UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 18 lutego 2014 r.

Decyzją z dnia 15.10.2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił A. B. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 11 lat, 8 miesięcy i 11 dni takiej pracy.

Od decyzji tej odwołał się A. B. , domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że pracował w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony od 01.06.1982 r. do 30.06.1988 r. w Zakładzie (...) w T..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że za sporny okres odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś w oparciu o zgromadzoną dokumentację pracowniczą nie można ustalić rodzaju i charakteru wykonywanej przez niego w tym czasie pracy.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że A. B., w dniu (...) ukończył 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. odwołujący udowodnił 27 lat, 4 miesiące
i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 8 miesięcy i 11 dni.

We wniosku z dnia 27.09.2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 15.10.2013 r. ZUS Oddział w T. odmówił A. B. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 01.06.1982 r. do 30.06.1988 r. odwołujący A. B. był zatrudniony
w (...) Zakład (...) w T. P. w B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

dowód:

-: zeznania świadka M. S.- k. 10v,
-: zeznania świadka B. K.- k. 10v-11,

Zakład (...) działał jako jedna z jednostek Wojewódzkiego Związku Spółdzielni (...). Była to jednostka zajmująca się transportem. Zakład (...) wykonywał usługi transportowe na rzecz spółdzielni ogrodniczej i innych przedsiębiorstw. Na swoim stanie miał 11 samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony
i jednego Ż., którego używał kierownik zaopatrzenia. Na co dzień odwołujący jeździł R., S. albo J.. Nigdy nie jeździł Ż.. Poza obowiązkami kierowcy
i drobnymi naprawami, typu wymiana koła czy żarówki, w ramach dobowego wymiaru czasu pracy, nie wykonywał żadnych innych czynności. W szczególności, nie był mechanikiem samochodowym. Naprawy (...) Zakładu (...)
i (...), również tych, których używał odwołujący, odbywały się w warsztacie
w T.. Kiedy dany samochód uległ awarii, odwołujący przesiadał się na inny. Drobne zaś naprawy leżały w gestii zatrudnionego w P. w B. mechanika.

dowód:

-: zeznania świadka M. S.- k. 10v,
-: zeznania świadka B. K.- k. 10v-11,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków M. S. i B. K., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego
w spornym okresie zatrudnienia w (...) Zakład (...)
w T. P. w B.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, a przy tym były przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych w sposób wyraźny wynika, że w okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin pracował
w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i w ramach dobowego wymiaru czasu pracy nie wykonywał żadnych innych czynności, w szczególności nie był mechanikiem i nie zajmował się naprawami samochodów. Realizował tylko typowe dla kierowcy czynności związane z eksploatacją samochodu, jak wymiana koła czy żarówki.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu A. B. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 poz. 1440).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 01.06.1982 r. do 30.06.1988 r. w (...) Zakład (...) w T. P. w B..

Odmawiając wnioskodawcy zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach tego okresu zatrudnienia organ rentowy podniósł, że za okres ten ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś w oparciu o zgromadzoną dokumentację pracowniczą nie można ustalić rodzaju i charakteru wykonywanej przez niego w tym czasie pracy.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że ubezpieczony faktycznie pracy takiej nie realizował. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Reasumując, w postępowaniu przed Sądem dopuszczalne jest dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności
w oparciu o dokumenty (por. uchwały SN: z dnia 17.06.1987 r., III PZP 19/87, OSNC 88/10/132 i z dnia 27.05.1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635).

W związku z powyższym, Sąd oparł się na zeznaniach świadków celem ustalenia okoliczności związanych z charakterem pracy i zakresem obowiązków wnioskodawcy
w spornym okresie.

Na podstawie jednoznacznych ustaleń faktycznych, poczynionych w oparciu o te dowody, Sąd uznał, że w tym czasie odwołujący pracował w szczególnych warunkach.

Jak bowiem wynika z ustaleń Sądu, od 01.06.1982 r. do 30.06.1988 r., pozostając
w zatrudnieniu w (...) Zakład (...) w T. P. w B., wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin był kierowcą samochodu ciężarowego typu R., S. albo J.. Na co dzień pracował w Zakładzie (...), jednej z jednostek Wojewódzkiego Związku Spółdzielni (...), która świadczyła usługi transportowe na rzecz spółdzielni ogrodniczej i innych przedsiębiorstw. Jak ustalił Sąd, oprócz czynności kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, w ramach dobowego wymiaru czasu pracy, odwołujący nie realizował żadnych innych zadań. Wykonywał tylko typowe dla kierowcy czynności związane z eksploatacją samochodu, jak wymiana koła czy żarówki. Obaj świadkowie wyraźnie wskazali, że odwołujący nie był mechanikiem i nie zajmował się naprawami samochodów ciężarowych. Te realizował warsztat w T., a na miejscu mechanik zatrudniony w P. w B..

W takich okolicznościach sprawy nie można mieć wątpliwości, że pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Praca ta wymieniona została w dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie
i łączności” pkt 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Doliczając sporny okres do wykazanego przed organem rentowym stażu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 8 miesięcy i 11 dni, stwierdzić należało, że ubezpieczony legitymuje się 15- letnim okresem zatrudnienia w takim charakterze, co uprawnia go tzw. wcześniejszej emerytury.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz
art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku
o emeryturę.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE