UZASADNIENIE

Pismem z dnia 7 stycznia 2020 r. powód - (...) sp.z o.o. w M. wniósł odwołanie od decyzji Prezesa UOKiK z 6 grudnia 2019 r., nr (...) (k. 23). Pismem z 15 czerwca 2020 r. powód wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych w postaci opłaty sądowej w kwocie 1000 zł.

Zarządzeniem z 23 czerwca 2020 r. wezwano powoda do usunięcia braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych poprzez wykazanie, że spółka nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych, oraz że jej wspólnicy nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki, w terminie 7 dni, pod rygorem zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych (k. 44).

W odpowiedzi na wezwanie na wezwanie powód wskazał, iż przedkłada dokumentację potwierdzającą zadłużenie spółki w stosunku do Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz innych wierzycieli – osób fizycznych. Jednakże powód nie załączył wskazanych załączników, ani nie wymienił ich w treści pisma, do którego miały być załączone. Powód również nie podpisał pisma z 20 lipca 2020 r.

Z uwagi na powołane wyżej braki pisma powoda, zarządzeniem z 30 lipca 2020 r. Sąd w trybie art. 130 ^1a kpc zarządził zwrot pisma powoda z 20 lipca 2020 r., gdyż pismo nie mogło otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych (k. 49).

W terminie tygodnia od doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma, powód ponownie wniósł pismo. Do pisma powód załączył postanowienia o umorzeniu postępowań egzekucyjnych wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje.

Zdaniem Sądu wniosek powoda o zwolnienie od kosztów w zakresie opłaty od odwołania nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 103 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (dalej – uksc) sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Spółka handlowa powinna wykazać także, że jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie spółce pożyczki (art. 103 ust. 2 uksc).

Warunkiem zwolnienia podmiotu nie będącego osobą fizyczną od kosztów sądowych jest zatem należyte wykazanie, że dany podmiot nie ma środków na ich uiszczenie. W interesie wnioskodawcy jest dostarczenie szczegółowych danych co do sytuacji majątkowej pozwalających na zwolnienie od kosztów sądowych, a w kompetencji sądu leży ocena przedstawionych dowodów pod kątem możliwości zwolnienia wnioskodawcy od kosztów sądowych.

Zwolnienie od kosztów sądowych stanowi formę kredytu udzielanego przez Skarb Państwa na zasadach całkowicie odmiennych od tych, jakie stosuje się przy finansowaniu osób prawnych, w tym przedsiębiorców przez banki. Pochopne zatem uwzględnienie wniosku o zwolnienie powodowałoby, że Skarb Państwa stałby się kredytodawcą, pokrywającym koszty dochodzenia należności przez te podmioty, co niewątpliwie sprzeczne jest z art. 103 u.k.s.c. (M. K., Stosowanie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Przegląd Sądowy 06.9.44). Zwolnienie od kosztów powinno mieć miejsce tylko
w sytuacjach wyjątkowych, zasługujących na szczególne uwzględnienie. Przyjmuje się zatem, że strona, w szczególności mająca status przedsiębiorcy, powinna wykorzystać wszelkie możliwości na zgromadzenie środków koniecznych na pokrycie kosztów sądowych, a dopiero gdyby to okazało się niewystarczające – może zwrócić się o pomoc do państwa.

Sąd podziela ugruntowany w doktrynie pogląd, zgodnie z którym okoliczności uzasadniające zwolnienie muszą istnieć w chwili orzekania, ale powinny obrazować status materialny osoby prawnej w szerszej perspektywie czasowej, bo może wystąpić jedynie przejściowy brak środków płatniczych. Istotny jest też rozmiar opłaty w porównaniu do zasobów i obrotów wnioskodawcy (A. Górski, L. Walentynowicz, Koszty sądowe
w sprawach cywilnych. Ustawa i orzekanie. Komentarz praktyczny, Oficyna, 2008, wyd. II). Podmiot wnioskujący o zwolnienie musi zatem wykazać, że stan wszystkich jego efektywnych aktywów, nie pozwala mu na uiszczenie kosztów sądowych.

Zwolnienie od kosztów sądowych osoby prawnej obwarowane jest większymi rygorami niż zwolnienie osoby fizycznej. Wydatki związane z pokryciem kosztów procesu muszą być traktowane co najmniej równorzędnie, a nawet priorytetowo w stosunku do innych wydatków. Posiadanie środków finansowych zapewniających dostęp do Sądu – ze względu na obowiązek poniesienia kosztów sądowych – jest istotnym składnikiem prowadzenia działalności gospodarczej. Osoba prawna powinna być przygotowana do ponoszenia kosztów prowadzenia postępowań sądowych. Potencjalna możliwość prowadzenia postępować cywilnych jest nieodłącznym elementem działalności gospodarczej, a zatem przedsiębiorca powinien uwzględnić je w planowaniu swoich wydatków. Z uwagi na to, planowanie wydatków bez uwzględnienia konieczności poniesienia kosztów sądowych, jest naruszeniem równoważnego traktowania swoich powinności finansowych, natomiast strona, która realizuje swoje zobowiązania w taki sposób, że wyzbywa się zdolności do zapłaty kosztów sądowych – preferencyjnie traktując inne zobowiązania – nie może prawnie skutecznie podnieść zarzutu, że odmowa zwolnienia jej od kosztów sądowych jest ograniczeniem dostępu do realizacji jej praw przed sądami (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 09 lipca 1992 r., I ACz 393/92, „Wokanda” 1993, nr 2, s. 32).

Nadto art. 103 ust. 2 uksc wskazuje, iż w celu uiszczenia opłaty sądowej wspólnicy powodowej spółki powinni dofinansować spółkę lub udzielić jej pożyczki. Ewentualne zwolnienie spółki od opłaty sądowej mogłoby nastąpić dopiero po wykazaniu przez spółkę, iż jej wspólnicy albo akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie jej pożyczki.

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż powód zaniechał zobrazowania aktualnego stanu swojego majątku, zarówno obrotowego jak i majątku trwałego (bilanse, wyciągi z kont bankowych). Podmiot wnioskujący o zwolnienie musi wykazać, że stan wszystkich jego efektywnych aktywów, nie pozwala mu na uiszczenie kosztów sądowych. Dołączone postanowienia o umorzeniu postępowań egzekucyjnych wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji nie pozwalają na uznanie, iż wnioskodawca nie posiada możliwości zgromadzenia odpowiednich środków na poczet opłaty sądowej od odwołania.

Ponadto powód także nie wykazał, że wspólnicy spółki nie są w stanie udzielić spółce pożyczki lub zwiększyć majątku spółki.

Zatem, odwołując się do ogólnej reguły dowodowej, wyrażonej w art. 6 k.c., w myśl której ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, Sąd doszedł do przekonania, że wnioskodawca nie wykazał, do czego był zobowiązany na podstawie art. 103 ust. 1 i 2 uksc, iż nie jest w stanie zgromadzić kwoty 1000 zł tytułem opłaty od odwołania.

W tych okolicznościach wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych podlegał oddaleniu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE