UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 listopada 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że P. L. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) PHU (...) od dnia 28 maja 2018 roku. W uzasadnieniu wskazano, że organ rentowy w związku z złożeniem roszczenia o wypłatę zasiłku chorobowego dla P. L. przeprowadzono postępowanie kontrolne. Zdaniem organu rentowego wyniki przeprowadzonej kontroli dowodzą, iż umowa o pracę i zgłoszenie do ubezpieczeń były czynnościami pozornymi dokonanymi jedynie celem uzyskania dodatkowego tytułu do ubezpieczeń i skorzystania z wyższych świadczeń w związku z ciążą dla P. L..

/decyzja – k. 175-180 akt ZUS/

D. W. w dniu 14 listopada 2018 roku złożył odwołanie od powyższej decyzji i wniósł o jej zmianę. W uzasadnieniu odwołania podniósł, że P. L. na podstawie zakwestionowanej umowy faktycznie świadczyła pracę do czasu stwierdzenia niezdolności do pracy. Wskazał, że w chwili zawarcia spornej umowy nie wiedział, że ubezpieczona jest w ciąży. W toku procesu podał, że wnioskodawczyni jest dla niego osobą obcą.

/odwołanie – k. 3-5, koperta – k. 9, pismo procesowe – k. 16-22/

P. L. również złożyła odwołanie od powyższej decyzji w dniu 3 grudnia 2018 roku, wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu odwołania podniosła, że na podstawie zakwestionowanej umowy faktycznie świadczyła pracę do czasu stwierdzenia niezdolności do pracy, od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 16.00. Wskazała, że w chwili zawarcia spornej umowy płatnik składek nie wiedział, że jest w ciąży. Podała, że płatnik składek jest dla niej osobą obcą.

/odwołanie – k. 3-6 akt VIII U 2505/18, koperta – k. 9 akt VIII U 2505/18/

W odpowiedziach na odwołania z dnia 18 grudnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o ich oddalenie oraz łączne rozpoznanie spraw. W uzasadnieniu organ rentowy wywodził, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie - k. 10-11 odw., odpowiedź na odwołanie - k. 10-11 odw. akt VIII U 2505/18/

Postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi połączył sprawę z odwołania D. W. ze sprawą z odwołania P. L. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VIII U 2504/18.

/postanowienie - k. 72 akt VIII U 2505/18/

Na rozprawie w dniu 15 września 2020 roku pełnomocników wnioskodawców poparł odwołania wnioskodawców i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie od obu stron kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/stanowiska procesowe 00:01:20, 00:01:37, 00:13:49, 00:17:01 - płyta CD k. 725/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Zainteresowany płatnik składek D. W. od dnia 8 kwietnia 2002 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) D. W.. Adresem głównego miejsca wykonywania działalności jest Ł., ul. (...). Przedmiotem działalności płatnika składek jest sprzedaż hurtowa wyrobów chemicznych.

/okoliczność bezsporna, wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 14-16 akt ZUS/

D. W. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej prowadził sklep stacjonarny z asortymentem czyszczącym, tj. maszynami, artykułami i papierami, w miejscu wykonywania działalności. Sklep obejmował także magazyn i biuro. Był czynny od poniedziałku do piątku od godz. 8.00 do 16.00. Firma dysponuje kilkoma samochodami służbowymi.

/zeznania świadka A. L. 00:10:43, 00:19:23 00;25:53 - płyta CD k. 665, zeznania świadka P. B. 01:13:02, 01:17:51 – płyta CD k. 79, zeznania świadka M. S. (1) 01:26:11, 01:29:57 – płyta CD k. 79, zeznania świadka K. K. 01:37:10, 01:38:08, 01:42:12 – płyta CD k. 79, zeznania świadka Z. F. 01:48:04, 01:52:51 – płyta CD k. 79, zeznania świadka R. K. 01:57:56, 02:02:36 – płyta CD k. 79, zeznania świadka D. K. – 00:10:18, 00:26:41, 00:28:17, 00:29:53 - płyta CD k. 522, zeznania wnioskodawcy 00:07:49 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:31:40, 00:58:13 - płyta CD k. 79/

W ramach działalności gospodarczej płatnik składek współpracował z wieloma kontrahentami m.in.: Zakład Usług (...).

/księga przychodów i rozchodów – k. 134-446, zeznania świadka Z. F. 01:48:04, 01:52:51 – płyta CD k. 79/

W ramach działalności gospodarczej płatnik składek zatrudniał w spornym okresie na podstawie umów o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy za minimalnym wynagrodzeniem (2.100,00 zł brutto miesięcznie) M. F. – od 2 stycznia 2018 roku na stanowisku kierowcy, D. M. – od 8 marca 2010 roku na stanowisku kierowcy a uprzednio handlowca, D. K. – od 4 stycznia 2008 roku na stanowisku dyrektora handlowego, M. S. (2) - od 17 sierpnia 2010 roku na stanowisku przedstawiciela handlowego, oraz jeszcze jednego pracownika na stanowisku magazyniera.

Do obowiązków M. S. (2) należało: uzyskiwanie zamówień na rzecz firmy oraz dostarczanie zamówionych towarów do klient, obsługa klientów powierzonych przez firmę, promowanie dystrybuowanych produktów na i poza obszarem działania przedstawiciela, przeznaczenie czasu pracy wyłącznie na zadania służbowe, bardzo dobra znajomość oferty handlowej firmy, konsekwentne zdobywanie nowych klientów Podtrzymywanie kontaktów handlowych z istniejącymi klientami, stałe powiększanie sprzedaży na podległym terenie, stałe powiększenie marży, uwiarygodnianie klientów zgodnie z obowiązującymi procedurami, nadzór nad płatnościami klientów, szkolenie w terenie nowych użytkowników asortymentu firmy, dbanie o dobry wizerunek firmy, dbanie o porządek w miejscu pracy i jej bezpieczeństwo, rozliczanie się z przyjętych od klientów dokumentów oraz gotówki najpóźniej następnego dnia rano po ich pobraniu, wykonywanie poleceń i zadań zleconych przez przełożonego.

/umowy o pracę M. S. (2) – k. 116, 110 akt ZUS, pisemny zakres obowiązków – k. 112-114 akt ZUS, lista ubezpieczonych – k. 22 akt ZUS, aneksy do umowy o pracę – k. 7, 25 cz. B akt osobowych D. K. wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, zeznania świadka D. K. – 00:10:18 - płyta CD k. 522, zeznania wnioskodawcy 00:07:49 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:31:40, 00:52:15 - płyta CD k. 79/

Wnioskodawczyni P. L. (uprzednio (...)) posiada wykształcenie wyższe. Ukończyła w październiku 2016 roku licencjat na kierunku ratownictwo medyczne. W okresie od 2 października 2017 roku do 28 maja 2018 roku była zarejestrowana jako osoba bezrobotna w Urzędzie Pracy, bez prawa do zasiłku. W ramach aktywizacji zawodowej w okresie od 2 listopada 2017 r. do 30 kwietnia 2018 r. odbyła staż w Wojewódzkiej (...) na stanowisku pielęgniarza, ratownika medycznego; otrzymywała stypendium stażowe. Posiada prawo jazdy kat. B, znajomość obsługi komputera oraz języków angielskiego i niemieckiego (w stopniu podstawowym).

/kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie, zaświadczenie, dyplom - k. 1-3 cz. A akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, k. 118-120 akt ZUS oraz k. 1 – koperta k. 91, decyzje Prezydenta Miasta Ł. – k. 14, 16, 20– koperta k. 91, dane ubezpieczonego – k. 728, dane o zgłoszeniach ubezpieczonego – k. 24 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:02:33 - płyta CD k. 79/

W okresie od 4 października 2016 roku do 5 kwietnia 2019 roku ubezpieczona odbywała studia (...) stopnia na Uniwersyteckie Medycznym w Ł. na Wydziale Nauk o Zdrowiu na kierunku zdrowie publiczne w specjalności medycyna ratunkowa i zarządzanie kryzysowe, w trybie niestacjonarnym.

/kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie, zaświadczenie, dyplom - k. 1-3 cz. A akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, zaświadczenia z UM w Ł. – k. 638, 680, plan zajęć – k. 681, zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:30:35 - płyta CD k. 522/

W spornym okresie wnioskodawczyni miała sesję egzaminacyjną na studiach (...) stopnia. W dniach 28 maja, 4 i 19 czerwca 2018 roku, tj. w dniach wskazanych w liście obecności jako dni obecności w pracy odbywała zaliczenia i egzaminy.

/karta okresowych osiągnięć studenta – k. 639- 639 odw., k. 682-682 odw./

P. L. była zameldowana na pobyt stały pod adresem: K., (...) (województwo (...)), na pobyt tymczasowy do listopada 2017 roku w Ł..

/ oświadczenie, zaświadczenie – k. 2, 6 – koperta k. 91/

Od lutego 2018 roku zamieszkała ze swoim ówczesnym partnerem (obecnie mężem) A. L. w Ł..

/zeznania świadka A. L. 00:19:23 - płyta CD k. 665/

Mąż wnioskodawczyni A. L. był zatrudniony w K. Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej.

/pismo pracodawcy męża wnioskodawczyni – k. 687, zeznania świadka A. L. 00:19:23 - płyta CD k. 665/

A. L. posiada własny rachunek bankowy, nie posiada upoważnienia do korzystania z rachunku bankowego wnioskodawczyni.

/zeznania świadka A. L. 00:19:23 - płyta CD k. 665/

Wnioskodawczyni w chwili zawarcia spornej umowy o pracę miała syna M. K. (1), obecnie lat 6, z poprzedniego związku.

/ oświadczenie – k. 7 – koperta k. 91, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 623, zeznania świadka A. L. 00:10:43 - płyta CD k. 665, zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:26:09 - płyta CD k. 665 oraz w zw. z 00:30:35 - płyta CD k. 522/

Syn wnioskodawczyni M. był zapisany w spornym okresie do 26 czerwca 2018 roku do Przedszkola nr (...) w Ł.. Z uwagi na problemy z adaptacją do przedszkola uczęszczał jednak sporadycznie. Był wówczas przyprowadzany i odbierany przez wnioskodawczynię i jej męża A. L..

/pismo Przedszkola – k. 671, upoważnienie – koperta k. 672, wykaz obecności – k. 673-678/

W opiece nad M. pomagała matka wnioskodawczyni zamieszkała w miejscowości K., K., niepracująca. Opiekę sprawowała w miejscu swojego zamieszkania bądź przyjeżdżała do Ł..

/zeznania świadka A. L. 00:10:43, 00:19:23 - płyta CD k. 665, zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:30:35 - płyta CD k. 522/

Na syna M. wnioskodawczyni pobierała, z Urzędu Gminy K., świadczenie wychowawcze, w okresie od 1 kwietnia 2016 roku do 30 września 2018 roku.

/pismo Urzędu Gminy K. – k. 586, dokumentacja z (...) w K. – k. 587-631/

W dniu 28 maja 2018 roku sporządzono umowę o pracę pomiędzy (...) PHU (...) a P. L. na czas określony od 28 maja 2018 roku do 31 maja 2019 roku, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku handlowca - sprzedawcy, z wynagrodzeniem w wysokości 2.500,00 zł brutto miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: Ł., ul. (...).

/umowa o pracę – k. 1 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, k. 158 akt ZUS, k. 8, k. 23 akt VIII U 2505/18 oraz k. 23/

Sporządzono dokumentację związaną z zatrudnieniem P. L., w której znajdują się m.in.: zaświadczenie lekarskie z dnia 30 maja 2018 roku o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku handlowca - sprzedawcy, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w dniach 28-29 maja 2019 roku, umowa o pracę, kwestionariusz osobowych dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie, informacja o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w 2018 roku, oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, informacja o warunkach zatrudnienia (8-godzinna dobowa i 40-godzinna tygodniowa norma czasu pracy), oświadczenie o zapoznaniu się z ryzykiem zawodowym.

/k. 1, 4 cz. A, k. 2- 2 odw., 3, 6, 15 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, k.148-156 akt ZUS, k. 24, 27 - 31 akt VIII U 2505/18 oraz k. 24, 27-31/

Zgodnie z kartą szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w dniach 28-29 maja 2019 roku instruktaż na stanowisku handlowcy – sprzedawcy został przeprowadzony przez płatnika składek.

/karta szkolenia BHP – k. 2 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, k. 150 akt ZUS, k. 31 akt VIII U 2505/18 oraz k. 31, zaświadczenie płatnika składek o ukończeniu szkolenia okresowego BHP z 2014 roku – k. 102, zeznania wnioskodawcy 00:07:49 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:52:15 - płyta CD k. 79/

Zgodnie z zaświadczeniem lekarskim z dnia 30 maja 2018 roku P. L. wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych była zdolna do wykonywania pracy na stanowisku handlowca – sprzedawcy. Zaświadczenie wydano na podstawie skierowania na badania wstępne wydane przez płatnika składek. Koszty wydania zaświadczenia poniosła wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni nie poinformowała lekarza, że jest w ciąży. W badaniu podmiotowym zaznaczono, że wnioskodawczyni nie jest w ciąży.

/zaświadczenie – k. 4 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, k. 122 akt ZUS, k. 29 akt VIII U 2505/18 oraz k. 29, karta badania profilaktycznego, skierowanie, faktura VA T – koperta k. 96, pisma – k. 95, 98, zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:19:42 - płyta CD k. 79 /

Sporządzono pisemny zakres obowiązków wnioskodawczyni na stanowisku handlowca – sprzedawcy obejmujący następujące obowiązki: pozyskiwanie zamówień na rzecz firmy oraz dostarczanie zamówionych towarów do klientów; obsługa klientów powierzonych przez firmę; promowanie dystrybuowanych produktów na i poza obszarem działania Przedstawiciela; przeznaczenie czasu pracy wyłącznie na zadania służbowe; bardzo dobra znajomość oferty handlowej firmy; konsekwentne zdobywanie nowych klientów; podtrzymywanie kontaktów handlowych z istniejącymi klientami; stałe powiększanie sprzedaży na podległym terenie; uwiarygodnianie klientów zgodnie z obowiązującymi procedurami; nadzór nad płatnościami klientów; szkolenie w terenie nowych użytkowników asortymentu firmy; dbanie o dobry wizerunek firmy; dbanie o porządek w miejscu pracy i jej bezpieczeństwo; rozliczanie się z przyjętych od klientów dokumentów oraz gotówki najpóźniej następnego dnia rano; wykonywanie poleceń i zadań zleconych przez przełożonego.

Wnioskodawczyni złożyła własnoręczny podpis pod zakresem obowiązków w dniu 1 czerwca 2018 roku, tj. w dniu wskazanym w liście obecności jako dzień nieobecności a w ewidencji czasu pracy jako dzień urlopu wypoczynkowego.

/pisemny zakres obowiązków – k. 4-5 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, k.144-146 akt ZUS , k. 7 – 7 odw., k. 25-26 akt VIII U 2505/18, k. 25-26/

Płatnik składek dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń wnioskodawczyni od 28 maja 2018 roku.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 26 marca 2018 roku odwołująca zgłosiła się do lekarza ginekologa we W.. Badaniem USG stwierdzono u wnioskodawczyni 11 tygodniową ciążę. Ostatnia miesiączka przypadała na dzień 12 stycznia 2018 roku.

/dokumentacja medyczna – koperta k. 460, k. 463-486, karta ciąży – koperta k. 518, k. 580-584, zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725 w zw. z 00:02:33 - płyta CD k. 79/

Wskazany gabinet ginekologiczny był czynny we wtorki w godzinach 14.00-19.00.

/pismo lekarza – k. 633/

Badania USG w trakcie ciąży wnioskodawczyni wykonywała u innego lekarza ginekologa, również we W., m.in. w dniu 4 czerwca 2018 roku, wskazanym na liście obecności jako dzień obecności w pracy. Badanie to rozpoczęło się o godzinie 16.01 (pierwszy zapis na zdjęciu USG)

/dokumentacja medyczna – koperta k. 460, k. 463-486, karta ciąży – koperta k. 518, koperta k. 636/

Gabinet ginekologiczny (USG) był czynny co do zasady w poniedziałki po godzinie 14.00.

/pismo lekarza – k. 635/

W dniu 26 czerwca 2018 roku wnioskodawczyni zgłosiła się do lekarza ginekologa we W. i otrzymała skierowanie na Oddział Ginekologiczny do szpitala w R..

/dokumentacja medyczna – koperta k. 460, k. 463-486,

W okresie od 27 do 29 czerwca 2018 roku P. L. przebywała w szpitalu w R. z rozpoznaniem: ciąża 24 tyg., obserwacja negatywna w kierunku zakażenia układu moczowego. W stanie ogólnym dobrym wypisano ją do domu. Wnioskodawczyni wystawiono zwolnienie lekarskie od 27 do 29 czerwca 2018 roku.

/dokumentacja medyczna – koperta k. 460, k. 490/

Wnioskodawczyni z dniem 17 lipca 2018 roku ponownie stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą i przebywała na zwolnieniu lekarskim do 15 sierpnia 2018 roku i od 1 września 2018 roku do dnia porodu. W okresie od 18 do 19 września 2018 roku przebywała w szpitalu w R. z powodu braku ruchów płodu, wypisana do domu z zachowaną ciążą.

/dokumentacja medyczna – koperta k. 460, k. 463-486, k. 488-490, koperta k. 502, listy obecności k.132-142 akt ZUS/

Ubezpieczona wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z roszczeniem
o wypłatę zasiłku chorobowego od dnia 16 sierpnia 2018 roku.

/okoliczność bezsporna/

P. L. w dniu 22 września 2018 r. zawarła związek małżeński z A. L..

/bezsporne, odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 683 – 683 odw., oświadczenie – k. 10 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101/

P. L. w dniu (...) urodziła dziecko – syna M..

/odpis skróconego aktu urodzenia – k. 12 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101, dokumentacja medyczna – k. 491-492, koperta k. 502/

P. L. w okresie od dnia 11 października 2018 roku do dnia 27 lutego 2019 roku korzystała z urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
w okresie od dnia 28 lutego 2019 roku do 9 października 2019 roku korzystała z urlopu rodzicielskiego.

/wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski – k. 13 cz. B, świadectwo pracy – k. 4 cz. C akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101/

Na listach obecności wykazano, że wnioskodawczyni była obecna w pracy w następujących dniach roboczych danego miesiąca od dnia sporządzenia umowy o pracę tj. w dniach od 28 do 30 maja 2018 roku, od 4 do 8, od 11 do 15, od 18 do 22, od 25 do 26 czerwca 2018 roku, od 2 do 6, od 9 do 13 i 16 lipca 2018 roku. Od 16 do 31 sierpnia 2018 roku wnioskodawczyni nie była obecna w pracy – na liście obecności nie wskazano przyczyny nieobecności.

W liście obecności za czerwiec wykazano nieobecność wnioskodawczyni w dniu 1 czerwca.

Z rocznej karty ewidencji czasu pracy za 2018 rok wynika, że w dniu 1 czerwca wnioskodawczyni korzystała z urlopu wypoczynkowego.

/listy obecności za maj – lipiec 2018 roku – k. 132-142, k. 36-38 akt VIII U 2505/18 oraz k. 36-38, roczna karta ewidencji czasu pracy – k. 16 cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101/

W dniach 4 (godz. 17:26), 6 (godz. 13:04), 20 (godz. 13:53), 21 (godz. 13:03), 26 (godz. 15:18) czerwca 2018 roku, tj. w dniach wskazanych w liście obecności jako dni obecności w pracy, a w przypadku 26 czerwca dodatkowo jako dniu, w którym mąż wnioskodawczyni świadczył pracę w wymiarze 24 godzin (od godz. 8.00 do godz. 8.00 dnia następnego), dokonywała zakupów spożywczo-przemysłowych i paliwa we W..

Nadto w dniach 29 (godz. 21:21) maja, 6 (godz.17:49), 21 (godz. 13:28), 22 (godz. 12:55), 26 (godz. 13:13) czerwca 2018 roku, tj. w dniach wskazanych w liście obecności jako dni obecności w pracy a w przypadku 26 czerwca dodatkowo jako dniu, w którym mąż wnioskodawczyni świadczył pracę w wymiarze 24 godzin (od godz. 8.00 do godz. 8.00 dnia następnego), dokonywała zakupów w miejscowości K..

Przykładowo także w dniach 11 (godz. 11:04, 13:20, 14:35), 23 (godz. 13:12), 26 (godz. 09:19) czerwca 2018 roku tj. w dniach, w których jej mąż świadczył pracę w wymiarze 24 godzin (od godz. 8.00 do godz. 8.00 dnia następnego), dokonywała zakupów w Ł..

/wyciąg z konta bankowego – k. 511-517 odw., zaświadczenie z banku – k. 692-695, karta ewidencji czasu pracy męża wnioskodawczyni – k. 688-689, pismo pracodawcy męża wnioskodawczyni – k. 717-718/

W dniu 29 czerwca 2018 roku (godz. 13:01, 13:16, 13:18), tj. w dniu, w którym mąż wnioskodawczyni świadczył pracę w wymiarze 24 godzin (od godz. 8.00 do godz. 8.00 dnia następnego), ubezpieczona dokonywała zakupów w miejscowości K..

W dniach 20, 25 czerwca 2018 roku, tj. w dniach wskazanych w liście obecności jako dni obecności w pracy wnioskodawczyni wykonywała badania w laboratorium we Ł..

/dokumentacja medyczna – k. 572-575/

W dniu 13 lipca 2018 roku, tj. w dniu wskazanym w liście obecności jako dni obecności w pracy wnioskodawczyni wykonywała badania w laboratorium we W..

/dokumentacja medyczna – k. 560/

W trakcie niezdolności do pracy wnioskodawczyni poza Ł. dokonywała zakupów również we W. bądź K. w tym w soboty. Badania wykonywała w laboratorium we W..

/wyciąg z konta bankowego – k. 511-517 odw., dokumentacja medyczna – k. 561-566/

Na listach płac wykazano, że pracodawca wypłacił w gotówce wnioskodawczyni wynagrodzenie w następującej wysokości:

- za maj 2018 roku (w dniu 31 maja, tj. dzień ustawowo wolny od pracy – Boże Ciało) – 323,58 zł netto,

- za czerwiec 2018 roku (w dniu 29 czerwca, tj. w dniu, w którym przebywała na zwolnieniu lekarskim)– 1.836,28 zł netto (w tym wynagrodzenie chorobowe),

- za lipiec 2013 roku (w dniu 31 lipca)– 1.947,04 zł netto (w tym wynagrodzenie chorobowe),

- za sierpień 2013 roku (w dniu 31 sierpnia) – 1.075,45 zł netto (wynagrodzenie chorobowe).

Odbiór wynagrodzenia wnioskodawczyni kwitowała własnoręcznym podpisem.

/listy płac – k. 124-130 akt ZUS, k. 32-35 akt VIII U 2505/18 oraz k. 32-35, karta przychodów za 2018 rok, informacja dla ubezpieczonego za 2018 rok – cz. B akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101/

Płatnik składek z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w latach 2016 – 2018 następujący przychód i dochód brutto:

- w 2016 roku - przychód w wysokości 4.355.109,03 zł, dochód brutto – 1.222.413,82 zł;

- w 2017 roku - przychód w wysokości 4.283.573,34 zł, dochód brutto – 1.280.063,62 zł;

- w 2018 roku - przychód w wysokości 4.000.504,63 zł, dochód brutto – 1.068.344,13 zł;

/informacja Naczelnika Urzędu Skarbowego – koperta k. 495, podsumowanie księgi przychodów i rozchodów – k. 64-66 akt ZUS oraz k. 103-104, wyciąg z rachunku bankowego płatnika – k. 68-76 akt ZUS oraz k. 105-133, księga przychodów i rozchodów – k. 134- 446, deklaracja dla podatku VAT – k. 34- 62 akt ZUS/

Płatnik składek w dniu 22 października 2018 roku, tj. w toku trwania postępowania wyjaśniającego przed ZUS-em (1 października doręczono mu pismo o wszczęciu postępowania), zamieścił na stronie internetowej: (...) ofertę zatrudnienia pracownika na stanowisku pracownika biurowego – sprzedawcy.

/potwierdzenie odbioru - k. 30 akt ZUS, ogłoszenie –k. 44 akt VIII U 2505/18, k. 6-8, k. 44/

W dniu 3 czerwca 2019 roku płatnik składek wystawił wnioskodawczyni świadectwo pracy, z którego wynika, że była u niego zatrudniona w okresie od 28 maja 2018 roku do 31 maja 2019 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku handlowca - sprzedawcy. Stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta. W świadectwie pracy wskazano, że wnioskodawczyni wykorzystała 0 dni urlopu wypoczynkowego.

/świadectwo pracy – k. 4 cz. C akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do pisma procesowego z 13.06.2019 r. - k. 101/

Płatnik składek dokonał w dniu 3 czerwca 2019 roku wyrejestrowania wnioskodawczyni z ubezpieczeń społecznych z dniem 1 czerwca 2019 roku.

/wyrejestrowanie – k. 727/

Wnioskodawczyni obecnie nie pracuje, nie powróciła do pracy u płatnika.

/zeznania wnioskodawczyni 00:06:03 - płyta CD k. 725, zeznania wnioskodawcy 00:07:49, 00:10:41 - płyta CD k. 725/

Płatnik składek zatrudnił od 16 listopada 2019 roku, tj. po otrzymaniu zaskarżonej decyzji, M. K. (2) na podstawie umowy o pracę, początkowo na okres próbny do 15 lutego 2019 roku, na stanowisku pracownika biurowego – sprzedawcy w wymiarze ½ etatu za wynagrodzeniem 1.050,00 zł netto miesięcznie. Zakres obowiązków M. K. (2) był zbliżony do sporządzonego zakresu obowiązków wnioskodawczyni.

W toku zatrudnienia przebywała ona na długotrwałym zwolnieniu lekarskim.

/umowa o pracę – k. 45 akt VIII U 2505/18, k. 47, pisemny zakres obowiązków – k. 46-47 akt VIII U 2505/18, k. 45-46, potwierdzenie odbioru – k. 182, zeznania wnioskodawcy 00:07:49, 00:10:41 - płyta CD k. 725/

Do tego momentu nie zatrudniono nikogo na zastępstwo, w trakcie nieobecności wnioskodawczyni i po ustaniu jej spornego stosunku pracy.

/okoliczność bezsporna/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty w postaci m.in. dokumentacji osobowo-płacowej wnioskodawczyni ze spornego okresu, dokumentacji medycznej, akt rentowych, dokumentacji skarbowej płatnika składek, a także w niewielkim zakresie w oparciu o zeznania świadków A. L., P. B., M. S. (1), K. K., Z. F., R. K., D. K. oraz wnioskodawczyni P. L. i wnioskodawcy D. W., a mianowicie w zakresie, w jakim zeznawali na okoliczność zakresu działalności firmy płatnika składek oraz przebiegu ciąży wnioskodawczyni. Sąd odmówił wiary zeznaniom wymienionych powyżej świadków oraz wnioskodawców, w zakresie, w jakim zeznawali oni o czynnościach, jakie miała wykonywać skarżąca, mających świadczyć o faktycznym wykonywaniu przez nią spornej umowy o pracę. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. Przeciwko prawdziwości zeznań wnioskodawców oraz świadków przemawiają, zdaniem Sądu, ustalone okoliczności faktyczne. Ponadto zeznania te w przeważającym zakresie nie znajdują potwierdzenia w dowodach dokumentarnych.

Bezspornym w sprawie jest, że przed zatrudnieniem u płatnika składek wnioskodawczyni nie posiadała żadnego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz że była osobą bezrobotną.

W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie posiadała stosownych kwalifikacji do podjęcia pracy na stanowisku handlowca - sprzedawcy w sklepie z asortymentem do czyszczenia albowiem posiada legitymuje się wykształceniem wyższym (licencjat) na kierunku ratownictwo medyczne, nadto nie posiadała żadnego, poza stażem w (...), doświadczenia zawodowego.

W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie dysponowała również samochodem służbowym niezbędnym do pracy na stanowisku handlowca - sprzedawcy. Z zeznań wnioskodawców wynika jedynie, że auto służbowe do dyspozycji otrzymała dopiero pod koniec czerwca 2018 roku, i że brak jest jakichkolwiek dokumentów potwierdzających dokonanie tej czynności.

Następnie wskazać należy, że niewiarygodne są zeznania wnioskodawczyni oraz świadka A. L. dotyczące okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej. P. L. i ten świadek twierdzili, że o tym iż płatnik składek poszukuje pracownika dowiedziała się od znajomej A. R.. Tymczasem wnioskodawczyni nie powołała tej znajomej w charakterze świadka na wskazywaną okoliczność. Nadto z zeznań świadka D. K. wynika, że stałą klientką sklepu płatnika składek jest teściowa wnioskodawczyni Ż. L., która jest znana także innym świadkom zeznającym w sprawie. Z powyższego wynika, że niejasne są okoliczności zatrudnienia wnioskodawczyni, która o potrzebie zatrudnienia u płatnika składek mogła się dowiedzieć od swojej teściowej lub z jakiegokolwiek innego źródła. Zeznania te są zatem niepełne i nieprzekonujące.

W ocenie Sądu strony spornej umowy nie wykazały racjonalnej podstawy zatrudnienia wnioskodawczyni. Po pierwsze, wątpliwości Sądu budzi także zatrudnienie wnioskodawczyni, nie posiadającej żadnego doświadczenia zawodowego w branży płatnika składek, z wynagrodzeniem wyższym od wynagrodzeń pracownika zatrudnionego od wielu lat na takim samym stanowisku M. S. (3). Wskazać trzeba, że także pozostali pracownicy w tym zatrudniona na stanowisku dyrektora handlowego D. K., byli zatrudnieni z minimalną płacą. Po wtóre, wnioskodawczyni nie powróciła do pracy u płatnika, a do momentu zatrudnienia przez płatnika składek M. K. (2) na stanowisku pracownika biurowego – sprzedawcy w wymiarze ½ etatu ze zbliżonym do zakresu obowiązków wnioskodawczyni. Sąd ocenił przy tym, że zatrudnienie M. K. (2) nastąpiło na potrzeby niniejszego postępowania, bowiem wbrew temu co twierdził zeznający w charakterze strony płatnik składek, ogłoszenie o ofercie pracy zamieszczono w dniu 22 października 2018 roku, tj. już po doręczeniu w dniu 1 października pisma organu rentowego o wszczęciu przedmiotowego postępowania), a zatrudnienie nastąpiło z dniem 16 listopada 2019 roku, tj. po otrzymaniu przez płatnika zaskarżonej decyzji. Zresztą płatnik w toku zeznań przyznał, że nowy pracownik przebywała na długotrwałym zwolnieniu lekarskim.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie w spornym okresie pracy przez ubezpieczoną w ramach stosunku pracy. Wnioskodawczyni nie przedłożyła chociażby żadnych notatek ze szkolenia, które rzekomo płatnik składek miał przez okres około miesiąca przeprowadzić wobec niej. Z kolei przedłożone przez wnioskodawczynię wydruki ofert reklamowych urządzeń i środków do utrzymania czystości ( k. 78-108 akt ZUS, k. 39-43 akt VIII U 2505/18 i k. 39-43) nie mogą stanowić dowodu na faktyczne wykonywanie przez wnioskodawczynię jakichkolwiek czynności, bowiem jedynie część z nich została przez nią podpisana, nadto żaden z nich nie został zaopatrzony datą. Co prawda strona skarżąca złożyła wniosek o przesłuchanie licznych świadków, jednakże po pierwsze, w przeważającej części były to osoby z kręgu najbliższej rodziny ubezpieczonej, tj. jej mąż A. L. (który jednocześnie miał bardzo ogólnikową wiedzę na temat pracy wnioskodawczyni), czy też z kręgu osób współpracujących lub potencjalnie współpracujących z płatnikiem składek, tj. jego pracownik D. K. (która jednocześnie zna teściową wnioskodawczyni i w toku zeznań przyznała, że nie miała zbyt dużego kontaktu z wnioskodawczynią bowiem jej też z uwagi na problemy rodzinne często nie było w pracy, nadto nie kontrowała czasu i miejsca pracy wnioskodawczyni, nie była też w stanie określić liczby godzin pracy wnioskodawczyni ani wskazać potencjalnych klientów, z którymi kontaktowała się odwołująca), jego wieloletni kontrahent Z. F. (który w toku zeznań przyznał, że powódkę widział około 2 razy a w sprawach merytorycznych kontaktował się z D. K. bądź samym wnioskodawcą) oraz potencjalni kontrahenci płatnika składek P. B., M. S. (1) (który jednocześnie zna dobrze teściową, teścia i męża wnioskodawczyni), K. K., R. K. (którzy w toku zeznań przyznali, że ostatecznie żadnego asortymentu od wnioskodawcy nie nabyli a z wnioskodawczynią mieli jednorazowy kontakt). Zeznania wskazanych świadków są dość ogólnikowe i nie sposób na ich podstawie ustalić, że wnioskodawczyni w spornym okresie świadczyła pracę na rzecz płatnika, nadto nie znajdują potwierdzenia w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wreszcie sama wnioskodawczyni stwierdziła, że nie pozyskała ostatecznie żadnego klienta dla płatnika składek, i że nie informowała płatnika, z jakimi potencjalnymi klientami się kontaktowała. Co istotne, wnioskodawcy nie wnosili o przesłuchanie w charakterze świadka M. S. (2), zatrudnionego u płatnika na stanowisku przedstawiciela handlowego, z podobnym zakresem obowiązków co wnioskodawczyni.

Praktycznie jedynymi dokumentami, jakimi legitymuje się płatnik składek ze spornego okresu zatrudnienia P. L. są akta pracownicze. Dokumentacja kadrowa potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia, a nie jest dowodem faktycznego istnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. W ocenie Sądu załączona dokumentacja osobowa wnioskodawczyni jest przejawem formalnego zadośćuczynienia obowiązkowi wnioskodawcy, jako pracodawcy, natomiast nie przesądza o tym, że praca była przez ubezpieczoną faktycznie wykonywana.

Co więcej dokumentacja osobowa wnioskodawczyni jest niekompletna (przykładowo brak wniosku o urlop wypoczynkowy, brak odnotowania nieobecności wnioskodawczyni w związku z odbywaniem wizyt i badań lekarskich czy odbywaniem zaliczeń i egzaminów na studiach (...) stopnia) i zawiera szereg różnych niejasności i rozbieżności. Znajduje się tam również informacja o dość długiej usprawiedliwionej, nieobecności wnioskodawczyni- nie wykazano jednak w jaki sposób była ona usprawiedliwiona. Odwołująca nie miała wtedy urlopu ani zwolnienia lekarskiego.

Z obszernego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie zwłaszcza w postaci dokumentacji z uczelni wyższej, na której studiowała wnioskodawczyni, dokumentacji lekarskiej wnioskodawczyni, wyciągu z konta bankowego wnioskodawczyni, dokumentacji z przedszkola starszego syna wnioskodawczyni, wynika, że w dniach i godzinach, w których wnioskodawczyni rzekomo miała świadczyć pracę (wskazanych w liście obecności jako dni obecności w pracy) załatwiała szereg swoich pozazawodowych spraw nie tylko w Ł. (gdzie zamieszkiwała wraz ze swoim obecnym mężem i synem M. z poprzedniego związku) ale również we W. lub miejscowości K. (gdzie jest zameldowana na pobyt stały, gdzie zamieszkuje jej matka i gdzie pobiera świadczenie wychowawcze na starszego syna M.) oddalonych od Ł. o około 1,5 h drogi. W szczególności wskazać należy, że ubezpieczona odbywała zaliczenia i egzaminy na uczelni w Ł. w dniach 28 maja, 4 i 19 czerwca 2018 roku, przeprowadzała badanie USG u lekarza ginekologa we W. w dniu 4 czerwca 2018 roku, w dniach 20, 25 czerwca 2018 roku wykonywała badania w laboratorium we Ł., w dniu 13 lipca 2018 roku wykonywała badania w laboratorium we W., dokonywała zakupów spożywczo-przemysłowych i paliwa we W. w dniach 4 (godz. 17:26), 6 (godz. 13:04), 20 (godz. 13:53), 21 (godz. 13:03), 26 (godz. 15:18) czerwca 2018 roku, dokonywała zakupów w miejscowości K. w dniach 29 (godz. 21:21) maja, 6 (godz.17:49), 21 (godz. 13:28), 22 (godz. 12:55), 26 (godz. 13:13) czerwca 2018 roku. Nadto skoro w dniu 26 czerwca 2018 roku mąż wnioskodawczyni świadczył pracę w Ł. w wymiarze 24 godzin (od godz. 8.00 do godz. 8.00 dnia następnego), nie zasługuje na wiarę jego twierdzenie w charakterze świadka, zgodnie z którym korzystał on z karty bankomatowej wnioskodawczyni, zwłaszcza, że jak sam przyznał posiada własny rachunek bankowy i nie posiada upoważnienia do korzystania z rachunku bankowego wnioskodawczyni.

Podkreślić należy, iż w przypadku badania USG w dniu 4 czerwca 2018 roku, odbyło się ono tuż po 16.00, podczas gdy wnioskodawczyni była rzekomo zobowiązana do pracy do tej godziny. W dokumentacji kadrowej brak informacji o wcześniejszym zwolnieniu z pracy. Byłoby to zresztą dziwne zważywszy, iż wnioskodawczyni dopiero rozpoczynała pracę, gabinet czynny był do 19.00 a ubezpieczona nie jeździła w tym czasie do klientów.

Analiza godzin badań i zakupów wnioskodawczyni wskazuje na pewną prawidłowość dotyczącą jej wyjazdów do miejscowości K. i powrotów do Ł. dopiero dnia następnego lub nawet później. Jest to oczywiście zrozumiałe z uwagi na pobyt jej syna u matki ale jednocześnie wyklucza prawdziwość wersji dotyczącej świadczenia pracy przez odwołującą.

Rozbieżności dotyczą także dnia 1 czerwca 2018 roku, w którym wnioskodawczyni złożyła własnoręczny podpis pod pisemnym zakresem obowiązków w dniu 1 czerwca 2018 roku, choć został on wskazany w liście obecności jako dzień nieobecności a w ewidencji czasu pracy jako dzień urlopu wypoczynkowego. Co więcej, wątpliwości w tym zakresie nie rozwiewa świadectwo pracy wnioskodawczyni, w którym wskazano, że wnioskodawczyni nie korzystała z urlopu wypoczynkowego.

Również z list płac wynikają podobnego rodzaju rozbieżności – na liście płac za maj 2018 roku wynika, że wnioskodawczyni pokwitowała odbiór wynagrodzenia za pracę w dniu ustawowo wolnym od pracy, tj. 31 maja 2018 roku.

Nadto zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku handlowca – sprzedawcy zostało wydane w dniu 30 maja 2018 roku, tj. po zawarciu spornej umowy o pracę, a wnioskodawczyni nie poinformowała lekarza, że jest w ciąży.

Z dokumentacji wnioskodawczyni wynika także, że wszelkie dolegliwości związane z ciążą wnioskodawczyni konsultowała we W. bądź była hospitalizowana w szpitalu w R..

Niezależnie od wykazanych rozbieżności, których nie usuwa dokumentacja z akt osobowych wnioskodawczyni, wskazać należy, że wnioskodawczyni łączyła obowiązki związane ze spornym stosunkiem pracy, studiami (...) stopnia, wizytami lekarskimi z opieką nad starszym synem, obecnie lat 6. Jak wynika z materiału dowodowego, dziecko miało problemy z adaptacją, sporadycznie uczęszczało do (...) przedszkola, a w opiece nad nim wnioskodawczyni pomagała jej matka, zamieszkała w miejscowości K., do której wnioskodawczyni dziecko zawoziła, bądź matka wnioskodawczyni przyjeżdżała do Ł..

Reasumując z zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pomiędzy stronami spornej umowy o pracę w ogóle doszło do nawiązania stosunku pracy, brak jest bowiem na to jakichkolwiek dowodów. Ustalone okoliczności przemawiają natomiast za przyjęciem, że strony kwestionowanej umowy o pracę zawierając ją, miały inny cel niż jej wykonywanie.

Sąd pominął dowód z dokumentacji przedszkola (k. 648, 655-656) jako niedotyczącej syna wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania wnioskodawców nie zasługują na uwzględnienie i jako takie podlegają oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 roku, poz. 1778 ze zm.) pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r., poz. 1368) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Z kolei zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 pkt 1 analizowanej ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko.

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni i wnioskodawca od dnia 28 maja 2018 roku zawarli umowę o pracę, która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji ustawy zasiłkowej. Ważność tej umowy została jednak słusznie zakwestionowana przez organ rentowy. W ocenie organu rentowego zawarcie przedmiotowej umowy było czynnością pozorną, mającą na celu obejście przepisów prawa
i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Należy podkreślić, iż Sąd Okręgowy podziela stanowisko organu rentowego,
w zakresie umowy o pracę zawartej pomiędzy wnioskodawczynią P. L. a wnioskodawcą D. W. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) D. W., że miała ona głównie na celu ominięcie przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zdaniem Sądu strony nie wykazały, że skarżąca faktycznie wykonywała czynności w ramach nawiązanego stosunku pracy.

W ocenie Sądu decyzję o podpisaniu umowy o pracę podjęto z wiedzą, co do stanu wnioskodawczyni i z jego uwzględnieniem strony podejmowały decyzje będące przedmiotem niniejszego postępowania. Poczynione w sprawie ustalenia uzasadniają twierdzenie, iż zakwestionowana przez organ rentowy umowa o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek zostały zawarte dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z nich wynikających, a jedynie w celu uzyskania świadczeń
z ubezpieczenia społecznego.

Zgodnie z treścią art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o „fikcyjne” zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr. 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr. 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr. 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr. 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych
i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że mamy do czynienia z pozornością oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę przez P. L. z D. W.. Celem działania stron nie było bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy, jak na przykład uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej. Tym bardziej, że wnioskodawczyni dotychczas jej nie posiadała i była osobą bezrobotną.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy,
a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Zdaniem Sądu, poczynione ustalenia faktyczne świadczą o tym, że umowa o pracę sporządzona przez strony miała charakter fikcyjny. Postępowanie dowodowe wykazało,
że P. L. zainteresowana objęciem jej ubezpieczeniem społecznym, nie wykonywała de facto czynności w ramach umowy o pracę. Przeprowadzone postępowanie pozwala również stwierdzić, że płatnik składek nawiązując z wnioskodawczynią stosunek pracy miał świadomość, że umowa nie będzie go obowiązywać, a ewentualne zobowiązania
z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne będą krótkotrwałe.

Sąd uznał bowiem, że okoliczności zawarcia umowy o pracę podane przez wnioskodawczynię i wnioskodawcę nie są wiarygodne.

Po pierwsze, z ustaleń faktycznych wynika, że istnieją rozbieżności dotyczące okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej.

Po drugie, zgromadzony materiał dowodowy pozwala na stwierdzenie,
że wnioskodawczyni nie miała odpowiedniego doświadczenia i wiedzy do wykonywania pracy sprzedawcy asortymentu do sprzątania.

Po trzecie, płatnik składek nie miał racjonalnej podstawy zatrudnienia wnioskodawczyni.

Po czwarte, w ocenie Sądu przede wszystkim odwołująca w toku postępowania sądowego nie wykazała, że faktycznie wykonywała pracę w ramach spornej umowy. P. L. jako pracownik, a D. W. jako pracodawca w żaden sposób, oprócz swoich gołosłownych twierdzeń, nie wykazali jakiegokolwiek rezultatu jej pracy
w spornym okresie. Przedstawione dowody okazały się niewiarygodne, sprzeczne z dowodami z dokumentów, niesporządzonych przez strony i ukierunkowane na potwierdzenie wersji odwołujących.

Po piąte, poczynione ustalenia faktyczne prowadzą do wniosku, że nie zatrudniono nikogo na zastępstwo nieobecnej wnioskodawczyni - na stanowisko handlowca - sprzedawcy pracującego w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu powyższe rozważania świadczą o tym, że nie było wolą stron zawieranie umowy o pracę. A zatem nie było zamiarem stron świadczenie pracy w ramach zawartej umowy o pracę, a jedynie możliwość uzyskania prawa do świadczeń
z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i macierzyństwem.

Trudno w tym stanie faktycznym uznać, że nie mamy do czynienia z pozornością zawartej umowy o pracę. Niewątpliwie również, w ocenie Sądu, zamiarem stron było jedynie umożliwienie wnioskodawczyni skorzystania ze świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych, a nie świadczenie pracy w ramach zawartej umowy. Zawarta umowa o pracę stanowić miała narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę, nie mogło stanowić podstawy do objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowniczymi. W toku postępowania sądowego stwierdzono, że strony zawierając sporną umowę o pracę miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę oraz jednocześnie próbowały przez jej zawarcie wprowadzić w błąd osoby trzecie, co do dokonanej czynności.

Nawet jeżeliby uznać, iż strony chociaż częściowo wykonywały zawartą pomiędzy sobą umowę o pracę, co w ocenie Sądu w żaden sposób nie wynika ze zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego, należałoby uznać, iż miała ona głównie na celu ominięcie przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i z tego powodu nie może wywoływać skutków prawnych (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. W odniesieniu do umowy o pracę o obejściu prawa mówić można w sytuacji, gdy strony działając w zamiarze nawiązania stosunku pracy określają wzajemne prawa i obowiązki w sposób zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jednak celem ich działania nie jest uzyskanie świadczeń w postaci pracy i wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy np. uzyskanie stażu emerytalnego, czy ochrony ubezpieczeniowej na wypadek choroby czy wypadku. Należy bowiem podkreślić, iż intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia było uzyskanie wskazanych korzyści.

Tymczasem przy założeniu, że strony zawarły umowę o pracę należałoby uznać,
iż w rozpoznawanej sprawie cele te uległy odwróceniu. Stronom chodziło bowiem
o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego i temu celowi podporządkowały konstruowanie określonej sytuacji prawnej – umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Jednakże przestaje powyższa kwestia być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy po uregulowaniu składek przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Okręgowego przedstawione okoliczności przemawiają za uznaniem, że P. L., ze względu na spodziewaną niezdolność do pracy i związane z tym prawo do świadczeń, była zainteresowana objęciem jej tytułem ubezpieczeń społecznych. Strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe.
W uznaniu Sądu nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu ciąży i porodu i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Na marginesie wskazać należy, że Sąd badał również, czy przy przyjęciu,
że wnioskodawczyni świadczyła jakieś czynności na rzecz wnioskodawcy, czy czynności te mogłyby zostać uznane za osobiste świadczenie pracy podporządkowanej pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy,
a więc w ramach zatrudnienia pracowniczego - w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci jedynie akt osobowych, listy obecności, list płac, a także treści złożonych zeznań nie potwierdza, aby wnioskodawca, ani ktokolwiek inny kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności, aby wskazywali na konkretne bieżące zadania do realizacji związane z powierzonym jej stanowiskiem, które byłyby modyfikowane biorąc pod uwagę ilość i wyniki pracy dotychczas wykonanej. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, aby płatnik składek wydawał polecenia, co do bieżącego wykonywania pracy. Wręcz przeciwnie z analizy zeznań wnioskodawcy wynika, że nie kontrolował pracy P. L.. Brak jest dowodów na okoliczność tego, aby wnioskodawczyni w jakiejkolwiek formie przedstawiała wyniki swojej pracy.

Powyższe zdaniem Sądu świadczy o tym, że nawet przy założeniu, choć częściowego wykonywania przez strony kwestionowanej umowy, nie można przyjąć, że była to umowa o pracę, albowiem rzekome wykonywanie przez skarżącą czynności nie odbywało się w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, tj. zgodnie z dyspozycją art. 22 k.p.

Dodać należy, że swoboda kontraktowa stron nie jest wartością absolutną. Strony mogą łączyć się dowolną więzią prawną, w tym umową o pracę, ale wybierając ten model zatrudnienia zobowiązane są przestrzegać jego cech charakterystycznych. O wykreowaniu stosunku pracy nie decyduje wyłącznie wola stron. Jest ona nieodzowna przy nawiązaniu zatrudnienia pracowniczego, jednak w sytuacji, gdy strony realizują więź prawną
w oderwaniu od jej konstrukcyjnych cech, możliwe i konieczne jest zweryfikowanie charakteru prawnego zobowiązania. Zapatrywanie to wynika z przyjęcia założenia,
że o rodzaju umowy decydują w pierwszej kolejności przepisy prawa.

Pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2006 r. I UK 120/06, OSNP 2007/19-20/294, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r. II UK 20/11, OSNP 2012/11-12/145).

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, wątpliwości organu rentowego, co do rzeczywistego celu i zamiaru stron nawiązujących ten stosunek prawny były uzasadnione, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołania.

Uwzględniając wniosek pełnomocnika organu rentowego w przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w pkt 2 sentencji wyroku. Sąd Okręgowy zasądził od D. W. i P. L. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwoty po 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 9 ust. 2 w zw. z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE