Sygn. akt XI Ka 241/19
Dnia 7 maja 2019 r.
Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący: SSO Mariusz Jaroszyński
Protokolant: Wioleta Zawadzka
przy udziale prokuratora Danuty Janiszek
po rozpoznaniu dnia 7 maja 2019 r.
sprawy S. K. urodzonego (...) w R., syna L. i A. z domu G.,
oskarżonego z art. 286 § 1 k.k.
na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę
od wyroku Sądu Rejonowego w Puławach
z dnia 13 grudnia 2018 roku sygn. akt II K 617/18
I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
1. w miejsce kary pozbawienia wolności orzeczonej w pkt I na podstawie art. 286 § 1 k.k., art. 37a k.k. oraz art. 34 § 1 i § 1a pkt 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k. wymierza oskarżonemu karę roku ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydzieści) godzin w stosunku miesięcznym;
2. na podstawie art. 63 § 1 i 5 k.k. na poczet orzeczonej kary ograniczenia wolności zalicza oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 29 maja 2018 r., godz. 12:00 do 8 czerwca 2018 r., godz. 15:10, przyjmując dzień rzeczywistego pozbawienia wolności za równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności;
3. zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 180 (sto osiemdziesiąt) złotych opłaty za obie instancje;
II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
III. zwalnia oskarżonego od wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym obciążając nimi Skarb Państwa.
Sygn. akt XI Ka 241/19
S. K. został oskarżony o to, że w dniu 30 kwietnia 2016 roku, w miejscu bliżej nieustalonym, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził A. I. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 202,69 złotych, poprzez wprowadzenie w błąd co do zamiaru dostarczenia butów N. (...)miętowe, oferowanych do sprzedaży za pośrednictwem strony internetowej (...) ogłoszenie numer ID (...),
to jest o popełnienie czynu z art. 286 § 1 k.k.
Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2018 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II K 617/18, Sąd Rejonowy w Puławach uznał S. K. za winnego dokonania zarzucanego mu czynu z art. 286 § 1 k.k. i za to, na mocy art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę dziewięciu miesięcy pozbawienia wolności.
Nadto, na mocy art. 46 § 1 k.k. nałożył na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody, poprzez zapłatę na rzecz A. I. kwoty 202,69 złotych oraz na podstawie art. 63 § 1 i 5 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności, zaliczył mu rzeczywiste pozbawienie wolności w dniach od 29 maja 2018 roku od godziny 12:00, do dnia 8 czerwca 2018 roku do godziny 15:10, równoważne jedenastu dniom kary pozbawienia wolności.
Natomiast na mocy art. 627 k.p.k., obciążył oskarżonego kosztami sądowymi w kwocie 70 złotych, tytułem zwrotu wydatków i 180 złotych, tytułem opłaty.
Apelację od powyższego orzeczenia złożył obrońca S. K., zaskarżając je w całości, zarzucił:
- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, mający wpływ na jego treść, polegający na uznaniu, że czyn oskarżonego nie stanowi przypadku mniejszej wagi, biorąc pod uwagę wysokość szkody ustalonej w toku postępowania w kwocie 202,69 złotych,
- rażącą niewspółmierność orzeczonej kary dziewięciu miesięcy pozbawienia wolności, w stosunku do stopnia winy oraz społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, albowiem jego zachowanie charakteryzowało się nieznacznym stopniem społecznej szkodliwości, a on sam przyznał się do jego popełnienia, zaś wysokość szkody poniesionej przez pokrzywdzonego nie była znaczna.
W związku z powyższym, skarżący wniósł o zmianę przedmiotowego wyroku, w przypadku przyjęcia kwalifikacji prawnej z art. 286 § 3 k.k., poprzez przyjęcie, że czyn oskarżonego stanowi wypadek mniejszej wagi i wymierzenie mu kary dwunastu miesięcy ograniczenia wolności, polegającej na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze trzydziestu godzin w stosunku miesięcznym, ewentualnie zastosowanie wobec niego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności na okres próby, wynoszący dwa lata.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja obrońcy oskarżonego zasługuje na uwzględnienie w części dotyczącej rażącej niewspółmierności orzeczonej przez Sąd Rejonowy kary. W związku z czym, Sąd Okręgowy dokonał stosownej korekty, o której będzie mowa w dalszej części niniejszego uzasadnienia.
Wobec niekwestionowania winy i sprawstwa S. K., należy jedynie zaznaczyć, że sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego oraz prawidłowo ustosunkował się do kwalifikacji prawnej przypisanego mu czynu.
Według apelującego, czyn przypisany oskarżonemu, winien być zakwalifikowany nie na podstawie art. 286 § 1 k.k., lecz jako wypadek mniejszej wagi, określony w art. 286 § 3 k.k. Odnosząc się więc do treści pierwszego z zarzutów, należy poświęcić nieco uwagi samemu pojęciu - wypadku mniejszej wagi. Niewątpliwie sformułowanie to jest czynnikiem wartościującym, którego interpretację i praktyczne zastosowanie, ustawodawca pozostawił orzecznictwu sądowemu i doktrynie.
Wypadek mniejszej wagi zachodzi wówczas, gdy czyn wyczerpuje znamiona podstawowego typu przestępstwa, ale charakteryzuje się przewagą (podkreślenie Sądu Okręgowego) łagodzących elementów przedmiotowo – podmiotowych, należących zwłaszcza do znamion danego czynu, które sprawiają, że nie przybiera on zwyczajnej postaci, lecz zasługuje na znacznie łagodniejsze potraktowanie. Jest więc, jak to określił Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 8 sierpnia 1996 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II AKa 91/96 – „przestępstwem o mniejszym ładunku społecznej ujemności”. Można go również określić, jako stan pośredni pomiędzy brakiem treści materialnej przestępstwa, a stanem uznawanym za przestępstwo typu podstawowego, w którym stopień społecznej szkodliwości oraz wina sprawcy są znacznie niższe niż w przypadku tego ostatniego, a nie są jeszcze subminimalne, jak w razie znikomości tych znamion, zupełnie odejmującej czynowi charakter przestępczy.
Kwalifikując czyn przestępczy, uwzględniamy wszystkie jego znamiona, zarówno przedmiotowe jak i podmiotowe. Spośród znamion strony przedmiotowej, istotne znaczenie przy ocenie, czy dany czyn stanowi wypadek mniejszej wagi, mają w szczególności: rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, zachowanie się i sposób działania sprawcy, użyte przez niego środki, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu, a także odczucie szkody przez pokrzywdzonego, czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia czynu. Z elementów podmiotowych natomiast, rozważenia wymagają przede wszystkim: stopień zawinienia, motywacja i cel działania sprawcy.
Należy więc zaznaczyć, że wypadek mniejszej wagi, nie jest określony jedynie wartością szkody ustalonej w toku postępowania, ale zespołem okoliczności podmiotowych i przedmiotowych. Nie jest więc trafna argumentacja apelującego w tym przedmiocie, sprowadzająca się w istocie do tezy, że dla przyjęcia, iż zachowanie oskarżonego stanowiło wypadek mniejszej wagi, decydujące znaczenie winna mieć powyższa okoliczność. Zdaje się on przy tym zapominać, że o społecznej szkodliwości czynu, a tym samym i o tym, czy dane zachowanie wyczerpuje znamiona typu podstawowego czynu zabronionego, czy też można je zakwalifikować jako wypadek mniejszej wagi, decyduje kompleksowa ocena wszystkich kwantyfikatorów społecznej szkodliwości czynu (art. 115 § 2 k.k.), a nie waga tylko jednego z nich (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2017 roku, II KK 98/17, OSNKW 2017, z. 11, poz. 64).
Dlatego więc, uznanie danego przestępstwa za czyn mniejszej wagi wymaga uwzględnienia szerszego zakresu okoliczności, niż tylko wartość szkody, czy przedmiot czynności wykonawczej. W niniejszym przypadku, nie bez znaczenia pozostaje, że działanie S. K. było zaplanowane, przemyślane w szczegółach i dokładnie przygotowane oraz konsekwentnie zrealizowane.
Reasumując, w rozpoznawanej sprawie, wbrew wywodom obrońcy oskarżonego, brak jest podstaw do zakwalifikowania czynu przypisanego S. K. jako wypadku mniejszej wagi z art. 286 § 3 k.k. Eksponowana przez apelującego, niska wartość szkody, nie uzasadnia bowiem żądanej zmiany oceny prawnej przedmiotowego przestępstwa. Okoliczność ta, nie została przez sąd meriti pominięta, jednakże nie mogła ona przesądzić o zmianie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu.
Jako zasadny należało natomiast uznać drugi z zarzutów apelacji - rażącą niewspółmierność orzeczonej przez Sąd Rejonowy kary - dziewięciu miesięcy pozbawienia wolności. Tak ukształtowana kara, w realiach niniejszej sprawy, rzeczywiście okazała się być zbyt surowa i jako taka podlegała stosownej korekcie.
Rzecz bowiem w tym, że sąd I instancji wymierzając S. K. powyższą karę, wymienionym przez siebie prawidłowo, w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, okolicznościom łagodzącym i obciążającym nie nadał należytego znaczenia. W szczególności te łagodzące, uwzględnił w stopniu niedostatecznym. Ustalił wprawdzie, niedużą szkodę spowodowaną w mieniu pokrzywdzonego i trudną sytuację materialną oskarżonego, a pomimo tego, orzekł wobec niego bezwzględną karę pozbawienia wolności, z czym nie mógł zgodzić się Sąd odwoławczy, zmieniając ową karę na podstawie art. 286 § 1 k.k., art. 37a k.k., art. 34 § 1 i 1a pkt 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k., na karę roku ograniczenia wolności, z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze trzydziestu godzin w stosunku miesięcznym.
Tak ukształtowana kara jest adekwatna do stopnia winy oraz społecznej szkodliwości czynu i jednocześnie spełni w należyty sposób cele wychowawcze wobec osoby S. K.. Zrealizuje także cel ogólnoprewencyjny, stanowiąc dla społeczeństwa wyraźny sygnał o nieopłacalności popełniania przestępstw, a także konieczności poniesienia konsekwencji naruszenia obowiązującego porządku prawnego.
Powyższa zmiana wywołała również konieczność dokonania na podstawie art. 63 § 1 i 5 k.k., nowego zaliczenia oskarżonemu na poczet orzeczonej kary, okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 29 maja 2018 roku od godziny 12:00, do dnia 8 czerwca 2018 roku do godziny 15:10, przyjmując dzień rzeczywistego pozbawienia wolności za równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności.
Mając powyższe na uwadze, Sąd odwoławczy dokonał stosownej zmiany zaskarżonego wyroku, nie stwierdzając natomiast uchybień procesowych wynikających z art. 439 § 1 k.p.k., w pozostałym zakresie zaskarżone orzeczenie utrzymał w mocy.
Rozstrzygnięcie w przedmiocie opłaty za obie instancje nastąpiło na podstawie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz.U.1983.49.223 j.t.), zaś w przedmiocie zwolnienia oskarżonego od zwrotu wydatków w postępowaniu odwoławczym na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. z uwagi na względy słuszności, gdyż rozpoznanie środka odwoławczego spowodowało zmianę orzeczenia, w części zgodnie co do zasady z żądaniem autora apelacji.
Mariusz Jaroszyński