WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2020 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Sylwia Staniszewska
Protokolant:	Starszy sekretarz sądowy Dorota Cichorz Dąbrowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 października 2020 r. w S.

sprawy z powództwa Skarbu Państwa działającego przez Starostę (...)

przeciwko J. Z. (1)

o uzgodnienie treści księgi wieczystej

I.  uzgodnić treść księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym, w ten sposób że w dziale I tej księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości położonej w C. gm. W. składającej się z działek nr (...) o pow. 0,4305 ha wyłączyć działkę nr (...) o pow.0,041 ha, dla której założyć nową księgę wieczystą, w której jako właściciela wpisać Skarb Państwa w ½ części i J. Z. (1) syna A. i Z. w ½ części, w dziale III w nowo założonej księgi wieczystej wpisać prawo osobiste na rzecz Z. Z. córki S. i R. w postaci dożywotniej bezpłatne służebności osobistej polegającej na prawie zamieszkiwania w pokoju i kuchni od strony zachodniej budynku mieszkalnego znajdującego się na tej nieruchomości

II.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu na rzecz powoda.

Sygn. akt I C 1013/19

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Starosta (...) wniósł pozew przeciwko J. Z. (1) o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawym poprzez dokonanie wpisu prawa własności w ½ na rzecz Skarbu Państwa i w ½ na rzecz J. Z. (1) w dziale II księgi wieczystej KW nr (...), prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Szczytnie Wydziale Ksiąg Wieczystych, dla nieruchomości położonej w obrębie C., gm. W., działka nr (...) o pow. 0,041 ha, zamiast wpisu prawa własności jedynie na rzecz J. Z. (1). Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, iż działka której dotyczy przedmiotowe postepowanie została wydzielona z działki nr (...), która z kolei wydzielona została z działki nr (...), Jednakże w rzeczywistości odpowiada ona działce nr (...), która w wyniku odnowienia ewidencji gruntów przekształcona została w działkę nr (...). Ta ostatnia jednak w wyniku błędu nigdy nie została wkreślona na mapę.

Pismem z dnia 5 sierpnia 2020 roku strona powodowa sprecyzowała swoje stanowisko wnosząc o wykreślenie z księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Szczytnie działki nr (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni 0,0411 ha, położonej w obrębie C., gmina W. i ujawnienie tejże działki w nowej księdze wieczystej, a jako jej właścicieli wpisanie w ½ Skarb Państwa i w ½ J. Z. (1). Z treści księgi wieczystej nr (...) powinien być wykreślony wpis z działu III dotyczący dożywotniego użytkowania przysługujący Z. Z.. Wpis ten winien zostać ujawniony w nowo założonej księdze wieczystej, w której ujawniona będzie działka (...), jednakże z tą zmianą, że ww. służebność obciążać będzie jedynie udział ½ którego właścicielem jest J. Z. (1).

Pozwany J. Z. (1) ostatecznie na rozprawie w dniu 6 października 2020 roku uznał żądanie powoda.

Sąd ustalił, co następuje:

Księga wieczysta nr (...) jest prowadzona dla nieruchomości składającej się z działek geodezyjnych nr (...). W dziale II jako właściciel wpisany jest J. Z. (1). W dziale III wpisane jest prawo osobiste na rzecz Z. Z., córki S. i R., w postaci dożywotnej, bezpłatnej służebności osobistej polegającej na prawie zamieszkiwania w pokoju i kuchni od strony zachodniej budynku mieszkalnego znajdującego się na tej nieruchomości.

(dowód: akta KW (...))

Zgodnie z rejestrem gruntów założonym w dniu 22 listopada 1962 roku właścicielem działki nr (...) o pow. 0,04 ha, położonej w C., był w ½ H. G. oraz Skarb Państwa. W dniu 9 czerwca 1973 roku A. G. stała się z mocy prawa właścicielką w ½ części działki o nr (...) wraz ze znajdującymi się na niej zabudowaniami. Na mocy decyzji Naczelnika Gminy W. nr (...)r. z dnia 2 stycznia 1975 roku Skarb Państwa przejął na własność gospodarstwo rolne położone we wsi C., gm. W., należące do A. G. z wyłączeniem ½ domu i obory, które stanowić miały odrębny od gruntu przedmiot własności.

(dowód: rejestr gruntów z 1962r. k. 22, akt własności ziemi k. 23, decyzja z dn. 2.01.1975r. k. 24)

Aktem notarialnym nr (...) z 9 marca 1971 roku H. i R. G. darowali A. i Z. Z. nieruchomość z budynkami, składającą się z działki nr (...), oświadczając, że na przedmiotowej nieruchomości znajdują się dom mieszkalny, chlew oraz stodoła. Faktycznie jednak, dom mieszkalny, którego właścicielami w ½ byli H. i R. G., nie znajdował się na nieruchomości będącej przedmiotem sprzedaży, tylko na ówczesnej działce nr (...). A. i Z. Z. nie zostali ujawnieni w rejestrze gruntów jako współwłaściciele działki nr (...).

W wyniku odnowienia ewidencji gruntów dokonano nowego pomiaru i zmiany nr działek – działka o nr (...) o pow. 0,04 ha zamieniona została w działkę nr (...). Działka ta (zabudowana budynkiem mieszkalnym) została ujawniona wyłącznie w części opisowej operatu ewidencji gruntów, nie została jednakże wkreślona na mapę.

W 1982 roku aktem notarialnym rep. (...) Skarb Państwa sprzedał A. i Z. Z. niezabudowaną nieruchomość składającą się z działek nr (...). W wyniku podziału niezabudowanej działki nr (...) została wydzielona działka nr (...) zabudowana budynkiem mieszkalnym.

(dowód: akt notarialny nr rep. (...). k.29-30)

W dniu 18 października 1989 roku A. i Z. Z. przekazali na rzecz Skarbu Państwa w zamian za rentę posiadane gospodarstwo rolne, za wyjątkiem działek nr (...), na której znajduje się budynek mieszkalny, którego właścicielem w ½ pozostawał A. Z..

W wyniku podziału działki nr (...) zostały wydzielone działki nr (...), w ten sposób, że działka (...) jest tożsama z działką nr (...), która nigdy nie została wkreślona na mapę. W wyniku modernizacji ewidencji gruntów obr. C. usunięto z części opisowej działkę nr (...).

(dowód: decyzja Naczelnika Gminy W. z dn. 18.10.1989r. k.31, rejestr gruntów z 1980r., operat pomiarowy z 1989r.)

Postanowieniem z dnia 29 lipca 1997 roku w sprawie (...)Sąd Rejonowy w Szczytnie stwierdził, ze spadek po A. Z., zmarłym w dniu 1 maja 1993 roku nabyli żona Z. Z. w 5/20 części oraz dzieci: A. P., J. Z. (1), J. Z. (2), B. S. i E. Z. – każdy po 3/20 części.

Aktem notarialnym rep. (...) z dnia 1 grudnia 1997 roku Z. Z., J. Z. (2), E. Z., A. P. i B. S. przekazali działki nr (...) darowizną na rzecz J. Z. (1).

(dowód: akt notarialny z dn. 1.12.1997r. k. 32-33, akta księgi wieczystej KW (...))

Ustaleń faktycznych w sprawie Sąd dokonał na podstawie złożonych przez strony dokumentów, których prawdziwość nie została zakwestionowana, a także na podstawie księgi wieczystej nr KW (...).

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotowe powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Żądanie pozwu oparte zostało o art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019r. poz. 2204). Zgodnie z jego treścią w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest jedynym sposobem obalenia domniemania wiarygodności ksiąg wieczystych z art. 3 cytowanej ustawy. Niezgodność wpisu w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie może być usunięta w postępowaniu wieczystoksięgowym o dokonanie wpisu, lecz w postępowaniu wszczętym powództwem o usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym na podstawie art. 10 ust. 1 u.k.w.h. (orz. SN z 22 maja 2003 r., II CKN 109/01, LexPolonica nr 2119910, Biul. SN 6/04, s. 42). Uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym polega na doprowadzeniu jej do aktualnego stanu prawnego przez wpisanie nowego prawa, wykreślenie ujawnionego w księdze i wpisanie innego prawa bądź wreszcie sprostowanie treści wpisanego prawa. Kryterium niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest zawsze obecny stan prawny, a nie stan istniejący w przeszłości (tak samo SN w orz. z 24 listopada 1997 r., II CKN 110/97, Prok. i Pr. 5/98, s. 28).

W ocenie Sądu przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż treść działu II księgi wieczystej (...) jest w chwili obecnej niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym. Analiza dowodów przedłożonych przez stronę powodową wykazała, iż działka nr (...) o pow. 0,041 ha zabudowana budynkiem mieszkalnym, której dotyczyło przedmiotowe postępowanie została wydzielona z działki nr (...), która z kolei wydzielona została z działki nr (...). Jednakże w rzeczywistości odpowiada ona działce nr (...), która w wyniku odnowienia gruntów przekształcona została w działkę nr (...), zaś ta w wyniku błędu nie została nigdy naniesiona na mapy. Jak wynika z przedłożonych przez powoda dokumentów działka o nr (...) stanowi w ½ części własność Skarbu Państwa oraz J. Z. (1). Dodać również należy, że pozwany nie kwestionował zasadności roszczenia powoda.

Powód wnosił również o ujawnienie w dziale III nowo powstałej księgi wieczystej prawa osobistego na rzecz Z. Z. w postaci dożywotnej, bezpłatnej służebności osobistej polegającej na prawie zamieszkiwania w pokoju i kuchni od strony zachodniej budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości – jednakże tylko w zakresie udziału 1/2, którego właścicielem jest J. Z. (1). Żądanie powoda w takim kształcie nie mogło zostać uwzględnione. Wskazać bowiem należy, że służebność, czy to gruntowa czy osobista, jako ograniczone prawo rzeczowe, jest prawem na rzeczy cudzej i obciąża tę rzecz, a więc całą rzecz, także wówczas, gdy jest ona objęta współwłasnością. Nie jest zatem dopuszczalne ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego jakim jest służebność osobista, na ułamkowej części nieruchomości, jak też na udziale współwłaściciela we współwłasności. Ułamkowa część podobnie jak i udział we współwłasności nie jest rzeczą, jest prawem, prawo zaś może być przedmiotem takiego obciążenia tylko wówczas, gdy ustawa dopuszcza ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na prawie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29.05.2015r. V CSK 416/14, LEX nr 1711732).

Z uwagi na powyższe Sąd uwzględnił stan prawny nieruchomości objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzonej przez Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Szczytnie, w ten sposób, w ten sposób, że w dziale I tej księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości położonej w C. gm. W. składającej się z działek nr (...) o pow. 0,4305 ha wyłączyć działkę nr (...) o pow.0,041 ha, dla której założyć nową księgę wieczystą, w której jako właściciela wpisać Skarb Państwa w ½ części i J. Z. (1) syna A. i Z. w ½ części, w dziale III w nowo założonej księgi wieczystej wpisać prawo osobiste na rzecz Z. Z. córki S. i R. w postaci dożywotniej bezpłatne służebności osobistej polegającej na prawie zamieszkiwania w pokoju i kuchni od strony zachodniej budynku mieszkalnego znajdującego się na tej nieruchomości

W ocenie Sądu w realiach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do obciążania pozwanego kosztami procesu. Wadliwość wpisów w księdze wieczystej (...) nie była w żaden sposób zawiniona przez pozwanego, powstała faktycznie na skutek działań różnych organów publicznych, wobec czego orzeczono – na podstawie art. 102 k.p.c. – jak w punkcie II wyroku.