UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przyznania ubezpieczonemu I. S. prawa do górniczej emerytury, ponieważ wykazał jedynie 11 lat, 4 miesiące i 13 dni pracy górniczej, zamiast wymaganych 25 lat.

W piśmie z dnia 5 lipca 2016r. organ rentowy podał, że nie uwzględnił – jako pracy górniczej – okresów zatrudnienia I. S.:

- od 1 lipca 2001r. do 30 stycznia 2003r. w (...) S.A.,

- od 1 maja 2007r. do 31 marca 2012r. w (...) S.A. –

ponieważ nie stanowią one pracy górniczej, ani równorzędnej z pracą górniczą.

Natomiast z okresów zatrudnienia w KWK (...) od 4 maja 1992r. do 30 czerwca 2001r., od 31 stycznia 2003r. do 30 kwietnia 2007r. oraz od 1 kwietnia 2012r. do 18 maja 2016r. zaliczono jedynie te miesiące, w których praca górnicza była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy w stosunku do stanowisk podanych w zaświadczeniu
z 18 maja 2016r. oraz z 21 stycznia 2004r., które nie figurują w zarządzeniu Nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przyznania górniczej emerytury podając, że przez cały okres pracy był zatrudniony na stanowiskach, które są tożsame ze stanowiskami określonymi w zarządzeniu Nr 9 Ministra Przemysłu
i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r., a tym samym jest uprawniony do emerytury górniczej.

Wyrokiem z dnia 16 marca 2017r., sygn. akt IX U 1436/16 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał I. S. prawo do górniczej emerytury od daty złożenia wniosku.

Na podstawie akt rentowych, akt osobowych, zeznań świadków: S. K., M. B., J. B. (k. 48-49 i 50 a.s.), W. G., M. J., D. K. i K. K. (k. 77-78 i 80 a.s.) oraz przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony (k. 82 i 83 a.s.), akt sprawy o sygn. IX U 1063/15 oraz akt rentowych świadków: W. G., J. B. i E. P. ustalił Sąd, że odwołujący się ur. (...) był zatrudniony:

1) w Przedsiębiorstwie (...) w R. na stanowiskach:

-: od 6 sierpnia 1990r. do 17 lipca 1991r. – stażysty pod ziemią,
-: od 18 lipca 1991r. do 29 lutego 1992r. – nadgórnika pod ziemią,
-: od 1 marca 1992r. do 30 kwietnia 1992r. – sztygara zmianowego górniczy pod ziemią.

2) w KWK (...) na stanowiskach:

-: od 4 maja 1992r. do 30 czerwca 1994r. – asystenta technicznego pod ziemią,
-: od 1 lipca 1994r. do 30 czerwca 1995r. – starszego specjalisty pod ziemią,
-: od 1 lipca 1995r. do 31 stycznia 1997r. – inspektora pod ziemią,
-: od 1 lutego 1997r. do 28 lutego 1998r. – inżyniera do spraw technicznych dołu
i rozwoju kopalni pod ziemią – zastępcy kierownika działu pod ziemią,
-: od 1 marca 1998r. do 30 czerwca 2001r. – inżyniera do spraw technicznych w dziale przygotowania produkcji i rozwoju kopalni – zastępcy głównego inżyniera kierownika działu przygotowania produkcji rozwoju i projektowania procesów likwidacyjnych zakładu górniczego pod ziemią.

3) w (...) S.A. na stanowiskach:

-: od 1 lipca 2001r. do 31 sierpnia 2001r. – zastępcy dyrektora – kierownika działu przygotowania produkcji pod ziemią,
-: od 1 września 2001r. do 30 stycznia 2003r. – zastępcy dyrektora – kierownika działu przygotowania produkcji i inwestycji pod ziemią.

4) w (...) S.A. Oddział KWK (...) na stanowiskach:

-: od 31 stycznia 2003r. do 15 czerwca 2003r. – starszego inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego pod ziemią,
-: od 16 czerwca 2003r. do 30 kwietnia 2007r. – głównego inżyniera technologii górniczej pod ziemią – pełnomocnika dyrektora do spraw zarządzania bezpieczeństwem pod ziemią,

5) w Centrum Wydobywczym (...) od 1 maja 2007r. do 31 marca 2012r. na stanowisku kierownika zespołu planowania produkcji pod ziemią,

6) w (...) KWK (...) na stanowiskach:

-: od 1 kwietnia 2012r. do 31 grudnia 2012r. – inżyniera nadzoru inwestycji dołowych – zastępcy kierownika działu przygotowania produkcji pod ziemią,
-: od 1 stycznia 2013r. do 30 czerwca 2016r. – kierownika działu inwestycji
i przygotowania produkcji – głównego inżyniera pod ziemią.

7) w (...) Grupie (...) od 1 lipca 2016r. na stanowisku – nadsztygara nadzoru inwestycji dołowych pod ziemią.

Wskazał nadto Sąd I instancji, że od 4 maja 1992r. do 30 czerwca 1994r. I. S. był zatrudniony na stanowisku asystenta technicznego pod ziemią. Stanowisko to jest tożsame ze stanowiskiem inspektora do spraw przygotowania produkcji rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego, które jest wymienione w zarządzeniu Nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r.

Z kolei od 1 lipca 1994r. do 30 czerwca 1995r. ubezpieczony był zatrudniony jako
starszy specjalista w dziale przygotowania produkcji pod ziemią. Stanowisko to odpowiada wskazanemu wcześniej stanowisku inspektora do spraw przygotowania produkcji rozwoju
i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego.

Podał także Sąd, że w okresie od 1 lipca 1995r. do 31 stycznia 1997r. odwołujący się pracował jako inspektor pod ziemią, a następnie od 1 lutego 1997r. do 28 lutego 1998r. – inżynier do spraw technicznych dołu i rozwoju kopalni. Z kolei w okresie od 1 marca 1998r. do 30 czerwca 2001r. pracował jako inżynier do spraw technicznych w dziale przygotowania produkcji i rozwoju kopalń, zastępca głównego inżyniera – kierownika działu przygotowania produkcji i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego pod ziemią.

Stanowiska te są tożsame ze stanowiskiem inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego, a od 1 lutego 1997r. starszego inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego. Następnie od 2001r. I. S. został powołany do Centrali (...) Spółki (...), gdzie pełnił funkcję kierownika działu przygotowania produkcji pod ziemią oraz kierownika działu przygotowania produkcji i inwestycji pod
ziemią – zastępcy dyrektora. Stanowiska te są tożsame ze stanowiskiem kierownika działu przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego.

Następnie od 1 maja 2007r. do 31 grudnia 2012r. ubezpieczony pracował w Centrum Wydobywczym (...) na stanowisku kierownika zespołu, które jest tożsame ze stanowiskiem kierownika działu przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego. Od 1 stycznia 2013r. odwołujący się pracował jako kierownik działu inwestycji i przygotowania produkcji – główny inżynier pod ziemią. Stanowisko to odpowiada stanowisku kierownika działu przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego.

Sąd I instancji stwierdził, że zaliczenie powyższych okresów powoduje, iż I. S. dysponuje okresem pracy górniczej niezbędnym do przyznania prawa do emerytury górniczej.

Wskazał także Sąd, że wyrokiem z dnia 25 maja 2016r. Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił decyzję ZUS w sprawie D. K. i zaliczył mu
do pracy górniczej okres zatrudnienia w KWK (...) i w Centrum Wydobywczym (...) od dnia 1 grudnia 1989r. do dnia 31 marca 2012r. uznając, iż pracował na stanowiskach wymienionych w wykazie do zarządzenia Nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu
z 23 grudnia 1994r.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Okręgowy w Gliwicach przytoczył treść art. 50a
i art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz podał, że zarządzeniem Nr 9 z dnia 23 grudnia 1994r. Minister Przemysłu i Handlu określił stanowiska kierownictwa ruchu i dozoru ruchu pod ziemią w kopalniach siarki i kopalniach węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą.

W zarządzeniu tym widnieje stanowisko kierownika działu ruchu zakładu górniczego określonej specjalności/główny inżynier – przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego oraz inspektora określonej specjalności – do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego,
a także starszego inspektora określonej specjalności – do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego.

Wskazał Sąd, że ubezpieczony od 4 maja 1992r. pracował na stanowisku asystenta technicznego pod ziemią, a następnie starszego specjalisty. Pracę wykonywał w dziale przygotowania produkcji pod ziemią. Zakres obowiązków na tym stanowisku jest tożsamy
z zakresem obowiązków inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju
i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego. Odwołujący się, który obecnie jest szefem działu przygotowania produkcji wyjaśnił, że na stanowiskach tych wykonywano czynności, które wykonuje inspektor do spraw przygotowania produkcji. Wtedy jeszcze osoby na tych stanowiskach nie zajmowały się likwidacją zakładów górniczych, gdyż dopiero z chwilą przyłączenia Kopalni (...) do Kopalni (...) rozpoczęły się procesy likwidacyjne. Wówczas też, od 1 lipca 1995r. I. S. miał rozszerzony zakres obowiązków o procesy likwidacyjne.

Zauważył Sąd, że uporządkowanie i pewna klasyfikacja stanowisk nastąpiła dopiero po ukazaniu się zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z 23 grudnia 1994r. Wcześniej natomiast stanowiska te funkcjonowały pod innymi nazwami.

Inspektor do spraw przygotowania produkcji i rozwoju kopalń zajmował się procesami przygotowania produkcji. Dokonywał przygotowania w tym zakresie dokumentacji, harmonogramów, planów ruchu. Praca na tym stanowisku wymagała zjazdów dołowych,
a ich limit był określony zarządzeniem kierownika ruchu zakładu górniczego.

W dalszym okresie ubezpieczony pracował nadal w dziale przygotowania produkcji
i inwestycji pod ziemią na stanowisku inspektora pod ziemią zajmując się i wykonując obowiązki tożsame z obowiązkami inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju
i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego. Następnie od 1 lutego 1997r. zakres jego obowiązków został poszerzony o działalność inwestycyjną kopalni.

Zdaniem Sądu w związku z tym należy przyjąć, iż czynności wykonywane przez odwołującego się były tożsame z czynnościami wykonywanymi przez starszego inspektora
do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego. W tym czasie pełnił również obowiązki zastępcy kierownika działu przygotowania produkcji, co związane było z uzyskaniem kolejnych kwalifikacji w ruchu zakładu górniczego poprzedzonych stosowną praktyką. I. S. zastępował kierownika działu przygotowania produkcji w czasie nieobecności kierownika działu.

Podał również Sąd I instancji, że z dniem 13 lutego 1997r. ubezpieczony uzyskał kwalifikacje do zatrudnienia na stanowisku osoby wyższego dozoru ruchu specjalności górniczej, a od
5 maja 1999r. do zatrudnienia na stanowisku osoby kierownictwa – kierownika działu przygotowania i bezpieczeństwa produkcji. Od 1 lipca 2001r. został powołany do Centrali (...) Spółki (...), gdzie został kierownikiem działu przygotowania
produkcji i inwestycji – zastępcą dyrektora. Jego obowiązki były tożsame z obowiązkami
kierownika działu do spraw przygotowania produkcji – rozwoju i projektowania procesów likwidacyjnych z tym, że wykonywał je dla 5 zakładów wchodzących w skład (...). Zakres jego obowiązków został jeszcze poszerzony o działalność związaną z nadzorem nad likwidacją zagrożeń i ruchem zakładów górniczych. Pracę wykonywał
w tym czasie na wszystkich kopalniach wchodzących w skład (...). Zatem zjazdy pod ziemię były wykonywane na różnych kopalniach. Funkcję kierownika działu przygotowania produkcji odwołujący się sprawował niemal na wszystkich zakładach nadzorując działy przygotowania produkcji na kopalniach wykonując zjazdy w zależności do potrzeb, posiadał również stosowne zatwierdzenia.

Potem, od 31 stycznia 2003r. I. S. powrócił na Kopalnię (...), gdzie pracował na stanowisku starszego inspektora do spraw przygotowania produkcji – rozwoju
i projektowania procesów likwidacyjnych, a od 16 czerwca 2003r. do 30 kwietnia 2007r.
jako główny inżynier technologii górniczej pod ziemią – pełnomocnik dyrektora do spraw zarządzania bezpieczeństwem pod ziemią. Dodatkowe obowiązki pełnomocnika dyrektora związane były z zarządzaniem bezpieczeństwem pod ziemią, bowiem w tym czasie zajmował się także sprawami związanymi z uzyskaniem certyfikatu przez kopalnię.

W następnym okresie zostało powołane Centrum Wydobywcze (...), na które składały się 4 kopalnie: (...), (...), (...) i (...). Ubezpieczony pracował jako kierownik zespołu planowania produkcji pod ziemią. Wykonywał obowiązki tożsame z obowiązkami kierownika działu przygotowania produkcji, inwestycji pod ziemią oraz projektowania procesów likwidacji i rozwoju z tym, że jego zakres obowiązków obejmował 4 kopalnie. W momencie kiedy powstała kopalnia zespolona – Centrum Wydobywcze – dział odwołującego się koordynował pracę działów przygotowania produkcji, które znajdowały się w poszczególnych zakładach w zakresie przygotowania produkcji, rozwoju, inwestycji i projektowania procesów likwidacji (wtedy w ramach połączonych Kopalni (...)).

Podał Sąd, że porównując zakres czynności kierownika działu przygotowania produkcji, inwestycji pod ziemią oraz projektowania procesów likwidacji i rozwoju w Centrum Wydobywczym należy stwierdzić, iż jest on tożsamy z zakresem czynności na takim stanowisku w poszczególnych kopalniach.

Wskazał nadto Sąd, że w 2012r. I. S. wrócił do Kopalni (...), gdzie pracował na stanowisku inżyniera nadzoru inwestycji dołowych, a następnie jako kierownika działu inwestycji i przygotowania produkcji zajmując się przygotowaniem produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego jako kierownik działu inwestycji
i przygotowania produkcji oraz jako inżynier inwestycji w okresie od 1 kwietnia 2012r. do
31 grudnia 2012r.

W ocenie Sądu, po uwzględnieniu okresów pracy ubezpieczonego jako: asystent techniczny pod ziemią, starszy specjalista pod ziemią, inspektor pod ziemią, inżynier do spraw technicznych dołu i rozwoju kopalni, inżynier do spraw technicznych w dziale przygotowania produkcji i rozwoju kopalń, zastępca głównego inżyniera – kierownika działu przygotowania produkcji i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego pod ziemią od 4 maja 1992r. do 30 czerwca 2001r., a następnie na stanowisku kierownika działu przygotowania produkcji – zastępcy dyrektora, kierownika działu przygotowania produkcji i inwestycji – zastępcy dyrektora w okresie od 1 lipca 2001r. do 30 stycznia 2003r., potem na stanowisku starszego inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładów górniczych pod ziemią, głównego inżyniera technologii górniczej pod ziemią – pełnomocnika dyrektora do spraw zarządzania bezpieczeństwem pod ziemią od
31 stycznia 2003r. do 4 maja 2007r. oraz kierownika zespołu planowania produkcji pod ziemią od 4 maja 2007r. do 31 marca 2012r., a także na stanowisku inżyniera nadzoru inwestycji dołowych – zastępcy kierownika działu inwestycji i przygotowania produkcji, kierownika działu inwestycji i przygotowania produkcji – głównego inżyniera pod ziemią
od 1 kwietnia 2012r. – spełnia on przesłanki do przyznania prawa do emerytury górniczej określone w art. 50a ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych począwszy od daty złożenia wniosku, gdyż wówczas posiadał
25 lat pracy górniczej.

Zdaniem Sądu Okręgowego w Gliwicach wskazane okresy podlegały uwzględnieniu. Przemawiały za tym wiarygodne zeznania świadków i odwołującego się, które
zgodnie potwierdziły charakter wykonywanej przez niego pracy w spornych okresach. Zeznania świadków były spójne i logiczne, a nadto korelowały ze sobą.

Stwierdził Sąd, że skoro I. S. zajmował stanowiska wymienione w wykazie prac górniczych, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego nie miał obowiązku wykazywania zjazdów pod ziemią.

W konsekwencji Sąd Okręgowy w Gliwicach na mocy art. 477¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w sentencji wyroku.

Powyższy wyrok zaskarżył organ rentowy zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 50a i art. 50c ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez uznanie, że ubezpieczony spełnił wszystkie warunki do przyznania emerytury górniczej,
a w szczególności posiada co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c,

- naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 kpc mające istotny wpływ na wynik postępowania poprzez dowolną ocenę zebranego materiału dowodowego i odmowę nadania mocy dowodowej wykazom zjazdów pod ziemię, a udzielenie przymiotu wiarygodności zeznaniom świadków.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania albo o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Skarżący po przytoczeniu stanu faktycznego sprawy podniósł, że praca ubezpieczonego
w (...) Spółce (...) oraz w Centrum Wydobywczym (...) nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu uprawnień do górniczej emerytury, gdyż praca w tych podmiotach nie jest wymieniona w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczonych Społecznych.

ZUS zarzucił, że Sąd I instancji w dokonanych ustaleniach faktycznych skupił się jedynie na rodzaju stanowisk pracy, na których I. S. był zatrudniony oraz na zakresach czynności poszczególnych stanowisk. Nie uwzględnił natomiast dowodów z dokumentów
w postaci wykazów zjazdów prowadzonych przez kopalnie, a z których wynika inny stan faktyczny niż z zeznań świadków. Wynika z nich, że na prawo do emerytury górniczej można zaliczyć jedynie 12 lat, 7 miesięcy i 12 dni. Tym samym ubezpieczony nie spełnia warunku przepracowania 25 lat pracy górniczej.

Organ rentowy podniósł nadto, że w spornym okresie kopalnie miały obowiązek rejestrowania każdego zjazdu pod ziemię, a zatem – jego zdaniem – podstawą rozstrzygnięcia powinien być dowód z dokumentów.

Skarżący stwierdził, że rejestracją zjazdów zajmują się w kopalniach odpowiednie komórki
i istnieją stosowne procedury, które muszą być stosowane przy zjazdach na dół kopalni np. obowiązek pobrania odpowiedniego sprzętu, co jest rejestrowane i przekazywane do działu naliczającego górnikom ilość zjazdów. Jeżeli z dokumentacji kopalni wynika określona ilość zjazdów pod ziemię to znaczy, że taka ilość faktycznie była. Górnik ma na bieżąco wgląd do wykazów zjazdów i gdyby ilość zjazdów była niezgodna ze stanem faktycznym, nie obyłoby się bez zgłoszenia zastrzeżeń oraz korekty. W przypadku ubezpieczonego nie ma żadnych dowodów, aby składał takie zastrzeżenia, co oznacza, że nie miał do tego podstaw.

W ocenie organu rentowego I. S. nie wykazał ponad wszelką wątpliwość, że posiada wymaganą ilość okresów pracy górniczej uprawniającą do emerytury górniczej oraz że w spornych okresach zjeżdżał pod ziemię w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja – przy uwzględnianiu wyników postępowania przeprowadzonego w II instancji – zasługuje na uwzględnienie.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył prawa do górniczej emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017r., poz. 1383).

Zgodnie z art. 50a ust. 1 tej ustawy prawo do tego świadczenia przysługuje pracownikowi, który ukończył 55 lat życia, ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat samej pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Stosownie natomiast do ust. 2 omawianego artykułu wiek emerytalny dla pracowników posiadających co najmniej 20 lat pracy górniczej
i równorzędnej (kobiety) lub 25 lat takiej pracy (mężczyźni), w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej – wynosi 50 lat.

Stosownie natomiast do treści art. 50c ust. 1 pkt 5 za pracę górniczą uważa się m.in. zatrudnienie pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w pkt 1-3 na stanowiskach określonych
w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki, w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw gospodarki złożami kopalin i ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego.

Stanowiska dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń nadal określają (por. art. 194 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) załączniki do zarządzenia nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r.
w sprawie określenia stanowisk kierownictwa ruchu i dozoru ruchu pod ziemią, w kopalniach siarki i węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą.

Zostało one wydane na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 1 lutego 1983r.
o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz. U. Nr 5, poz. 32 ze zm.), któremu treścią odpowiada obecnie przytoczony art. 50c ust. 1 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W załączniku Nr 1 do zarządzenia zawarty jest wykaz stanowisk kierownictwa ruchu
i dozoru ruchu podziemnych zakładów górniczych, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą.

Poza sporem było, że ubezpieczony I. S. posiada wymagany wiek 50 lat
(ur. (...)) i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał ostatecznie, że do dnia 30 kwietnia 2016r. posiada on 12 lat, 7 miesięcy i 12 dni pracy górniczej.

Istota sporu sprowadzała się zatem do oceny, czy ubezpieczony posiada 25 lat pracy
górniczej (łącznie z okresami pracy równorzędnej), a w szczególności, czy w okresach nieuwzględnionych przez ZUS, w których I. S. nie posiadał co najmniej połowy zjazdów pod ziemię w miesiącu, wykonywał pracę górniczą w rozumieniu art. 50c ust. 1
pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zdaniem skarżącego art. 50b tej ustawy uniemożliwia zaliczenie takich okresów do pracy górniczej. Przepis ten stanowi bowiem, że przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, jeżeli praca ta była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Dla wyjaśnienia istoty sporu Sąd Okręgowy w Gliwicach właściwie przeprowadził postępowanie i prawidłowo (w zasadzie) ustalił okoliczności faktyczne.

Nie można natomiast – zdaniem Sądu Apelacyjnego – w pełni podzielić oceny zebranego materiału dokonanej przez Sąd I instancji i wyciągniętych wniosków końcowych.

W ocenie Sądu II instancji można w zdecydowanej większości uznać, że w czasie zatrudnienia w KWK (...) ubezpieczony wykonywał pracę na stanowiskach kierownictwa ruchu zakładu, bądź wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego wymienionych w załączniku Nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia stanowisk kierownictwa ruchu i dozoru ruchu pod ziemią, w kopalniach siarki i węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą.

Dotyczy to w szczególności pracy na stanowiskach: starszego specjalisty pod ziemią, inspektora pod ziemią, inżyniera do spraw technicznych dołu i rozwoju kopalni, inżyniera do spraw technicznych w dziale przygotowania produkcji i rozwoju kopalń, zastępcy głównego inżyniera - kierownika działu przygotowania produkcji i projektowania procesów likwidacji zakładu górniczego pod ziemią (w okresie od 1 lipca 1994r. do 30 czerwca 2001r.), starszego inspektora do spraw przygotowania produkcji, rozwoju i projektowania procesów likwidacji zakładów górniczych pod ziemią, głównego inżyniera technologii górniczej pod ziemią - pełnomocnika dyrektora do spraw zarządzania bezpieczeństwem pod ziemią (od 31 stycznia 2003r. do 30 kwietnia 2007r.), inżyniera nadzoru inwestycji dołowych - zastępcy kierownika działu inwestycji i przygotowania produkcji (od 1 stycznia 2013r. do 30 czerwca 2016r.).

Praca na tych stanowiskach, przy uwzględnieniu posiadanych przez I. S. zatwierdzeń urzędu górniczego oraz zakresów obowiązków, odpowiadała pracy na stanowiskach wymienionych w załączniku Nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Przemysłu
i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia stanowisk kierownictwa ruchu
i dozoru ruchu pod ziemią, w kopalniach siarki i węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą.

Pewne wątpliwości może jedynie budzić praca na stanowisku asystenta technicznego pod ziemią w okresie od 4 maja 1992r. do 30 czerwca 1994r. Nie jest ono bowiem wymienione wprost we wskazanym zarządzeniu.

Zauważyć jednak należy, że stanowisko to było usytuowane w dziale przygotowania produkcji i postępu technicznego, a z zakresu obowiązków wynikało, iż ubezpieczony zobowiązany był do wykonywania określonej zarządzeniem kierownika ruchu zakładu miesięcznej ilości zjazdów na dół. Można więc przyjąć, że odpowiada ono stanowisku wymienionemu w załączniku Nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu
z dnia 23 grudnia 1994r. pod poz. C pkt 7 (inspektor ds. przygotowania produkcji, rozwoju
i projektowania procesów likwidacji).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego okres wykonywania pracy na stanowiskach wymienionych
w załącznikach do wskazanego zarządzenia, wydanego zgodnie z delegacją ustawową, stanowi pracę górniczą określoną w art. 50c ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych bez względu na to, czy
w każdym miesiącu ilość zjazdów pod ziemię stanowiła połowę dniówek roboczych
w miesiącu.

Podkreślić przede wszystkim należy, że zarówno wskazany przepis (w odróżnieniu, np. od art. 50c ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.), jak i zarządzenie nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 grudnia 1994r. nie zawierają takiego wymogu.

Praca na stanowiskach określonych w załącznikach do tego zarządzenia, aby mogła być uznana za pracę górniczą, musi oczywiście łączyć się ze zjazdami pod ziemię, przy czym ich ilość wynika z zarządzeń dyrektora kopalni, zakresu obowiązków, czy innych wewnętrznych uregulowań. Wykazanie zjazdów pod ziemię w ilości tak określonej pozwala na uznanie danego okresu (miesiąca) za pracę górniczą.

Zasadnicze jednak znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy – w ocenie Sądu II instancji – miały natomiast okresy zatrudnienia I. S. w Biurze Zarządu (...) S.A. od 1 lipca 2001r. do 30 stycznia 2003r. na stanowiskach: zastępcy dyrektora - kierownika działu przygotowania produkcji pod ziemią i zastępcy dyrektora - kierownika działu przygotowania produkcji i inwestycji pod ziemią oraz w Centrum Wydobywczym (...) od 1 maja 2007r. do 31 marca 2012r. na stanowisku kierownika zespołu planowania produkcji pod ziemią.

W celu wyjaśnienia charakteru pracy ubezpieczonego w tych okresach Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dopuszczając dowód z zarządzenia Prezesa Zarządu Kompani Węglowej S.A. z 26 marca 2007r. w sprawie organizacji, częstotliwości, sposobu dokumentowania zjazdów dołowych osób kierownictwa, dozoru wyższego i funkcyjnego zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego kopalń i zakładów górniczych – centrach wydobywczych Kompani Węglowej S.A., zarządzenia dyrektora Centrum Wydobywczego (...) z 18 maja 2007r. w sprawie osób upoważnionych do zjazdów w kopalniach zgrupowanych w Centrum Wydobywczym (...) oraz schematu organizacyjnego Centrum Wydobywczego (...) i zakresu działania jego komórek organizacyjnych.

Zdaniem Sądu II instancji wskazane okresy nie stanowią pracy górniczej w rozumieniu
art. 50c ust. 1 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zwrócić przede wszystkim należy uwagę, że w obu zakładach pracy I. S. nie miał określonej ilości zjazdów.

Jak wynika z pisma Spółki (...) S.A. Oddziału w D.
z 27 września 2017r. brak jest zarządzeń określających wymaganą liczbę zjazdów w dziale przygotowania produkcji i inwestycji pod ziemią w Biurze Zarządu (...) S.A. (k. 126 a.s.). Z kolei w Centrum Wydobywczym (...) ilość zjazdów dołowych była uzależniona od bieżących potrzeb (por. § 4 zarządzenia Prezesa Zarządu Kompani Węglowej S.A. z 26 marca 2007r.).

Ubezpieczony nie przedstawił jakiegokolwiek wykazu zjazdów w obu wskazanych okresach.

Już choćby z tego względu nie można w odniesieniu do jego zatrudniania w tych zakładach pracy, zastosować zasad uwzględnienia okresów pracy w nich do pracy górniczej, tak jak
w wypadku zatrudnienia w KWK (...).

Niezależnie od powyższych rozważań stwierdzić należy, że praca I. S.
w Biurze Zarządu (...) S.A. odpowiadała pracy równorzędnej z pracą górniczą określonej, w obowiązującym do 31 grudnia 2006r., art. 36 ust. 3 pkt 2 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Potwierdza to treść pisma
z dnia 30 stycznia 2004r. Spółki do Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w K. oraz zaświadczenie Spółki z 30 stycznia 2003r. (k. 17 i 18 a. rent.).

Tak samo należy zakwalifikować okres zatrudnienia ubezpieczonego w Centrum Wydobywczym (...) (jako pracę równorzędną z pracą górniczą w dawnym stanie prawnym).

Wbrew stanowisku Sądu I instancji zakres obowiązków I. S. na stanowisku kierownika zespołu planowania produkcji pod ziemią nie odpowiadał zakresowi obowiązków w KWK (...) na stanowisku kierownika działu przygotowania produkcji, inwestycji pod ziemią oraz projektowania procesów likwidacji i rozwoju.

Nieuwzględnienie tych okresów do pracy górniczej (w sumie 6 lat i 6 miesięcy) powoduje, że ubezpieczony nie posiada wymaganych 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, a tym samym nie spełnia warunków do przyznania górniczej emerytury.

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się zasadna,
Sąd II instancji na mocy art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

/-/SSA E. Kocurek - Grabowska /-/SSA W. Bzibziak /-/SSA M. Pierzycka - Pająk

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE