UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 maja 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił S. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. W oparciu o stanowisko Komisji Lekarskiej ZUS organ rentowy uznał, że ubezpieczony nie jest nadal niezdolny do pracy.

S. S. odwołał się od powyższej decyzji i podniósł, że przez cały czas jest pod opieką lekarzy specjalistów, albowiem jest osobą przewlekle chorą.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 13 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. S. ustalając, że ubezpieczony (ur. w (...) roku) z zawodu jest malarzem konstrukcji stalowych, operatorem koparki, młynarzem. S. S. mając przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30 listopada 2011 roku, wniósł o przyznanie prawa do tego świadczenia na dalszy okres.

Aktualnie u ubezpieczonego rozpoznaje się:

- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, bez objawów ostrego zespołu bólowego i neurologicznych objawów ubytkowych,

- zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych,

- nadciśnienie tętnicze,

- chorobę wieńcową w wywiadzie.

W ocenie Sądu Okręgowego stwierdzone zmiany chorobowe nie powodują niezdolności ubezpieczonego do pracy.

Sąd pierwszej instancji w oparciu o przepisy art. 12, 13, 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. z 2009 roku, Dz.U. nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej jako „ustawa rentowa”) uznał odwołanie ubezpieczonego za niezasadne. Celem ustalenia stanu zdrowia odwołującego pod kątem stwierdzenia czy pozostaje on nadal niezdolny do pracy, dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu neurologii, ortopedii oraz kardiologii. Biegli po zapoznaniu się z historią choroby, dokumentacją badań, dokumentacją orzeczniczą i po zbadaniu ubezpieczonego uznali, że jest on po dniu 30 listopada 2011 roku zdolny do pracy. Lekarze specjaliści nie rozpoznali u badanego objawów zespołu bólowego, ani neurologicznych objawów ubytkowych. Obustronne zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych, z ograniczeniem ruchów rotacji, z zachowanym ruchem zgięcia, nie powodują ich zdaniem istotnego upośledzenia funkcji narządu ruchu. Także nadciśnienie tętnicze jest na ogół dobrze kontrolowane, wymaga systematycznego leczenia, a co najwyżej – skorygowania. Przebiega bez powikłań i bez zmian narządowych. Choroba wieńcowa - bez zmian w koronarografii – nie obniża zdolności do pracy. Sąd Okręgowy w całości podzielił powyższą opinię w zakresie rozpoznania oraz oceny rodzaju schorzeń występujących u ubezpieczonego oraz ich wpływu na jego stan zdrowia.

Sąd pierwszej instancji zgodził się z ubezpieczonym, że jest on osobą chorą, jednakże uznał, że zakres stwierdzonych schorzeń nie powoduje niezdolności do pracy, ponieważ o niezdolności do pracy decyduje upośledzenie funkcji organizmu, czy danego narządu, a nie same zmiany anatomiczne. Rozpoznane u S. S. schorzenia, mimo że istnieją, nie muszą powodować jego niezdolności do pracy. Dla ustalenia niezdolności do pracy nie wystarcza bowiem samo stwierdzenie u pacjenta zmian chorobowych, konieczne jest jeszcze ustalenie, że zmiany te upośledzają funkcje organizmu w stopniu uniemożliwiającym (całkowicie lub częściowe wykonywanie pracy.

W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony jest po dniu 30 listopada 2011 roku osobą zdolną do pracy i odwołanie oddalił.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wywiódł S. S., który wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Skarżący podniósł, że nie zgadza się ze stanowiskiem lekarzy sądowych, uważa że jest osoba niepełnosprawną i niezdolną do wykonywania pracy fizycznej. W załączeniu przedłożył opis badania radiologicznego kręgosłupa lędźwiowego, miednicy i stawów biodrowych z dnia 28 marca 2013 roku.

Ponadto w wraz z pismem procesowym z dnia 2 lipca 2013 roku nadesłał do sądu opis badania radiologicznego kręgosłupa szyjnego z 26 kwietnia 2013 roku i opis rezonansu kręgosłupa lędźwiowego bez kontrastu z 2 maja 2013 roku.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczonego organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości.

W dniu 29 lipca 2013 roku S. S. złożył do akt prywatną opinię lekarską neurologa z 22 lipca 2013 roku, a w dniu 9 sierpnia 2013 roku neurochirurga.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja S. S. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy w sprawie oraz rozważania prawne skłaniające tenże sąd do oddalenia odwołania ubezpieczonego.

Zgodnie z przepisem art. 107 ustawy rentowej prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy lub brak tej niezdolności. Z przepisu tego wynika jednoznacznie, że prawo do świadczenia uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie jest prawem nabytym, którego nie można utracić.

Kwestia oceny stanu zdrowia i w konsekwencji zdolności do pracy należy do sfery faktów, wymagających wiadomości specjalnych - wiedzy medycznej. Ustalenia w tym zakresie mogą być zatem dokonane wyłącznie na podstawie opinii biegłych, którzy taką wiedzę specjalną posiadają, co więcej - biegłych, którzy są powoływani w konkretnej sprawie. Opinia sporządzona przez lekarzy leczących ubezpieczonego nie może stanowić dowodu, w oparciu o który, w sposób sprzeczny z opinią biegłych, ustalona zostanie niezdolność badanego do pracy. Ugruntowane jest już stanowisko, zgodnie z którym o niezdolności do pracy nie decydują lekarze leczący, gdyż jak zauważono chodzi tu o ocenę niezdolności do pracy w prawnym rozumieniu, podejmowaną w trybie określonej procedury i przez odpowiednie organy. Tym niemniej Sąd Apelacyjny zauważa, że z zaprezentowanych przez skarżącego prywatnych opinii lekarzy wynikają podobne opisy stanu zdrowia badanego. Biegli sądowi w opinii z 17 listopada 2012 roku rozpoznali wszak u S. S. zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów biodrowych oraz ograniczenia rotacyjne w obu stawach biodrowych. O zdolności badanego do pracy zadecydował brak neurologicznych objawów ubytkowych, nie stwierdzono też objawów zespołu bólowego.

Ubezpieczony musi zdawać sobie sprawę, że przyznawane w przeszłości świadczenie, wypłacane nawet przez kilka lat, nie jest dane na zawsze. Stan zdrowia ubezpieczonych wraz z upływem czasu, wdrożonym leczeniem, okresem rekonwalescencji może ulegać poprawie, a w konsekwencji prowadzić do odzyskania zdolności do pracy. Szczególnie w przypadku chorób kręgosłupa i stawów stwierdzić należy, że zmiany zwyrodnieniowe i odczuwane w związku z tym dolegliwości bólowe mogą ulec złagodzeniu dzięki m.in. prowadzeniu oszczędnego trybu życia, wdrożeniu odpowiedniej procedury medycznej i stosowaniu leków.

Prawidłowo sąd pierwszej instancji przyjął, na podstawie opinii biegłych sądowych, iż S. S. nie jest nadal niezdolny do pracy. Trzej biegli sądowi lekarze o specjalnościach z zakresu kardiologii, neurologii i ortopedii uznali, że badany jest obecnie zdolny do pracy. Podczas badania lekarskiego nie stwierdzono objawów zespołu bólowego, ani neurologicznych objawów ubytkowych. Obustronne zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych z ograniczeniem ruchów rotacji z zachowanym ruchem zgięcia nie powodują istotnego upośledzenia funkcji narządu ruchu. Nadciśnienie tętnicze jest na ogół dobrze kontrolowane, wymaga systematycznego leczenia, a co najwyżej skorygowania. Przebiega bez powikłań i zmian narządowych. Choroba wieńcowa, bez zmian w koronarografii, nie obniża zdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny podkreśla również, że podstawą do ponowienia dowodu z opinii biegłych sądowych nie może być odmienne od oczekiwanego stanowisko lekarzy wyrażone w niekorzystnej dla ubezpieczonego ekspertyzie. W ocenie sądu odwoławczego lekarze specjaliści dobrani przez sąd pierwszej instancji adekwatnie do schorzeń zgłaszanych przez S. S. przedstawili umotywowane i przekonywujące stanowisko, co do oceny stanu zdrowia badanego. Poza subiektywną oceną możliwości kontynuowania aktywności zawodowej, skarżący nie zaprezentował przekonywujących dowodów, które mogłyby podważyć jednoznaczną ocenę biegłych opiniujących w sprawie. Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uznania materiału dowodowego sprawy za niekompletny i uchylenia wyroku celem ponownego rozpoznania sprawy.

Sąd Apelacyjny zauważa, że choć S. S. jest osobą o stwierdzonym do dnia 30 listopada 2013 roku lekkim stopniu niepełnosprawności (k. 34), to okoliczność ta nie była dla sprawy przesądzająca. Orzeczenie o niepełnosprawności może mieć wpływ na ustalenie niezdolności do pracy, ale nie jest to wpływ przesądzający (postanowienie Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2008 roku, sygn. I UK 280/07, LEX nr 442888). Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach, które Sąd Apelacyjny w całości podziela, wyjaśnił, że brak podstaw do utożsamiania pojęć prawnych „niezdolności do pracy” (art. 12 ust. 1 ustawy rentowej) oraz „niepełnosprawności” (art. 1 i art. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych), skoro każde z tych pojęć posiada odmienną definicję legalną. Orzekanie w sprawie ustalenia stopnia „niezdolności do pracy” oraz w sprawie ustalenia stopnia „niepełnosprawności” należą do innych organów i stanowić mają konieczną przesłankę prawną dla ustalenia prawa do korzystania z różnego rodzaju świadczeń lub uprawnień (wyroki Sądu Najwyższego z 20 sierpnia 2003 roku, sygn. II UK 386/02, OSNP z 2004 r., nr 12, poz. 213 oraz z 28 stycznia 2004 roku, sygn. II UK 222/03, OSNP z 2004 r., nr 19, poz. 340). Definicja prawna pojęcia „niepełnosprawności” ujęta została szerzej aniżeli definicja prawna pojęcia „niezdolności do pracy”. W konsekwencji każda osoba, która uzyskała orzeczenie „o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy” jest uznawana równocześnie za „osobę niepełnosprawną”, ale nie każda osoba „niepełnosprawna” staje się automatycznie „osobą niezdolną do pracy”. Mimo podobieństwa definicji, stwierdzenie nawet umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie jest tożsame ze stwierdzeniem niezdolności do pracy, a tylko niezdolność do pracy jest równoznaczna z niepełnosprawnością. Możliwe jest też niestwierdzenie niezdolności do pracy przy stwierdzeniu umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 roku, sygn. II UK 222/03, OSNP z 2004 r., nr 19, poz. 340). W niniejszej sprawie zespół lekarzy specjalistów w sposób jednoznaczny uznał badanego za zdolnego do pracy, mimo istnienia schorzeń kręgosłupa, zwyrodnienia stawów biodrowych i choroby wieńcowej w wywiadzie. Obecny stan nasilenia schorzeń nie uniemożliwia S. S. podjęcia pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że podstawą do uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia nie mogły być aktualne wyniki badań przeprowadzonych przez ubezpieczonego. Zarówno badanie radiologiczne kręgosłupa lędźwiowego, miednicy i stawów biodrowych, badanie radiologiczne kręgosłupa szyjnego, jak i rezonans kręgosłupa lędźwiowego bez kontrastu wykonane zostały w okresie marzec-maj 2013 roku, czyli blisko rok po wydaniu zaskarżonej decyzji. Tymczasem w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych, którego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem decyzji organu rentowego, sąd ocenia legalność decyzji według stanu istniejącego na datę jej wydania, a tylko w wyjątkowych przypadkach może przyznać świadczenie, jeżeli warunki je uzasadniające zostały spełnione już po wydaniu zaskarżonej decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., sygn. II UK 395/03, OSNP z 2005 r. nr 3, poz. 43). Jeżeli S. S. uważa, że po dniu 30 maja 2012 roku nastąpiła istotna zmiana stanu jego zdrowia uniemożliwiająca wykonywanie zatrudnienia, może złożyć w organie rentowym kolejny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Reasumując Sąd Apelacyjny uznał, że orzeczenie sądu pierwszej instancji było trafne. Ubezpieczony nie jest już po dniu 30 listopada 2011 roku osobą niezdolną do pracy, a prawo do świadczenia mogło ulec zmianie w oparciu o zaistnienie przesłanek art. 107 ustawy rentowej.

Z tych też wszystkich względów Apelacja S. S. jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE