Sygn. akt I C 1253/19
Dnia 8 września 2020 r.
Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: sędzia Tadeusz Kotuk
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 września 2020 r. w G. sprawy z powództwa J. J. przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym
I. nakazuje Sądowi Rejonowemu w Gdyni V Wydział Ksiąg Wieczystych wykreślenie hipoteki oznaczonej numerem 1. w dziale IV. księgi wieczystej (...);
II. zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powódki J. J. kwotę 6.417 zł (sześć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;
III. nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 1.000 zł (jeden tysiąc złotych) tytułem kosztów sądowych, od których zwolniona była powódka.
Sygn. akt I C 1253/19
STAN FAKTYCZNY
A. J. (1) na mocy oświadczenia w formie aktu notarialnego ustanowiła w dniu 3 marca 1991 r. hipotekę na rzecz Banku (...) S.A. w G. w wysokości 1.500.000 st. zł płatne w terminie 3 miesięcy wraz z 7% odsetkami w stosunku rocznym. Tej treści hipoteka została wpisana w dziale IV. księgi wieczystej KW (...) prowadzonej dla nieruchomości przy ul. (...) w G.. Hipoteka ta figuruje pod numerem 1.
Dowód: akt notarialny, k. 38
Obecnie właścicielką w/w nieruchomości jest J. J.. W pozwie doręczonym pozwanemu w niniejszej sprawie powoływała się ona na przedawnienie wierzytelności odsetkowej.
Okoliczności bezsporne
Wierzytelność główna z tytułu umowy kredytowej, której zabezpieczeniem miała być w/w hipoteka została spłacona w całości przed dniem 8 stycznia 2019 r. Do spłaty pozostawały odsetki (w kwocie 258.982,84 zł.
Dowód: pismo Banku, k. 4
Pismem z dnia 10 grudnia 2019 r. dłużniczka osobista Banku (A. J. (1)) złożyła oświadczenie o skorzystaniu z przedawnienia w stosunku do pozostałych do spłaty odsetek.
Dowód: pismo A. J., k. 5
Pozwany bank jest następcą prawnym pierwotnego wierzyciela hipotecznego.
Okoliczność bezsporna
OCENA DOWODÓW
Sporna w niniejszej sprawie jest kwestia przedawnienia odsetek. Jeżeli obiektywnie stwierdzony upływ czasu od daty czynności prawnej kreującej stosunek prawny przekracza znacznie okres przedawnienia należności okresowych, a tak jest w niniejszej sprawie, to na wierzycielu ciąży obowiązek udowodnienia zdarzeń przerywających bieg przedawnienia (art. 6 k.c.). Pozwany – profesjonalnie reprezentowany – nie przedstawił żadnych dowodów na tę okoliczność. Odpowiedz na pozew zawiera w tym zakresie jedynie twierdzenia, a nie dowody. W sytuacji profesjonalnej reprezentacji wierzyciela w procesie, sąd nie stwierdził celowości prowadzenia w tej sprawie dowodów z urzędu. Należy zauważyć, że udowodnienie przerwy biegu przedawnienia jest proste: wystarczyło przedstawić np. aktualne zaświadczenie (informację) komornika potwierdzające prowadzenie egzekucji świadczeń okresowych z niezbędnymi danymi uściślającymi moment jego wszczęcia lub czas trwania, oraz przeciwko komu jest prowadzone to postępowanie egzekucyjne.
Pozostałe ustalenia faktyczne wynikają z niekwestionowanych dokumentów.
KWALIFIKACJA PRAWNA
Powództwo jest oczywiście zasadne jako chodzi o wygaśnięcie zabezpieczenia hipotecznego co do należności głównej, która została w całości spłacona. Hipoteka, jako prawo akcesoryjne (art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece), w tym zakresie wygasła, a więc wykreślenie wpisu hipoteki w tej części jest w pełni uzasadnione. Odpowiedź na pozew w ogóle tego wątku nie podejmuje.
Jeżeli chodzi o kwestię odsetek stanowiących część wpisu hipoteki, to należy zauważyć, że powódka jest dłużnikiem rzeczowym banku. Dłużnikiem osobistym banku jest osoba trzecia (A. J. (1), początkowo zresztą mylnie potraktowana przez pozwanego jako powódka). Z treści odpowiedzi na pozew w ogóle nie wynika, aby kiedykolwiek bank dokonywał jakichkolwiek czynności procesowych przerywających bieg przedawnienia (np. proces o zapłatę) w odniesieniu do odsetek przeciwko J. J. . Powoływane w tym piśmie sygnatury postępowań egzekucyjnych i sądowych niewątpliwie dotyczą wyłącznie dłużniczki osobistej, a nie powódki. Tu również należy stwierdzić, że odpowiedź na pozew nie uwzględnia rozróżnienia pomiędzy dłużniczką osobistą a rzeczową, choć być może był to zabieg celowy, uwarunkowany koncepcją obrony pozwanego.
Zgodnie z powszechnie akceptowanymi poglądami orzecznictwa i judykatury roszczenia wierzyciela o zapłatę zabezpieczonych hipotecznie należności ubocznych, które kieruje on wobec dłużnika osobistego i dłużnika rzeczowego będącego osobą trzecią, zachowują odrębność prawną w zakresie przedawnienia, w tym co do biegu przedawnienia tych roszczeń i przerwania oraz zawieszenia biegu przedawnienia. Przerwanie biegu przedawnienia roszczenia w stosunku do dłużnika osobistego nie ma wpływu na bieg przedawnienia roszczenia wobec właściciela obciążonej nieruchomości.
W konkluzji Sąd ustalił i uznał, że na mocy art. 118 k.c. doszło do przedawnienia w całości (3-letni termin) przedawnienia roszczeń odsetkowych banku względem J. J.. Treść pozwu osobiście sporządzonego przez powódkę zawiera wyraźne oświadczenie dłużniczki rzeczowej o zamiarze skorzystania z przedawnienia, ma więc także walor materialnoprawny, skuteczny od daty doręczenia odpisu pozwu pozwanemu. Skutek przedawnienia odsetek prowadzi w tym przypadku – czego sąd jest w pełni świadomy – do niezaskarżalności wierzytelności (tzw. przedawnienie hamujące).
Z jednej więc strony zachodzi konieczność wykreślenia hipoteki (wygasłej) w odniesieniu do sumy głównej. Czy można w danej sytuacji pozostawić wpis hipoteki w odniesieniu do odsetek, które są przedawnione (choć nie wygasły, stały się tzw. zobowiązaniem naturalnym)? Pozostawienie w księdze wieczystej wpisu hipoteki w odniesieniu do przedawnionych odsetek prowadzi do nieakceptowalnych skutków – hipoteka miałaby czysto symboliczny charakter, skoro wierzyciel i tak nie może w żaden sposób skorzystać ze skutków takiego wpisu w stosunku do dłużnika rzeczowego, bo przecież nie może zaspokoić się na nieruchomości w zakresie tych przedawnionych odsetek (por. art. 77 zd. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, brzmienie pierwotne), nie mógłby nawet uzyskać przeciwko dłużniczce rzeczowej tytułu wykonawczego, bo już skorzystała ona z zarzutu przedawnienia w niniejszym procesie. Czysto formalne podejście mogłoby więc skutkować pozostawieniem fragmentarycznego wpisu hipoteki co do odsetek, bo przedawnienie nie miało w tym przypadku skutku umarzającego dług. Sąd uznaje jednak, że przepis art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece służy usuwaniu także takich wpisów, które utraciły walor prawny, tj. nie wywołują już zamierzonych przez wpis konsekwencji prawnych i nie ma żadnych szans, aby stan ten uległ zmianie. Skoro więc ostatecznie wierzyciel nie może powoływać się na zabezpieczenie hipoteczne ani do sumy głównej (spłaconej) ani do odsetek (przedawnionych) względem dłużnika rzeczowego, należało cały wpis hipoteki wykreślić.
W księgach wieczystych nie powinno się tolerować wpisów prawnie nieskutecznych, zaburzających ich czytelność, obniżających rangę przejrzystości tego publicznego rejestru. Poza tym w niniejszej sprawie nie dałoby się tak zmienić istniejącego wpisu hipoteki nr 1, aby pozostał w ogóle czytelny – skoro sąd nie może dowolnie sformułować (tj. od nowa zredagować) zaskarżonego wpisu hipoteki, lecz tylko dokonać eliminacji obecnego, to jak pogodzić konieczność wykreślenia hipoteki co do sumy głównej z pozostawieniem przedawnionych odsetek (tj. samego sformułowania o odsetkach bez sumy należności głównej)? Zdaniem Sądu nie jest to w ogóle możliwe, a jeżeli taka eliminacja nastąpiłaby, pozostawiony fragment wpisu byłby zupełnie nieczytelny, a nawet wprowadzający w błąd.
Mając powyższe na uwadze orzeczono na mocy art. 10 ust. 1 w zw. z art. 77 zd. 2 oraz w zw. z art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (brzmienie pierwotne) – punkt I. sentencji.
KOSZTY
O kosztach orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. Przegrywający proces pozwany jest obowiązany zwrócić powódce koszty procesu na które składa się: opłata za czynności adwokackie w stawce minimalnej (5.400 zł, par. 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł), opłata sądowa od pozwu (1.000 zł) – punkt II. sentencji.
W punkcie III. sentencji nakazano ściągnąć od przegrywającego pozwanego na mocy art. 98 k.p.c. w zw. za art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych część opłaty sądowej, od której zwolniona była powódka (1.000 zł, postanowienie k. 13).