UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 września 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał ubezpieczonemu H. K. (1) prawo do emerytury od 1 sierpnia 2018 r. Wysokość emerytury została obliczona na zasadzie określonej w art. 26c ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony wskazując, iż domaga się uwzględnienia do wysokości obliczonej emerytury okresu nauki zawodu od
1 września 1971 r. do 5 czerwca 1974 r. oraz okresu pracy w zakładzie ojca J. K. od 6 czerwca 1974 r. do 23 października 1974 r., które to okresy zostały przyjęte do obliczenia kapitału początkowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Ponadto, organ rentowy
w odniesieniu do okresu nauki zawodu wskazał, iż czynności wykonywane przez ubezpieczonego w tym czasie nie wynikały ze stosunku pracy; w odniesieniu zaś co do zatrudnienia w zakładzie ojca organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie był zgłoszony do ubezpieczenia jako osoba współpracująca.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

W dniu 29 sierpnia 2018 r. ubezpieczony H. K. (1) (ur. (...)) złożył wniosek o emeryturę. Uprzednio, decyzją z dnia 16 października 2013 r. ponownie ustalono dla ubezpieczonego kapitał początkowy ustalając jego wartość na kwotę 137 914,92 zł. Organ rentowy do ustalenia kapitału początkowego przyjął okresy składkowe w wymiarze 26 lat 1 miesiąca i 27 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku i 12 dni.

Dowód: akta organu rentowego – wniosek o emeryturę k. 1-3, decyzja o ustaleniu kapitału początkowego k. 84-85.

Ubezpieczony H. K. (1) odbył naukę rzemiosła (stolarstwa) w okresie od 15 lipca 1968 r. do 15 lipca 1971 r. u mistrza J. K. prowadzącego zakład rzemieślniczy w C. i złożył egzamin czeladniczy w dniu 24 kwietnia 1971 r. Następnie ubezpieczony w okresie od 1 września 1971 r. do 31 sierpnia 1974 r. był uczniem Technikum (...) w Zespole Szkół Zawodowych (...) w G.. Ubezpieczony zdał egzamin dojrzałości w dniu 5 czerwca 1974 r. Nauka w wyżej wskazanym Technikum wiązała się zarówno z zajęciami teoretycznymi, jak i praktycznymi – na polecenie dyrekcji uczniowie udawali się do wskazanych warsztatów celem odbywania praktyk. W pierwszym i w drugim roku nauki w Technikum praktyki odbywały się dwa razy w tygodniu, zaś w trzecim roku nauki – raz w tygodniu.

Po zakończeniu nauki w Technikum, w okresie od dnia 6 czerwca 1974 r. do dnia 23 października 1974 r., ubezpieczony mieszkał razem z rodzicami i braćmi
i pracował razem z ojcem J. K. w jego zakładzie stolarskim w C.. Ubezpieczony w zakładzie stolarskim ojca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie za wykonaną pracę.

Dowód: akta sądowe – zaświadczenie z Kuratorium Oświaty w G. k. 31, zaświadczenie z (...) Izby Rzemiosła (...) k. 34, świadectwo pracy z dn. 23.10.1974 r. k. 32, zeznania świadków B. K.
i R. K., zeznania ubezpieczonego H. K. (1) zapis AV na płycie CD k. 50.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów, zeznań świadków B. K. i R. K. oraz ubezpieczonego H. K. (1). Autentyczność dokumentów nie wzbudzała żadnych wątpliwości. Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania wyżej wymienionych świadków oraz ubezpieczonego, ponieważ były spójne, logiczne oraz wzajemnie się uzupełniały.

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie. Kwestią sporną między stronami była wysokość emerytury – ubezpieczony domagał się uwzględnienia do wysokości obliczonej emerytury okresu nauki zawodu
w Technikum od 1 września 1971 r. do 5 czerwca 1974 r. oraz okresu pracy
w zakładzie stolarskim ojca J. K. od 6 czerwca 1974 r. do 23 października 1974 r.
W myśl art. 26c ust. 1-2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.Dz.U. z 2018r.,poz. 1270) po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat przez osobę, która pobierała okresową emeryturę kapitałową do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku, emeryturę z Funduszu oblicza się ponownie z urzędu na zasadach określonych w art. 26, z tym że do obliczenia emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku 65 lat, obowiązujące w dacie osiągnięcia tego wieku. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych, z tym że przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia dotychczas przysługującej emerytury z Funduszu.

W odniesieniu do pierwszego okresu, którego uwzględnienia domagał się ubezpieczony, czyli nauki zawodu w Technikum wskazać na wstępie należy, że taki okres nauki nie został uwzględniony ani jako okres składkowy, ani jako okres nieskładkowy, co wprost z wynika z art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Nauka w Technikum Zawodowym nie podlega uwzględnieniu, bowiem czynności wykonywane przez ubezpieczonego jako ucznia w ramach odbywanych praktyk były tylko jednym z elementów programu realizowanego przez szkołę i nie były związane w żaden sposób ze stosunkiem pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy. Ubezpieczony uczęszczał do Technikum (...) i w ramach programu nauki w tej szkole miał praktyki zawodowe. W takiej sytuacji nie było pracowniczego stosunku zatrudnienia młodocianego, lecz tylko administracyjne podporządkowanie ucznia w szkole i realizacja praktycznej nauki zawodu w ramach szkolnego programu nauczania, która podlegała ocenie. Nauka w powyższych warunkach nie miała żadnego związku z pracowniczym zatrudnieniem ucznia przez pracodawcę, na warunkach wynikających z zawarcia przez pracodawcę z młodocianym na przykład umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Z kolei co do drugiego okresu, czyli okresu pracy w zakładzie stolarskim ojca J. K. Sąd Okręgowy wskazuje, że przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, że ubezpieczony faktycznie pracował w okresie od 6 czerwca 1974 r. do 23 października 1974 r. w zakładzie stolarskim ojca razem
z nim. Rozważając w pierwszej kolejności kwestię ewentualnego stosunku pracy
i związanego z tym ubezpieczenia wskazać należy, że ubezpieczony rozpoczynając pracę u ojca miał 21 lat, co oznacza, że nie mógł on podlegać jako młodociany przepisom ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, gdyż zgodnie z tą ustawą za młodocianego uważano osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 roku życia (art. 1). Odnosząc się do obowiązujących wówczas przepisów ustawy z dnia 28 marca 1933 r.
o ubezpieczeniu społecznym należy wskazać, iż na zasadzie określonej w art. 2 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy obowiązkowi ubezpieczenia podlegały, z zastrzeżeniem art. 4, 5, 6, 6-a, 6-b i 6-c, wszystkie osoby bez różnicy płci i wieku, pozostające w stosunku pracy najemnej lub w stosunku służbowym. Obowiązkowi ubezpieczenia
z zastrzeżeniem ww. przepisów podlegali również: uczniowie, terminatorzy, wolontariusze i praktykanci, zatrudnieni przez pracodawcę jego krewni i powinowaci z wyjątkiem małżonka, chałupnicy i osoby z nimi pracujące, więźniowie, jeżeli są zatrudnieni w myśl art. 19, 20 i 22 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej
z 7 marca 1928 r. w sprawie organizacji więziennictwa (Dz. U. R. P. Nr. 29, poz. 272). Stosownie do art. 5 ust. 1 omawianej ustawy obowiązkowi ubezpieczenia określonemu tą ustawą nie podlegało jednakże kilka kategorii osób, w tym między innymi (pkt 7) zatrudnieni w rzemiośle zstępni, rodzeństwo i wstępni pracodawcy, jeżeli pozostawali z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Ubezpieczony H. K. (1) pozostawał razem z ojcem, który go zatrudniał w swoim zakładzie rzemieślniczym, we wspólnym gospodarstwie domowym. W konsekwencji, ubezpieczony nie mógł podlegać obowiązkowi ubezpieczenia w ramach pracowniczego sytemu ubezpieczenia społecznego. Niezależnie jednak od tego, pozostaje kwestia rozważenia podlegania ubezpieczeniu jako osoba współpracującej z rzemieślnikiem. W myśl art. 1 ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym rzemieślników, zwanym dalej "ubezpieczeniem", objęci są rzemieślnicy oraz osoby współpracujące z rzemieślnikami. W art. 2 tej ustawy zostały zawarte definicje „rzemieślnika” oraz „osoby współpracujące z rzemieślnikiem” i tak zgodnie z nimi rzemieślnikiem jest osoba fizyczna wykonująca we własnym imieniu na podstawie wymaganego uprawnienia rzemiosło, to jest działalność gospodarczą, określoną
w ustawie z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła
(Dz. U. Nr 23, poz. 164); zaś za osoby współpracujące z rzemieślnikiem uważa się następujące osoby w wieku powyżej 16 lat stale pracujące w zakładzie rzemieślnika w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy, jaki obowiązuje pracowników gospodarki uspołecznionej: współmałżonka, dzieci własne i przysposobione, pasierbów, dzieci obce wzięte na wychowanie, rodziców, ojczyma i macochę, osoby przysposabiające, wnuki, dziadków, rodzeństwo, teściów, synowe, zięciów oraz szwagierki i szwagrów. Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 ww. ustawy koszty ubezpieczenia pokrywa się z funduszu tworzonego ze składek opłacanych przez rzemieślników,
a dysponentem funduszu jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego oraz okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki (art. 6 ust.2 pkt15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). W myśl art. 5 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy: składkowe, o których mowa w art. 6 oraz nieskładkowe, o których mowa w art. 7. Przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty dla: płatników składek, zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność - nie uwzględnia się okresu, za który nie zostały opłacone składki, mimo podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w tym okresie (art. 5 ust. 4 ww. ustawy). Wobec ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania składek na własne ubezpieczenie społeczne za okres przypadający przed dniem wejścia w życie ustawy oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność przed dniem wejścia w życie ustawy przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio (art. 5 ust. 5 ww. ustawy). W związku z tym, iż przeprowadzone postępowanie dowodowe nie dało podstaw do ustalenia (nie przedłożono żadnych dowodów), że ojciec ubezpieczonego J. K. opłacał składki na ubezpieczenie społeczne powoda, jako osobę współpracującą z rzemieślnikiem, nie było w ocenie Sądu Okręgowego możliwości uwzględnienia powyższego okresu jako okresu składkowego do obliczenia wysokości emerytury odwołującego się H. K. (2). Sąd Okręgowy w całości podziela zaprezentowane w wyroku z dnia 20 marca 2009 roku stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym okresu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności (okresu współpracy z rzemieślnikiem) podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, realizowanej również przed wejściem w życie ustawy z 1998r.o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za który nie zostały opłacone składki na ubezpieczenie społeczne, nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury na podstawie przepisów tej ustawy (sygn. II UK 286/08, LEX nr 707883).

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE