UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 3 czerwca 2019 r.

Powód Z. K., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w dniu 30 października 2018 roku wniósł do tutejszego Sądu pozew o zapłatę przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Spółce Akcyjnej z (...) w W.. Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 2.995,54 zł wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 października 2015 roku do dnia zapłaty, a ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż w ramach swojej działalności gospodarczej prowadzi usługi holowania pojazdów. Powód wykonał 12 usług holowania pojazdów na rzecz osób poszkodowanych w kolizjach drogowych, których sprawcy posiadali zawarte z pozwanym zakładem ubezpieczeń umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Powód zawarł z wszystkimi poszkodowanymi umowy cesji wierzytelności z polisy OC sprawcy, zawiadamiając o tym pozwanego i wystawiając faktury VAT. Pozwany we wszystkich przypadkach wypłacił odszkodowania w kwotach niższych niż wskazane na fakturach. Pismem z dnia 9 października 2015 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty różnicy między sumą kwot żądanych z tytułu holowania, a sumą przyznanych odszkodowań. Pismem z dnia 30 października 2015 roku pozwany odmówił uzupełnienia odszkodowań o brakującą kwotę.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w dniu 5 grudnia 2018 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodny z żądaniem pozwu.

Pozwany (...) S.A. w przepisanym terminie złożył sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, zaskarżając go w całości i wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zakwestionował legitymację procesową powoda, wskazując, że umowy przelewu wierzytelności nie zawierają kauzy. Ponadto pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych pozwem, wskazując, że wynika to z dat wydania decyzji płatniczych na rzecz poszkodowanych.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podkreślił, że z kodeksu cywilnego nie wynika obowiązek podawania kauzy w umowach przelewu wierzytelności. Nadto wskazał, że umowy cesji były zawierane przez niego z poszkodowanymi w celu zapłaty. Powód zaznaczył również, że przyjmowane przez niego stawki za holowanie nie mogą być uznane za zawyżone.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód Z. K., prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...), która polega m.in. na holowaniu pojazdów. W latach 2014-2015 powód wykonał 12 usług holowania na rzecz osób poszkodowanych w kolizjach, których sprawcy posiadali zawarte z pozwanym zakładem ubezpieczeń umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

(okoliczność bezsporna, nadto dowód: wydruk z (...) k. 15)

Dnia 18 listopada 2014 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego (...) Sp. z o.o. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 4 grudnia 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 18 listopada 2014 roku. Decyzją z dnia 11 grudnia 2014 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 125 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 25, umowa cesji – k. 21-23, decyzja (...) S.A. – k. 108)

Dnia 20 lutego 2015 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego D. U. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 20 lutego 2015 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 17 lutego 2015 roku. Decyzją z dnia 13 marca 2015 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 125 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 30, umowa cesji – k. 27-29, decyzja (...) S.A. – k. 120)

Dnia 18 lipca 2015 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego M. T. (1) za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 17 lipca 2015 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 8 lipca 2015 roku. Decyzją z dnia 4 sierpnia 2015 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 35, umowa cesji – k. 32-34, decyzja (...) S.A. – k. 119)

Dnia 18 grudnia 2014 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego S. R. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 19 grudnia 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 18 grudnia 2014 roku. Decyzją z dnia 9 stycznia 2015 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 41, umowa cesji – k. 38-40, decyzja (...) S.A. – k. 116)

Dnia 8 stycznia 2015 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego R. G. (1) za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 15 grudnia 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 12 grudnia 2014 roku. Decyzją z dnia 27 stycznia 2015 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 45, umowa cesji – k. 43-44, decyzja (...) S.A. – k. 117-118)

Dnia 19 stycznia 2015 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego M. T. (2) za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 15 grudnia 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 13 grudnia 2014 roku. Decyzją z dnia 16 lutego 2015 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 50, umowa cesji – k. 47-49, decyzja (...) S.A. – k. 114)

Dnia 26 stycznia 2015 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanej K. R. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 21 stycznia 2015 roku powód zawarł z poszkodowaną umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 21 stycznia 2015 roku. Decyzją z dnia 30 stycznia 2015 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 55, umowa cesji – k. 52-54, decyzja (...) S.A. – k. 121)

Dnia 23 września 2014 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego J. B. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 450 zł brutto. Dnia 23 września 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 23 września 2014 roku. Decyzją z dnia 2 października 2014 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 60, umowa cesji – k. 57-59, decyzja (...) S.A. – k. 105-106)

Dnia 30 kwietnia 2014 roku Przedsiębiorstwo (...) wystawił na rzecz poszkodowanego A. P. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 369 zł brutto. Dnia 30 kwietnia 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 30 kwietnia 2014 roku. Decyzją z dnia 19 maja 2014 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 65, umowa cesji – k. 62-64, decyzja (...) S.A. – k. 66-67)

Dnia 23 czerwca 2014 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanej M. N. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 369 zł brutto. Dnia 23 czerwca 2014 roku powód zawarł z poszkodowaną umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 23 czerwca 2014 roku. Decyzją z dnia 14 lipca 2014 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 71, umowa cesji – k. 68-70, decyzja (...) S.A. – k. 110)

Dnia 22 listopada 2014 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego A. L. za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 430 zł brutto. Dnia 24 listopada 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 22 listopada 2014 roku. Decyzją z dnia 10 grudnia 2014 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 153,75 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 77, umowa cesji – k. 74-76, decyzja (...) S.A. – k. 115)

Dnia 18 kwietnia 2014 roku powód wystawił na rzecz poszkodowanego R. G. (2) za holowanie pojazdu fakturę VAT nr (...) na kwotę 369 zł brutto. Dnia 18 kwietnia 2014 roku powód zawarł z poszkodowanym umowę cesji wierzytelności z tytułu poniesionych kosztów holowania w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 18 kwietnia 2014 roku. Decyzją z dnia 15 maja 2014 roku pozwany przyznał odszkodowanie w zakresie kosztów holowania w kwocie 206,89 zł.

(dowody: faktura VAT – k. 82, umowa cesji – k. 79-81, decyzja (...) S.A. – k. 102)

Dnia 9 października 2015 roku powód skierował do pozwanego wiadomość email, w której wnosił o ponowne rozpatrzenie roszczeń wynikających z holowania wymienionych w emailu pojazdów, w tym wszystkich, których dotyczył pozew złożony w niniejszej sprawie. Pozwany, w odpowiedzi na tą wiadomość, skierował do powoda pismo z dnia 30 października 2015 roku, w którym odmówił weryfikacji kwot odszkodowań w przypadkach objętych pozwem.

(dowody: wiadomość email – k. 85-86, pismo (...) S.A. – k. 87-88)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o dowody z dokumentów przedłożonych przez obie strony postępowania. Sąd uznał te dowody za wiarygodne, bowiem nie budziły one wątpliwości Sądu, zaś strony również nie kwestionowały ich prawdziwości. Dowody te pozwoliły Sądowi na odtworzenie spójnego i logicznego przebiegu zdarzeń.

W niniejszej sprawie bezsporny między stronami był fakt zaistnienia 12 kolizji drogowych w dniach od 18 kwietnia 2014 roku do 8 lipca 2015 roku, w wyniku których wystąpiła konieczność holowania uszkodzonych pojazdów. Bezsporna była również odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego za szkody powstałe w związku z tymi zdarzeniami drogowymi, w tym za koszty holowania samochodów. Kwestią sporną między stronami była jednak wysokość uzasadnionych kosztów holowania samochodów. Powód twierdził, że przyjęte przez niego stawki były prawidłowe, natomiast pozwany wskazywał, że były one zawyżone – ubezpieczyciel oferował poszkodowanym holowanie za znacznie mniejsze stawki. Nadto pozwany podnosił zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powoda oraz zarzut przedawnienia wszystkich roszczeń dochodzonych pozwem. Dwie ostatnie kwestie wymagały uwagi Sądu w pierwszej kolejności.

Przechodząc do rozważań natury prawnej, zarzut braku legitymacji czynnej zgłoszony przez pozwanego uznać należy za chybiony. W myśl art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Nadto, w myśl art. 510 § 2 k.c. jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania.

Artykuł 510 § 2 k.c. jest odpowiednikiem art. 156 k.c. i stanowi wyraz zasady kauzalności czynności prawnych rozporządzających. Przelew wierzytelności jest czynnością formalnie oderwaną – rozporządzenie wierzytelnością nie musi wskazywać zobowiązania, na podstawie którego następuje. Artykuł 510 § 2 k.c. dotyczy czynności rozporządzających dokonanych w celu wykonania istniejącego zobowiązania, jeśli skutek rozporządzający wynika z odrębnej czynności, a nie z czynności zobowiązującej na podstawie art. 510 § 1 k.c. Artykuł 510 § 2 k.c. uzależnia skuteczność rozporządzenia od ważności zobowiązania: jeżeli zobowiązanie nie istnieje (np. ze względu na nieważność testamentu w wykonaniu zapisu, z którego przeniesiono wierzytelność) czynność rozporządzająca wierzytelnością będzie nieważna. Nieważność (bezwzględna lub względna ze skutkiem ex tunc) czynności zobowiązującej, zapisu lub innego zdarzenia powoduje, że zobowiązanie nigdy nie powstało, a nieistnienie zobowiązania skutkuje nieważnością rozporządzenia (zob. P. Sobolewski, Komentarz do art. 510 Kodeksu cywilnego [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, CH Beck 2018 – Legalis 2018).

Mając na uwadze powyższe wywody, zdaniem Sądu Z. K. skutecznie nabył w drodze umowy cesji wierzytelności, przysługujące poprzednio poszkodowanym. Powód przedłożył umowy cesji wierzytelności podpisane przez obie strony. Umowy te pozostawały w bezpośrednim związku z usługami, jakie powód świadczył na rzecz poszkodowanych. Tak więc zapłata za holowanie w objętych pozwem przypadkach nastąpiła w formie przelewu wierzytelności. Mamy więc tu do czynienia z przelewem w celu zapłaty ( cessio solutionis causa). Dzięki temu Z. K. mógł dochodzić zapłaty odszkodowania, czy też pozostałej jego części od ubezpieczyciela bezpośrednio. Stąd w ocenie Sądu powód posiadał w niniejszej sprawie legitymację czynną procesową.

Odnosząc się z kolei do zarzutu przedawnienia roszczeń dochodzonych pozwem, należy zauważyć, że wg art. 819 kodeksu cywilnego roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 lutego 2018 r. (sygn. akt I ACa 871/17, LEX nr 2516261) wyjaśniono ponadto, że przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia z umowy ubezpieczenia nie następuje za każdym razem, gdy ubezpieczyciel otrzyma dotyczące tego samego zdarzenia zgłoszenie: żądania o wypłatę odszkodowania, bądź zdarzenia szkodzącego. Wskazać bowiem należy, że normy prawne powinny zawsze być poddawane trójstopniowemu procesowi wykładni obejmującej zakres literalny, funkcjonalny oraz systemowy (patrz: red. prof. dr hab. M. S. Prawo cywilne - część ogólna. System Prawa Prywatnego tom 1. Wydanie 1. 2007 r., § 42 pkt 1 s. 470; L.). Nic nie uzasadniało zatem zaniechania użycia tej ostatniej metody przy ustalaniu treści dyspozycji art. 819 § 4 k.c. Podstawowe zasady prawa cywilnego, m.in. z uwagi na stabilizującą obrót funkcję, jaką przypisuje się instytucji dawności, nie dopuszczają, aby podmioty stosunków cywilnoprawnych mogły w nieskończoność odsuwać koniec biegu okresu przedawnienia roszczeń, które im przysługują (patrz: dr H. C. Przedawnienie i zarzut przedawnienia w procesie cywilnym. (...) 2015, Nr 4, str. 100; L.; wyrok SA w Warszawie z 6 czerwca 2014 r. I ACa 12/14; wyrok TK z 5 lipca 2016 r. P 131/15, pkt 3.2.). Tymczasem taki skutek powstałby, gdyby przyjąć, że strona umowy ubezpieczenia ma uprawnienie do tego, aby za pomocą samych tylko składanych drugiej stronie oświadczeń, które dotyczyłyby zgłoszenia szkody bądź żądania odszkodowania, móc wielokrotnie i w dowolnym czasie przerywać termin unormowany w art. 819 § 1 k.c. (patrz: red. dr hab. K. Osajda. Kodeks cywilny. Komentarz. Wydanie 18. 2018 r., A.2., B.5. art. 819, Legalis; dalej "Komentarz k.c."). O niedopuszczalności takiego działania świadczy też wykładnia literalna art. 819 § 4 i art. 817 § 1 i § 2 k.c. w związku z art. 119 k.c. Gdyby racjonalny ustawodawca uznał, że unormowane w obu pierwszych przepisach przerwanie biegu przedawnienia oraz procedura związana z ustaleniem roszczenia odszkodowawczego mogły następować wielokrotnie, to nazwę czynności, która kreowała oba te skutki prawne, ująłby w liczbie mnogiej, a nie pojedynczej (jest "zawiadomienie" i "zgłoszenie" zamiast "zawiadomienia" i "zgłoszenia"). Zaprezentowana wyżej wykładnia systemowa i literalna nie stała nadto w sprzeczności z celem interpretowanego przepisu, który powinien chronić interesy uprawnionego z ubezpieczenia. W szczególności nie pozbawiała go możliwości przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia w oparciu o inne czynności, niż te które unormowano w art. 819 § 4 k.c., choćby poprzez złożenie żądania w postępowaniu sądowym, lub zawezwanie do próby ugodowej (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że w przypadku wszystkich szkód zgłoszonych pozwanemu przez poszkodowanych, zgłoszenia te przerwały bieg przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia. Terminy te zaczęły biec na nowo od momentu doręczenia pokrzywdzonym decyzji o przyznaniu odszkodowania. Trzeba tu zaznaczyć, że wbrew twierdzeniom powoda, wszystkie te decyzje zawierały informację, iż istnieje możliwość dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Spośród objętych pozwem przypadków, najpóźniej wydano decyzję z dnia 4 sierpnia 2015 roku. Uwzględniając trzyletni termin przedawnienia, pozwala to na stwierdzenie, że powód składając pozew w niniejszej sprawie dnia 30 października 2018 roku zgłaszał roszczenia już przedawnione. Nie zmienia tej oceny Sądu fakt, że powód skierował do pozwanego emaila z dnia 9 października 2015 roku, w którym wnosił „ponowne rozpatrzenie roszczeń”, na którego pozwany odpowiedział 30 października 2015 roku. Sąd podziela przytoczoną wyżej argumentację Sądu Apelacyjnego w Białymstoku i uważa, że złożenie pisma tej treści nie odniosło skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia. Skoro zatem powód dochodził roszczeń przedawnionych, a pozwany podniósł skutecznie zarzut przedawnienia, to zgodnie z art. 117 § 2 k.c. powództwo nie mogło zostać uwzględnione. W związku z powyższym, na podstawie art. 117 § 2 k.c. w zw. z art. 819 § 1 i 4 k.c. Sąd oddalił powództwo, jak w pkt I sentencji wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku orzeczono o kosztach procesu zgodnie z art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanego, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 900 zł, stanowiącą zwrot kosztów zastępstwa procesowego wg stawki określonej w § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

SSR Ryszard Kołodziejski

Przewodniczący:	SSR Ryszard Kołodziejski
Protokolant:	stażysta Jowita Stafiej

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE