UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 19 grudnia 2012r., wydaną na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 z późn.zm.) odmówił ubezpieczonej B. G. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, iż zgodnie z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 13 grudnia 2012r. jest ona zdolna do pracy.

Ubezpieczona B. G. zaskarżyła powyższą decyzję i wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do renty na dalszy okres, albowiem według ubezpieczonej jej stan zdrowia nie poprawił się a nawet pogorszył. Tym samym nie jest ona zdolna do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie powtarzając argumenty użyte w uzasadnieniu decyzji.

Wyrokiem z dnia 4 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżona decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 grudnia 202012r. do kwietnia 2015r.

Sąd Okręgowy ustalił, że B. G. urodziła się (...) W latach od 1979r. do 1981r. ukończyła kursy doskonalenia zawodowego – kroju i szycia II stopnia, kroju i szycia II stopnia oraz czeladniczego-krawieckiego. W przebiegu zatrudnienia wykonywała pracę salowej.

Z uwagi na pogarszający się stan zdrowia ubezpieczona w 1994r. złożyła do organu rentowego wniosek o rentę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 19 września 1994r. przyznał B. G. prawo do renty z tytułu III grupy inwalidztwa. Prawo to następnie było przedłużane do 30 listopada 2012r. (w późniejszym okresie, od 1998r., renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy).

W dniu 7 listopada 2012r. B. G. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W związku z powyższym, organ rentowy skierował ubezpieczoną na badania lekarskie dla ustalenia aktualnego stanu zdrowia i zdolności do pracy. Lekarz Orzecznik ZUS, po przeprowadzonych badaniach, orzeczeniem z dnia 22 listopada 2012r. uznał ubezpieczoną za zdolną do pracy.

Tak wydaną opinię potwierdziła również Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 13 grudnia 2012r., wskazując, że orzeczenie to zostało wydane po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, w tym: dokumentacji z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniu 7 listopada 2012r. oraz wyników badań dodatkowych załączonych do akt.

Przy dokonywaniu ustaleń orzeczniczych uwzględniono stopień naruszenia sprawności organizmu, rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek oraz predyspozycje psychofizyczne.

W oparciu o powyższe orzeczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 19 grudnia 2012r. odmówił ubezpieczonej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, iż jest ona zdolna do pracy.

W trakcie prowadzonego postępowania Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy: pulmonologa i chirurga-ortopedy na okoliczność ustalenia, czy schorzenia na które cierpi ubezpieczona czynią ją nadal częściowo bądź całkowicie niezdolną do pracy i przez jaki okres.

W opinii z dnia 4 kwietnia 2013r. biegli lekarze specjaliści pulmonolog i ortopeda rozpoznali u badanej: astma oskrzelowa umiarkowana niewyrównana lekami z zaburzeniami wentylacji płuc o typie przewlekłej obturacji; przewlekły alergiczny nieżyt nosa; zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego na tle zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych.

Biegli stwierdzili, że z przyczyn pulmonologicznych tj. astmy oskrzelowej przewlekłej, ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy po dniu 30 listopada 2012r., okresowo do kwietnia 2015r.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12 ustawy, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała albo renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Ponadto, osobą niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ustawy).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Sąd Okręgowy wskazał, że zasadą jest, że niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jednakże, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat. W przypadku zaś stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji (art. 13 ustawy).

Przy czym, prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie (art. 107 ustawy).

Mając na uwadze powyżej przytoczone przepisy prawa, w sprawie istotą sporu było ustalenie, czy ubezpieczona cierpi na schorzenia, które czynią ją nadal, po 30 listopada 2012r., osobą chociażby częściowo niezdolną do pracy.

Przepis art. 278 § 1 K.p.c. przewiduje, że w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych Sąd może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia opinii. Mimo fakultatywnej formuły przytoczonego przepisu, Sąd musi zwrócić się do biegłego, jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób mających specjalne wiadomości. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada 1999r., sygn. I CKN 223/98, opubl. Wokanda 2000/3/7).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów z zakresu pulmonologa i chirurga-ortopedy na okoliczność ustalenia, czy schorzenia na które cierpi ubezpieczona czynią ją nadal chociażby częściowo niezdolną do pracy i przez jaki okres. Jednocześnie Sąd zwrócił uwagę biegłych, że zdiagnozowane schorzeń odnieść należy do posiadanych przez ubezpieczoną rzeczywistych kwalifikacji zawodowych – krawcowej oraz salowej.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że opinię w sprawie wydali biegli, specjaliści zarówno z zakresu podstawowego schorzenia, na które cierpi ubezpieczona (specjalista pulmonolog) a ponadto specjalista chirurg-ortopeda, który wypowiedział się co do nowo pojawiających się dolegliwości tj. schorzeń kręgosłupa ubezpieczonej. Okoliczności te pozwoliły Sądowi Okręgowemu na uzyskanie opinii osób nie zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy, mogącej udzielić fachowych informacji i wiadomości dla ustalenia i oceny okoliczności sprawy, ułatwiając tym samym właściwą ocenę faktów i rozstrzygnięcie sporu.

Biegli w swej opinii, po zapoznaniu się z całością dokumentacji, w tym wydanej ubezpieczonej już w 2013r., oraz po badaniu przedmiotowym, w sposób jednoznaczny wyrazili stanowisko, że obecny stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją nadal, okresowo do kwietnia 2015r., osobą częściowo niezdolną do pracy w charakterze krawcowej i salowej. W opinii wyraźnie wskazano, że schorzeniem, które powoduje ustaloną niezdolność do pracy jest astma oskrzelowa przewlekła. Choroba ta pomimo wieloletniego leczenia pozostaje niewyrównana lekami i daje stałe zaburzenia wentylacji płuc i to nawet po próbie rozkurczowej, która miała miejsce w styczniu 2013r., nie ulega normalizacji. Nadal bowiem, po podaniu leków utrzymuje się umiarkowana obturacja. Co więcej, ubezpieczona manifestuje objawy jawnej niewydolności oddechowej zarówno w badaniu przedmiotowym, jak i podmiotowym. Ponadto biegli zwrócili uwagę, że po dacie 30 listopada 2012r. nie ma cech poprawy w zakresie choroby dróg oddechowym u ubezpieczonej a wręcz przeciwnie, doszło nawet do jej hospitalizacji w dnia 3-11 stycznia 2013r. z uwagi na zaostrzenie astmy oskrzelowej. Jednocześnie orzekli oni, że schorzenia ortopedyczne w chwili obecnej nie dają objawów uciskowych ani ogniskowych a tym samym nie powodują niezdolności do pracy u ubezpieczonej.

W ocenie Sądu Okręgowego omówiona opinia była na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśniała zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Przy czym Sąd jej treść poddał szczegółowej analizie pod kątem właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków.

Sąd Okręgowy ostatecznie przyjął ustalenia biegłych lekarzy specjalistów pulmonologa i ortopedy z opinii z dnia 4 kwietnia 2013r. za podstawę określenia stanu zdrowia ubezpieczonej i jej zdolności do pracy, pomimo złożonych zarzutów do wydanej w sprawie opinii przez organ rentowy (k.37-38). W tym zakresie Sąd Okręgowy uznał, że złożone zarzuty wynikają tylko z odmiennej oceny stanu zdrowia ubezpieczonej a ponadto nie uwzględniają pogorszenia się jej stanu zdrowia w styczniu 2013r., na okoliczność którą ubezpieczona przedłożyła biegłym odpowiednią dokumentację z leczenia szpitalnego. Sąd Okręgowy wskazał, że wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla Sądu jako bezstronnego arbitra w sprawie, dlatego gdy opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, a nadto biegły w istocie w swej opinii ustosunkował się do zgłoszonych zastrzeżeń strony, co pozwala uznać znaczące dla istoty sprawy okoliczności za wyjaśnione, to nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych. Granicę bowiem obowiązku prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, okoliczność zaś, że opinia biegłych nie ma treści odpowiadającej stronie, zwłaszcza gdy w sprawie wypowiadał się kompetentny pod względem fachowości biegły, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnych opinii. Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony. W konsekwencji Sąd Okręgowy, w oparciu o treść art. 217 § 3 k.p.c., oddalił wniosek dowodowy organu rentowego o dopuszczenie dowodu z innego zespołu biegłych lekarzy.

Sąd Okręgowy uwzględniając treść omówionej wyżej opinii, wykształcenie ubezpieczonej i wykonywane przez nią wcześniej zatrudnienie, zważył, że B. G. jest nadal osobą częściowo niezdolną do pracy po 30 listopada 2012r., okresowo do 30 kwietnia 2015r. z uwagi na istniejące przewlekłe schorzenie dróg oddechowych (astma oskrzelowa). Sąd Okręgowy zważył, że cechy charakterystyczne zdiagnozowanej choroby (m.in. męczliwość, problemy z oddechem, kaszel) powoduje, że ubezpieczona nie może wykonywać dotychczasowego zatrudnienia, w tym związanego z wysiłkiem fizycznym czy z przebywaniem w zapylonych, słabo wentylowanych pomieszczeniach. Co więcej stan ubezpieczonej ulega dalszemu pogorszeniu, o czym świadczy zakwalifikowanie jej do leczenia szpitalnego w Szpitalu (...) w C. z powodu dychawicy oskrzelowej. Sąd Okręgowy tym samym uznał, przywołując w tym zakresie stanowisko biegłych, że dopiero w kwietniu 2015r., po przeprowadzonym leczenia (m.in. szpitalnego), możliwym będzie ponowna ocena stanu zdrowia ubezpieczonej.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł organ rentowy, zaskarżył wyrok w całości i zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 61 oraz art. 12ust. 3 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2009r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) poprzez uznanie, że ubezpieczona jest w dalszym ciągu osobą niezdolną do pracy i przywrócenie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od 01.12.2012r. do 04.2015r. ,podczas gdy stan zdrowia ubezpieczonej nie uzasadnia orzeczenia niezdolności do pracy

Wskazując na powyższą podstawę apelacji organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Zdaniem apelującego Sąd I instancji niezasadnie przyjął na podstawie opinii biegłego lekarza sądowego z dnia 04.04.2013r. , że ubezpieczona jest osobą częściowo niezdolną do pracy. W ocenie organu rentowego brak jest podstaw do oceny, że rozpoznane schorzenia ubezpieczonej powodują długotrwałą niezdolność do pracy.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniach opinii sądowo-lekarskiej, w której biegli pominęli badania i wydaną uprzednio informację o przebytej rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS w dniach od 07.10.2012r. do 30.10.2012r. Jednoznacznie wskazano, że podstawą oceny było schorzenie układu oddechowego, z oceną jednorazowego zaostrzenia, które wystąpiło po dniu badania przez lekarzy orzeczników. Przedmiotem oceny biegłych były okoliczności nieznane lekarzom orzecznikom, okoliczności świadczące o potrzebie jednorazowej hospitalizacji, której dotychczas przez okres kilku lat nie obserwowano, nie przedstawiono również obiektywnych dowodów na poparcie subiektywnych dolegliwości zgłaszanych przez wnioskodawczynię w dniu badania przez biegłych. Wskazano na istnienie schorzeń wymagających leczenia ambulatoryjnego, bez wskazania dowodów na istnienie powikłań w przebiegu tych schorzeń ograniczających zdolność badanej do wykonywania pracy w zawodzie wykonywanym krawcowej. O niezdolności do pracy, jak wynika z uzasadnienia wyroku, decydował sam fakt występowania schorzeń bez pogłębionej oceny - czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami oraz pogłębionej oceny czy zastosowane leczenie i rehabilitacja spowodowały poprawę stanu zdrowia ubezpieczonej. Opisywane dolegliwości zgłaszane przez ubezpieczoną są być może przemijające i po zastosowaniu leczenia w ramach ZUS ZLA - ustępujące, wobec braku innego udokumentowania wskazującego na obecność występujących powikłań w ich przebiegu oraz wobec faktu, że nie przeprowadzono postępowania wyjaśniającego, czy zaostrzenia w przebiegu schorzeń występują w stopniu czasowej czy długotrwałej niezdolności do pracy. Dolegliwości związane z zaostrzeniem w przebiegu astmy są niewątpliwie dokuczliwe jednak to ich częstotliwość występowania w ciągu roku oraz charakter zmian strukturalnych przebudów s drzewa oskrzelowego w ich przebiegu oraz występowanie następstw pod postacią powikłań ze strony układu krążenia, czy następstw zastosowanego leczenia pod postacią powikłań przewlekłej sterydoterapii, są podstawą w ocenie zdolności do pracy zgodnie z zasadami orzecznictwa lekarskiego. Stopień zaawansowania występującego schorzenia w tak opisanym stanie faktycznym wskazuje, iż leczenie może odbywać się w ramach czasowej niezdolności do pracy czy też w ramach leczenia szpitalnego czy sanatoryjnego jednak nie skutkuje to powstaniem długotrwałej niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Ocenę niezdolności do pracy oparto o sam fakt istnienia schorzenia, bez pogłębionej analizy czy istniejące zaburzenia wentylacji o charakterze przemijającym przebiegają z upośledzeniem utlenowania krwi na obwodzie. Sąd Okręgowy nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności dot. stanu zdrowia ubezpieczonej, a przeprowadzone postępowanie dowodowe nie uzasadniają przyjęcia, że niniejsza sprawa została należycie wyjaśniona do stanowczego rozstrzygnięcia. Rozstrzygnięcie nie znajduje poparcia w badaniach, które byłyby adekwatne do poczynionych ustaleń faktycznych. Organ rentowy powołuje się na stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskich O/ZUS w S. z dnia 27.06.2013r., które stanowi załącznik do niniejszej apelacji. W ocenie ZUS ubezpieczony jest zdolny do pracy.

Sąd pominął przy rozstrzygnięciu sprawy stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskich ZUS Oddział w S. z dnia 16.05.2013r. ,w którym podniesione powyższe zarzuty oraz nie uwzględnił wniosku organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego zespołu biegłych lekarzy.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest zasadna.

Sąd pierwszej instancji ustalając, że B. G. jest częściowo niezdolna do pracy i w związku z tym przysługuje jej prawo do renty, nie naruszył przepisu art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS. Nie uchybił także przepisom prawa procesowego. Dokonał bowiem prawidłowych i zgodnych z treścią materiału dowodowego ustaleń faktycznych oraz przeprowadził wymagane (w przedmiocie ustalenia niezdolności do pracy) dowody z opinii biegłych sądowych.

Warunki przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określa art. 57 ww. ustawy. W świetle powyższego przepisu niezdolność do pracy jest jednym z obligatoryjnych warunków przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy i ta kwestia była sporna w niniejszej sprawie. Z kolei art. 12 tej ustawy wynika, iż niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, w tym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W przedmiocie oceny spornej przesłanki istnienia u ubezpieczonej niezdolności do pracy, Sąd Okręgowy prawidłowo oparł się na dowodzie z opinii biegłych z zakresu ortopedii oraz pulmonologii. Biegli rozpoznali u ubezpieczonej astmę oskrzelową umiarkowaną niewyrównywaną lekami z zaburzeniami wentylacji płuc o typie przewlekłej obturacji, przewlekły nieżyt nosa oraz zespół bólowy kręgosłupa szyjnego, lędźwiowo-krzyżowego na tle zmian zwyrodnieniowo – dyskopatycznych. Po czym uznali, że jest ona częściowo niezdolna do pracy nadal po 30.11.2012r. do kwietnia 2015r.

Biegli stwierdzili że astma pozostaje niewyrównana lekami, daje stałe zaburzenia wentylacji płuc, które nawet w próbie rozkurczowej ( styczeń 2013r) nie ulegają normalizacji - nadal po podaniu leków rozszerzających oskrzela utrzymuje się umiarkowana obturacja. Wnioskodawczyni manifestuje objawy jawnej niewydolności oddechowej w badaniu przedmiotowym i podmiotowym. Po dacie 30.11.2012 roku nie ma cech poprawy w zakresie choroby dróg oddechowych a doszło nawet do hospitalizacji z powodu nasilenia objawów w styczniu 2013 roku. Niezdolność ma charakter okresowy częściowy i istnieje do kwietnia 2015 roku. Biegli wzięli pod uwagę zawody w których wnioskodawczyni wcześniej pracowała i była wyuczona.

Schorzenie ortopedyczne obecnie nie daje objawów uciskowych ani ogniskowych i nie jest przyczyną długotrwałej niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji, że ocena stanu zdrowia wnioskodawcy dokonana przez biegłych lekarzy w wyżej przedstawionych opiniach była prawidłowa i zasługiwała na uwzględnienie. Opinia została sporządzona przez specjalistów, posiadających gruntowną wiedzę medyczną oraz długoletnie doświadczenie zawodowe. Podstawą ich wydania były dowody obiektywne. Biegli uwzględnili pełną dokumentację lekarską i wyniki badań zgromadzone w aktach organu rentowego. Przy ocenie niezdolności do pracy, przewidywanego okresu tej niezdolności oraz rokowań, co do odzyskania zdolności do pracy, odnieśli się do czynników medycznych oraz zawodowych określonych w art. 12 i 13 ww. ustawy. Mieli na uwadze stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia operacyjnego i rehabilitacji, wykształcenie wnioskodawcy i jego doświadczenie zawodowe.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego główny walor dowodowy posiada opinia biegłego lekarza sądowego z zakresu pulmonologii, ponieważ opinia ta ma wpływ na ocenę stanu zdrowia wnioskodawczyni.

Należy podkreślić, że ocena niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny) nie może być jednak dokonana przez sąd jedynie w oparciu o taką opinię. Ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest, bądź nie jest niezdolny do pracy, musi uwzględniać także inne elementy, w tym poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub „ podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Takie stanowisko zajął również Sąd I Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 2009 r. (II UK 264/2008, LexPolonica nr 2056945). Według art. 12 ww. ustawy o niezdolności do pracy nie decyduje biologiczny stan kalectwa lub choroby, nie mający wpływu na zdolność do pracy, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu. Taki pogląd wyraził również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 czerwca 2005 r. (I UK 278/04). W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy wywiódł, że niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej jest warunkiem koniecznym ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym, jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, że mimo upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym. Identyczny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 29 czerwca 2005r. w sprawie I UK 299/04.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, mając na uwadze stan zdrowia wnioskodawczyni, jej predyspozycje psychofizyczne, wiek, wykształcenie i doświadczenie zawodowe należy uznać, że w aktualnych realiach rynku pracy, wnioskodawczyni ma ograniczone możliwości znalezienia zatrudnienia nie wymagającego kwalifikacji zawodowych. Niezasadny jest zarzut apelującego, że Sąd Okręgowy naruszył prawo materialne, a w szczególności art. 61 oraz art. 12 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach poprzez uznanie, że ubezpieczona jest w dalszym ciągu niezdolna do pracy.

Organ rentowy składając w trakcie procesu zastrzeżenia do opinii (k. 38) nie wykazał bowiem, aby opinia biegłych była wadliwa i niewystarczająca. To, że w badaniu komisji lekarskiej ubezpieczona była wydolna oddechowo i krążeniowo nie stanowi podstawy do kwestionowania opinii biegłych, którzy w badaniu przedmiotowym stwierdzili brak poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej. Rację ma apelujący, że astma może przebiegać z okresowymi zaostrzeniami. Biegli nie wskazali jednakże, że zaostrzenie było jednorazowe (hospitalizacja 3-11.01.2013r.), lecz wskazali wyraźnie, że astma u ubezpieczonej jest niewyrównana lekami, daje stałe zaburzenia wentylacji płuc, które nawet w próbie rozkurczowej nie ulegają normalizacji (nawet po podaniu leków rozszerzających oskrzela utrzymuje się umiarkowana obturacja). Biegli jednocześnie przyjęli możliwości poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej przyjmując niezdolność do pracy do kwietnia 2015 roku. Ubezpieczona choruje na astmę oskrzelową od 24 roku życia. Przez wiele lat pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy z powodu schorzeń pulmonologicznych. Wskazać należy, że wnioski lekarzy konsultantów ZUS wydawane w ostatnich latach nie różniły się od warunków przedstawionych w opinii biegłych. W opinii lekarza konsultanta z 27.04.2007r. rozpoznano astmę oskrzelową z ograniczeniem sprawności wentylacyjnej średniego stopnia. W opinii lekarza konsultanta z 26.05.2009r. rozpoznano umiarkowaną postać przewlekłej astmy oskrzelowej. Jednakże wskazano, że badania spirometryczne na przestrzeni lat wskazują na zmienność obturacji oraz, że wnioskodawczyni przyjmuje dość duże dawki kortykosteroidów. Te (i wcześniejsze) orzeczenia stanowiły podstawę do przyznania renty z tytułu zdolności do pracy. Z kolei w opinii lekarskiej z 26.06.2012r. (k. 23 pkt II teczka orzecznicza) rozpoznano astmę oskrzelową z zaburzeniami sprawności wentylacyjnej płuc niedużego stopnia, w opinii lekarskiej z 22.11.2012r. (k. 31 plik II) rozpoznano astmę oskrzelową dobrze kontrolowaną, zaś w opinii lekarskiej komisji lekarskiej ZUS z 13.12.2012r. rozpoznano astmę oskrzelową bez istotnego upośledzenia wentylacji. Podnieść należy jednak, że mimo iż opinie te były wydane m.in. na podstawie badań spirometrycznych z 7.11.2012r. oraz dokumenty z rehabilitacji w ramach prewencji ZUS, to wnioski opinii są zupełnie niezgodne z zapisami w dokumentach na których opinie zostały oparte. I tak w badaniu spirometrycznym z dnia 1.06.2012r. w ocenie badania wpisano: zaburzenia wentylacji typu obturacyjnego z ograniczeniem przepływu w drobnych i średnich oskrzelach bardzo dużego stopnia oraz w dużych oskrzelach średniego stopnia. W badaniu spirometrycznym z dnia 17.11.2012r. w ocenie badania podano: zaburzenia wentylacji typu obturacyjnego z ograniczeniem przepływu w drobnych i średnich oskrzelach dużego stopnia oraz o dużych oskrzelach średniego stopnia. Zatem stwierdzenie komisji lekarskiej ZUS w opinii z 13.12.2012r., że „astma oskrzelowa bez istotnego upośledzenia wentylacji” powoduje brak niezdolności do pracy jest niezgodne z ocenianą przez komisję lekarzy dokumentacją i całkowicie wbrew jej zapisom. Biegła sądowa z zakresu pulmonologii oceniła cały przebieg leczenia, ustosunkowała się do dokumentacji medycznej oraz badania przedmiotowego. Wnioski opinii są logiczne i prawidłowo uzasadnione. Organ rentowy na etapie postępowania przed sądem okręgowym winien wykazać się niezbędną aktywnością i wykazać błędy, sprzeczności lub inne wady w opiniach biegłych, które dyskwalifikują istniejące opinie, ewentualnie uzasadniają powołanie dodatkowych opinii. O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innych biegłych nie mogą decydować okoliczności podane przez organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 10 maja 2013r., gdyż stanowiły one jedynie polemikę z oceną stanu zdrowia dokonaną przez biegłych lekarzy sądowych w opiniach dopuszczonych przez Sąd Okręgowy. Nie zawierało ono konkretnych uwag i argumentów podważających miarodajność opinii. Z kolei przedstawiony w apelacji zarzut wadliwej oceny stanu zdrowia dokonanej przez biegłych w odniesieniu do orzeczenia komisji lekarskiej ZUS nie może się ostać mając na uwadze przedstawione wyżej wadliwości tego orzeczenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 kpc.

SSO del. Beata Górska SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE