowodowej Sąd analizy tego zagadnienia nie zlecał, bo jak zostało wyżej wskazane, rolą biegłego nie jest zastępowanie czy wyręczanie Sądu, ale jedynie pomoc Sądowi w tych kwestiach, które dla wyjaśnienia wymagają wiadomości specjalnych. Natomiast kwestia, o której mowa, to zagadnienie prawne i w tym zakresie Sąd nie powinien posiłkować się opinią biegłego sądowego. Z tego zatem względu nie można czynić biegłej sądowej zarzutów.

W ocenie Sądu bezzasadne były również zarzuty Z. B. dotyczące długości uwzględnionych okresów składkowych i nieskładkowych. Zostały one wyliczone w prawidłowej ilości, a wynikały z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego. I tak, okresy nieskładkowe, to okresy pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Występowanie takich okresów i ich długość potwierdza zaświadczenie płatnika składek (...) Klubu Sportowego (...) z dnia 18 stycznia 1995r. (k. 45 tom I akt organu rentowego) oraz decyzja ZUS o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego z dnia 24 października 1995r. (k. 10 tom I akt organu rentowego). Okresy składkowe natomiast zostały prawidłowo obliczone przez biegłą sądową oraz ZUS na podstawie tych dokumentów, które Sąd powołał w części obejmującej ustalenia faktyczne. Znajdują się one w aktach organu rentowego, które Z. B. przeglądał, a zatem miał możliwość ich analizy i ewentualnie zakwestionowania. Żadnego konkretnego dokumentu jednak nie podważał, a formułując zarzuty dotyczące długości uwzględnionych okresów składkowych wskazywał na zbyt krótki przyjęty przez ZUS okres prowadzenia działalności gospodarczej. Sąd odnosząc się do tej kwestii wskazuje, że podleganie osoby prowadzącej działalność gospodarczą ubezpieczeniom społecznym w danym okresie nie jest równoznaczne z uwzględnieniem całego takiego okresu do wyliczenia emerytury. Wiąże się to z brzmieniem art. 5 ust. 4 ustawy emerytalnej, z którego wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie. Przepis art. 5 ust. 5 ustawy emerytalnej nakazuje przy tym odpowiednio stosować tę regułę także wobec ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne za okres przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność przed dniem wejścia w życie ustawy. Tak więc, podkreślenia wymaga, że okresu prowadzenia działalności gospodarczej podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, realizowanej również przed wejściem w życie ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za który nie zostały opłacone składki na ubezpieczenie społeczne, nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury lub jej wysokości na podstawie przepisów tej ustawy. Inaczej mówiąc, w oparciu o art. 5 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej, wobec ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne za okres przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli 1 stycznia 1999r., nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie.

Powyższe oznacza, że choć Z. B. mógł prowadzić działalność gospodarczą w okresie od 1 grudnia 1983r. do 22 września 1993r., to składki opłacił w tych okresach, które przy wyliczaniu kapitału początkowego przyjął ZUS i biegła sądowa. Okresy te wynikają z poświadczenia wewnętrznego ZUS z dnia 16 marca 2018r. i nie były przez ubezpieczonego kwestionowane. Ubezpieczony w ogóle nie wypowiadał się w procesie ani w postępowaniu przed ZUS na temat tego, za jakie okresy opłacił składki. Powoływał się tylko na ten okres, w którym prowadził działalność gospodarczą, ale ja zostało wskazane w oparciu o art. 5 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej, okresy prowadzenia działalności gospodarczej nie są najistotniejsze dla wyliczenia emerytury. Znaczenia mają tylko te, za które prowadzący działalność gospodarczą opłacił składki. Z. B., jak zostało wskazane, tej kwestii nie podnosił, nie negował tych okresów opłacania składek, które przyjął organ rentowy, a w każdym razie nie przedstawił żadnych dowodów, że w tych okresach, które zostały pominięte przez ZUS i przez biegłą sądową, opłacił składki. W postępowaniu cywilnym obowiązuje natomiast reguła, że ciężar udowodnienia faktu - zgodnie z art. 6 k.c. - spoczywa na tej osobie, która z określonego faktu wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne. Taką osobą w odniesieniu do omawianej kwestii jest z całą pewnością Z. B., który w wielu aspektach kwestionował działania organu rentowego, ale nie przedstawił dowodów, które mogłyby skutecznie podważyć prawidłowość wyliczeń Zakładu.

Zakład, a także biegła sądowa prawidłowo obliczyli, zdaniem Sądu, nie tylko długość okresów składkowych i nieskładkowych ubezpieczonego, ale również w prawidłowych kwotach przyjęli wysokość zarobków w poszczególnych latach. Z. B., podobnie jak w przypadku omówionych już kwestii, wskazywał, że nie wiadomo z czego te zarobki wynikają, pomijając, że składał do ZUS różne dokumenty, jak choćby kopię legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu czy kopię list płac. To właśnie na podstawie tych dokumentów organ rentowy ustalił zarobki w tych latach, kiedy ubezpieczony był pracownikiem. Natomiast w przypadku okresu, kiedy prowadził działalność gospodarczą, zostały przyjęte takie podstawy wymiaru składek, jakie Sąd wskazał w części obejmującej ustalenia faktyczne. Wynikają one z ustaleń ZUS przeprowadzonych w oparciu o dane na koncie ubezpieczonego oraz na podstawie dokumentów, jakie ubezpieczony składał do organu rentowego. Jeśli je kwestionował, to – tak jak w przypadku okresu prowadzenia działalności gospodarczej – powinien swe twierdzenia wykazać. W przypadku jeśli podstawy wymiaru składek w latach 1983 – 1993 powinny być inne – wyższe, to Z. B. jako osoba, która za siebie opłacała składki, powinien swoje twierdzenia wykazać. Nic takiego jednak nie miało miejsca, bo ubezpieczony choć wiele elementów z postępowania ZUS kwestionował, to nie wskazywał argumentów, które mogłyby zostać uwzględnione, a czasem negacji, na których oparł odwołanie, nie popierał rzeczową argumentacją. To samo dotyczy zarzutów do opinii biegłej sądowej, która z przyczyn szeroko omówionych, była prawidłowa. Nie było zatem podstaw do uwzględnienia wniosku Z. B., zgłoszonego na rozprawie w dniu 30 lipca 2019r., o przesłuchanie biegłej sądowej. W ocenie Sądu biegła sądowa w sporządzonej opinii dokonała wyliczeń poprawnych rachunkowo i zgodnych z przepisami. To, że okazały się one zbieżne z wyliczeniami ZUS nie czyni ich nieprawidłowymi, a opinii biegłej nierzetelną.

Podsumowując, zaskarżone decyzje odpowiadają prawu, wobec czego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE