UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp., wyrokiem z dnia 30 listopada 2018 r., sygn. akt II K 139/17:

- ustalając, że oskarżony S. D. (1) dopuścił się czynu opisanego w punkcie V aktu oskarżenia, stanowiącego występek z art. 258§1 kk, na podstawie art. 66§1 kk i art. 67§1 i 3 kk w zw. z art. 39 pkt 7 kk postępowanie karne wobec niego warunkowo umorzył na okres próby wynoszący rok, przy czym orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 1.000 zł (tysiąc złotych),

- na podstawie art. 44§2 kk w zw. z art. 45a§1 kk orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci: dysku twardego marki Q. (...) p/n (...)- (...)- (...) (wykaz dowodów rzeczowych nr (...), k. 4322) i dysku twardego marki M. model (...) nr (...) (wykaz dowodów rzeczowych nr (...), k. 4322),

- ustalając, że oskarżony W. K. dopuścił się czynu opisanego w punkcie XVI aktu oskarżenia, stanowiącego występek z art. 258§1 kk oraz czynu opisanego w punkcie XVII aktu oskarżenia z tą zmianą, że z opisu czynu wyeliminował programy (...) – shareware, D. S. J. 2 – shareware i W. (...) S. E. – Trial i kwalifikując go jako występek z art. 291§1 kk w zw. z art. 293§1 kk, na podstawie art. 66§1 kk i art. 67§1 i 3 kk w zw. z art. 39 pkt 7 kk postępowanie karne wobec niego warunkowo umorzył na okres próby wynoszący rok, przy czym orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 3.000 zł (trzy tysiące złotych),

- na podstawie art. 293§2 kk w zw. z art. 45a§1 kk orzekł przepadek dowodów rzeczowych w postaci: dysku twardego marki (...) nr (...) (wykaz dowodów rzeczowych nr (...), k. 6290); dysku twardego marki (...) 9 nr (...) (wykaz dowodów rzeczowych nr (...), k. 6290); dysku twardego marki S. (...) nr (...) (wykaz dowodów rzeczowych nr (...), k. 6290); nośników optycznych (wykaz dowodów rzeczowych nr (...), k. 6290),

- zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe stosownie do ich udziału w sprawie i wymierzył im opłaty.

Apelacje od powyższego wyroku wywiedli obrońcy oskarżonych, zaskarżając go w całości na korzyść oskarżonych.

Obrońca oskarżonego S. D. (1), na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zarzuciła:

„1. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wyroku, tj. art. 424 k.p.k. poprzez nieprawidłowe sporządzenie uzasadnienia wyroku, w którym brak jest wskazania precyzyjnie podstaw i dowodów, na których Sąd Okręgowy oparł swą konstatację, na czym przejawiała się świadomość oskarżonego, co do brania udziału w grupie przestępczej, co spowodowało niemożność weryfikacji rozumowania Sądu oraz utrudnia kontrolę instancyjną wyroku w stopniu istotnym;

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na jego treść, tj. art. 7 k.p.k. polegające na dowolnej, i niewszechstronnej ocenie materiału dowodowego, z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, i przyjęcie, że oskarżony S. D. (1) brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie winna prowadzić do wniosku, iż oskarżony nie miał świadomości istnienia takiej grupy, celów jej działania, a w konsekwencji nie mógł z zamiarem bezpośrednim w takiej grupie brać udziału, co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych, że oskarżony obejmując swą świadomością istnienie grupy przestępczej, brał w niej udział czym wypełnił znamiona czynu z art. 258§1 k.k.”

Podnosząc powyższe zarzuty, obrońca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego czynu.

Obrońca oskarżonego W. K. zarzucił:

„1. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 195 k.p.k. poprzez oparcie wyroku na podstawie pisemnej opinii z dnia 12 lipca 2005 r., podczas gdy opinia ta została sporządzona przez osobę niebędącą biegłym sądowym oraz nieposiadającą na dzień sporządzania opinii odpowiedniej wiedzy w dziedzinie informatyki,

2. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 193 § 3 k.p.k. poprzez oparcie wyroku w zakresie ustalenia wartości programów i gier komputerowych na podstawie opinii z dnia 12 lipca 2005 r. sporządzonej przez osobę nieposiadającą uprawnień z dziedziny rzeczoznawstwa oraz na podstawie jednostronnego oświadczenia pełnomocnika pokrzywdzonych, tj. na podstawie cennika oprogramowania Agencji (...),

3. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 193 § 3 k.p.k. poprzez oparcie wyroku w zakresie ustalenia legalności programów i gier komputerowych uzyskanych przez oskarżonego W. K. z forum (...) wyłącznie na podstawie pisemnej opinii z dnia 12 lipca 2005 r., podczas gdy osoba sporządzająca opinię nie posiada wiedzy w zakresie prawa i nie dysponowała licencjami użytkowymi twórców w/w oprogramowania i gier,

4. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 194 k.p.k. poprzez oparcie wyroku na podstawie opinii z dnia 12 lipca 2005 r., która sporządzona została na podstawie postanowienia dowodowego z dnia 12.04.2005 r., które to postanowienie nie zawierało imienia i nazwiska biegłego, jego specjalizacji i wymaganych kwalifikacji.”

Tak argumentując, obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje obrońców oskarżonych nie zasługiwały na uwzględnienie, aczkolwiek Sąd Apelacyjny dokonał zmiany wydanego wyroku co do oskarżonego W. K. o czym będzie mowa w dalszej kolejności uzasadnienia.

Aby zapewnić przejrzystość wywodów niniejszego uzasadnienia, do środków odwoławczych wniesionych przez obrońców oskarżonych, należy odnieść się odrębnie. W pierwszej kolejności omówiona zostanie apelacja obrońcy oskarżonego S. D. (1).

Wbrew stanowisku skarżącej, Sąd Okręgowy rozstrzygał w oparciu o kompletny materiał dowodowy, kierując się wskazaniami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, a w następstwie prawidłowo ustalił stan faktyczny, nie zawierający błędów. Przede wszystkim Sąd meriti odniósł się do wszystkich dowodów przemawiających za sprawstwem S. D. (1), dokonując ich prawidłowej oceny, rzeczowo i logicznie argumentując, które z nich uznał za wiarygodne, a którym takiego przymiotu odmówił. Autorka apelacji zaś nie przedstawiła żadnych argumentów, mogących tę ocenę podważyć. W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Okręgowy poddał analizie istotne dla rozstrzygnięcia dowody i w oparciu o całokształt okoliczności sprawy, kierując się kryteriami, o których mowa w art. 7 k.p.k. wywiódł słuszne wnioski co do ich wartości dowodowej. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że konsekwencją obowiązywania zasady swobodnej oceny dowodów jest to, iż sąd kierując się wskazaniami z art. 7 k.p.k. może określonym zeznaniom lub wyjaśnieniom częściowo dać lub nie dać wiary, pod warunkiem, że swoje stanowisko w sposób przekonujący uzasadni, w konfrontacji z pozostałym materiałem dowodowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 1974 r., sygn. akt Rw 152/74, OSNKW 1974/7-8/154). Mając powyższe na uwadze, stanowisko Sądu I instancji bezsprzecznie pozostawało pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., bowiem jest ono poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy, jak również jest wyrazem rozważania wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego a także jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a przy tym zostało logicznie uargumentowane. Sposób rozumowania, a przede wszystkim wyprowadzone wnioski jasno, przekonująco i szczegółowo, Sąd meriti przedstawił w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, który to odpowiada wymogom określonym w art. 424 k.p.k. Wbrew twierdzeniom apelującej, Sąd Okręgowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione i na podstawie jakich dowodów, a także dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Uzasadnienie wyroku obejmuje także wyjaśnienie jego podstawy prawnej oraz okoliczności uwzględnionych przy wymiarze kary i mimo trudności sprawy, obszerności materiału dowodowego, zawiera najistotniejsze rozstrzygnięcia, tym samym spełniając wymogi art. 424 k.p.k. Wobec powyższego, nie zasługuje na uwzględnienie także zarzut obrazy art. 424 k.p.k.

Kontynuując nie można podważyć zatem ustaleń Sądu I instancji, że S. D. (1) działał w zorganizowanej grupie przestępczej. Wskazują na to przede wszystkim częściowo wyjaśnienia oskarżonego, wykres powiązań oskarżonego z innymi użytkownikami forum WarezCity, ekspertyza z zakresu badań danych zawartych na nośnikach informatycznych zabezpieczonych u oskarżonego, a także protokół oględzin internetowego forum grupy WarezCity w zakresie aktywności S. D. (1). Z poczynionych ustaleń, przeprowadzonych na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż oskarżony przynależał wraz z innymi ustalonymi osobami do zorganizowanej grupy przestępczej, mającej na celu rozpowszechnianie za pośrednictwem sieci Internet, bez uprawnienia, cudzych utworów w wersji oryginalnej oraz nielegalnego oprogramowania m.in. uzyskanych w sposób nielegalny. Istniała tutaj określona hierarchia. Cyt. „struktura i hierarchia przedstawiała się następująco: Administratorzy – Liderzy – Moderatorzy – Membersi (czyli zarejestrowani użytkownicy) – Rekruci”(k.10326). Funkcjonował tu cały system wzajemnie skoordynowanych zachowań, wymagający odpowiednich umiejętności i organizacji. Obowiązywał również regulamin, który każdy z przystępujących członków musiał zaakceptować. Powyższe niewątpliwie charakteryzuje zorganizowaną grupę przestępczą w rozumieniu art. 258 § 1 k.k. Wprawdzie oskarżony składając wyjaśnienia na rozprawie zaprzeczył, że należał do jakiejkolwiek grupy, jednak treść jego wyjaśnień zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i sądowego wskazuje, iż miał on świadomość celu utworzenia grupy, jak i zasad w niej panujących, a także niejako opisał mechanizm jej działania. Cyt. „na rekrutacyjnym forum trzeba było wykazać się w kierunku działu, do którego chciało się przynależeć” (k.10326). Analiza protokołu oględzin forum WarezCity w zakresie aktywności S. D. (1) wskazuje, iż wbrew pozorom oskarżony był dość aktywnym członkiem grupy. Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego, w których wskazuje on, iż nie wiedział czym grupa się zajmuje, gdy tymczasem w „procesie rekrutacyjnym” sam wskazał czym chciałby się zajmować, a mianowicie „scanować, haczyć” (k. 4319). Wyjaśnienia oskarżonego w konfrontacji z pozostałym materiałem dowodowym nie zasługują na uznanie ich za wiarygodne. Jak wyjaśnił, rejestrując się na forum myślał, że uzyska ewentualną pomoc techniczną w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, ale niczego takiego na forum nie było. Mimo to oskarżony nie tylko nie wyrejestrował się z grupy, ale nadal kontynuował „pozorne” w jego mniemaniu czynności dla forum, mimo, jak twierdził, wiedział już wtedy o tym, że na forum udostępniane są nielegalne treści. Tymczasem z zeznań M. S. (k. 10329) wynika, iż na kilka tysięcy skanów nie wyszukanie żadnego (...) było praktycznie niemożliwe. Zgodzić się przy tym należy także z Sądem Okręgowym, iż nikt nie umieszcza w rankingu na wysokim miejscu kogoś, kto tylko pozoruje działania na rzecz grupy. Działania osób wchodzących w skład grupy wzajemnie się dopełniały, podejmowane były w ustalonej kolejności wynikającej z potrzeb skuteczności i warunkowały one realizację zamiaru towarzyszącego poszczególnym osobom. Pomiędzy powiązanymi ze sobą członkami grupy dochodziło bowiem do wymiany informacji, zadań i poleceń cyt. „kontakt w grupie odbywał się na forum, poprzez gadu-gadu i na kanale IRC” (k. 10329).” Ich działania były ze sobą ściśle skoordynowane. Oczywistym jest, że grupa o jakiej mowa w art. 258 § 1 k.k. musi charakteryzować się pewnym stopniem organizacji, choćby w podstawowym zakresie, a branie w niej udziału polega na przynależności do grupy, akceptowaniu panujących w niej zasad oraz wykonywaniu poleceń i zadań wskazanych przez osoby stojące odpowiednio wyżej w jej hierarchii.

Powyższe trafnie doprowadziło do konstatacji, iż Sąd meriti dokonał właściwej oceny całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego, trafnie ustalając na jego podstawie stan faktyczny i słusznie uznał, iż S. D. (1) swoim działaniem wyczerpał znamiona ustawowe przypisanego mu przestępstwa. Swoje stanowisko i podjęte rozstrzygnięcia przekonująco uzasadnił w pisemnych motywach wyroku. Przy tym dodać także należy, jak przyjmuje się w orzecznictwie, że dla bytu przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. nie jest konieczna wiedza poszczególnych sprawców o szczegółach organizacji grupy, znajomość wszystkich osób ją tworzących, potwierdzenia udziału w grupie, czy też wyboru kierownictwa. Wystarczające jest zatem, że sprawca ma świadomość istnienia grupy, akceptuje jej cele przestępcze i godzi się, by je realizowano. Co więcej, wystarczające jest, gdy sprawca przystępując do grupy nie jest pewien jej przestępczego charakteru, godząc się jednak z możliwością posiadania przez nią takich cech (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 października 2018 r., sygn. akt II AKa 121/18, LEX nr 2635172; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 grudnia 2017 r., sygn. akt II AKa 347/17, LEX nr 2445222). W realiach niniejszej sprawy oskarżony S. D. (1) niewątpliwie miał świadomość, iż przynależy do grupy, rozpowszechniającej nielegalne treści, mimo iż jego rola powiązana była tylko ze skanowaniem poszczególnych numerów IP. Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia, iż oskarżony mając pełną świadomość godził się na swój udział w grupie przestępczej wiedząc, jakie przestępstwa są przez nią popełniane.

Odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonego W. K. to ona także nie zasługuje na uwzględnienie z przyczyn wskazanych poniżej.

Przede wszystkim, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych (art. 193 § 1 k.p.k.). W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji naukowej lub specjalistycznej (§ 2). Postanowieniem z dnia 12.04.2005 r. (k. 6118) sygn. akt RSD-135/04, organ prowadzący postępowanie przygotowawcze przeciwko W. K. i innym, postanowił zasięgnąć na piśmie opinii biegłego z dziedziny informatyki Biura (...) w G. w celu stwierdzenia okoliczności wskazanych enumeratywnie w w/w postanowieniu. Zgodnie z art. 195 k.p.k. do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie. Kodeks postępowania karnego w przytoczonym przepisie rozróżnia biegłych sądowych i biegłych ad hoc. Uznać zatem należy, iż dopuszcza powołanie w charakterze biegłych osób posiadających odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie, lecz nieumieszczonych na liście biegłych prowadzonej przez prezesa sądu okręgowego. Takie też stanowisko przyjmuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 października 1982 r., II KR 220/82, LEX nr 21954 wskazując, iż poza wypadkami wymienionymi w art. 179 § 1 k.p.k. (obecnie art. 196 k.p.k.) ustawa nie wprowadza innych ograniczeń w doborze przez sąd biegłych. Jedynym kryterium - to posiadanie stosownej wiedzy w interesującej sąd dziedzinie. Niewątpliwie powołując biegłego, organ powołujący musi mieć na uwadze kryteria określone w art. 196 k.p.k., a także niektóre przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 24.01.2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. poz. 133), przewidując m. in. kryterium ukończenia minimum 25 lat, przy czym wytyczne określone w rozporządzeniu należy stosować do biegłych wpisanych na listę przy sądzie okręgowym. Zgodnie zaś z utrwalonym w judykaturze stanowiskiem nie ma żadnej różnicy w traktowaniu i ocenie opinii biegłego złożonej przez biegłego sądowego lub przez innego biegłego powołanego w określonej sprawie przez organ procesowy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1974 r., sygn. akt III KR 371/73, OSNKW 1974/6/117). W świetle powyższego zupełnie niezrozumiały jest zarzut obrońcy naruszenia przepisu z art. 195 k.p.k.

Podobnie, nietrafny w ocenie Sądu Odwoławczego jest zarzut naruszenia art. 193 § 3 k.p.k. poprzez oparcie wyroku w zakresie ustalenia wartości programów na podstawie cennika Agencji (...). Opinia z dnia 12 lipca 2005 r. „zawiera wszystkie ceny gier i programów jakimi dysponowało Biuro (...). Ceny te pochodzą w przypadku produktów chronionych przez Agencję (...) bezpośrednio od ich producentów i są kwotami brutto, w innych wypadkach stanowią wartość rynkową brutto, według oferowanych przez dystrybutorów stawek na dzień zabezpieczenia materiału dowodowego” (k.6125). Nie ma zatem żadnych podstaw do podważania opinii i jej wartości dowodowej. Biegły nie ustalił cen programów w niej ujętej w sposób dowolny i według własnego uznania, lecz oparł się na kwotach podanych bezpośrednio przez producentów oraz dystrybutorów. Zatem o obrazie art. 193 § 3 k.p.k. mowy być nie może.

Co do zarzutu podniesionego w punkcie 3 wywiedzionej apelacji, to jak już wskazano powyżej, niniejsza opinia sporządzona została w instytucji specjalistycznej, posiadającej wiedzę w wymaganym zakresie. Opinia ta jest logiczna, spójna i zupełna, uwzględnia także programy niewymagające licencji oraz programy darmowe. Kierując się wskazaniami niniejszej opinii Sąd wyeliminował z opisu czynu przypisanego oskarżonemu programy darmowe i niewymagające zakupu licencji i nie widzi potrzeby szerszego omawiania.

Przechodząc do ostatniego z zarzutów podniesionych przez obrońcę oskarżonego W. K., tj. naruszenia art. 194 k.p.k. wskazać należy, iż postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego powinno zawierać: imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych, a w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby, specjalność i kwalifikacje osób, które powinny wziąć udział w przeprowadzeniu ekspertyzy; przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem, w miarę potrzeby, pytań szczegółowych; termin dostarczenia opinii. Doktryna i orzecznictwo stoją na stanowisku, iż określenie podmiotu sporządzającego opinię następuje odmiennie w stosunku do biegłych indywidualnych, a odmiennie wobec instytucji. Biegli indywidualni bowiem, zgodnie z przepisem, powinni być zidentyfikowani przez wskazanie imienia i nazwiska. W przypadku instytucji zaś oprócz określenia instytucji nie jest niezbędne wskazywanie imiennie biegłych – wówczas jedynie w razie potrzeby wskazuje się rodzaj specjalizacji biegłych, którzy powinni wziąć udział w opiniowaniu. Nieokreślenie imiennie biegłych czy ich specjalizacji powoduje, że ciężar ich wyboru spoczywa na kierowniku danej jednostki, który w głównej mierze powinien w takim przypadku brać pod uwagę jego kwalifikacje merytoryczne (por. postanowienie SN z 23.08.2007 r., IV KK 222/07, OSNwSK 2007). Oprócz powyższego postanowienie powinno zawierać także przedmiot i zakres ekspertyzy, który jest niezbędny z punktu widzenia danej sprawy i stawianego wymogu posiadanych wiadomości specjalnych. Niewątpliwie postanowienie wydane przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze takie kryteria spełnia (k. 6118-v), bowiem wskazuje wprost podmiot mający sporządzić opinię oraz specjalność biegłego, a także wskazuje, jakie okoliczności mają być opinią stwierdzone. W tych warunkach obraza art. 194 k.p.k. nie nastąpiła.

Niemniej Sąd Odwoławczy wyeliminował z opisu czynu przypisanego W. K. programy: R. (...).1, R. (...).2, R. (...).3, R. (...).0, R. (...).0, S. 10.0 L. C. 1 (2 sztuki), S. 10.0 L. C. 2 (2 sztuki), S. 7.1 L., S. 8.0 L. (2 sztuki), bowiem wersje te rozpowszechniane są za darmo, a zatem używanie takiego programu w pełnej wersji nie wyczerpuje ustawowych znamion typu czynu zabronionego określonego w art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 293 § 1 k.k.

Z powodów powyższych brak było podstaw do uniewinnia oskarżonego S. D. (1) od zarzucanego mu czynu. Nie zachodziły też podstawy do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, o co wnosił obrońca W. K.. W ocenie Sądu Odwoławczego rozstrzygnięcie Sądu co do obu oskarżonych zostało ukształtowane w sposób prawidłowy, zgodny z dyrektywami sędziowskiego wymiaru kary.

Z tych też względów orzeczono, jak na wstępie.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych, albowiem ich uiszczenie byłoby dla nich zbyt uciążliwe.

SSA Grzegorz Chojnowski SSA Bogumiła Metecka-Draus SSA Andrzej Mania

WYROK

UZASADNIENIE