UZASADNIENIE

WYROKU z dnia 18 lutego 2020 roku

W dniu 3 czerwca 2019 roku do tut. Sądu wpłynął pozew (...) S.A.
w W. przeciwko K. T. o zapłatę kwoty 8.987,17 zł z odsetkami ustawowym za opóźnienie i kosztami procesu. W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, że zobowiązanie pozwanej wynika z umowy pożyczki jaką zawarła
z (...) Sp. z o.o. w dniu 15 lutego 2018 roku. Nadto strona powodowa wskazała, że wierzytelność przeciwko pozwanej nabyła na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności
z dnia 13 listopada 2018 roku. Strona powodowa nadto wskazała, że na kwotę dochodzoną pozwem składają się kwota 4.549,86 zł tytułem należności głównej, kwota 4.293,50 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki i kwota 143,81 zł tytułem odsetek umownych.

W dniu 26 listopada 2019 roku strona powodowa wskazała, że pozwana spłaciła pożyczkę do kwoty 1205,04 zł, albowiem uiściła cztery raty w kwotach po 301,35 zł, przy czym ostatnia rata została uiszczona w dniu 16 lipca 2018 roku (k. 91- 92).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 6 czerwca 2019 roku tut. Sąd uwzględnił powództwo (k. 35).

W dniu 28 czerwca 2019 roku do tut. Sądu wpłynął sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty
z dnia 6 czerwca 2019 roku, w którym pozwana zaskarżyła w całości nakaz zapłaty i wniosła
o oddalenie powództwa, podnosząc brak legitymacji procesowej powoda, brak wykazania roszczenia co do zasady i wysokości oraz stosowanie w umowie pożyczki niedozwolonych klauzul umownych w zakresie prowizji (k. 37 - 39).

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 14 lutego 2018 roku pozwana zawarła z (...) Sp. z o.o. w W. umowę pożyczki nr (...). Umowa została zawarta na okres 36 miesięcy - do dnia 22 marca 2021 roku. Pozwana zobowiązała się do zapłaty kwoty 10.848,16 zł w miesięcznych ratach określonych w harmonogramie płatnych do 20 dnia każdego kolejnego miesiąca począwszy od 20 kwietnia 2018 roku. Na podstawie umowy strony ustaliły nadto, że kwota pożyczki wyniesie 5.000 zł, prowizja za udzielenie pożyczki 4.986 zł, a łączne całkowite koszty pożyczki 5.848,16 zł., łączna kwota odsetek umownych wynieść miała 862,16 zł, zaś (...) określono na 78,35 %

W dniu 14 lutego 2018 roku pozwana otrzymała formularz do umowy pożyczki, a także otrzymała kwotę 5000 zł.

Dowód: umowa (k. 10 - 15), harmonogram (k. 17 - 18), formularz (k. 19 - 24), dowód wypłaty (k. 27).

W dniu 13 listopada 2018 roku (...) Sp. z o.o. oraz (...) S.A. zawarły umowę ramową cyklicznego przelewu wierzytelności ustalając zasady przelewu wierzytelności pomiędzy stronami. W dniu 10 grudnia 2018 roku (...) Sp. z o.o. oraz (...) S.A. zawarły porozumienie nr 1 do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 13.11.2018 roku, na mocy które pierwotny pożyczkodawca przelał na rzecz strony powodowej wierzytelność z umowy pożyczki nr (...) przeciwko pozwanej.

Dowód: umowa (k. 53 – 60), porozumienie (k. 29 -31v), odpisy KRS (k. 61 – 66), poświadczenia (k. 70 – 70v).

Pismem z dnia 30 września 2018 roku (...) Sp. z o.o. wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki nr (...) oraz wezwała do zapłaty kwoty 604,95 zł.

Pismem z dnia 25 stycznia 2019 roku strona powodowa wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 8987,17 zł w terminie do dnia 8 lutego 2019 roku pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego.

Dowód: pisma (k. 7, 28).

W dniu 12 kwietnia 2018 roku pozwana uiściła kwotę 301,35 zł, w dniu 18 maja 2018 roku pozwana uiściła kwotę 301,35 zł, w dniu 18 czerwca 2018 roku pozwana uiściła kwotę 301,35 zł i w dniu 16 lipca 2018 roku pozwana uiściła kwotę 301,35 zł.

Dowód: wydruk z historii wpłat (k. 96).

Sąd zważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo jest zasadne częściowo.

Z uwagi na podniesiony przez pozwaną zarzut braku legitymacji czynnej strony powodowej, w pierwszej kolejności Sąd zajął się ustaleniem czy strona powodowa była uprawniona do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 509 §1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na rzecz osoby trzeciej, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albowiem właściwości zobowiązania.

Na podstawie wskazanego przepisu przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej, a przedmiotem przelewu jest wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać i która jest w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). W tym zakresie konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się zatem oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 15 października 2015 roku sygn. akt I ACa 492/15 LEX nr 184218; wyrok SN z dnia 11 maja 1999 r. III CKN 423/98 Biuletyn Sądu Najwyższego 2000/1 str. 1; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 marca 2018 roku V ACa 277/17 lex 2473752).

Przedmiotem przelewu może być także dostatecznie oznaczona wierzytelność przyszła, która cedentowi będzie przysługiwała i która jest możliwa do zidentyfikowania, a która na nabywcę przejdzie w momencie jej postania. Dlatego ważne jest na tyle precyzyjne określenie takiej wierzytelności przyszłej, aby w momencie jej powstania można ją w sposób nie budzący wątpliwości powiązać z konkretną umową przelewu wierzytelności i pierwotnym wierzycielem oraz nabywcą tej wierzytelności (wyrok SN z dnia 26 września 2002 roku (...) lex 345523; uchwała SN z dnia 19 września 1997 roku III CZP 45/97).

W ocenie Sądu obowiązkiem strony powodowej było wykazanie, że strona powodowa nabyła konkretną wierzytelność przeciwko pozwanej z umowy pożyczki nr (...) i wysokość nabytej wierzytelności.

W ocenie Sądu strona powodowa przedkładając umowę ramową cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 13 listopada 2018 roku wraz z porozumieniem nr 1 z dnia 10 grudnia 2018 roku oraz załącznikiem do tego porozumienia w postaci wykazu nabywanej wierzytelności udowodniła, że wstąpiła w prawa pierwotnego wierzyciela, który zawarł
z pozwaną umowę pożyczki nr (...). Dokumenty te zostały sporządzonej w prawidłowej formie i podpisane przez uprawnione do reprezentacji spółek osoby.

Zatem zdaniem Sądu zarzut strony pozwanej w zakresie braku legitymacji strony powodowej był nietrafny.

W ocenie Sądu strona powodowa wykazała w sposób nie budzący wątpliwości fakt zaciągnięcia zobowiązania przez pozwaną.

Umowa pożyczki jaka wiązała pozwaną z pierwotnym pożyczkodawcą była umową zawartą w oparciu o przepisy kc oraz ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U nr 126 z późn. zm.).

Umowa ta została zawarta w formie pisemnej zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 wskazanej ustawy, a nadto została podpisana przez pozwaną. Umowa ta przez pierwotnego pożyczkodawcę została także wykonana, albowiem bezpośrednio po zawarciu umowy pozwana otrzymała kwotę 5000 zł, co wynika z dowodu wypłaty.

Nadto jak wynika ze stanowiska powoda oraz wydruku wpłat, pozwana spłaciła częściowo pożyczkę. W ocenie Sądu, gdyby faktycznie pozwana uważała, że nie zawarła umowy pożyczki i nie otrzymała kwoty pożyczki, to nie spłacałaby żadnej raty pożyczki.

W ocenie Sądu zasadny był natomiast zarzut stosowania w umowie pożyczki niedozwolonych klauzul umownych i nadmiernie wygórowanej wysokości prowizji.

Zgodnie z przepisem art. 385¹§ kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne), przy czym nie dotyczy to postanowień określających świadczenia główne stron, w tym ceny i wynagrodzenia, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Wskazany przepis ma zastosowane do umów obligacyjnych zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami z użyciem wzorca umowy lub też do umów zawieranych bez użycia takiego wzorca (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2006 roku III CSK 266/06 lex 238949).

Niewątpliwym jest, że wskazany przepis może mieć zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem umowa pożyczki została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą, czyli (...) Polska
Sp. z o.o. a konsumentem, czyli pozwaną.

Klauzula generalna wskazana w cytowanym przepisie zawiera dwa kryteria oceny umowy,
a mianowicie dobre obyczaje oraz interesy konsumenta. Uznanie konkretnej klauzuli umownej za niedozwolone postanowienie umowy wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia obu przesłanek, a więc sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta (wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2013 roku I CSK 660/12 lex 1408133).

Dobre obyczaje to w zasadzie pojęcie równoważne dla zasad współżycia społecznego, czyli pozaprawnych reguł postępowania niesprzecznych z etyką, moralnością i aprobowanych społecznie. W szczególności sprzeczne są wszelkie postanowienia umowy, które naruszają uczciwość, zaufanie do kontrahenta, zmierzają do wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy, a tym samym naruszają równorzędność stron stosunku prawnego (Adam Olejniczak - komentarz do art. 385¹ kc lex; wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

Interesy konsumenta to pojęcie szerokie i należy przez nie rozumieć nie tylko interesy ekonomiczne. Z rażącym naruszeniem interesów konsumenta mamy do czynienia
w przypadku, gdy postanowienia umowy znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron, gdy dochodzi do jaskrawej, nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron umowy (wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 roku I CK 832/04).

Do naruszenia tej równowagi stron odnosi się także art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zawierający definicję nieuczciwych warunków umowy zawieranej z konsumentem.

Należy wskazać, że nie każde postanowienie umowy podlega ocenie pod kątem uznania go za niedozwoloną klauzulę. Z badania tego wyłączone są postanowienia umowy uzgodnione indywidualnie z konsumentem oraz postanowienia określające jednoznacznie główne świadczenia stron.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Z definicji umowy pożyczki nie wynika zatem, aby wysokość opłat prowizyjnych należały do głównych świadczeń stron umowy, albowiem do świadczeń tych należą jedynie udostępnienie kwoty pożyczki przez pożyczkodawcę oraz zwrot kwoty pożyczki przez pożyczkobiorcę (wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 30 września 2002 roku XVII Amc 47/01 Dz. Urz. UOKiK 2003/1/244; wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku I CK 472/03 Pr. Bank. (...)).

Tym samym postanowienia w zakresie ustalenia wysokości prowizji podlegają ocenie przy uwzględnieniu art. 385¹ kc i mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne.

Zgodnie z art. 385 ¹§ 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się do to wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Przy ocenie postanowień umowy pod kątem ich indywidualnego uzgodnienia należy także kierować się art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku
w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE l 2011.304.64), zgodnie z którym warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wypływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio umowy standardowej (wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 roku I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8).

W ocenie Sądu umowa pożyczki nr (...) w części dotyczącej ustalenia wysokości prowizji w kwocie 4986 zł, stanowiącej 99,72 % wysokości kwoty pożyczki udostępnionej pozwanej nie została uzgodniona z pozwaną indywidualnie. Należy także dodać, że strona powodowa przy uwzględnieniu art. 385 ¹§ 4 kc nie udowodniła, że ten zapis umowy został uzgodniony indywidualnie z pozwaną.

W ocenie Sądu postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji były niedozwolonymi postanowieniami umowy i zmierzały do obejścia przepisów dotyczących wysokości odsetek, rażąco naruszały prawa pozwanej jako konsumenta.

Niewątpliwym jest, że instytucjom udzielającym pożyczek należy się wynagrodzenie za udzielenie pożyczki w postaci np. prowizji. Zdaniem Sądu koszty te jednak nie mogą być wygórowane i muszą mieć swoje uzasadnienie zarówno w odniesieniu do wysokości samej kwoty pożyczki, jaki i okresu spłaty pożyczki oraz faktycznych czynności pożyczkodawcy podjętych przy udzieleniu pożyczki, a wyliczenie ich wysokości musi być jasne i zrozumiałe.

Ustalenie wysokości prowizji na poziomie 99,72 % kwoty jaką pozwana faktycznie uzyskała w ramach umowy jako kwoty pożyczki było nieuzasadnione i rażąco wygórowane, a nadto zmierzało do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie znajdowało uzasadnienia w czynnościach dokonanych przez pożyczkodawcę.

Pożyczkodawca w umowie nie wyjaśnił dokładnie pojęcia prowizji, tego co się na nią składa i jak również nie przedstawił wyliczenia kwoty 4.986 zł. Dodać należy na marginesie, że w przypadku, gdyby prowizja ta miał obejmować sam fakt przygotowania umowy pożyczki, przedstawienie formularza informacyjnego i wypłaty kwoty pożyczki, to świadczenie z tytułu tej prowizji było rażąco wygórowane i naruszało równowagę stron umowy, było także nieadekwatnie wysokie w stosunku do tych czynności podjętych przez pracownika pożyczkodawcy. Niewątpliwym jest dla Sądu, że postanowienia umowy w zakresie ustalenia wysokości prowizji były rażąco krzywdzące dla pozwanej, albowiem faktycznie do swej dyspozycji otrzymała kwotę 5000 zł, a zgodnie z umową była zobowiązana do zapłaty kwoty ponad dwukrotnie wyższej (10.848,16 zł). Nadto pozwana na ustalenie wysokości tej dodatkowej kwoty nie miała żadnego wpływu, kwota ta jej została przez pożyczkodawcę narzucona. W ocenie Sądu sam fakt zawarcia postanowienia
o wysokości prowizji w umowie nie oznaczał jeszcze, że pozwana zgodziła się na tą kwotę
i że była ona z nią ustaloną indywidulanie. Strona powodowa przedłożyła co prawda formularz informacyjny do umowy, ale brak było danych w jakim czasie nastąpiło to przed zawarciem umowy pożyczki i czas ten był odpowiedni do zapoznania się z tym formularzem
i podjęcia negocjacji pomiędzy stronami (wszystkie czynności miały miejsce w tym samym dniu). Dodać należy nadto, że informacje zawarte w tym formularzu są zgodne z danymi zawartymi w umowie, a zatem w ocenie Sądu wynika z tego, że warunki umowy nie były ustalone z pozwaną, a jedynie o warunkach tych była ona poinformowana, co zdaniem Sądu nie spełnia wymogu „indywidualnego uzgodnienia”.

Z tych też względów Sąd uznał postanowienia umowy pożyczki w zakresie ustalenia wysokości prowizji za niedozwolone postanowienia umowy i przez to za niewiążące pozwanej. Tym samym uznano, że pozwana nie była zobowiązana do uiszczenia kwoty 4986 zł stanowiącej wysokość prowizji.

Oceniając wysokość prowizji zastrzeżonej w umowie pożyczki Sąd nie mógł pominąć rozwiązań przyjętych w ustawie z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, która uregulowała wysokość maksymalnych tzw. pozaodsetkowych kosztów, a także wskazała
w przepisie art. 36a wzór na ich obliczenie. W ocenie Sądu uregulowanie zawarte we wskazanej ustawie o kredycie konsumenckim znajdzie zastosowanie dopiero wtedy, gdy zostanie ustalone w sposób nie budzący wątpliwości, że postanowienia umowy pożyczki
w zakresie tzw. pozaodsetkowych kosztów, w tym właśnie prowizji, zostały ustalone
z konsumentem indywidualnie. W przypadku, gdy wysokość prowizji nie została ustalona indywidualnie, to takie postanowienie umowy jest nieważne i bez znaczenia jest to, że wysokość tej prowizji mieści się w wyliczeniu zawartym w umowie o kredycie konsumenckim.

W ocenie Sądu zgodnie z umową pozwana zobowiązana była do zapłaty jedynie kwoty 5862,16 zł, czyli kwoty udzielonej pożyczki w kwocie 5000 zł oraz odsetek określonych w umowie w kwocie 862,16 zł.

Jak wynika z pisma strony powodowej oraz wydruku wpłat, pozwana uiściła tytułem spłaty pożyczki kwotę 1205,40 zł.

Sąd przyjął, że pozwana winna płacić miesięcznie przez okres 35 miesięcy kwoty 162,83 zł
i 36 ratę miesięczną w kwocie 163,15 zł. Zatem kwota 1205,40 zł stanowiła 7 pełnych rat, a z ósmej spłatę do kwoty 65,59 zł. Zatem dopiero od listopada 2018 roku pozwana dopiero pozostawała w zwłoce co do reszty ósmej raty. Pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów wpłat po listopadzie 2018 roku, zatem Sąd przyjął, że pozwana pozostawała od listopada 2018 roku w zwłoce z płatnościami kolejnych rat pożyczki.

Ostatecznie zatem Sąd przyjął, że pozwana winna zapłacić kwotę 4656,76 zł, czyli różnicę pomiędzy kwotą 5896 zł i kwota spłaconą, czyli 1205,40 zł.

Odsetki za opóźnienie zasądzono od 28 maja 2019 roku zgodnie z żądaniem pozwu, albowiem jak wskazano wyżej pozwana pozostawała w zwłoce ze spłatą pożyczki już od listopada 2018 roku, a zgodnie z umową pożyczki od nieterminowo płaconych rat pożyczki pożyczkodawcy należały się odsetki ustawowe za opóźnienie (§ 4 pkt 8 umowy).

W pkt II powództwo oddalono ponad kwotę 4656,76 zł.

O kosztach procesu orzeczono w pkt III na podstawie art. 100 kpc oraz art. 108 kpc.

W ocenie Sądu koszty procesu winny być między stronami zniesione, albowiem strona powodowa wygrała w stosunku do swego żądania zaledwie w 51,8 %, a zatem wynik procesu zbliżony był do równiej wygranej i jednocześnie przegranej stron.

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Wysoczyńska
Protokolant:	Dagmara Pałka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE