UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 30 listopada 2020 roku

Gmina M. T. – Zespół Szkół nr (...) im. S. B. wniosła w dniu 9 sierpnia 2018 roku (data stempla pocztowego) o zasądzenie od pozwanego J. C. kwoty 2.209,04 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w dniu 4 stycznia 2010 roku zawarł z pozwanym umowę dzierżawy pomieszczeń kompleksu gastronomicznego w Zespole Szkół nr (...) w T.. Strony ustaliły, że z powierzchni 1.123,63 m²oddanej pozwanemu będzie on opłacał czynsz i opłaty za ogrzewanie. W § 8 umowy strony ustaliły opłatę ryczałtową. Zgodnie z aneksem nr (...) do umowy zmieniono § 8 umowy w ten sposób, że pozwany zobowiązał się płacić powodowi od dnia 1 kwietnia 2014 roku opłaty za energię cieplną według odczytu liczników co do całej dzierżawionej powierzchni. Powód na podstawie aneksu wystawił pozwanemu fakturę z terminem płatności do dnia 13 sierpnia 2015 roku. Pozwany nie dokonał zapłaty. (k. 2-4)

Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Toruniu w dniu 3 stycznia 2019 roku wydał nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym. (k. 25)

Pozwany wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty zaskarżając go w całości. Wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, że łączyła go ze stroną powodową umowa z dnia 4 stycznia 2010 roku. Umowa ta jednak została rozwiązana z przyczyn leżących po stronie powoda pismem z dnia 18 czerwca 2015 roku. Wskazał, że żądana przez powoda kwota została zawyżona o 43,80 % a zawyżenie dotyczyło opłat za ogrzewanie. Powołał się w tym zakresie na orzeczenia Sądu Rejonowego w Toruniu i Sądu Okręgowego w Toruniu o sygnaturach V GC 527/14, VI Ga 85/15, V GC 984/16, VI Ga 82/18 , VI Ga 59/17 oraz VI Ga 103/18. Wedle pozwanego doszło w ten sposób do potwierdzenia stanu faktycznego przez sądy a strona powodowa, wnioskując o przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków, zmierza de facto do obejścia skutków poprzednich wyroków. Co do kwoty przewyższającej niezasadnie żądaną kwotę 967,56 zł pozwany zgłosił zarzut potrącenia w związku z rozliczeniem nakładów w części niezamortyzowanej poczynionej na przedmiot dzierżawy. Wierzytelność przysługująca z tego tytułu pozwanemu wynosi 808.072,85 zł i jest przedmiotem postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Toruniu w sprawie o sygnaturze akt V GC 60/17. Pozwany dokonał potrącenia w dniu 22 sierpnia 2016 roku. W związku z powyższym powództwo w ocenie powoda jest całkowicie bezpodstawne. (k. 28-32)

W odpowiedzi na sprzeciw pozwanego powód podtrzymał swoje stanowisko. Nadto wskazał, że roszczenie dochodzone przez pozwanego w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Toruniu w sprawie o sygn. akt V GC 60/17 jest kwestionowane w całości przez powoda, tym samym zarzut potrącenia należy uznać za bezpodstawny. ( k. 38)

Na rozprawie w dniu 22 września 2020 roku powód cofnął powództwo co do kwoty 967,56 zł wraz z odsetkami ze zrzeczeniem się roszczenia ze względu na treść zapadłych rozstrzygnięć sądowych. (k. 109-109v.)

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 4 stycznia 2010 roku J. C., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) – Usługowa (...), zawarł z Gminą T. reprezentowaną przez Dyrektora Zespołu Szkół nr (...) im. prof. S. B. umowę dzierżawy. Na podstawie umowy Gmina T. oddała J. C. w dzierżawę pomieszczenia kompleksu gastronomicznego o pow. 1.123,63 m², znajdującego się w osobnym budynku nr (...) z lokalizacją przy Placu (...) w T.. Zgodnie z § 4 umowy dzierżawca był zobowiązany zapewnić wyżywienie uczniom internatu w zakresie ustalonym z Dyrektorem Szkoły i wykorzystywać pomieszczenia na cele gastronomiczne dla uczniów, pracowników i interesantów wydzierżawiającego. W § 8 umowy strony ustaliły, że dzierżawca będzie płacił wydzierżawiającemu czynsz za powierzchnię kuchni, magazynu, biura i korytarzy, tj. łącznie 557,92 m² oraz czynsz za piwnicę o pow. 73,50 m². W tym samym paragrafie postanowiono, że dzierżawca będzie ponosił opłaty za centralne ogrzewanie za powierzchnię 631,42 m² przy stawce 4,63 zł za m². W § 10 ust. 4 strony ustaliły, że za sale konsumpcyjne o pow. 492,21 m² czynsz nie będzie naliczany.

Zgodnie z aneksem z dnia 31 grudnia 2013 roku § 8 umowy stanowił, że czynsz ryczałtowy wynosi 4.789,96 zł miesięcznie. Zgodnie z aneksem nr (...) z dnia 1 kwietnia 2014 roku opłaty za c.o. miały być liczone według odczytu liczników co do powierzchni wynikającej z umowy.

(bezsporne, nadto dowody: umowa dzierżawy - k. 10-14, aneksy nr (...) - k. 15-16)

Gmina M. T. pismem z dnia 18 czerwca 2015 roku wypowiedziała umowę dzierżawy z przyczyn leżących po stronie wydzierżawiającego.

(b ezsporne, nadto dowód: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z uzasadnieniem z dnia 3 grudnia 2019 roku – k. 117-123)

Gmina M. T. w dniu 30 lipca 2015 roku wystawiła J. C. fakturę VAT nr (...) na kwotę 2.209,04 zł brutto z terminem płatności do dnia 13 sierpnia 2015 roku.

(bezsporne, nadto dowód: faktura – k. 17)

J. C., pismem z dnia 22 sierpnia 2016 roku, oświadczył, że dokonuje kompensaty swoich zobowiązań w łącznej wysokości 451.760,07 zł wynikających między innymi z nieuregulowanych opłat za ogrzewanie pomieszczeń dzierżawionych w kompleksie Zespołu Szkół nr (...) w T. na łączną kwotę 78.785,01 zł z należności przysługującymi J. C. w łącznej wysokości 839.737,05 zł wynikającymi między innymi z niezamortyzowanych nakładów na remont kompleksu gastronomicznego Zespołu Szkół nr (...) w T. w łącznej wysokości 808.072,85 zł. Gmina M. T. otrzymała oświadczenie w dniu 24 sierpnia 2016 roku.

(bezsporne, nadto dowód: pismo z dnia 22 sierpnia 2016 roku – k. 131-132)

Prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 grudnia 2019 roku wydanym w sprawie V AGa 54/19 zmieniono wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu wydany w sprawie o sygnaturze akt V GC 60/17 i zasądzono od Gminy M. T. na rzecz J. C. kwotę 734.402,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty. Postępowanie dotyczyło poniesionych przez J. C. nakładów i ulepszeń w części nieamortyzowanej na rzecz przedmiotu umowy dzierżawy z dnia 4 stycznia 2010 roku oraz obowiązku ich zwrotu przez Gminę M. T. na rzecz J. C. z uwagi na rozwiązanie umowy z winy wydzierżawiającego (na podstawie § 3 ust. 5 przedmiotowej umowy ).

Od powyższego wyroku Gmina M. T. wniosła skargę kasacyjną, której przyjęcia do rozpoznania Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 5 listopada 2020 roku odmówił.

( dowody: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 grudnia 2019 roku – k. 117-123, notatka urzędowa z dnia 17 listopada 2020 roku – k. 128)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w całości wynikał z załączonej do akt dokumentacji a także z ustaleń Sądu Okręgowego w Toruniu w sprawie V GC 60/17 oraz ustaleń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w sprawie V AGa 54/19. Wyrok, który zapadł w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku, jest prawomocny.

Powód w niniejszej sprawie dochodził w pozwie kwoty 2.209,04 zł wynikającej z wystawionej faktury VAT z dnia 30 lipca 2015 roku. Z uwagi na podniesione przez pozwanego zarzuty, co do błędnego przyjęcia przez powoda, że należna mu refundacja kosztów energii cieplnej dotyczy całej powierzchni dzierżawionego lokalu, powód cofnął powództwo w zakresie kwoty 967,56 zł wraz z odsetkami ze zrzeczeniem się roszczenia.

Zgodnie z art. 203 § 1 i § 2 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Ponadto w myśl art. 355 §1 k.p.c. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Na rozprawie w dnu 22 września 2020 roku powód cofnął pozew i zrzekł się roszczenia w zakresie żądania zasądzenia kwoty 967,56 zł wraz z odsetkami. Pozwany wyraził zgodę na cofnięcie pozwu w tym zakresie. Uznając, że częściowe cofnięcie pozwu nie było sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i nie zmierzało do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.) Sąd na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. 203 §1 k.p.c. umorzył postępowanie w tym zakresie, o czym orzekł w punkcie I. sentencji wyroku.

Przechodząc do dalszych ustaleń, wskazać należy, że pozwany nie kwestionował zasadności dochodzonego roszczenia przez powoda w pozostałym zakresie, tj. co do kwoty 1.241,48 zł. Podniósł jednakże, że roszczenie powoda jest bezzasadne z uwagi na to, że po złożeniu powodowi oświadczenia o potrąceniu, jego należność uległa umorzeniu. Potrącenie dotyczyło wierzytelności przysługującej mu z tytułu poniesionych nakładów i ulepszeń na przedmiot dzierżawy. O zasadności jego wierzytelności przesądził prawomocnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 3 grudnia 2019 roku. Powód nie kwestionował otrzymania oświadczenia o potrąceniu. Podniósł jednak, że wspomniane oświadczenie nie może zostać uznane za skuteczne z uwagi na to, że niekonkretnie i nieprecyzyjnie wskazuje tytuły potrącenia - pozwany w oświadczeniu posługuje się ogólnikowymi stwierdzeniami, nie wskazując przy tym którego okresu dotyczy roszczenie, których pomieszczeń a także których faktur.

Po pierwsze, zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Jeden z aspektów mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 365 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyr. SN z 11.2.2014 r., I UK 329/13, L.). Ponadto z chwilą uprawomocnienia się wyroku dochodzi do prekluzji materiału faktycznego sprawy, w której wyrok został wydany. Oznacza to, że jeżeli określone okoliczności i oparte na nich zarzuty lub wypływające z nich wnioski istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona ich skutecznie nie podniosła lub nie przytoczyła, a w związku z tym nawet nie zostały spożytkowane przez sąd przy wydaniu wyroku, podlegają prekluzji, czyli wykluczającemu działaniu prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej. Skutek ten jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę zaniechania przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów (tak wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2012 roku, VCSK 541/11, baza LEX nr 1276235). Oznacza to tyle, że strony po wydaniu prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 grudnia 2019 roku w sprawie o sygn. akt V AGa 54/19 nie mogą domagać się ustalenia, że pozwanemu nie przysługuje roszczenie z tytułu poczynionych nakładów i ulepszeń na przedmiot dzierżawy w zasądzonej wysokości.

Do rozstrzygnięcia przez tutejszy Sąd pozostaje więc w zasadzie tylko kwestia skuteczności złożonego przez pozwanego potrącenia. Zgodnie z art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Potrącenie może być zatem skutecznie dokonane, jeżeli łącznie spełnione są następujące przesłanki: wierzytelności istnieją i są wzajemne i jednorodzajowe; wierzytelność przedstawiana do potrącenia (aktywna) jest wymagalna; wierzytelność potrącana (pasywna) jest zaskarżalna. Ziszczenie się omówionych wyżej przesłanek ma ten skutek, że wierzyciel uzyskuje możliwość potrącenia (powstaje stan potrącalności). Może je zrealizować przez złożenie oświadczenia woli o charakterze prawokształtującym (tak: art. 498 k.c. red. Osajda 2017, wyd. 16/R. Morek [w:] Kodeks cywilny. Komentarz red. dr hab. Konrad Osajda). Nie jest przy tym koniecznym warunkiem skuteczności odnośnego oświadczenia oznaczenie wysokości potrącanej wierzytelności lub szczegółowe przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających jej powstanie. Obie wierzytelności winny jednak zostać określone w sposób zezwalający na ich skonkretyzowanie. Zarzut potrącenia może być rozumiany w dwojaki sposób: jako czynność procesowa, gdy dłużnik powołuje się na oświadczenie, które złożył przed zawisłością sporu lub czynność materialnoprawna, gdy potrącenia dokonuje w trakcie toczącego się postępowania. W obu przypadkach wykazanie przesłanek warunkujących dokonanie potrącenia obciąża stronę, która się na ten fakt powołuje (por. orzeczenie SN z 16 listopada 1998r., I CKN 892/97, niepubl.).

Wierzytelność z tytułu poczynionych nakładów i ulepszeń stała się wymagalna z dniem 1 grudnia 2015 roku, co było przedmiotem ustaleń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Oświadczenie o potrąceniu zostało złożone i doręczone powodowi w dniu 24 sierpnia 2016 roku, co powód potwierdził w trakcie postępowania. Istnienia i wysokości wierzytelności przysługującej stronie powodowej pozwany nie kwestionował. Co do zasadności i wysokości wierzytelności pozwanego wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Gdańsku uznając, że pozwanemu przysługuje wierzytelność w wysokości 734.402,14 zł. Treść złożonego oświadczenia o potrąceniu pozwalała na skonkretyzowanie obu wierzytelności. Pozwany wskazał, że dokonuje kompensaty jego zobowiązań na łączną kwotę 451.760,07 zł przysługujących Gminie M. T., w tym wynikających z nieuregulowanych opłat za ogrzewanie pomieszczeń dzierżawionych w kompleksie Zespołu Szkół nr (...) w T. na łączną kwotę 78.785,01 zł z należnościami przysługującymi pozwanemu na łączną kwotę 839.737,05 zł wynikającymi między innymi z niezamortyzowanych nakładów na remont kompleksu gastronomicznego Zespołu Szkół nr (...) w T. w łącznej wysokości 808.072,85 zł. Oświadczenie to zostało złożone już po ustaniu łączącej strony umowy, a więc wierzytelności należące do obu stron należało uznać jako rozliczenia końcowe. Sąd nie znalazł podstaw, do uznania, że powód nie mógł skonkretyzować wierzytelności mu przysługujących skoro wystarczyło rozstrzygnąć, które z opłat nie zostały przez pozwanego uiszczone. W tak nakreślonej sytuacji, należało uznać, że wierzytelność powoda nie istniała w dniu wniesienia pozwu, bowiem została ona w całości umorzona z momentem otrzymania przez niego oświadczenia o potrąceniu, tj. w dniu 24 sierpnia 2016 roku.

Mając na uwadze powyższe należało powództwo oddalić w całości na podstawie art. 498 § 2 k.c. jak w punkcie drugim sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd postanowił na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W niniejszej sprawie do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę pozwaną należała kwota 900 zł stanowiąca wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tekst jedn. z dnia 3 stycznia 2018 r. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na podstawie art. 80 ust. 1 w zw. z art. 84 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w punkcie czwartym sentencji wyroku zwrócono powodowi kwotę 450zł tytułem niewykorzystanej zaliczki uiszczonej przez tę stronę na koszty związane z przeprowadzeniem dowodu z zeznań świadków.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE