UZASADNIENIE

Postępowanie toczyło się w trybie uproszczonym, a sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 505¹³§2 k.p.c. uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji ograniczone jest do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wskazać zatem trzeba, że Sąd Rejonowy zaskarżonym wyrokiem oddalił powództwo A. R. przeciwko Towarzystwu (...) S. A. w W. o zapłatę 1.800 zł z bliżej określonymi odsetkami i zasądził od powoda na rzecz pozwanej bliżej określone koszty procesu. Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że powód za pośrednictwem (...) sp. z o.o. w W. przystąpił do umowy ubezpieczenia grupowego, której zakres obejmował urodzenie dziecka ubezpieczonego, a świadczenie z tego tytułu wynosiło 1.800 zł. W dacie zawarcia umowy żona powoda była w ciąży, a powoda poinformowano, że nie będzie go obowiązywać karencja związana ze zdarzeniem ubezpieczeniowym dotyczącym urodzenia dziecka. Przyczyną zawarcia umowy ubezpieczenia przez powoda był wyłącznie zamiar otrzymania świadczenia. Kilka miesięcy po urodzeniu córki powód zaprzestał opłacania składek i nie zawarł innej umowy ubezpieczenia na życie. Pozwana odmówiła wypłaty powołując się na karencję, to jest odroczenie swojej odpowiedzialności ze spornego tytułu o 9 miesięcy od daty zawarcia umowy.

Zważywszy na te ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy ocenił, że co do zasady roszczenie powoda było usprawiedliwione albowiem karencja, która pozwana powoływała jako podstawę odnowy spełnienia świadczenia, została wprowadzona już po zawarciu umowy przez powoda mocą porozumienia między ubezpieczającym a ubezpieczycielem, co nie mogło odnosić skutków względem ubezpieczonego powoda. Jednakże zdaniem Sądu Rejonowego dochodzenie roszczenia było nadużyciem prawa, które w świetle art. 5 k.c. nie korzystało z ochrony. Istotą umowy ubezpieczenia jest bowiem ochrona przez zdarzeniami przyszłymi i niepewnymi, a powód w dacie przystąpienia do ubezpieczenia wiedział, że jego żona jest w ciąży. Zawierając umowę kierował się wyłącznie rachunkiem ekonomicznym, z którego wynikało, że opłacanie składki w wysokości 65 zł będzie korzystne zważywszy na wysokość świadczenia ubezpieczeniowego wynoszącego 1.800 zł. Po urodzeniu dziecka powód zrezygnował z dalszej ochrony ubezpieczeniowej.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał art. 353¹k.c., art. 354§1 i 2 k.c. art. 805 k.c. zaś o kosztach orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zarzucając naruszenie art. 229 k.p.c. w zw. z 227 k.p.c., art. 233§1 k.p.c., art. 233 k.p.c. w zw. z 228 k.p.c., art. 353 k.c. w zw. z art. 805 k.c. oraz art. 5 k.c.

Formułując te zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dochodzone pozwem roszczenie wynikało z tzw. umowy ubezpieczenia grupowego, do którego powód przystąpił przy udziale pośrednika będącego ubezpieczającym. Między innymi takiego ubezpieczenia dotyczy art. 808 k.c. W układzie tym ubezpieczony w istocie ubezpiecza się sam, w ramach możliwości pozostawionych do jego dyspozycji, czyniąc użytek z uproszczonego trybu zawierania umowy uzgodnionego przez organizatora grupy i ubezpieczyciela. Możliwość ubiegania się o ochronę ubezpieczeniową jest tu uzależniona od spełnienia przez osobę przystępującą do ubezpieczenia kryteriów przynależności do grupy, które zostały określone w umowie ubezpieczenia grupowego (por. Komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. M. Habdas i M. Frasa, Tom V, Zobowiązania, tezy 20 i 22 do art. 808).

Zawarcie umowy między ubezpieczającym a pozwaną, jak i przystąpienie do niej powoda nastąpiło przy tym w okresie obowiązywania ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. z 2014 r., poz. 1450 ze zm.). Jak natomiast wynika z art. 11 tej ustawy za czynności agencyjne wyrządzone ubezpieczonemu przez agenta ubezpieczeniowego wykonującego czynności pośrednictwa na rzecz więcej niż jednego ubezpieczyciela nie odpowiada ubezpieczyciel lecz ten tzw. „multiagent”.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostawało, że powód przystąpił za pośrednictwem (...) sp. z o.o. w W., do umowy ubezpieczenia grupowego na życie (...), w której ubezpieczycielem była strona pozwana. Celem dla którego powód zawał umowę było uzyskanie świadczenia z tytułu urodzenia się dziecka. W dacie zawarcia umowy żona powoda była w ciąży, a powód uzyskał od przedstawiciela P. zapewnienie, że okoliczność ta nie będzie miała wpływu na wypłatę świadczenia, którym powód był zainteresowany albowiem ubezpieczyciel nie przewidział karencji odpowiedzialności z tego tytułu. Treść umowy ubezpieczenia potwierdzała polisa nr (...), a jej warunki opisano w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia wraz z załącznikami.

Zważywszy zatem na charakter umowy ubezpieczenia grupowego, w której przystępujący do ubezpieczenia w istocie nie ma wpływu na ustalenie jej warunków, w rozpoznawanej sprawie podstawowe znaczenie miało to, jaka była treść umowy ubezpieczenia grupowego w dacie przystąpienia do niej powoda. W szczególności, od kiedy obowiązywał załącznik numer 1 do umowy ubezpieczenia, z którego wynikało, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu ryzyka związanego z urodzeniem się dziecka rozpoczynała się po upływie 9 miesięcy od daty zawarcia umowy ubezpieczenia (§1 ust 2 b załącznika).

Mając na względzie, że w dokumencie polisy znalazło się zastrzeżenie, iż jej integralną częścią jest m. in. załącznik nr 1 do tejże polisy (k. 13 akt, strona 3 polisy) uznać należało, że załącznik obowiązywał od samego początku obowiązywania umowy.

Za takim wnioskiem przemawiała także podstawowa treść Ogólnych Warunków Ubezpieczenia uprawniająca do objęcia ubezpieczeniem jedynie pracowników ubezpieczającego, ich małżonków, partnerów życiowych lub dorosłych dzieci (§1 ust 1 i ust 2 ppkt 1 – 6 OWU k. 14v). Gdyby więc nie załącznik nr 1 do polisy, który niezależnie od wprowadzenia spornej karencji, modyfikował podmiotowy zakres osób podlegających ubezpieczeniu, powód nie spełniałby definicji ubezpieczonego z tej umowy. Jak bowiem wynikało z §2 pkt 1 załącznika umowa ubezpieczenia mogła być zawarta nie tyle na rzecz pracowników ubezpieczającego i osób z nim związanych, co na rzecz osób fizycznych, na rzecz których ubezpieczający świadczył usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego (k. 21 akt). Powód natomiast – co nie było w sprawie sporne – nie był pracownikiem ubezpieczającego.

Uzyskanie przez powoda od pracownika pośrednika (agenta) ubezpieczeniowego zapewnienia o odmiennej niż literalna treści umowy ubezpieczenia nie rodziło przy tym odpowiedzialności ubezpieczyciela. W sprawie nie było bowiem sporne, że pośrednik ubezpieczeniowy, przy udziale którego powód przystąpił do ubezpieczenia, był tak zwanym multiagentem (czyli oferował podobne produkty wielu ubezpieczycieli). Jak natomiast wynikało z powołanego już art. 11 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym z 2003 roku, multiagent samodzielnie odpowiadał za szkody wyrządzone ubezpieczonemu przy wykonywaniu czynności agencyjnych na rzecz zakładu ubezpieczeń. Zasada tej odpowiedzialności wynikała także z art. 13 ust 3e obowiązującej w dacie przystąpienia powoda do ubezpieczenia ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 950 ze zm.), wskazującego, że w razie niedochowania obowiązków informacyjnych przy przystępowaniu do umowy ubezpieczenia grupowego, ubezpieczający ponosi wobec ubezpieczonego odpowiedzialność na zasadach ogólnych.

Zatem to z tych przyczyn roszczenie powoda było niezasadne.

Zaskarżony wyrok, pomimo niewłaściwego uzasadnienia, odpowiadał więc prawu.

Dlatego Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną, a to na postawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okregowy orzekł na postawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi powoda jako stronę przegrywającą. Zasądzona na rzecz pozwanej należność obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej, odpowiedniej do wartości przedmiotu zaskarżenia ustalonej na podstawie §2 pkt 3 w zw. z §10 ust pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.).

SSO Marcin Rak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE