Sygn. akt III Ca 655/19
Sąd Rejonowy dla Łodzi- Widzewa w Łodzi wyrokiem z dnia 28 grudnia 2018 roku:
I. w sprawie z powództwa głównego G. K. przeciwko A. K. i M. K. o zapłatę, oddalił powództwo główne i zasądził od powoda głównego G. K. solidarnie na rzecz pozwanych A. K. i M. K. kwotę 214 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,
II. w sprawie z powództwa wzajemnego A. K. i M. K. przeciwko G. K. o zapłatę:
1. zasądził od G. K. solidarnie na rzecz powodów wzajemnych A. K. i M. K. kwotę 8.110 zł wraz z odsetkami ustawowymi, przy czym od dnia 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, od dnia 17 lipca 2015 r. do dnia zapłaty,
2. oddalił powództwo wzajemne w pozostałej części,
3. zasądził od G. K. solidarnie na rzecz A. K. i M. K. kwotę 1.307,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód główny, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:
1. naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na wynik sprawy:
a) art. 286 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu parkieciarstwa na okoliczności wskazane w postanowieniu z dnia 2 czerwca 2016 r., mimo iż istniała taka potrzeba;
b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną i dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzącą do przyjęcia, że pozwani nie są zobowiązani do zapłaty wynagrodzenia w kwocie 1.243,08 zł dochodzonego w pozwie głównym, zaś powód zobowiązany jest do zapłaty powodom kwoty 8.110 zł z odsetkami,
2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 741 k.c. w związku z art. 627 k.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie.
Powołując się na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o:
1. zbadanie w trybie art. 380 k.p.c. postanowienia Sądu I instancji wydanego na rozprawie w dniu 22 czerwca 2018 r. w części dotyczącej oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego do spraw parkieciarstwa,
2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu dla Łodzi- Widzewa w Łodzi do ponownego rozpoznania;
ewentualnie
3. zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji i uwzględnienie powództwa głównego oraz oddalenie powództwa wzajemnego;
4. zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego, według norm przepisanych.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja skarżącego z powództwa głównego jest niezasadna, natomiast apelacja z powództwa wzajemnego była zasadna w części, zatem skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.
Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu (art. 227 k.p.c.) nie są obarczone błędem i znajdują oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy przyjmuje zatem wskazanie ustalenia za własne.
Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy uznać za chybiony. Przedstawiana przez apelanta okoliczność, iż Sąd błędnie uznał, że pozwani nie są zobowiązani do zapłaty wynagrodzenia w kwocie 1.243,08 zł dochodzonego w pozwie głównym stanowi jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji. Słusznie zauważył Sąd Rejonowy, iż powód główny nie wykazał, że w zakresie montażu listew zawarł z pozwanymi głównymi odrębną umowę. Wyjaśnienia powoda w zakresie ustaleń dotyczących montażu listew i ich odpłatności były bardzo ogólnikowe, m.in. powód nie potrafił wskazać, w jakiej dacie doszło do ustaleń dotyczących położenia listew. Ponadto mając na względzie zasady doświadczenia życiowego należy wskazać, iż zamawiając wykonanie parkietu i podłogi w dwóch dużych pomieszczeniach od podstaw, nielogicznym byłoby pominięcie tak istotnego składnika jak wykonanie listew, zwłaszcza, że nie stanowią one jedynie elementu estetycznego, ale także praktyczny i ich wykonywanie jest powszechnie stosowane. Ponadto powód główny nie wystawił żadnej faktury za prace wykonane w związku z położeniem parkietu i podłogi, choć według umowy ich wartość została wyceniona przez strony na kwotę 5.000 zł, natomiast po ułożeniu listew przypodłogowych za kwotę 1.243,08 zł dokument taki został wystawiony. Jednocześnie należy podkreślić, iż przedłożona faktura jest dokumentem prywatnym, zatem nie jest objęta domniemaniem zgodności z prawdą zawartych w niej twierdzeń. Wobec wyżej wskazanych okoliczności Sąd Rejonowy doszedł do słusznego przekonania, iż powód główny nie udowodnił swojego roszczenia.
Zarzut naruszenia art. 286 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. jest niezasadny.
Należy zauważyć, iż do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia dowodów. Specyfika dowodu z opinii biegłego polega m.in. na tym, że jeżeli taki dowód już został przez sąd dopuszczony, to stosownie do treści art. 286 k.p.c., opinii dodatkowego biegłego można żądać jedynie „w razie potrzeby”. Podkreślenia wymaga też, że art. 278 § 1 k.p.c. uprawnia sąd do dopuszczenia dowodu z opinii biegłego lub biegłych, jeżeli w sprawie istnieje potrzeba wyjaśnienia okoliczności wymagających wiadomości specjalnych, a nadto do zażądania ustnego uzupełnienia opinii złożonej na piśmie, w sytuacji, gdy opinia nie jest wyczerpująca lub też z innych względów, według oceny sądu, wymaga uzupełnienia lub wyjaśnienia. Powyższe instrumenty procesowe mogą być wykorzystywane stosownie do potrzeb sprawy, przy czym potrzebą taką nie może być jedynie przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla niej tezy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2016 r. II PK 242/15). Wobec powyższego, kwestionowanie wydanych w sprawie opinii przez biegłego L. L. stanowi jedynie polemikę z wnioskami biegłego i przejaw niezadowolenia strony. Podkreślenia wymaga, że zarówno w głównej, jak i w uzupełniających opiniach, biegły udzielił wyczerpujących odpowiedzi na pytania stron, wyjaśniając akcentowane przez strony sporne kwestie. Wartość rzeczowa opinii, logika wypowiedzi biegłego, przekonująca moc wniosków, nie budzą wątpliwości, co uzasadnia tezę o braku podstaw do przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego na wniosek powoda głównego.
Sąd Okręgowy jako częściowo zasadny uznał zarzut naruszenia art. 471 k.c. w zw. z art. 627 k.c. w zw. z art. 6 k.c.
Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W myśl art. 471 k.c. dłużnik odpowiedzialny jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Umowa zawarta pomiędzy powodem głównym a pozwanymi niewątpliwie była umową o dzieło, przedmiotem której było położenie podłogi w domu pozwanych, tj. parkietu dębowego na parterze i desek sosnowych na piętrze. Zamawiający po wykonaniu dzieła przez powoda głównego zgłosili zastrzeżenia co do jakości wykonania usługi na parterze budynku. Powód główny potwierdził istnienie wad i złożył reklamację u sprzedawcy lakieru, która została odrzucona, jednakże w ramach rekompensaty sprzedawca przyznał jedno nowe opakowanie lakieru. Ponadto po oględzinach parkietu również producent przekazał dodatkowe opakowanie lakieru. Powód wykonał przeszlifowanie podłogi i położył na jej powierzchni dwie warstwy lakieru. Pomimo wykonania prac naprawczych na powierzchni parkietu pozostały wady w postaci grudek i „zwarzenia się” lakieru. Z opinii biegłego wynika, iż parkiet na parterze domu został wykonany wadliwie. W miejscu przejścia z przedpokoju do pokoju na długości 2 metrów uwidacznia się ugięcie o 5 mm, pod warstwą szklistego lakieru uwidacznia się warstwa lakieru o niejednorodnej przejrzystości (mętna, rozmyta), na powierzchni widoczne są pozostałości pyłu i grudek lakieru, a także lekko przestające klepki oraz ślady na klepkach po struganiu i wałka po cyklinowaniu, co oznacza, że cyklinowanie nie zostało przeprowadzone w sposób idealny. Jednakże stwierdzone wady mają charakter estetyczny i nie wyłączają podłogi z normalnego użytkowania. Niemniej należy stwierdzić, iż wady powstały wskutek niewłaściwego wykonania parkietu przez powoda głównego. Sposób wykonania nie był idealny, a powstałe wady nie mogły powstać w inny sposób niż na skutek działania powoda głównego. Zatem w tym zakresie powód główny odpowiada za nienależyte wykonanie umowy. Celem usunięcia wad konieczne jest przeprowadzenie prac poprawkowych w postaci naprawy ugięcia oraz wycyklinowanie z lakierowaniem całej powierzchni. Koszt wykonania wskazanych prac został oszacowany na kwotę 630 zł. Koszt ten został wyliczony na podstawie opinii biegłego, który wskazał, iż stanowi on równowartość iloczynu kwoty 15 zł (koszt lakieru na 1 m 2 powierzchni) i powierzchni parkietu (40 m 2), powiększony o koszt wstrzyknięcia pianki pod powierzchnię parkietu – 30 zł. W tym zakresie roszczenie powodów wzajemnych jest zasadne.
Natomiast roszczenie powodów wzajemnych z tytułu wad podłogi na piętrze budynku nie zostało udowodnione. Zgodnie z dyspozycją art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Powodowie wzajemni wystąpili z roszczeniem o odszkodowanie z tytułu nienależycie wykonanej umowy, zatem winni wykazać szkodę, związek przyczynowy oraz wysokość roszczenia (art. 471 k.c.).
W podłodze sosnowej położonej na piętrze domu powodów wzajemnych stwierdzono istotne wady w postaci szczelin do 8 mm na całej długości desek. Deski wykazują „łódeczkowanie”, ponadto podłoga jest miejscami niedoszlifowana i są na niej widoczne grudki i ślady wałka. W podłodze tej nie wykonano dylatacji. Powierzchnia podłogi jest równa, deski nie wykazują „klawiszowania” i odstawania, wykazują natomiast niewielką ruchomość w okolicach podłogi, uwidaczniają szczeliny. Położony na deskach lakier ma widoczne ślady matowienia, występują w nim cętki i plamy. Stwierdzone wady wymagają usunięcia, a zatem koszt naprawy podłogi stanowi szkodę powodów wzajemnych. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż powodowie wzajemni nie wykazali jednak, iż pomiędzy zaistniałą szkodą a zachowaniem pozwanego wzajemnego zachodzi adekwatny związek przyczynowy oraz nie wykazali wysokości szkody.
Należy stwierdzić, iż powodowie wzajemni przez okres dwóch lat nie zgłosili wad podłogi drewnianej. Przez ten okres podłogi były w różnym stopniu i w różnych warunkach eksploatowane, a na ich stan miały wpływ różne czynniki zewnętrzne. Powodowie wzajemni nie udowodnili, iż powstałe wady są wyłączną winą pozwanego wzajemnego, nie udowodnili także wysokości roszczenia. Sąd I instancji zasądził na rzecz powodów wzajemnych kwotę 8.110 zł, jednakże nie wskazał, według jakich kryteriów została ona wyliczona. Należy mieć na względzie, iż biegły wskazał alternatywne sposoby usunięcia wad, natomiast Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku wskazał jedynie, iż „koszt usunięcia wyżej wymienionych wad, przy przyjęciu stawki lakieru na poziomie 15 zł za 1 m 2 (…) wynosi 8.110 zł”. Dokonując obliczeń w sposób wskazany w uzasadnieniu, nie osiągnie się postulowanego wyniku. Z opinii biegłego również nie można wywnioskować, jaki byłby koszt naprawy podłogi na piętrze budynku, bowiem nie został wskazany zakres napraw koniecznych oraz koszt wykonania poszczególnych czynności. Wobec powyższego należało stwierdzić, iż roszczenie powodów wzajemnych nie zostało udowodnione co do wysokości. Pozwani żadnym dowodem nie wykazali wysokości odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania podłogi drewnianej. Dane zawarte w opinii biegłego dotyczące kosztów usunięcia wad są nieprzydatne i nie pozwalają na wyliczenie odpowiedniej kwoty odszkodowania. Biegły podał wysokość stawki godzinowej pracy pełnomocnika i mistrza, jednakże nie określił, ile godzin mogłaby trwać naprawa, ponadto podał stawki za 1 km dojazdu, które są niemożliwe do wyliczenia w przypadku braku informacji o ilości faktycznie przejechanych kilometrów. Tym samym przedstawione stawki nie pozwalają na wyliczenie rzeczywistych kosztów usunięcia wad.
Reasumując powyższy wątek, należy stwierdzić, że powodowie wzajemni nie udowodnili wysokości roszczenia, nie przedstawili dowodów dających podstawę do wyliczenia wysokości roszczenia, a opinia biegłego w tym zakresie również nie może stanowić podstawy wyliczeń z wyżej wskazanych względów. Powodowie wzajemni nie wnosili o powołanie innego biegłego celem wykazania zakresu potrzebnych napraw i faktycznego kosztu, zatem powództwo w tym zakresie nie zostało udowodnione. Na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazanie przysługującej jej wobec pozwanego wzajemnie wierzytelności oraz wykazanie jej wysokości. Nie jest rzeczą sądu wyręczanie strony w jej obowiązkach procesowych. Należy również podkreślić, iż powodowie są reprezentowani w postępowaniu przez profesjonalnego pełnomocnika z wyboru, zatem niezasadne i sprzeczne z zasadami kontradyktoryjności i równości stron byłoby skorzystanie przez Sąd I instancji z przysługującego mu uprawnienia dopuszczenia dowodu z urzędu.
W tym stanie rzeczy, częściowo uzasadniona apelacja skutkowała wydaniem
orzeczenia reformatoryjnego co do punktów II.1. i II.3 wyroku na podstawie art. 386
§ 1 k.p.c., o czym orzeczono jak w sentencji wyroku.
Korekcie podlegały także koszty postępowania przez Sądem I instancji. Koszty po stronie powoda głównego wyniosły 1.640 zł (2 x 200 zł zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego + 40 zł opłaty od zażalenia + 1.200 zł wynagrodzenia pełnomocnika procesowego), po stronie pozwanych – 2520 zł (300 zł prawidłowo wyliczonej opłaty od pozwu wzajemnego + 500 zł zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego + 2 x 200 zł zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego + 120 zł zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego + 1200 wynagrodzenie pełnomocnika procesowego). Żądanie pozwu wzajemnego w wysokości 11.500 zł uwzględniono w kwocie 630 zł, co stanowi 5%. W tym stanie rzeczy pozwani winni zwrócić na rzecz powoda głównego kwotę 1.432 zł (4.160 zł x 95 % - 2520 zł). Podstawę rozstrzygania o kosztach zastępstwa procesowego stanowiło rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 490 oraz z 2015 r. poz. 617 i 1078).
W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu jako niezasadna na podstawie art. 385 k.p.c.
Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej, o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.
Koszty po stronie powoda głównego wyniosły 1.368 zł (opłata od apelacji -468 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 900 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.), w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).
Wartość przedmiotu zaskarżenia w wysokości 9.354 zł uwzględniono w kwocie 7.480 zł, co stanowi 80 %. W tym stanie rzeczy pozwani wzajemni jako strona przegrywająca proces, winni zwrócić na rzecz powoda głównego koszty w wysokości 1.094 złote.