UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 23 grudnia 2019 r., wydanym pod sygn. akt VIII C 263/19, Sąd Rejonowy w Wieluniu VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pajęcznie zasądził od pozwanego Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki E. M. 4 301,88 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 4 142,88 złotych od 28 lutego 2019 r. do dnia zapłaty i od kwoty 159,00 złotych od 25 lipca 2019 r. do dnia zapłaty (pkt 1); oddalając powództwo w pozostałej części (pkt 2) i zasądzając od pozwanego na rzecz powódki 1 638,00 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu (pkt 3).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W wyniku zdarzenia drogowego, które miało miejsce 25 stycznia 2019 r. uszkodzeniu uległ należący do powódki samochód marki D. D. nr rej. (...) rocznik 2012. Sprawcą był posiadacz drugiego uczestniczącego w kolizji pojazdu, ubezpieczony w pozwanym zakładzie ubezpieczeń z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC). Po zgłoszeniu przez powódkę szkody i przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwany uznał swoją odpowiedzialność za skutki wypadku. Po sporządzeniu kalkulacji naprawy wartość szkody określił na 10 652,99 złotych i na podstawie decyzji z 21 lutego 2019 r. przyznał i wypłacił powódce odszkodowanie w kwocie 11 452,99 złotych, która obejmowała także zwrot kosztów holowania pojazdu (800 złotych).

Powódka nie zgodziła się z decyzją pozwanego. Ze sporządzonej na jej zlecenie kalkulacji z 23 lutego 2019 r. wynikało, że koszt naprawy pojazdu wynosi 14 901,24 złotych. Podmiot sporządzający na zlecenie powódki przedmiotową kalkulację wystawił fakturę na kwotę 159,90 złotych, którą powódka opłaciła. Następnie powódka przesłała kalkulację do pozwanego, domagając się zajęcia stanowiska i zakończenia postępowania likwidacyjnego.

Koszt naprawy uszkodzeń powstałych w pojeździe wyliczony przy założeniu, że naprawa będzie przeprowadzona przy użyciu części nowych oryginalnych „O”, wynosi 14 795,87 złotych.

Dokonując oceny prawnej powództwa w kontekście art. 822 § k.c., Sąd Rejonowy uznał je za zasadne w zdecydowanej części.

Przede wszystkim Sąd pierwszej instancji podkreślił, że nie miało w sprawie znaczenia, czy poszkodowany pojazd naprawił, za jaką kwotę i czy w ogóle ma taki zamiar. Co do zasady może bowiem żądać zapłaty kosztów hipotetycznej restytucji, jeśli koszty naprawy nie przewyższają wartości pojazdu sprzed wypadku.

W ślad za biegłym Sąd przyjął, że koszty naprawy powinny wynieść 14 795,87 złotych - przy zastosowaniu części oznaczonych symbolem „O” i przeciętnej stawki 100 złotych za roboczogodzinę. Użycie takich części nie spowodowałaby wzrostu wartości rynkowej pojazdu choćby z tego powodu, że w odniesieniu do tego modelu uszkodzone i podlegające wymianie części nie występują w ogóle w zamiennikach albo do niego nie pasują, a jedynie „wirtualnie” figurują w katalogach. Ponadto pojazd był kilkuletni o relatywnie niedużym przebiegu.

Sąd nie podzielił także zarzutów strony pozwanej, że koszty naprawy winny być ustalone z uwzględnieniem rabatów na części zamienne i materiały lakiernicze, które pozwany wynegocjował z dostawcami tychże. Rabat jest indywidualnym upustem w cenie, zatem ze swej istoty nie może wyznaczać rynkowej wartości/ceny danego dobra. Poza tym wykorzystanie w praktyce tych rabatów przez poszkodowanego z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych musiałoby być dość kłopotliwe z uwagi na konieczność przeprowadzenia naprawy w pewnej „współpracy” z zakładem ubezpieczeń, przynajmniej na etapie zamawiania części i materiałów lakierniczych, a przecież nie do tego sprowadza się obowiązek zakładu ubezpieczeń przy tym rodzaju ubezpieczenia (tak bywa przy niektórych wariantach ubezpieczenia autocasco). Biegły na rozprawie wyjaśnił także, jakie problemy i komplikacje mogą pojawić się przy zamawianiu na odległość lakieru mającego służyć do pokrycia nie całej karoserii, ale poszczególnych części.

Sąd uznał także za zasadne żądanie zwrotu kosztów prywatnej wyceny, której sporządzenie było niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania.

Podsumowując, Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo do kwoty stanowiącej różnicę między przyjętym kosztem naprawy a kwotą wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym, powiększonej o koszt sporządzenia kalkulacji; oddalając je w pozostałej części.

O odsetkach orzeczono zgodnie z art. 481 w zw. z art. 455 k.c., natomiast o kosztach procesu na podstawie art. 100 zd. drugie k.p.c.

Pozwany wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w zakresie pkt 1 i 3, zarzucając:

I. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez niewszechstronną, nielogiczną, wybiórczą i fragmentaryczną ocenę materiału dowodowego, co skutkowało ogólną błędną oceną dowodów i pominięciem okoliczności mających istotne znaczenie lub nienadaniem im odpowiedniej wagi, w szczególności poprzez pominięcie faktu zaoferowania poszkodowanemu przez pozwaną rabatów na materiał lakierniczy (40%) oraz części zamienne (14%), co skutkowało zasądzeniem świadczenia przekraczającego uzasadnione wydatki, pozwalające na przywrócenie pojazdu powoda do stanu sprzed szkody, w sytuacji gdy przeprowadzenie skutecznej naprawy przywracającej stan poprzedni było możliwe za kwotę mniejszą;

b. art. 227§ 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. i art. 278 k.p.c., poprzez nierozpoznanie wniosku dowodowego pozwanej ze sprzeciwu od nakazu zapłaty z dnia 12 września 2018 r. oraz z pisma procesowego z dnia 23 kwietnia 2019 r., w którym pozwana wnosiła by biegły wyliczył koszty przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody z uwzględnieniem rabatów na części zamienne (14%) oraz materiał lakierniczy (40%), co skutkowało nieustaleniem okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia i zasądzeniem świadczenia przekraczającego wartość rzeczywiście poniesionej szkody;

c. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powódka wywiązała się z obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodzi dla siebie określone skutki prawne, tym samym wysokości powstałej w majątku poszkodowanego szkody, a w konsekwencji należnego mu odszkodowania;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a. art. 361 § 2 k.c., art. 822 § 1 k.c. i art. 824¹ § 1 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i zasądzenie świadczenia przekraczającego wysokość rzeczywiście poniesionej szkody;

b. art. 354 § 2 k.c. przez uznanie, iż poszkodowany w sposób należyty współpracował z pozwanym w toku procesu likwidacji szkody, pomimo iż w nie skorzystał z oferowanego im 40% rabatu na materiały lakiernicze oraz 14% rabatu na części zamienne z błahych i nieuzasadnionych powodów, czym doprowadził do nieuzasadnionego zwiększenia kosztów naprawy pojazdu, a tym samym szkody.

Skarżący wnosił także o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, w której biegły wskaże uzasadnione koszty przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody z uwzględnieniem rabatów na części zamienne (14 %) oraz materiał lakierniczy (40%).

W konkluzji zaś domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za pierwszą instancję, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego.

Powódka wnosiła o oddalenie apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przed wszystkim podkreślić należy, że całkowicie chybiony jest zarzut w zakresie błędnych ustaleń faktycznych, bowiem te poczynione zostały w oparciu o zgromadzone dowody, a apelujący - wbrew literalnemu brzmieniu zarzutu - nie kwestionuje tychże ustaleń, lecz prawidłowość ich subsumpcji pod normy prawa materialnego i wyciągane z ustalonych faktów wnioski, co do zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej i sposobu wyliczenia wysokości szkody.

Nie może budzić w sprawie wątpliwości, iż powódka wywiązała się z obowiązku udowodnienia roszczenia. Koszty naprawy jej uszkodzonego pojazdu zostały wykazane dowodem z opinii biegłego stosownej specjalności.

Zgodnie z art. 227 k.p.c., przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Wbrew zarzutowi, Sąd Rejonowy nie pominął okoliczności, że ubezpieczyciel zaoferował poszkodowanej rabaty na materiał lakierniczy oraz części zamienne, lecz uznał, że okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, przedstawiając w tym zakresie stosowną argumentację, którą Sad Okręgowy w pełni podziela.

Nie może być zatem mowy o naruszeniu przez Sąd pierwszej instancji przepisów procesowych regulujących przebieg postępowania dowodowego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa materialnego, należy podkreślić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że powstanie roszczenia z tytułu kosztów przywrócenia uszkodzonego pojazdu do stanu pierwotnego, a tym samym zakres odszkodowania, nie zależą od tego czy poszkodowany dokonał restytucji i czy w ogóle ma taki zamiar. Odpowiada ono niezbędnym i ekonomicznie uzasadnionym kosztom naprawy, a naprawa dokonana przed uzyskaniem świadczenia od ubezpieczyciela, jej koszt i faktyczny zakres nie ma zasadniczego wpływu na sposób ustalania wysokości odszkodowania. Nie ma zatem znaczenia czy naprawienie szkody następuje na podstawie faktur za naprawę pojazdu czy wyceny kosztów naprawy - zasady naprawienia szkody muszą być identyczne. Szkodą (art. 361 § 2 k.c.) jest bowiem różnica między stanem majątku poszkodowanego jaki zaistniał po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby nie nastąpiło to zdarzenie. Roszczenie odszkodowawcze powstaje z chwilą powstania obowiązku naprawienia szkody, a nie po powstaniu kosztów naprawy pojazdu, z czym wiąże się brak obowiązku po stronie poszkodowanego udowadniania konkretnych wydatków poniesionych na naprawę pojazdu. Pokrycie kosztów naprawy pojazdu jest jedynie szkodą następczą, a szkodą bezpośrednią jest uszkodzenie pojazdu i w momencie jej wystąpienia powstaje odpowiedzialność sprawcy i ubezpieczyciela Do poszkodowanego należy również decyzja czy przystąpi w ogóle do naprawy uszkodzonego pojazdu po uzyskaniu odszkodowania czy dokona prowizorycznej naprawy za część należnej mu kwoty, czy też wydatkuje odszkodowanie na inne cele (vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2019 r., II CSK 100/18, LEX nr 2648598 i orzecznictwo tam wymienione.)

Nie może budzić wątpliwości, że ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody nie jest władny narzucać jakichkolwiek stawek oraz podmiotów, z których usług poszkodowany może skorzystać naprawiając uszkodzony pojazd. Ocena zasadność wyboru konkretnej oferty uzależniona jest od konkretnych okoliczności.

Zatem, wybór dostawcy stosownych materiałów, czy części zamiennych niezbędnych do naprawy uszkodzonego pojazdu, choć oczywiście musi pozostawać racjonalny z puntu widzenia ekonomicznego, może być uzasadniony szeregiem innych czynników, np. jakością produktów konkretnego producenta. To samo dotyczy warsztatu naprawczego.

Warto również zauważyć, że - jak wskazał biegły sporządzający opinię w przedmiotowej sprawie - każda lakiernia ściśle przestrzega używania komponentów tylko jednego producenta lakierów i żadna z nich nie zgodzi się na użycie produktu innego narzuconego producenta. Ponadto w sytuacji, gdy lakierowaniu podlegają jedynie pewne elementy, konieczne jest dopasowanie koloru lakieru bezpośrednio do wzornika w mieszalni lakierów, aby zachować dokładny kolor i odcień oryginału. Wyklucza to możliwość złożenia zamówienia „na odległość”.

Odnośnie zaś „rabatu” na części, już tylko marginalnie należy wskazać, że nie wiadomo jakimi cenami posługuje się dany punkt sprzedaży, z którym pozwany ma zawarte porozumienie, bowiem pozwany nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu w tym zakresie.

Podsumowując, wysokość szkody w sprawie przedmiotowej wyrażają hipotetyczne koszty naprawy wg cen rynkowych, zarówno w zakresie robocizny, jak i materiałów, nie zaś ceny narzucane przez konkretny podmiot, z którym pozwany zawarł porozumienie. Koszty te zostały prawidłowo ustalone w oparciu o opinię biegłego. Wniosek zaś o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej podlegał pominięciu w trybie art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, zgodnie z art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 450 złotych, stanowiącą wynagrodzenie pełnomocnika, obliczone na podstawie § 2 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. poz. 1800 ze zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE