UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 9 maja 2018 r. nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na podstawie art. 73 a w zw. z art. 33 ust. 6 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2018 r., poz. 798 ze zm.) - działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowił podać do publicznej wiadomości - na stronie internetowej www.uokik.gov.pl - informację o następującej treści:

„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informuje, że zachodzi szczególnie uzasadnione podejrzenie, że P. K., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) we W., stosuje praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, które mogą spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki finansowe dla szerokiego kręgu konsumentów.

Przedsiębiorca, który jest pośrednikiem kredytowym, wprowadza konsumentów w błąd, co do kosztów prezentowanych kredytów. Jest to związane z zatajaniem obowiązku zapłaty wynagrodzenia na jego rzecz. Konsumentom sugerowane jest również - wbrew prawdzie - że przekazując na wskazany przez niego rachunek część pieniędzy z udzielonego kredytu, spłacają dług. W rzeczywistości kwoty te przeznaczane są na wynagrodzenie pośrednika. (...) proponuje także zawarcie umów o kredyt konsumencki, których warunki znacząco przewyższają wskazywane przez konsumentów potrzeby i możliwości spłaty zobowiązań.

Opisane działania P. K., działającego pod nazwą (...), mogą zagrażać interesom majątkowym szerokiego grona konsumentów. Proponowane oferty odbiegają od oczekiwań konsumentów i zazwyczaj generują koszty wyższe niż spodziewane. Konsumenci zaskakiwani są obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia na rzecz pośrednika, które powiększa ich zobowiązania związane z kredytem".

Powód P. K. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) złożył zażalenie na powyższe postanowienie zaskarżając je w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

- błąd w zakresie ustaleń faktycznych w przedmiocie stwierdzenia, że zachodzi szczególnie uzasadnione podejrzenie, że Skarżący dopuszcza się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, które mogą spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki finansowe dla szerokiego kręgu konsumentów, podczas gdy wskazane przez Organ praktyki nie są i na dzień podjęcia skarżonego postanowienia nie były przez Skarżącego stosowane, a tym samym nie zostały spełnione przesłanki zastosowania art. 73a ust. 1 Ustawy.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Prezesa UOKiK.

W uzasadnieniu zażalenia powód wskazał, że konstrukcja przepisu art. 73a ust. 1 Ustawy kreuje swoiste dyrektywy dla Organu, zgodnie z którymi w pierwszej kolejności winno się ustalić istnienie szczególnie uzasadnionego podejrzenia, że przedsiębiorca dopuszcza się praktyk naruszających zbiorowe interesu konsumentów. W drugiej kolejności, już po ustaleniu, że przedsiębiorca dopuszcza się wskazanych praktyk, zachodzi potrzeba oceny tychże praktyk przez pryzmat możliwości spowodowania przez nie „znacznych strat dla szerokiego grona konsumentów" lub „niekorzystnych skutków finansowych dla szerokiego grona konsumentów". W przekonaniu powoda, użycie przez ustawodawcę określenia „dopuszcza się” czyli w czasie teraźniejszym przesądza o objęciu przedmiotową instytucją aktualnej działalności przedsiębiorcy, na dzień wydania postanowienia. Nie jest zaś dla jego zastosowania wystarczające, jeżeli z informacji zgromadzonych w toku postępowania wynika istnienie szczególnie uzasadnionego podejrzenia, że przedsiębiorca dopuszczał się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w przeszłości, ale ich zaniechał. Powód wskazał jednoznacznie, że nie stosuje on jakichkolwiek praktyk mogących zostać uznane za naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

W odniesieniu do praktyk mających naruszać zbiorowe interesy konsumentów poprzez przedstawianie konsumentom ofert dotyczących kredytów konsumenckich, których warunki nie odpowiadają wskazanym przez nich potrzebom oraz ich możliwościom spłaty zobowiązań, powód wskazał, że każdorazowo podstawowe założenia ofert, które mają zostać przygotowane przez Przedsiębiorcę, kreowane są przez oczekiwania konsumentów. Ponadto zwrócił uwagę, że w ramach przygotowania konkretnej oferty kluczowe znaczenie mają informacje pochodzące wprost od samego konsumenta, odnoszące się do tego sytuacji osobistej i majątkowej, które z kolei służą zbadaniu przez podmiot udzielający kredytu zdolności kredytowej konsumenta. Przedsiębiorca, działając jako pośrednik, nie ma jakiegokolwiek wpływu na wynik przeprowadzonej oceny. Natomiast, po przedstawieniu pozyskanych ofert i następczym dokładnym wskazaniu na wszystkie parametry objętych nimi kredytów, konsument podejmuje w pełni samodzielną i autonomiczną decyzję o skorzystaniu z konkretnej oferty na warunkach w niej przedstawionych lub też o rezygnacji z finalnego skorzystania z danej oferty.

W odniesieniu do praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów mających polegać na wprowadzaniu konsumentów w błąd co do kosztów kredytu i co do charakteru żądanych od konsumentów opłat poprzez zatajanie przed konsumentami obowiązku zapłaty na jego rzecz wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności pośrednictwa kredytowego, powód wskazał, że każdorazowo klient zostaje informowany o charakterze Przedsiębiorcy jako pośrednika kredytowego, a także o fakcie pobierania przezeń wynagrodzenia za świadczone na rzecz klientów usługi pośrednictwa finansowego. Konsument jest przy tym informowany, iż przedmiotowe wynagrodzenie będzie należne tylko i wyłącznie w sytuacji finalnej decyzji skorzystania przezeń z pozyskanej przez Przedsiębiorcę oferty. Dokładna kwota wynagrodzenia zamieszczana jest w samej umowie o świadczenie usług pośrednictwa finansowego, która zostaje zawarta z konsumentem na skutek podjęcia przez niego decyzji o skorzystaniu z przedstawionej oferty kredytowej. Powyższe jednoznacznie potwierdza brak oparcia Organu w aktualnych informacjach na temat działalności Przedsiębiorcy. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Organ podnosi bowiem jednoznacznie, jakoby wysokość wynagrodzenia należnego od konsumentów nie była określona w umowie, co w rzeczywistości nie ma miejsca. Również niezależnie podejmuje decyzję konsument z jakich środków dokonuje wpłaty na rzecz powoda wynagrodzenia.

Ponadto, w przekonaniu powoda, decyzję o wydaniu tego postanowienia Organ oparł na określonej, stosunkowo niewielkiej liczbie skarg konsumenckich, dotyczących Skarżącego, całkowicie pomijając złożone przez niego wyjaśnienia i dokumenty (jak np. stosowany aktualnie wzorzec umowny zawierający kwotowo podaną sumę wynagrodzenia). Szczególną uwagę powód zwrócił na to, że wymienione skargi konsumenckie dotyczą okresu zdecydowanie poprzedzającego wydanie zaskarżonego postanowienia, a zatem brak podstaw do przyjęcia, że skarżący dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów. Powód zarzucił przy tym pozwanemu, wskazanie przez pozwanego w uzasadnieniu jego postanowienia: „(…) iż istnieje szczególnie uzasadnione podejrzenie, że P. K. (...) może nadal stosować praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów (...)". Według powoda, takie stwierdzenia Organu per se potwierdzają, że Organ nie sprostał obowiązkowi wykazania ziszczenia się ustawowych przesłanek zastosowania ostrzeżenia publicznego z art. 73a ust. 1 Ustawy. Ograniczył się on bowiem wyłącznie do ustalenia, że występuje szczególnie uzasadnione podejrzenie, że Skarżący może nadal stosować praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, nie zaś że Skarżący nadal te praktyki stosuje.

Powód zwrócił dalej uwagę, że we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia wykazana została bezpodstawność wystąpienia szczególnie uzasadnionego podejrzenia, jakoby Skarżący na dzień wydania postanowienia dopuszczał się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, co jednoznacznie powinno przesądzić o braku zasadności wydania zaskarżonego postanowienia. Ponadto pozwany powinien wykazać możliwość wystąpienia znacznych strat dla szerokiego kręgu konsumentów lub niekorzystnych skutków dla szerokiego kręgu konsumentów. Powód zaznaczył, że nie sposób uznać za wystarczające dla stwierdzenia, że stosowaną przez przedsiębiorcę praktyką może być objęty szeroki krąg konsumentów, samo przywołanie liczby konsumentów, która potencjalnie mogła być w przeszłości daną praktyką dotknięta. Pozwany natomiast nie wykazał w jakikolwiek sposób jakie potencjalne straty może spowodować praktyka Przedsiębiorcy. Skoro zaś Organ zaniechał w najmniejszym stopniu próby oszacowania potencjalnego poziomu strat, wyłączona została tym zaniechaniem możliwość oceny czy dana potencjalna strata może zostać oceniona jako znaczna. Powód zakwestionował również ustalenie pozwanego, że potencjalna znaczna strata zagraża szerokiemu kręgowi konsumentów.

W przekonaniu powoda, powinno się bezdyskusyjnie stwierdzić, że niezależnie od prawidłowości wykazania pierwszej przesłanki materialnej zastosowania art. 73a ust. 1 Ustawy, Organ nie zdołał należycie wykazać ziszczenia się drugiej z tych przesłanek. Nie można uznać w tym przedmiocie za wystarczające ogólnego stwierdzenia Organu, że praktyka przedsiębiorcy może spowodować znaczne straty dla szerokiego kręgu konsumentów

Pozwany Prezes URE złożył odpowiedź na zażalenie, w której podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz wniósł o oddalenie zażalenia oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podkreślił, że ustalenia poczynione przez niego wskazują, że zakwestionowane działania powoda nie mają charakteru jednorazowego czy incydentalnego, ale są powtarzalne i podejmowane wobec nieoznaczonego i nieograniczonego kręgu konsumentów co najmniej od IV kwartału 2016r. (do tego okresu odnoszą się pierwsze skargi konsumentów, które otrzymał prezes Urzędu). Zauważył również, że powód nie uwzględnił, że kryterium ilościowe, tj. liczba osób rzeczywiście dotkniętych skutkami jego praktyk, nie jest przesłanką wydania ostrzeżenia konsumenckiego. Z punktu widzenia wymogów określonych w art. 73a ustawy, wystarczająca jest potencjalna możliwość wystąpienia negatywnych skutków praktyki wobec szerokiego kręgu konsumentów. W konsekwencji, podana w zażaleniu okoliczność otrzymania przez Prezesa Urzędu „stosunkowo niewielkiej ilości skarg konsumenckich”, nie świadczy o braku podstaw do zastosowania powołanego przepisu w rozpatrywanej sprawie. Pozwany zauważył, że gdyby konsument nie działał pod wpływem błędu i otrzymał rzetelne informacje o wysokości kredytu, jego kosztach i charakteru żądanych opłat, mógłby nie zainteresować się ofertą powoda i nie podjąć decyzji o zwarciu z nim umowy. Mógłby też nie podjąć decyzji o zawarciu umowy kredytowej. Zaciąganie kredytów za pośrednictwem powoda może zaś doprowadzić do znacznego pogorszenia się sytuacji finansowej konsumentów, zaciągnięcia długów, których nie będą w stanie spłacić bez uszczerbku dla wydatków koniecznych dla utrzymania siebie i rodziny. Pozwany zaznaczył, że działając pod wpływem nieuczciwych praktyk konsumenci przekazują część środków pieniężnych pochodzących z udzielonego im kredytu na wskazany przez powoda rachunek w przeświadczeniu, że spłacają w ten sposób swój dług. Przeciętny konsument mógłby nie podjąć decyzji o skorzystaniu z usług powoda, jeśli tylko przekazane byłyby mu rzetelne informacje o obowiązku zapłaty oddzielnego wynagrodzenia na rzecz powoda oraz jego wysokości, a w konsekwencji informacje o rzeczywistych kosztach kredytu, który zostanie mu udzielony.

W toku rozprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Od 2016 roku do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpływały skargi konsumentów dotyczące P. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...). W skargach konsumenci wskazywali, że mimo zgłaszanej przedsiębiorcy potrzeby konkretnej kwoty kredytu, przedstawiciele (...) przedstawiali im do podpisu oraz zachęcali do zawarcia umowy lub umów, w których kwota zobowiązań odbiega od wartości przez nich oczekiwanych. Konsumenci wskazywali również, że przedsiębiorca nie podaje jasnej i czytelnej informacji na temat wynagrodzenia, którego żąda z tytułu zawartej z konsumentem umowy. /k. 10-107,113-403, 404-424, 425-454, 455-461 akt adm./

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2018 roku nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął z urzędu postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania przez P. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów:

- opisanej w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegającej na proponowaniu konsumentom zawarcia umów o kredyt konsumencki, których warunki nie odpowiadają wskazywanym przez konsumentów potrzebom i możliwościom spłaty zobowiązań,

- opisanej w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegającej na wprowadzeniu w błąd co do kosztów kredytu i co do charakteru żadnych od konsumentów opłat poprzez: zatajanie przed konsumentami obowiązku zapłaty na jego rzecz wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności pośrednictwa kredytowego, nakazywanie dokonania wpłat części środków pieniężnych pochodzących z udostępnionych kwot kredytu bez wyjaśnienia znaczenia takiego działania, sugerowanie, iż wpłaty dokonywane przez konsumentów na jego polecenie przeznaczane są na spłatę zaciągniętego kredytu i w konsekwencji pobieraniu lub żądaniu od konsumentów wynagrodzenia z tytułu zawartych umów o pośrednictwo kredytowe, co może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym,

- opisanej w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegającej na przedkładaniu konsumentom po podpisaniu dokumentu o nazwie „Porozumienie nr P.” – bezpośrednio po zawarciu umowy, a przed powstaniem sporu co do roszczeń z niej wynikających – zawierającego oświadczenie o uznaniu przez konsumenta długu, wynikającego z umowy o świadczenie usług przez P. K., dla zabezpieczenia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia wynikającego z tej umowy, co może być sprzeczne z istotą i celem właściwego uznania długu, a w konsekwencji stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym,

- opisanej w art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegającej na przyjmowaniu od konsumentów weksli, wręczonych w celu zabezpieczenia świadczeń wynikających z umowy o świadczenie usług pośrednictwa kredytowego, niezawierających klauzul „nie na zlecenie” lub innej równoznacznej, co może naruszać dobry obyczaj rzetelnego traktowania kontrahenta wyrażający się powinnością wyboru zabezpieczenia roszczeń wynikających z zwartej umowy, uzasadnionego charakterem oraz okolicznościami zawarcia,

- opisanych w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegających na:

1. niewskazaniu w ulotkach reklamowych dotyczących kredytu konsumenckiego i zawierających dane dotyczące kosztu kredytu informacji o: stopie oprocentowania kredytu łącznie z informacją o tym, czy jest to stopa stała, zmienna, czy też zastosowanie mają obydwie te stopy, opłatach uwzględnianych w całkowitym koszcie kredytu, rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, czasie obowiązywania umowy, całkowitej kwocie zapłaty przez konsumenta oraz wysokości rat – na podstawie reprezentatywnego przykładu, co może naruszać art. 7 ust. 1 pkt 1,2,3 oraz art. 7 ust. 2 pkt 1 i 2 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim,

2. niewskazaniu w ulotkach reklamowych dotyczących kredytu konsumenckiego, informacji o zakresie umocowania dokonywania czynności faktycznych lub prawnych, współpracy z kredytodawcami oraz o nazwach kredytodawców, z którymi współpracuje, co może być sprzeczne z art. 7 ust. 4 i 5 ww. ustawy o kredycie konsumenckim

- opisanej w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów polegającej na zamieszczeniu w niektórych ulotkach reklamowych, informacji dotyczących oferowanych usług o treści: „(...)”, „(...)”, (...)”, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd, sugerując możliwość bezwarunkowego udzielenia kredytu konsumenckiego, bez względu na wynik oceny zdolności kredytowej , co może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. / k 1-7 akt adm./

Pismem z dnia 5 kwietnia 2018 roku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wezwał P. K. do nadesłania informacji i danych oraz dokumentów, w szczególności celem ustosunkowania się do zarzutów opisanych w postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2018 roku nr (...), w terminie 14 dni ./k. 8 akt adm./

Pismem z dnia 23 kwietnia 2018 roku P. K. ustosunkował się do zarzutów zawartych w postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2018 roku nr (...), oraz przedstawił żadne informacje, dane oraz dokumenty, w tym dokument umowy o świadczenie usług opatrzony adnotacją „Aktualny wzór umowy”./ k. 462-486 akt adm./

W dniu 9 maja 2018 roku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał postanowienie nr (...). / k. 490-492 akt adm./

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżone postanowienie jest słuszne i ma oparcie w przepisach prawa.

Zgodnie z treścią art. 73 a ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2018 r., poz. 798 ze zm.), jeżeli z informacji zgromadzonych w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wynika, że istnieje szczególnie uzasadnione podejrzenie, że przedsiębiorca dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów, Prezes Urzędu podaje do publicznej wiadomości, w tym na stronie internetowej (...), zgromadzone w toku postępowania informacje o tym zachowaniu i jego prawdopodobnych skutkach. Zgodnie z ust. 2, rozstrzygnięcie w przedmiocie podania do publicznej wiadomości informacji, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze postanowienia. Na postanowienie to stronie służy zażalenie.

Powyższy przepis został dodany po art. 73 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów - Ustawą z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 945). Wskazana regulacja niewątpliwe ma na celu ochronę tymczasową konsumentów połączoną z sankcją informacyjną, mająca postać swoistych ostrzeżeń publicznych, która może być stosowana wobec przedsiębiorców, przeciw którym toczy się postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W uzasadnieniu projektu wskazano, że: „Doświadczenie zebrane w toku praktycznego stosowania uregulowań z zakresu ochrony konsumentów zawartych w ustawie, a także coraz częściej pojawiające się w ostatnim czasie przypadki poważnych naruszeń prawa skierowanych przeciwko interesom konsumentów, wskazują na konieczność stworzenia nowych instrumentów wdrażania polityki konsumenckiej, które, z jednej strony, umożliwią skuteczniejsze egzekwowanie prawa w przypadku wystąpienia naruszenia, a z drugiej będą służyć efektywniejszemu informowaniu konsumentów o występujących, choćby potencjalnie, zagrożeniach, po to by dać konsumentom czas na reakcję i zapobieżenie z ich strony szkodliwym skutkom praktyki. (…)”. Podkreślono dalej, że: „(…) Prezes UOKiK będzie mógł skorzystać z tego uprawnienia dopiero na etapie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Takie uregulowanie będzie korzystne dla konsumentów, gdyż pozwoli im na szybsze powzięcie informacji o możliwych nieprawidłowościach na rynku dotyczących bezpośrednio tych konsumentów. Nowelizacja wprowadzi instrument w postaci podania przez Prezesa UOKiK do publicznej wiadomości informacji o danym zachowaniu przedsiębiorcy i jego prawdopodobnych skutkach w sytuacji, gdy z informacji zgromadzonych w toku postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wynikać będzie, że istnieje szczególnie uzasadnione podejrzenie, iż takie zachowanie przedsiębiorcy narusza przepisy prawa z zakresu ochrony konsumentów oraz może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów.” Projektodawca zauważył również, że takie rozwiązanie w postaci publikacji ostrzeżeń nie jest narzędziem obcym w innych krajach. (Nr druku VII.1703, Lex).

Z powyższego wypływa wniosek, że działanie Prezesa Urzędu objęte art. 73a ustawy ma na celu udzielenie ochrony tymczasowej konsumentom przez szybsze powzięcie przez konsumentów określonej informacji, istotnej z punktu widzenia ochrony interesów konsumentów oraz wskazanie ryzyka, jakie może się wiązać z korzystaniem z usług danego przedsiębiorcy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 73a ustawy wynika, że jego zastosowanie uwarunkowane jest spełnieniem przesłanki formalnej oraz przesłanek materialnych.

Niewątpliwie w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka formalna, albowiem, jak z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd wynika, iż w dniu 5 kwietnia 2018 roku Prezes UOKiK wszczął z urzędu postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania przez powoda praktyk naruszająceych zbiorowe interesy konsumentów (k. 1-7 akt adm.). Kolejnymi przesłankami są przesłankami materialne, tj.:

1) szczególnie uzasadnione podejrzenie, że przedsiębiorca dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów;

2) praktyka ta może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów.

Niewątpliwe, przesłanki te muszą być spełnione łącznie.

W odniesieniu do pierwszej przesłanki zaznaczyć należy, że organ nie musi mieć pewności zaistnienia praktyki, a wystarczy samo podejrzenie, które jednak musi być uzasadnione w szczególnym stopniu.

Mając na względzie treść dokumentów zgromadzonych w postępowaniu wyjaśniającym (sygn. akt (...), znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego o sygn. akt (...) k. 10-107,113-403, 404-424, 425-454, 455-461 akt adm.) w postaci skarg, jak również odpowiedzi na wezwania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ze strony podmiotów świadczących usługi finansowe, w imieniu których powód zawierał z konsumentami umowy, w sposób wystarczający dawały Prezesowi UOKiK podstawy do szczególnie uzasadnionego podejrzenia, że powód dopuszcza się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Istotnie, z treści powyższych dokumentów wyłania się określony sposób działania powoda, opisany w sentencji zaskarżonego postanowienia. Zwrócić tu należy uwagę na okoliczność, że konsumenci, mimo że w sposób niezależny od siebie opisywali działania dokonywane przez powoda, to jednak z przedstawionych opisów działalności powoda wyłaniał się model działania, wspólny dla zgłaszanych przypadków, powtarzalny. Opisywana działalność powoda dotyczyła zarówno proponowania konsumentom zawarcia umów o kredyt konsumencki, które nie odpowiadały zgłaszanym przez nich potrzebom, jak również wprowadzania konsumentów w błąd co do kosztów kredytu i co do charakteru żądanych od konsumentów opłat, w tym braku jasnej i czytelnej informacji na temat wynagrodzenia, którego powód żądał z tytułu zawartej z konsumentem umowy. Konsumenci, w sposób od siebie niezależny, a jednak zgodny, wskazywali na element zaskoczenia, towarzyszący powzięciu przez nich wiedzy o uiszczeniu określonej kwoty ( z udzielonych środków) na rzecz powoda - z tytułu zapłaty wynagrodzenia na rzecz „pośrednika”, nie zaś na poczet spłaty zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu. Spójnie określany był również moment powzięcia o powyższym wiedzy, tj. po zawarciu umowy kredytowej. Nie budzi zatem wątpliwości Sądu, że niedługo po wszczęciu postępowania z urzędu przeciwko powodowi w sprawie podejrzenia stosowania przez powoda praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu miał podstawy do powzięcia szczególnie uzasadnionego podejrzenia, że powód dopuszcza się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Zaznaczyć przy tym należy, iż nie ma formalnych przeszkód, aby sankcja informacyjna została nałożona zaraz po wszczęciu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Z tych względów w sposób uprawniony Prezes UOKiK oparł się na informacjach zgromadzonych w toku postępowania wyjaśniającego, po zaliczeniu ich w poczet postępowania materiału dowodowego postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2018 roku.

Wbrew twierdzeniom powoda zawartym w zażaleniu, w sposób uprawniony Prezes UOKiK przyjął również, że praktyka ta może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów. Prezes Urzędu w sposób wystarczający przybliżył bowiem na czym polegają możliwe koszty i „niekorzystność" skutków po stronie konsumentów. Pozwany zaznaczył , że powód ” (…) świadczy usługi w 2 placówkach działających na terenie D.. Do połowy 2017 r. skutkami opisanych powyżej działań mogło bezpośrednio zostać dotkniętych około 350 konsumentów.” Istotnie zatem konsekwencje działań powoda mają przy tym przede wszystkim wymiar finansowy. Rację ma pozwany, że zaciąganie zobowiązań wyższych niż pierwotnie zakładane przez konsumenta może prowadzić do znacznego pogorszenia sytuacji finansowej konsumenta i jego niewypłacalności. Wskazywana zaś przez konsumentów okoliczność zatajania przez powoda obowiązku uiszczania wynagrodzenia bezpośrednio na rzecz powoda, której wysokość przed zawarciem umowy nie była konsumentowi znana może prowadzić do wprowadzenia ich w błąd przy podejmowaniu decyzji co do nawiązania z powodem współpracy w zakresie usług pośrednictwa finansowego. Nie ulega wątpliwości Sądu, że w sposób prawidłowy, pozwany wskazał nie tylko na możliwość już poniesionych przez konsumentów wymiernych strat, ale również na możliwość potencjalnych strat i skutków działalności powoda. Wbrew przekonaniu powoda, uwzględniony przez pozwanego zakres działalności powoda, wskazany wyżej, uzasadniał również przyjęcie, że doznane straty i potencjalnie możliwe niekorzystne skutki dotyczą szerokiego kręgu konsumentów. Zasadnie przy tym zauważył pozwany w odpowiedzi na zażalenie, że liczba osób rzeczywiście dotkniętych skutkami praktyk powoda, nie jest przesłanką do wydania ostrzeżenia konsumenckiego.

Nieuprawnione było wnioskowane powoda, o braku podstaw do wydania przez pozwanego zaskarżonego postanowienia, z uwagi na brak aktualności ustaleń na dzień wydania zaskarżonego postanowienia. Powód, powołując się na własne ustalenia, konsekwentnie bowiem zaprzeczał w toku postępowaniu administracyjnego jak również w zażaleniu, aby stosował praktyki wskazane w sentencji zaskarżonego postanowienia w przeszłości. Wskazał też jednoznacznie, że nie stosuje on jakichkolwiek praktyk mogących zostać uznane za naruszające zbiorowe interesy konsumentów. O powyższym w przekonaniu powoda miał świadczyć dokument złożony w toku postępowania administracyjnego tj. wzór umowy o świadczenie usług opatrzony adnotacją „Aktualny wzór umowy”(k. 473-474 akt adm.). Wskazać tu należy, iż dysponowanie przez powoda powyższym dokumentem nie przeczy w żaden sposób treści skarg i odpowiedzi podmiotów świadczących usługi finansowe, ani też nie dowodzi ustania zagrożenia naruszeń prawa skierowanych przeciwko interesom konsumentów.

Wobec zatem spełnienia wszystkich przesłanek, o których mowa w treści art. 73a ust. 1 ustawy, zasadnie też w sentencji zaskarżonego postanowienia prezes UOKiK postanowił podać przedmiotową informację o podejrzeniach Prezesa Urzędu na stronie internetowej UOKiK, jako łatwo dostępnej dla szerokiego kręgu konsumentów.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do uwzględnienia wniesionego przez powoda zażalenia, oddalił je na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c. w zw. z art. 479³² § 2 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na mocy art. 98 i 99 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Stronie pozwanej jako wygrywającej spór Sąd przyznał więc od powoda zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalonego na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SR (del.) Jolanta Stasińska

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE