UZASADNIENIE

D. P. w dniu 13 maja 2019 r. złożyła odwołanie za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie. Odwołująca zaskarżyła decyzję organu rentowego z dnia 1 marca
2019 r., znak: (...), ponieważ po przeprowadzeniu waloryzacji jej emerytura wzrosła w kwocie netto jedynie o 21,56 złotych. Ubezpieczona podniosła, że od dnia 1 marca 2019 r. otrzymuje świadczenie w kwocie 830,27 złotych, która jest mniejsza od najniższej emerytury obowiązującej w Polsce w wysokości 1.100,00 złotych. W jej ocenie z informacji przesłanej przez organ rentowy dołączonej do decyzji wynika, że podwyżka kwoty świadczenia nie może być niższa niż 70,00 złotych, podczas gdy otrzymała ona trzy razy mniejszą kwotę ( odwołanie z dnia 13 maja 2019 r., k. 3-4 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 4 czerwca 2019 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oraz o zasądzenie od odwołującej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zdaniem organu rentowego w przypadku niższej wysokości emerytury od kwoty najniższego świadczenia, do którego nie ma zastosowania gwarancja wynikająca z art. 85 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS wskazał, że waloryzacja polegała na podwyższeniu emerytury ubezpieczonej w wysokości przysługującej w dniu 28 lutego 2019 r. wskaźnikiem waloryzacji wynoszącym 102,86% ( odpowiedź na odwołanie z dnia 4 czerwca 2019 r., k. 5 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. P. była zatrudniona w okresie od dnia 19 marca 1979 r. do dnia 31 maja 1990 r. w Wydawnictwie (...) ,,Prasa – K. – Ruch’’ ( świadectwo pracy z dnia 29 maja 1990 r., k. 4 a. e.).

Odwołująca była zarejestrowana w Urzędzie Pracy w W. jako osoba bezrobotna i pobrała w okresie od dnia 12 czerwca 1990 r. do dnia 30 grudnia 1992 r. zasiłek z tytułu pozostawania bez pracy ( zaświadczenie z dnia 1 grudnia 1992 r., k. 5 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wydał decyzję z dnia 25 lipca 1993 r., znak:(...) (...), zgodnie z którą przyznał odwołującej prawo do renty inwalidzkiej III grupy inwalidów od dnia 1 stycznia 1993 r. Organ rentowy do ustalenia wysokości renty uwzględnił 13 lat i 8 miesięcy okresów składkowych oraz 11 lat i 4 miesięcy okresu uzupełniającego brakującego do pełnych 25 lat ( decyzja z dnia 25 lipca 1993 r., k. 17 a. e.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 23 października 2015 r., znak: (...) przyznał odwołującej prawo do emerytury
z urzędu od dnia 3 października 2015 r. Organ rentowy wskazał, że wysokość emerytury została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wyniosła 904,16 złotych. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 776,79 złotych ( decyzja z dnia 23 października 2015 r., k. 152 a. e.).

Świadczenie przysługujące odwołującej zostało zwaloryzowane na mocy zaskarżonej decyzji wydanej przez organ rentowy w dniu 1 marca 2019 r., znak: (...) ZUS wskazał, że wysokość zwaloryzowanej emerytury ustalono przez pomnożenie kwoty świadczenia przysługującego w dniu 28 lutego 2019 r. w wysokości 943,64 złotych przez wskaźnik waloryzacji w wymiarze 102,86%. W ocenie organu rentowego emerytura odwołującej od dnia 1 marca 2019 r. wyniosła 970,63 złotych, zaś wysokość świadczenia do wypłaty 830,27 złotych. Z punktu 2 informacji będącej załącznikiem do decyzji wynika, że waloryzacja polega na podwyższeniu kwoty świadczenia w wysokości przysługującej w dniu 28 lutego 2019 r. wskaźnikiem 102,86%, przy czym w przypadku emerytur podwyżka nie może być niższa niż 70,00 złotych. Jednocześnie w punkcie 3 wskazano, że kwota świadczenia niższego od kwoty najniższego świadczenia, do którego nie ma zastosowania gwarancja wysokości najniższego świadczenia, podlega podwyższeniu wskaźnikiem waloryzacji wynoszącym 102,86% ( decyzja z dnia 1 marca 2019 r., k. nienumerowana a. e.)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego zawartego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych. Treść dokumentów nie była kwestionowana przez strony postępowania. Wobec powyższego Sąd uznał, że dowody te zasługiwały na przyznanie im waloru wiarygodności.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 1 marca 2019 r., znak: (...) jako niezasadne, podlega oddaleniu.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148¹§ 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Zgromadzony materiał dowodowy nie budził wątpliwości zarówno odwołującej, jak i organu rentowego. Strony nie wnosiły
o przeprowadzenie rozprawy, zatem Sąd uprawniony był do wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym.

Odwołująca zaskarżając decyzję organu rentowego wskazywała, że była uprawniona do waloryzacji emerytury o co najmniej 70,00 złotych. Organ rentowy stanął na stanowisku, że świadczenie podlega podwyższeniu o wskaźnik waloryzacji wynoszący 102,86%, bowiem jest ono niższe od najniższej emerytury, do której nie ma zastosowania gwarancja wysokości najniższego świadczenia.

Dla rozważenia przedmiotu sporu wyznaczonego przez treść odwołania ubezpieczonej należy przytoczyć przepisy wynikające z ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą’’. Zgodnie z art. 85 ust. 2 ustawy kwota najniższej emerytury
z zastrzeżeniem art. 24 a ust.6 art. 54, art. 54a ust. 2 i art. 87 oraz renty rodzinnej wynosi 1.100,00 złotych miesięcznie. Powołany przepis art. 24a ust. 6 w związku z ust. 2 ustawy stanowi, że organ rentowy z chwilą osiągnięcia przez rencistę wieku emerytalnego ma obowiązek wydać decyzję o przyznaniu emerytury z urzędu, która nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego emerytury nie są podwyższane do kwoty najniższego świadczenia przewidzianego w art. 85 ust. 2 ustawy i przyznanego z urzędu zamiast renty
z tytułu niezdolności do pracy, co wynika z art. 24a ust. 6 i art. 54a w związku z art. 27a ustawy, które nie mogą być niższe od renty z tytułu niezdolności do pracy. Emeryturę,
o której mowa w art. 24 ustawy, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury powszechnej oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ( K. Antonów w: K. Antonów (red.), M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa, s. 170). W niniejszej sprawie odwołująca początkowo miała przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy prawidłowo stosując obowiązujące przepisy przyznał ubezpieczonej prawo do powszechnej emerytury w kwocie, w której otrzymywała świadczenie rentowe. Następnie 1 marca każdego roku odwołująca miała waloryzowane świadczenie.

Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego
w sprawie, że odwołująca legitymowała się okresem składkowym w wymiarze 13 lat i 8 miesięcy. Okres ten nie był kwestionowany przez ubezpieczoną. W toku postępowania sądowego nie wnosiła o uwzględnienie innych okresów zatrudnienia, których nie zaliczyłby organ rentowy w toku postępowania administracyjnego. Wobec powyższego należy uznać, że odwołująca nie posiada 20-letniego stażu ubezpieczeniowego, co powodowałoby z mocy ustawy podwyższenie emerytury do kwoty najniższej 1.100,00 złotych brutto miesięcznie zgodnej z art. 85 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z art. 88 ust. 1-3 ustawy emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca roku kalendarzowego. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia
i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację.

W myśl art. 89 ust. 1-2 ustawy wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, o którym mowa
w ust. 1, jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów.

W ocenie Sądu organ rentowy dokonał prawidłowej waloryzacji emerytury przysługującej odwołującej. Wysokość świadczenia ubezpieczonej została obliczona
w oparciu o wydane wcześniejsze decyzje, ponieważ waloryzacja jest czynnością techniczną polegającą na odpowiednim zastosowaniu mnożnika. Zarzuty strony odwołującej nie powodują uznania, że decyzja jest wadliwa.

Jak stanowi art. 89 ust. 6 ustawy, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w drodze komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie 3 dni roboczych od dnia ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego komunikatu, o którym mowa w art. 94 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, wskaźnik waloryzacji, biorąc pod uwagę wskaźniki, o których mowa w ust. 1 i 2, jak również wysokość zwiększenia, o którym mowa w ust. 3. Jak wynika bowiem z komunikatu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13 lutego 2019 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2019 r. ( M. P. z 2019 r., poz. 176) wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2019 r. wyniósł 102,86%, który został zastosowany przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji. Wskaźnik został pomnożony przez wysokość emerytury w kwocie 943,64 złotych, co dało w konsekwencji świadczenie w kwocie 970,63 złotych.

Ubezpieczona w treści odwołania powołuje się na zapis punktu 2 informacji załączonej do zaskarżonej decyzji. Zgodnie z jego brzmieniem podwyżka objęta co roczną waloryzacją nie może być niższa niż 70,00 złotych w przypadku świadczenia przysługującego odwołującej. Jednakże przytoczona informacja dotyczy jedynie osób, którym organ rentowy wypłaca emeryturę w kwocie równej co najmniej najniższemu świadczeniu. W niniejszej sprawie odwołująca nie jest uprawniona do pobierania emerytury w najniższej wysokości, ponieważ nie spełniła wszystkich ustawowych przesłanek. Ubezpieczona bowiem nie posiada co najmniej 20-letniego ogólnego stażu pracy, od którego ustawa uzależnia wypłatę emerytury w minimalnej wysokości. Odwołująca przy formułowaniu zarzutów pominęła
w całości punkt 3 informacji, który stanowi, że kwota świadczenia niższego od kwoty najniższego świadczenia, do którego nie ma zastosowania gwarancja wysokości najniższego świadczenia, podlega podwyższeniu wskaźnikiem waloryzacji wynoszącym 102,86%. Organ rentowy w ten sposób zwaloryzował emeryturę ubezpieczonej. D. P. na dzień 28 lutego 2019 r. otrzymywała świadczenie w wysokości 943,64 złotych. Po zwaloryzowaniu tej kwoty wskaźnikiem w wymiarze 102,86%, jej emerytura wyniosła 970,63 złotych, co jest zgodne z obowiązującym przepisami.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 477¹⁴
§ 1 k.p.c.

Sąd nie obciążył odwołującej kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego
w punkcie 2 wyroku. Ze względu na okoliczności zachodzące w niniejszej sprawie Sąd zastosował dyspozycję art. 102 k.p.c., który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Zdaniem Sądu Okręgowego dla rozstrzygnięcia w przedmiocie zasądzenia kosztów najistotniejszym była sytuacja życiowo-materialna odwołującej. Sąd Najwyższy przyjął, że przepis art. 102 k.p.c. wyraża zasadę słuszności w orzekaniu
o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym,
że w rozpoznawanym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, czy wręcz niesprawiedliwe. Artykuł 102 k.p.c. znajduje zastosowanie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Do okoliczności tych zalicza się m.in. sytuację majątkową i osobistą strony powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego. Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy. Zastosowanie art. 102 k.p.c. wymaga dokonania oceny ostatecznego wyniku sprawy, jak również podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej. Ustalenie, czy takie szczególne wypadki zachodzą, ustawodawca pozostawił swobodnej ocenie sądu. Ocena ta powinna uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Rozstrzygnięcie w tym zakresie może zostać skutecznie zakwestionowane w ramach kontroli instancyjnej jedynie w razie oczywistego naruszenia reguł zastosowania art. 102 k.p.c. ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia
2012 r., sygn. akt V CZ 26/12).

Charakterystyka sprawy oraz okoliczność, że odwołująca działała sama bez obsługi profesjonalnego pełnomocnika stanowi usprawiedliwienie w kontekście zainicjowania przez nią procesu. Ponadto ubezpieczona otrzymuje świadczenie emerytalne w kwocie niższej niż najniższa emerytura wynikająca z ustawy, co czyni ją osobą ubogą. W związku z tym Sąd Okręgowy zastosował art. 102 k.p.c., zgodnie z którym nie obciążył odwołującej kosztami zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE