UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym od pozwanego Z. O. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) Z. O. w S. kwoty 1.494,20 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 617 zł od dnia 18 lipca 2016r. do dnia zapłaty i od kwoty 702 zł od dnia 23 czerwca 2016r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że umową nr (...) pozwany dokonał przelewu wierzytelności w kwocie 2.808 zł w stosunku do M. W.. W umowie tej pozwany m.in. oświadczył, że będące przedmiotem przelewu wierzytelności są bezsporne i wymagalne. Po zawarciu umowy i w jej wykonaniu powód wdrożył postępowanie sądowe przeciwko dłużnikowi, wnosząc pozew o zapłatę. Sąd Rejonowy w Kaliszu wyrokiem z dnia 30 marca 2016r. oddalił powództwo, wskazując że zgromadzony materiał dowodowy pozwolił na stwierdzenie, że dłużnik zawierając z pozwanym umowę o roboty budowlane nr (...) znajdował się w stanie wyłączającym świadome i swobodne działanie tym samym Sąd uznał zawartą pomiędzy nimi umowę za nieważną. Wszelkie podejmowane przez dłużnika działania związane z jej realizacją uznać należy też na nieskuteczne, w związku z czym pozwany nie mógł skutecznie dokonać przelewu wierzytelności na rzecz powoda. Z mocy art. 516 k.c. zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. W wypadku nieistnienia wierzytelności już w momencie zawarcia umowy, cedent będzie zobowiązany do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia (art. 387 § 2 k.c.). Z załącznika nr 2 § 1 pkt 1 umowy wynika, że wynagrodzenie powoda z tytułu dokonanego przelewu wyraża się kwotą 25% należności głównej powiększonej o naliczony podatek VAT. Na skutek nieistnienia przedmiotowej wierzytelności (już w momencie zawierania umowy) powód z przyczyn dotyczących pozwanego pozbawiony został wynagrodzenia wynoszącego 702 zł. Ponadto zgodnie z § 1 pkt załącznika nr 2 do umowy wszelkie koszty związane z dochodzeniem wierzytelności na drodze sądowej i komorniczej ponosi powierzający. W związku z postępowaniem w sprawie VGC 1065/12 Sądu Rejonowego w Kaliszu powód poniósł koszty w kwocie 617 zł zasądzone w ww. wyroku.

Powód zrezygnował, precyzując żądanie pozwu z dochodzonej pierwotnie kwoty 175,28 zł, stanowiącej równowartość kwoty 40 euro, wynikającej z art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Do pozwu załączono umowę o przelewie wierzytelności z załącznikami nr 1 i 2 do umowy, wezwanie do zapłaty odszkodowania z art. 516 k.c., wezwanie do zapłaty zwrotu kosztów procesu, notę księgową nr OB./ (...), dowód pokrycia tych kosztów przez powoda.

W dniu 22 listopada 2016r.Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Kaliszu wydała nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt V GNc 3777/16 zgodnie z żądaniem powoda i postanowieniem umorzyła postępowanie w części co do kwoty 175,28 zł.

Nakaz zapłaty stracił moc w wyniku wniesienia przez pozwanego w ustawowym terminie sprzeciwu od nakazu zapłaty. Sprzeciw został wniesiony co do całości nakazu. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc zarzut niezasadności i nieistnienia roszczenia objętego pozwem oraz zarzut przedawnienia roszczenia. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że ewentualne wynagrodzenie należne byłoby powodowi, zgodnie z treścią umowy po zwindykowaniu należności. Do wyegzekwowania wierzytelności nie doszło, stąd roszczenie powoda w tym zakresie jest bezpodstawne. Ponadto kwota zastępstwa procesowego w wysokości 600 zł dochodzona przez powoda, została przez pozwanego uiszczona na rzecz powoda. Została ona zasądzona przez sąd w sprawie o sygnaturze akt V GNc 663/13, która to została następnie wyegzekwowana od pozwanego w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego K. K., sygn. akt Km 726/13.

Do sprzeciwu załączono korespondencję mailową stron.

W odpowiedzi na sprzeciw pełnomocnik powoda podtrzymał żądanie pozwu. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia zapłaty kwoty 702 zł wskazał, że roszczenie stało się wymagalne dopiero w chwili, kiedy wyrok Sądu oddalający powództwo przeciwko dłużnikowi pozwanego stał się prawomocny. Wyrok w sprawie zapadł w dniu 30 marca 2016r. Zaprzeczył również aby pozwany uregulował koszty sądowe zasądzone w wyroku oddalającym powództwo przeciwko dłużnikowi pozwanego w sprawie o sygn. akt V GC 1065/12. Pozwany został wezwany do ich uregulowania wraz z wezwaniem do zapłaty odszkodowania z art. 516 k.c. oraz osobnym wezwaniem z dnia 8 lipca 2016r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany zawarł z M. W. dwie umowy dotyczące robót hydraulicznych i gazowych w remontowanych przez niego mieszkaniach. Pierwsza faktura została zapłacona. Z uwagi na brak zapłaty drugiej faktury pozwany sprawę skierował do powoda celem ściągnięcia należności.

Dowód: zeznania pozwanego (k. 136 akt)

W dniu 21 maja 2012r. strony zawarły umowę o przelewie wierzytelności nr (...), zgodnie z którą pozwany, zwany powierzającym oświadczył, że przysługują mu względem dłużnika Firma (...)’ Przedsiębiorstwo Budowlane (...) w S. bezsporne i wymagalne wierzytelności na kwotę 2.808 zł i przeniósł je na powoda, zwanego przejmującym, na warunkach określonych w załączniku nr 2 do umowy.

Dowód: §1 i § 2 umowy nr (...) (k.4 akt)

Zgodnie z § 1 pkt 1 załącznika nr 2 do umowy powód zobowiązał się do niezwłocznego przekazania pozwanemu po zwindykowaniu 75% z należności głównej pomniejszonej o naliczony pozwanemu podatek VAT. W przypadku spłat ratalnych dokonywanych przez dłużnika każda wpłata miała być sukcesywnie przelewana na dobro pozwanego. W pierwszej kolejności miały być rozliczane kwoty zaległości wymienione w kolumnie 5 załącznika nr 1 do umowy, a w przypadku egzekucji komorniczej w pierwszej kolejności wierzytelności miały być rozliczane na poczet kosztów komorniczych i sądowe. Zgodnie z § 1 pkt 2 załącznika nr 2 wszelkie koszty związane z dochodzeniem wierzytelności na drodze sądowej i komorniczej miał ponieść pozwany, za wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego. W przypadku spornych wierzytelności koszty zastępstwa prawnego wg norm przepisanych ponosić miał również pozwany. Zgodnie z § 1 pkt 5 załącznika nr 2 w przypadku uzyskania dokumentu uznającego wierzytelność za nieściągalną a będącego podstawą do zaksięgowania wierzytelności jako kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, prowizja dla powoda miała wynieść 9% wartości należności głównej powiększonej o podatek VAT. Koszty zastępstwa procesowego zawarte w nakazie zapłaty bądź wyroku miały zostać uiszczone powodowi przez pozwanego w przypadku prowadzenia sprawy przed sądem.

Dowód: załącznik nr 2 do umowy (k. 5 v akt)

W sprawie V GNc 4059/12 wszczętej przez powoda przeciwko dłużnikowi pozwanego M. W., dłużnik wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wniósł o oddalenie powództwa podnosząc nieważność bezwzględną zawartej umowy, zgodnie z art. 82 k.c., wynikającą z braku świadomości po stronie dłużnika.

Dowód: sprzeciw dłużnika od nakazu zapłaty wraz z załącznikami (k. 10 – 17

akt)

Pracownice powoda przeprowadziły z pozwanym szereg rozmów telefonicznych wzywając go do zajęcia stanowiska co do wniesionego przez dłużnika sprzeciwu od nakazu zapłaty oraz do uiszczenia kosztów postępowania sądowego, zgodnie z umową.

Dowód; stenopisy z nagrań rozmów telefonicznych (k. 104 – 118 akt)

W dniu 4 lutego 2013r. powód wniósł do Sądu Rejonowego w Kaliszu o zasądzenie od pozwanego kwoty 1070,87 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 117 zł od dnia 28 lipca 2012r. do dnia zapłaty i od kwoty 953,87 zł od dnia 22 listopada 2012r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że roszczenie powoda wynika z zawartej z pozwanym umowy o przelewie wierzytelności nr (...) z dnia 21 maja 2012r. Powód opłacił do sądu opłatę sądową i skarbową, do których zapłaty zobowiązany był pozwany zgodnie z powołaną umową. Z tego tytułu powód wystawił wobec pozwanego notę księgową nr (...) z 24 lipca 2012r. na kwotę 117 zł. Ponadto pozwany zobowiązany był do poniesienia kosztów zastępstwa prawnego wg norm przepisanych oraz wpłacenia zaliczki w wysokości 25% wynagrodzenie w przypadku sporu sądowego z dłużnikiem, zgodnie z § 1 pkt 2 i pkt 8 załącznika nr 2 do umowy. Z tego tytułu powód wystawił wobec pozwanego fakturę VAT nr (...) z 14 listopada 2012r. na kwotę 953,87 zł brutto, na którą składa się kwota 175,50 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie i 600 zł tytułem kosztów obsługi prawnej. W dniu 19 lutego 2013r.Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Kaliszu wydała nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt 663/13, zgodnie z żądaniem pozwu. W dniu 10 kwietnia 2013r. nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności, a tytuł wykonawczy doręczono pełnomocnikowi powoda w dniu 6 maja 2013r.

Dowód: pozew z załącznikami (k. 2 – 18), nakaz zapłaty (k.25), dowód

doręczenia tytułu wykonawczego (k.36) akt Sądu Rejonowego w

K., sygn. akt V GNc 663/13

Pozwany zapłacił powodowi około 1000 zł na skutek egzekucji komorniczej.

Dowód: zeznania pozwanego (k. 137 akt)

Komornik sądowy w sprawie VIII Km 726/13 przekazał na rzecz powoda kwotę 1.679,61 zł z pobranej od pozwanego kwoty 2.109,06 zł.

Dowód: karta rozliczeniowa z 6.07.2018r., VIII Km 726/13 (k. 160 akt)

Sprawa o sygnaturze akt Km 726/13 prowadzona z wniosku wierzyciela (...) Sp. z o.o. przeciwko dłużnikowi Z. O. została zakończona postanowieniem z dnia 1 października 2014r. Postępowanie egzekucyjne w tej sprawie prowadzone było na podstawie tytułu wykonawczego Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 10 kwietnia 2013r., sygn. akt V GNC 663/13

Dowód: pisma Komornika sądowego A. Ż. z 5.07.2018r. (k. 163

akt)i z dnia 13.06.2019r. (k. 189 akt)

Wyrokiem z dnia 30 marca 2016r. Sąd Rejonowy w Kaliszu, w sprawie z powództwa powoda przeciwko M. W. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz M. W. kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazano, że dłużnik zawierając z cedentem umowę o roboty budowlane znajdował się w stanie wyłączającym świadome i swobodne działalnie. Tym samym Sąd uznał zawartą pomiędzy nimi umowę za nieważną.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Kaliszu z uzasadnieniem z dnia

30.03.2016r., sygn. akt V GC 1065/12 (k. 18 – 21 akt)

W dniu 20 kwietnia 2016r. powód przesłał pozwanemu drogą mailową projekt aneksu do umowy o przelewie wierzytelności, zgodnie z którym rozszerzeniu miał ulec zapis Załącznika nr 2 § 1 pkt 1 o treść, że przedmiotem umowy przelewu jest również wierzytelność o zwrot równowartości świadczenia nienależnego w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, w przypadku zaistnienia przesłanek nieważności umowy łączącej powierzającego z dłużnikiem. Pozwany nie podpisał proponowanego aneksu.

Dowód: mail powoda do pozwanego z 20.04.2016r z załączonym aneksem (k.

47 – 48 akt)

W dniu 6 czerwca 2016r. powód przelał na rzecz pełnomocnika dłużnika kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu sygn. akt VGC 1065/12.

Dowód: potwierdzenie przelewu z 6.06.2016r. (k. 23 akt)

W dniu 8 czerwca 2016r. powód wystawił wobec pozwanego Notę księgową nr (...) na kwotę 617 zł z tytułu opłaty – zwrot kosztów procesu sygn. akt V GC 1065/12 dotyczących M. W..

Dowód: Nota księgowa OB./ (...) z 8.06.2016r. (k. 22 akt)

W dniu 13 czerwca 2016r., w związku z oddalonym powództwem przez Sąd Rejonowy w Kaliszu, sygn. akt VGC 1065/12, powód na podstawie art. 516 kodeksu cywilnego wezwał pozwanego do zapłaty odszkodowania w wysokości 702 zł, stanowiącej iloczyn ustalonej procentowo prowizji liczonej od kwoty scedowanej wierzytelności. Powód wezwał również pozwanego do uregulowania kwoty 617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych w/w wyrokiem na rzecz M. W.. Wezwanie doręczono pozwanemu w dniu 15 czerwca 2016r.

Dowód: wezwanie do zapłaty odszkodowania z art. 516 k.c. z 13.06.2016r. z

dowodem doręczenia (k. 6 – 7 akt)

W dniu 8 lipca 2016r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 617 zł, zgodnie z notą (...) z 8 czerwca 2016r. z tytułu opłaty – zwrotu kosztów procesu VGC 1065/12 oraz kwoty 40 euro tzw. stałej rekompensaty wynikającej z art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Dowód: wezwanie do zapłaty z 8.07.2016r. (k. 8 akt), dowód doręczenia (k. 9

akt)

W czerwcu i lipcu 2016r. strony i pełnomocnik pozwanego prowadziły korespondencję zawierającą wyjaśnienie stanowisk.

Dowód: korespondencja stron (k. 49 – 53 akt)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych wyżej dokumentów oraz zeznań pozwanego.

Sąd zważył co następuje:

Strony zawarły umowę o przelewie wierzytelności, zgodnie z którą pozwany przeniósł na rzecz powoda wierzytelności przysługujące mu względem dłużnika M. W..

Zgodnie z art. 509 § 1 i 2 kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Wierzytelność przechodzi na nabywcę solo consensu, tj. przez sam fakt zawarcia umowy.

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły (art.510 § 1 k.c.).

Z treści umowy i załącznika nr 2 do umowy wynika, że na skutek przelewu wierzytelności powód zobowiązał się do przekazania pozwanemu 75% należności głównej, pomniejszonej o naliczony pozwanemu podatek VAT niezwłocznie po zwindykowaniu wierzytelności od dłużnika. Pozwany zobowiązał się ponadto do pokrycia wszelkich kosztów związanych z dochodzoną wierzytelnością na drodze sądowej i komorniczej z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego. Koszty zastępstwa prawnego miał ponieść według norm przepisanych w przypadku wierzytelności spornych, co wynika z § 1 pkt 2 załącznika nr 2 do umowy.

Wytoczone przez powoda powództwo o zapłatę kwoty stanowiącej wierzytelność będącą przedmiotem przelewu zostało prawomocnie oddalone z uwagi na nieważność umowy, z której wynikała ta wierzytelność wynikała. Należy więc przyjąć, że wierzytelność ta w chwili zawierania umowy cesji z powodem nie istniała. Oznacza to, że umowa stron w tym zakresie była umową o świadczenie niemożliwe, a zatem umową nieważną zgodnie z art. 387§1 kodeksu cywilnego. Nie może dojść do przelewu wierzytelności w sytuacji, kiedy wierzytelność stanowiąca przedmiot umowy prowadzącej do cesji nie istnieje.

Zgodnie z § 2 art. 387 k.c. strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia. Przewidziany w art. 387 § 2 k.c. obowiązek naprawienia szkody ogranicza się do wynagrodzenia tej stronie tego, co straciła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia. Chodzi tu o zwrot wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem i zawarciem umowy. Należne stronie poszkodowanej odszkodowanie to odszkodowanie w granicach tzw. ujemnego interesu umowy. Na tle ogólnej zasady odpowiedzialności odszkodowawczej, wg której szkoda powinna być naprawiona w całości, zarówno w zakresie damnum energens, jak i lucrum cessans (art. 361 § 2 k.c.) brak jest podstaw do wyłączenia z odszkodowania naprawienia szkody w zakresie utraconych korzyści.

P. dowodowe wykazało, że powód na skutek zawarcia umowy i wytoczenia powództwa poniósł koszty, które pozwany ma obowiązek mu zwrócić. Do kosztów tych należy przede wszystkim zasądzona od powoda na rzecz M. W. w wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 30 marca 2016r., sygn. akt VGC 1065/12 kwota 617 zł stanowiąca koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego. Koszty te zostały objęte Notą księgową nr (...) i uiszczone przez powoda w dniu 6 czerwca 2016r. Ponadto powodowi zgodnie z umową, gdyby umowa była ważna przysługiwałoby wynagrodzenie stanowiące 25% wierzytelności będącej przedmiotem przelewu, a więc 25 % kwoty 2.808 zł, stanowiące kwotę 702 zł.

Pełnomocnik pozwanego podniósł zarzut zapłaty kwoty 600 zł stanowiącej koszty zastępstwa prawnego poprzez jej wyegzekwowanie przez komornika w sprawie V GNc 663/13. Z powołanych akt wynika, że powód dochodził w tym postępowaniu od pozwanego zapłaty opłaty sądowej, kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 600 zł, opłaty skarbowej w wysokości 17 zł i zaliczki na poczet wynagrodzenia w wysokości 25% kwoty 702 zł, wynoszącej 175,50 zł. Wszystkie te należności zostały zasądzone na rzecz powoda nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 19 lutego 2013r. i wyegzekwowane przez komornika sądowego od pozwanego.

Z uwagi na powyższe powództwo podlegało uwzględnieniu w zakresie części wynagrodzenia powoda nie objętego egzekucją komorniczą (702 zł – 175,50 zł).

W pozostałym zakresie, tj. co do objętych egzekucją: części wynagrodzenia i kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową Sąd powództwo oddalił.

Powód nie wykazał aby poniósł szkodę poprzez zapłatę kosztów zastępstwa prawnego na rzecz swojego pełnomocnika procesowego w postępowaniu V GC 1065/12. Nie wynika to z żadnego z dokumentów załączonych do akt sprawy. Objęta egzekucją komorniczą kwota kosztów zastępstwa procesowego pokryła więc koszty procesu wynikające z Noty księgowej (...) z 8 czerwca 2016r., wystawionej zasadnie na podstawie wyroku sądu i przelewu z dnia 6 czerwca 2016r.

Sąd uwzględnił natomiast żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od uwzględnionej części odszkodowania, licząc termin wymagalności zgodnie z wezwaniem do zapłaty.

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.).

Orzeczenie o kosztach postępowania wydano na podstawie z art. 100 zd.1 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając. Powód wygrał proces w 40 %. Na koszty postępowania złożyła się opłata sądowa od pozwu w wysokości 30 zł i wynagrodzenia pełnomocników stron ustalone w kwocie po 360 zł w oparciu o § 2 pkt. 2 rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015.poz 1800 i (...)) w wersjach obowiązujących w okresie od 1 stycznia 2016r. do 26 października 2016r.wraz z opłatami skarbowymi w wysokości 17 zł od pełnomocnictw. Łącznie koszty postępowania wyniosły kwotę 784 zł. Powód przegrał sprawę w 60%, co oznacza że powinien ponieść kwotę 470,40 zł kosztów. Poniósł natomiast kwotę 407 zł. Różnica tych kwot podlegała więc zasadzeniu od powoda na rzecz pozwanego.

SSR Magdalena Berczyńska-Bruś

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE