UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 czerwca 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w W. zobowiązał (...) Bank (...) S.A. Oddział w K.
do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 kwietnia 2011 roku
do 30 kwietnia 2011 roku w kwocie 492,99 zł.

Uzasadniając swoją decyzję organ rentowy powołał się na art. 138 a ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku Nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz okoliczność, że świadczenia zostały wypłacone bezpodstawnie w wyniku zgonu świadczeniobiorcy w dniu 30 marca 2011 roku oraz wpływu wniosku o zasiłek pogrzebowy w terminie uniemożliwiającym wstrzymanie świadczenia od 1 kwietnia 2011 roku.

Odwołanie od przedstawionej decyzji wniósł (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu wniesionego odwołania argumentowano, iż wypłaty z rachunku nastąpiły w związku
z realizacją stałego zlecenia płatniczego oraz przeksięgowania środków za pomocą bankowości elektronicznej z rachunku zadysponowanych przez zmarłego właściciela rachunku. Nadto dodano, iż bank nie mógł zablokować rachunku i realizacji zleceń gdyż wiadomość o śmierci posiadacz rachunku powziął w dniu 27 maja 2011 roku. Zdaniem odwołującego zaskarżona decyzja rażąco narusza przepis art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2011 roku sygn. akt X U 2161/11 Sąd
Okręgowy - Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach X Wydział Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwolnił odwołującego
(...) Bank (...) S.A. w K. od zwrotu na rzecz organu rentowego kwoty 492,99 zł przekazanej tytułem świadczenia emerytalnego za miesiąc kwiecień 2011 roku na rachunek zmarłej Z. S..

Na podstawie zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego Sąd pierwszej instancji ustalił, że Z. S. była uprawniona do emerytury,
którą przesyłano jej na rachunek bankowy w (...) Bank (...) S.A.

Z dokonanych przez Sąd ustaleń wynika i ta okoliczność, iż zgon wymienionej nastąpił w dniu 30 marca 2011 roku, a po jej śmierci na rachunek została przelana emerytura za miesiąc kwiecień 2011 roku w kwocie 999,24 zł.

Jak nadto ustalił Sąd I instancji, pismem z dnia 24 maja 2011 roku organ rentowy wystąpił do (...) Bank (...) S.A. Oddział w G. o zwrot emerytury za miesiąc kwiecień. Jednocześnie zwrócono się o wskazanie osoby, na rzecz której zostało przekazane świadczenie za okres po śmierci świadczeniobiorcy.

Pismem z dnia 6 czerwca 2011 roku odwołujący poinformował, iż dokonał częściowego zwrotu świadczenia w kwocie 506,25 zł. Nie może dokonać zwrotu reszty świadczenia, gdyż w dniu 27 kwietnia 2011 roku i 5 maja 2011 roku z rachunku zmarłej zrealizowano zlecenia stałe w łącznej kwocie 492,99 zł na rachunek (...) Bank S.A. ul. (...) (...) W. J. A. umowa (...). Informację o zgonie świadczeniobiorcy bank otrzymał dnia
11 maja 2011 roku.

Zdaniem Sądu I instancji spornym w rozpoznawanej sprawie było czy odwołujący bank zwolnił się od zwrotu na rzecz organu rentowego nienależnie dokonanej wpłaty świadczenia na rachunek zmarłej Z. S. za miesiąc przypadający po jej zgonie. W przekonaniu Sądu Okręgowego bank wskazał osobę uprawnioną zgodnie z art. 55 ust 3, a przepis ten nie wymaga podania adresu osoby
i zwolnił się w ten sposób od zwrotu dochodzonej przez organ rentowy kwoty zgodnie z art. 55 prawa bankowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd pierwszej instancji orzekł jak w sentencji.

Apelację od wskazanego rozstrzygnięcia wniósł organ rentowy.

Wnoszący środek odwoławczy zaskarżył opisany wyrok w całości
zarzucając mu:

-: błędną wykładnię przepisów prawa materialnego a w szczególności art. 138a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku Nr 153 poz. 1227 ze zm.), art. 55 ust. 1 pkt 2 i ust. 3, art. 57 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 roku Nr 72 poz. 665 ze zm.),
-: sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez uznanie, że Bank miał prawo przekazać sporną kwotę na rachunek osoby trzeciej i niewskazania pełnych danych tej osoby oraz, że Bank nie ma obowiązku zwrotu nienależnie przekazanej kwoty na rachunek za miesiąc po śmierci świadczeniobiorcy,
-: niewyjaśnienie wszystkich okoliczności związanych z procedurą przekazywania świadczeń rentowych na rachunek bankowy, nie wezwanie do udziału w sprawie J. A. w charakterze zainteresowanego,
-: naruszenie przepisów postępowania poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.) zastosowanie niewłaściwej stawki kosztów zastępstwa procesowego,

Wnoszący środek odwoławczy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania w całości ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Zdaniem apelującego bank nie wskazując danych adresowych osoby, na rzecz której przelał w ramach zlecenia sporne kwoty 164,33 zł i 328, 66 zł, nie wypełnił dyspozycji art. 55 ust 3. Taka informacja jest dla organu rentowego bezużyteczna
i brak jest możliwości identyfikacji takiej osoby.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, a co za tym idzie podlega oddaleniu.

Zdaniem Sądu Odwoławczego Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe nie naruszył przepisów postępowania w tym
art. 233 § 1 k.p.c. zaś poczynione przez niego ustalenia faktyczne Sąd II instancji podziela i przyjmuje za swoje.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia czy (...) Bank (...) Spółka Akcyjna Centrum Operacyjnej Obsługi Klienta w K. zwolnił się od zwrotu na rzecz organu rentowego nienależnie dokonanej wpłaty świadczenia na rachunek zmarłej Z. S. za miesiąc przypadający po jej zgonie w myśl art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 roku Nr 72
poz. 665 ze zm.).

Podejmując rozważania prawne w niniejszej sprawie należy stwierdzić,
iż nadanie nowego brzmienia art. 55 Prawa bankowego miało na celu umożliwienie odzyskania nienależnie wypłaconych świadczeń po śmierci emerytów lub rencistów
w przypadku niepowiadomienia organu rentowego o śmierci świadczeniobiorcy lub powiadomienia o tym z opóźnieniem. Jego zadaniem było również zapobieżenie praktykowanym przez banki odmowom wypłat z powołaniem się na brak podstawy prawnej i tajemnicę bankową.

Zgodnie z omawianym uregulowaniem prawnym bank może zwolnić się od obowiązku zwrotu pełnej lub częściowej kwoty o której mowa w art. 55 ust. 1 pkt 2 jeżeli zgodnie z art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe
(Dz. U. z 2002 roku Nr 72 poz. 665 ze zm.) zostaną spełnione dwie przesłanki:

1/ przed otrzymaniem wniosku dokonał z tych rachunków wypłat „innym uprawnionym osobom”, które to wypłaty nie pozwalają zrealizować wniosku
w całości lub w części,

2/ w terminie 30 dni od otrzymania wniosku poinformował o tym ten organ wraz z ustaleniem osób, które pobrały wypłaty.

Przeniesienie powyższych rozważań na grunt niniejszej sprawy uprawnia również zdaniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach do stwierdzenia, że bank
w przedmiotowej sprawie zrealizował przesłanki określone w art. 55 ust. 3 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 roku Nr 72 poz. 665
ze zm.). Nie tracąc z pola widzenia okoliczności, iż wskazany artykuł powinien być interpretowany ściśle, nie należy również zapominać, że w przypadku niniejszej sprawy mamy do czynienia ze zleceniem stałym, realizowanym w ramach zawartej umowy. Nie jest to zatem przypadek wypłaty przez nieustaloną osobę, za pomocą kodu PIN, ale zrealizowanie zobowiązania wynikającego ze ściśle określonego stosunku prawnego (umowy).

Zatem również w ocenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach nastąpiło w tym przypadku podanie osoby uprawnionej, a nie należy przecież zapominać, iż bank mimo wszystko jest zobowiązany do zachowania tajemnicy bankowej.

W ocenie Sądu Odwoławczego dysponując podanymi danymi organ rentowy może podjąć kroki zmierzające do ustalenia adresu danej osoby i nie jest to obowiązek, który w okolicznościach faktycznych tej konkretnej sprawy powinien być w całości przerzucony na bank.

Jeszcze raz bowiem należy podkreślić, iż nie jest to sytuacja wypłaty nieustalonej osobie danej sumy za pomocą karty z wykorzystaniem kodu PIN,
ale realizacja zlecenia stałego w ramach konkretnego stosunku zobowiązaniowego.

W tej sytuacji nie może mieć zastosowania art. 138a ustawy o emeryturach
i rentach z FUS, na który powołuje się organ rentowy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c.
orzekł jak w sentencji.

/-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA I.Goik /-/ SSA M.Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE