UZASADNIENIE

(...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od S. S. i T. S. solidarnie kwoty 83.518,11 zł, z odsetkami:

- umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 77.141,50 zł począwszy od dnia 26 maja 2015 r do dnia zapłaty,

- ustawowymi od kwot 3.964,88 zł i 1.735,90 zł począwszy od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu swego żądania strona powodowa wskazała, iż w dniu 13.06.2007 r zawarła z pozwanymi S. S. i T. S. umowę kredytu nr (...). Strona pozwana nie wywiązała się z obowiązku terminowego dokonywania spłat kredytu. Pierwszej zaległości w spłacie wymagalnych rat pozwani dopuścili się w dniu 25.10.2014 r. W związku z brakiem spłaty zaległych rat strona powodowa wypowiedziała przedmiotową umowę stawiając całą należność w stan wymagalności. Strona pozwana nie spłaciła wymaganej wierzytelności do dnia sporządzenia pozwu. Wobec braku zapłaty żądanej kwoty w dniu 25.05.2015 r strona powodowa wystawiła wyciąg z ksiąg banku stwierdzający zadłużenie strony pozwanej. Strona powodowa wskazała, że na roszczenie powodów składa się kwota 77.141,50 zł tytułem należności głównej niespłaconego kapitału wraz z dalszymi odsetkami umownymi w wysokości wskazanej w pozwie, kwota 3964,88 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10,00 % od dnia 25.10.2014 r do dnia 16.04.2015 r, kwota 1.735,90 zł tytułem odsetek za opóźnienie w wysokości 10% od dnia 25.10.2014 r do dnia 25.05.2015 r oraz kwota 675,83 zł tytułem opłat i prowizji.

Pozew w przedmiotowej sprawie został złożony w trybie elektronicznego postępowania upominawczego. W dniu 08.07.2015 r Sąd Rejonowy Lublin Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający w całości żądanie pozwu.

W ustawowym terminie pozwani wnieśli sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

Postanowieniem z dnia 24.08.2015 r Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Siedlcach.

Po przekazaniu sprawy strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko w sprawie.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na ich rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwani zaprzeczyli istnieniu wierzytelności w wysokości wskazanej w pozwie oraz jej wymagalności. Wskazali, że powód nie przedstawił dowodu na okoliczność dokonania wypowiedzenia umowy kredytu zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r., którym z mocy zawartego aneksu podlegała umowa zawarta przez strony. Powód nie przedstawił także dowodów na okoliczność zaistnienia przesłanek do wypowiedzenia umowy kredytu. Zgodnie z aneksem do umowy okres spłaty kredytu został przedłużony do dnia 25 kwietnia 2016 r, a zatem w chwili wniesienia pozwu wierzytelność nie była wymagalna. Pozwani podnieśli, że umowa zawiera klauzule niedozwolone w szczególności w zakresie zasad ustalania kursów walutowych przy wykorzystaniu, których saldo zadłużenia przeliczane jest na walutę obcą, a raty kredytu na złotówki oraz spreadu. Za klauzule niedozwoloną pozwany uznał zapis umowy określony w § 1 pkt. B umowy, a także w § 4 ust. 2 umowy, zgodnie z którą spłata wszelkich zobowiązań z tytułu umowy dokonywana będzie w złotych. Wysokość zobowiązania będzie ustalana, jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu wg kursu sprzedaży waluty indeksacyjnej określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem walut obcych” obowiązującej w powodowym banku w dniu wpływu należności do banku. Zdaniem pozwanego sposób sformułowania zapisów umowy w tym przedmiocie daje bankowi pełną swobodę w kształtowaniu kursu (...), co ma bezpośredni wpływ na przeliczanie rat na złotówki, a tym samym faktycznych obciążeń kredytobiorcy. Brak uszczegółowienia zasad ustalania kursu nie daje możliwości zweryfikowania sposobu i zasadności zmiany kursu. Skutkuje to tym, że kredytobiorca do ostatniej chwili nie ma możliwości oceny wysokości swojego zobowiązania na dzień spłaty raty. Wobec powyższego pozwani uznali, że przedmiotowe klauzule są sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszają w sposób rażący interes kredytobiorcy uzależniając jego sytuację wyłącznie od arbitralnych decyzji banku. Skoro przeliczanie wielkości rat odbywało się nieprawidłowo nie ma pewności czy doszło do zaległości w spłacie. Pozwani wskazali, że są w posiadaniu dowodów wpłat na poczet zawartej umowy na kwotę 96.000 zł. Nie są to jednak wszystkie wpłaty jakich dokonali na rzecz banku. Pozwani dokonywali wpłat w walucie polskiej, bank natomiast dokonywał rozliczenia wpłat po przeliczeniu na (...) wg tabeli kursu sprzedaży (...) obowiązującej w banku. Stosowane przez bank kursy waluty (...) były odmienne od kursów waluty (...) Narodowego Banku Polskiego. Zapisy umowy kredytowej pozwalające bankowi na stosowanie tzw. „spreadów” zdaniem pozwanych stanowią klauzule niedozwolone i jako takie nie wiążą pozwanych, bowiem kształtują prawa pozwanych niekorzystnie. Pozwani wskazali, że postanowienia § 7 umowy dotyczące warunków zmiany oprocentowania naruszają interesy kredytobiorców i są niedopuszczalne. Stanowisko pozwanych w tej kwestii zostało potwierdzone decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w K. z dnia 8 lipca 2013 r wydaną w sprawie przeciwko pozwanemu. Poza tym przedmiotowa umowa nie zawiera wszystkich istotnych elementów wymaganych przepisami ustawy o kredycie konsumenckim. Zatem brak obligatoryjnych postanowień wskazanych w ustawie w treści umowy skutkuje sankcją kredytu darmowego. Pozwani pismem z dnia 15 stycznia 2016 r złożyli powodowi oświadczenie o przekształceniu kredytu w kredyt darmowy. Wobec powyższego nie są zobowiązani do zwrotu kosztów kredytu w postaci oprocentowania oraz prowizji, zatem bank powinien zaliczyć wpłaconą do tej pory kwotę z tytułu przedmiotowego kredytu na poczet kapitału kredytu i dokonać stosownego rozliczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 13.06.2007 r (...) Bank S.A. z siedzibą w K. zawarł ze S. S. i T. S. umowę kredytu złotowego indeksowanego kursem (...) stanowiącego równowartość w złotych polskich kwoty 66.282,97 zł (...) na okres 96 miesięcy. Wypłata kredytu nastąpiła w złotych według kursu kupna waluty indeksacyjnej określonego w „ Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem walut obcych” obowiązującej w dniu zawarcia umowy kredytowej. Kurs ten w dniu sporządzenia umowy wynosił 2,2450 zł. Kredyt został przeznczony na sfinansowanie zakupu pojazdu marki V. (...) w kwocie 10.126 zł oraz kosztów związanych eksploatacją i utrzymywaniem kredytowanego samochodu w kwocie 109.874 zł. Zgodnie z § 4 umowy spłata wszelkich zobowiązań z tytułu zawartej umowy dokonywana miała być w złotych. Wysokość zobowiązania miała być ustalana, jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu wg kursu sprzedaży waluty indeksacyjnej określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem walut obcych” obowiązującej w powodowym banku w dniu wpływu należności do banku. Zgodnie z umową w przypadku opóźnienie w terminowym regulowaniu rat kredytu bank miał pobierać od niespłaconego w terminie kredytu podwyższone odsetki naliczone według stopy procentowej w wysokości średniego oprocentowania LIBOR dla 3 – miesięcznych lokat w (...) na rynku międzybankowym z 10 ostatnich dni roboczych ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału powiększonej o 15 punktów procentowych, z tym zastrzeżeniem, że w żadnym czasie nie może przekroczyć czterokrotności wysokości bieżącej stopy kredytu lombardowego NBP. (umowa k. 39- 41)

W dniu 12 czerwca 2014 r strony zawarły aneks do umowy kredytu samochodowego z dnia 13 czerwca 2014r. Na mocy zawartego aneksu do umowy okres spłaty kredytu został wydłużony do dnia 25.04.2016 r. Ponadto strony postanowiły doliczyć do kapitału kredytu kwotę zaległych odsetek wynikających z braku spłaty przez kredytobiorcę wymagalnych rat kredytu, które według stanu z dnia zawarcia aneksu wynosiły równowartość w złotych polskich kwoty 3.919,20 (...). Zgodnie z postanowieniami aneksu kwota kapitału spłacanego w okresie ustalonym w aneksie wyniosła kwotę 67.889,83 zł. Powiększona o kwotę odsetek i kosztów wyniosła 71.809,03 zł. Strony zgodnie ustaliły, że przedmiotowy kredyt jest kredytem konsumenckim w rozumieniu ustawy z dnia 30 lipca 2001 r o kredycie konsumenckim. (aneks do umowy k. 42 – 44)

W czasie obowiązywania umowy pozwani dokonali szeregu wpłat na poczet zaciągniętego kredytu. Ostatnia wpłata miała miejsce w dniu 21 października 2014 r., jako wpłata raty za wrzesień 2014 r. (dowody wpłat k. 59 -77, k. 132 – 151v, szczegółowe rozliczenie kredytu k. 232 – 232v)

W dniu 04 stycznia 2010r. doszło do połączenia (...) Bank S.A. z siedzibą w K. nr KRS (...) z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. nr KRS (...). (...) Bank S.A. z siedzibą w W. będący spółką przejmującą, stał się podmiotem wszystkich praw i obowiązków spółki przejmowanej (...) Bank S.A. z siedzibą w K.. Po połączeniu wierzyciel występował w obrocie pod nazwą (...) Bank S.A. z siedzibą w W.. Tym samym (...) Bank S.A. z siedzibą w W. stał się podmiotem praw i obowiązków wynikających z opisanej wyżej umowy kredytu. (odpisy pełne z rejestru przedsiębiorców k. 22 - 31).

Pozwani nie wywiązywali się z obowiązku terminowego dokonywania spłat rat kredytu. Pismem z dnia 16.01.2015r bank wezwał pozwanych do zapłaty zaległości w spłacie kredytu w określonej w tym piśmie wysokości w zakreślonym terminie, pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu. Pismem z dnia 04.02.2015 r bank wypowiedział z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia umowę kredytu. Pismo to zostało doręczone pozwanej w dniu 26.04.2012 r . Pismo to pozwani otrzymali w dniu 16.02.2015 r. (pismo k. 225 – 225v, dowód nadania pisma k. 226 - 227, pismo k. 228 -228v, zwrotne potwierdzenie odbioru pisma k. 229 -229, pismo k. 230 – 230v, zwrotne potwierdzenie odbioru pisma k. 231 – 231v)

Sąd zważył, co następuje:

Kwestią sporną pomiędzy stronami była kwalifikacja umowy kredytu, jako umowy konsumenckiej. Zgodnie z treścią art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r o kredycie konsumenckim do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Tym samym w tej sprawie zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2001 r o kredycie konsumenckim. Dalsze rozważania dotyczyć będą przepisów tej ustawy. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności zwany dalej kredytodawcą udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci, a konsumentem jest osoba fizyczna, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. W przedmiotowej sprawie stroną umowy byli małżonkowie S. S. i T. S. – jako osoby fizyczne. Tak w treści samej umowy, jak i w zawartym aneksie do umowy brak jest jakiegokolwiek odniesienia do prowadzenia przez nich wspólnie lub indywidualnie działalności gospodarczej. Celem umowy był zakup samochodu marki V. (...). Również przy określeniu przeznaczenia kredytu nie wskazano, że łączy się on z prowadzoną przez pozwanego lub pozwanych działalnością gospodarczą. Fakt, że do wniosku kredytowego załączono informację o dochodzie pozwanego z prowadzonej działalności gospodarczej, czy we wniosku kredytowym wskazano, że pozwany prowadzi działalność gospodarczą nie oznacza automatycznie, że umowa została zawarta z przedsiębiorcą. We wniosku kredytowym wskazani zostali S. S. i T. S., a kredyt został określony, jako kredyt na cele konsumpcyjne. Zatem również we wniosku kredytowym wskazano osoby fizyczne, a nie podmioty gospodarcze. Poza tym dla stron i Sądu wiążąca jest treść zawartej umowy, a z niej jednoznacznie wynika, że stronami były bank i osoby fizyczne, a nie podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Jak wynika z dokumentów dołączonych do akt sprawy powodowy bank zawierał wcześniej umowy z pozwanym w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, jednak zawsze znajdowało to wyraz w treści umowy. Skoro, zatem w tej umowie nie wskazano prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej uznać należy, że zamiarem stron było zawarcie tej umowy przez bank i osoby fizyczne – S. S. i T. S.. Poza tym zauważyć należy, że w treści aneksu do zawartej umowy strony jednoznacznie wskazały, że zastosowanie do niej będą miały przepisy o kredycie konsumenckim. Bank jest profesjonalistą i nie można uznać za uzasadnione tłumaczenia, że zapis ten był jedynie pomyłką z uwagi na posłużenie się wzorcem aneksu niedotyczącym dłużników. W aneksie tym wpisano wszystkie istotne dla stron dane dotyczące wysokości kapitału, opłat dodatkowych i oprocentowania, szczegółowe warunki odstąpienia od aneksu oraz szczegółowe oświadczenie o poddaniu się przez kredytobiorców egzekucji. Zatem wzorzec umowy był dostosowywany do wcześniej zawartej umowy kredytu i warunków ustalonych dla pozwanych. W aneksie do umowy dokonano jednocześnie ponownego określenia kwoty kapitału kredytu na 67.889,83 zł, tym samym kredyt nie przekroczył kwoty określonej w art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim nawet, gdyby doliczyć do niego koszty i opłaty ustalone kwotowo na dzień spisania aneksu. W tym miejscu podkreślić należy, że jeżeli powód pomyłkowo zastosował określony wzorzec umowy przy zawieraniu aneksu to skutki błędnego działania powoda – profesjonalisty nie mogą obciążać pozwanych.

Zawarcie przez strony aneksu do umowy spowodowało, że do umowy kredytu łączącej strony należałoby stosować przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r. W tym zakresie zgodzić należy się z argumentacją przedstawioną przez stronę pozwaną. Zgodnie z przepisami ww. ustawy na kredytodawcy ciąży obowiązek udzielenia konsumentowi szeregu informacji wymienionych szczegółowo w treści art. 4 – 7 ustawy. W przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień art. 4 – 7 ustawy treść zawartej umowy o kredyt konsumencki ulega zmianie w ten sposób, że konsument po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia obowiązany jest do zwrotu kredytu bez oprocentowania i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie (art. 15 ust. 1 ustawy). Postanowienia wskazane w ustawie, których brak w umowie powoduje sankcję przekształcenia kredytu w kredyt darmowy nie podlegają wartościowaniu, co oznacza, że sankcje przekształcenia kredytu powoduje brak jakiegokolwiek z elementów wskazanych w ustawie w równym stopniu. Zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim umowa kredytu powinna określać informację o uprawnieniu i skutkach przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta. Oprócz tego kredytodawca obowiązany jest do przekazania konsumentowi informacji o skutkach skorzystania ze wskazanego uprawnienia, które zostały szczegółowo określone w treści art. 8 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim. W ramach informowania konsumenta o skutkach wcześniejszej spłaty kredytodawca powinien przekazać mu również informację o terminie dokonania ostatecznego rozliczenia kredytu tj. o treści art. 8 ust. 4 ustawy o kredycie konsumenckim. Przedmiotowa umowa nie czyni zadość wymaganiom wskazanym w przedmiotowej ustawie. Umowa o kredyt z dnia 13 czerwca 2007 r zawiera informacje o prawie do wcześniejszej spłaty kredytu, jednak brak jest jakiejkolwiek informacji o wszystkich skutkach skorzystania przez kredytobiorcę z przysługującego mu uprawnienia, w tym informacji o obowiązku banku rozliczenia się z kredytobiorcą w terminie 14 dni oraz o braku zapłaty prowizji za przedterminową spłatę. Również aneks do umowy nie zawiera stosownych unormowań w tym przedmiocie. Brak tych zapisów stanowi podstawę do przekształcenia kredytu w kredyt darmowy. Zawarta przez strony umowa nie zawiera również informacji dotyczących zasad i terminów spłaty kredytu odsyłając w tym zakresie do harmonogramu spłat, czym narusza art. 4 ust 2 pkt 3 ustawy. Umowa o kredycie konsumenckim, która nie została skonstruowana i zawarta z indywidualnym i bezpośrednim uzgodnieniem wszystkich obligatoryjnych postanowień wymienionych w ww. przepisie, ale w istotnych sprawach odsyła do postanowień wzorca umownego traktując go, jako integralną część umowy nie spełnia wymagań określonych w tym przepisie. Zatem brak postanowień takich jak zasady i terminy spłaty kredytu w treści umowy skutkuje sankcją kredytu darmowego.

W przedmiotowej sprawie pozwani pismem z dnia 15 stycznia 2016 r złożyli powodowi oświadczenie o przekształceniu kredytu objętego umową z dnia 13.06.20107 r, zmienioną aneksem z dnia 12.06.2014 r w kredyt darmowy. Tym samym pozwani nie byliby zobowiązani do zwrotu kosztów kredytu w postaci oprocentowania oraz prowizji, a bank powinien zaliczyć wpłaconą do tej pory kwotę na poczet kapitału kredytu i dokonać stosownego rozliczenia.

Jak wynika z załączonych do akt sprawy dokumentów bank pismem z dnia 16.01.2015 r wezwał pozwanych do zapłaty zaległości w spłacie kredytu z dokładnym określeniem ich wysokości pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu. Nadanie tego pisma przez bank pod adresem pozwanych zostało potwierdzone dokumentem nadawczym. W tym czasie pozwani zalegali z zapłatą rat od października 2014 r. Ostatnia wpłata miała miejsce w dniu 21 października 2014 r., jako wpłata raty za wrzesień 2014 r. Tym samym zaległość pozwanych wynosiła ponad dwa pełne okresy płatności miesięcznych rat. Wobec braku spłaty zadłużenia we wskazanym terminie powodowy bank pismami z dnia 04.02.2015 r wypowiedział pozwanym z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia umowę kredytową. Pisma te pozwani otrzymali w dniu 16 lutego 2015 r, co wynika ze zwrotnego odbioru tych pism. Zatem umowa kredytu została skutecznie wypowiedziana z dniem 16.03.2015 r., zgodnie z brzmieniem art. 14 ustawy o kredycie konsumenckim oraz § 8 ogólnych warunków umów w zakresie kredytowania pojazdów w powodowym banku. Tym samym oświadczenie pozwanych z dnia 15.01.2016 r nie może zostać uznane za skuteczne, skoro zostało złożone po wypowiedzeniu umowy kredytowej. Wobec powyższego argumentów pozwanych o przekształceniu kredytu w kredyt darmowy nie można uznać za uzasadnione, choć istniały do tego przesłanki ustawowe, z uwagi na zbyt późne złożenie przez pozwanych oświadczenia w tym zakresie.

Zgodnie z treścią art. 385¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Przy czym nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

W przedmiotowej sprawie pozwani podnieśli, że zawarta przez nich umowa zawiera klauzule niedozwolone w szczególności w zakresie zasad ustalania kursów walutowych, przy wykorzystaniu których saldo zadłużenia przeliczane jest na walutę obcą, a raty kredytu na złotówki oraz spreadu. Za klauzule niedozwoloną pozwany uznał zapis umowy określony w § 1 pkt. B umowy, gdzie stwierdzono, że wypłata kredytu następuje w złotych według kursu kupna waluty indeksacyjnej, określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem walut obcych”, obowiązującej w dniu zawarcia umowy kredytowej, jak również zapis § 4 ust. 2 umowy, zgodnie z którą spłata wszelkich zobowiązań z tytułu umowy dokonywana będzie w złotych, a wysokość zobowiązania będzie ustalana, jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu wg kursu sprzedaży waluty indeksacyjnej określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem walut obcych” obowiązującej w powodowym banku w dniu wpływu należności do banku. Twierdzenia pozwanych w tym zakresie uznać należy za uzasadnione. Sposób sformułowania powyższych zapisów umownych daje bankowi pełną swobodę w kształtowaniu kursu (...), co ma bezpośredni wpływ na faktyczne obciążenia kredytobiorcy. W dalszej części umowy nie uszczegółowiono, w jaki sposób kursy te będą określane, nie dołączono w tym zakresie do umowy odpowiedniej informacji przeznaczonej dla pozwanych. Tym samym pozwani nie mogli weryfikować sposobu i zasadności zmiany kursu waluty. W efekcie skutkowało to tym, że kredytobiorcy nie mieli możliwości oceny wysokości swojego zobowiązania na dzień spłaty raty. W przedmiotowym stanie faktycznym brak jest podstaw do uznania, że powyższe postanowienia umowne były negocjowane z pozwanymi. „Bankowa tabela kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem walut obcych” dotyczy wszystkich kredytów udzielanych przez bank w danym okresie, a kurs waluty indeksacyjnej nie podlegał negocjacji z pozwanymi, którzy jako kredytobiorcy nie zostali poinformowani, jakie czynniki miały wpływać na rozmiar kursu walut przyjęty w umowie. O braku szczegółowych negocjacji w tym zakresie świadczy również zapis zawarty w Regulaminie udzielania kredytów na zakup pojazdów, który jest tożsamy z treścią zawartej umowy i nie zawiera szczegółowych rozwiązań umożliwiających pozwanym ustalenie wysokości ich zobowiązania w oparciu o treść zapisów umownych. Poza tym stanowi on ogólny wzorzec obowiązujący we wszystkich tego rodzaju umowach.

Ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 165, poz. 984) dodano pkt 4a w art. 69 ust. 2 pr. bank., obowiązujący od dnia 26 sierpnia 2011 r. Zgodnie z tym przepisem w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu, powinna określać umowa kredytu. Oznacza to, że kredytobiorca już na etapie umowy kredytowej powinien być odpowiednio poinformowany przez bank o istotnych dla niego zasadach związanych ze spłatą kredytu. Przed wejściem w życie art. 69 ust. 1 pkt 4a ustawy Prawo bankowe w orzecznictwie wskazywano, że "skoro bank może wybrać dowolne i niepoddające się weryfikacji kryteria ustalania kursu kupna i sprzedaży walut obcych, stanowiących narzędzie indeksacji kredytu i rat jego spłaty, wpływając na wysokość własnych korzyści finansowych i generując dla kredytobiorcy dodatkowe i nieprzewidywalne co do wysokości koszty kredytu, klauzule te rażąco naruszają zasadę równowagi kontraktowej stron na niekorzyść konsumenta, a także dobre obyczaje, które nakazują, aby ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem i wykonaniem umowy, o ile wynikają z czynników obiektywnych, były możliwe do przewidzenia, a sposób ich generowania poddawał się weryfikacji (wyrok SA w Warszawie z 21 października 2011 r., VI ACa 420/2011, Lex Polonica nr 3042276,). Stanowisko to należy w całości odnieść do stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie.

Poza tym wskazać należy, że przyjęte zostało w orzecznictwie, że postanowienie umowy zawierające uprawnienie banku do przeliczenia sumy wykorzystanego kredytu przy użyciu kursu waluty obcej nie dotyczy głównych świadczeń stron w rozumieniu art. 385¹ § 1 zdanie drugie k.c. Klauzula waloryzacyjna nie jest objęta wyłączeniem zawartym w tym przepisie, ponieważ nie określa ona świadczenia głównego, a wprowadza jedynie reżim jego podwyższenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2005 r., I CSK 690/04; z dnia 2 lutego 2015 r., I CSK 257/14, z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016). Nie odnosi się ona do elementów przedmiotowo istotnych umowy, czyli oddania i zwrotu podstawowej sumy kredytu. Kształtuje jedynie dodatkowy, umowny mechanizm indeksacyjny głównych świadczeń, tj. sposób określania rynkowej wartości sumy kredytu. Treść tej klauzuli podlega kontroli na podstawie art. 385¹ § 1 zdanie pierwsze k.c.

Pozwani wskazywali, że postanowienia § 7 umowy dotyczące warunków zmiany oprocentowania naruszają ich interesy, jako kredytobiorców i są niedopuszczalne. Z brzmienia tego zapisu umowy wynika, że zmiana oprocentowania kredytu jest uprawnieniem, a nie zobowiązaniem banku, gdy wystąpią przewidziane w umowie okoliczności. W umowie przedstawiono szczegółowe parametry, z których zmiana dwóch na cztery miała oznaczać, że wystąpiły przesłanki do zmiany oprocentowania kredytu. W przypadku zmniejszenia oprocentowania kredytu bank uzależnił zastosowanie obniżonej stopy oprocentowania od złożenia przez kredytobiorców stosownego wniosku. Trudno jednak uznać, aby pozwani mieli dostęp do informacji o poziomie kosztów refinansowania banku (§7 pkt 1 lit g umowy), poziomie stóp procentowych na rynku międzybankowym (§7 pkt 1 lit h), poziomie stóp procentowych ogłaszanych przez NBP (§7 pkt 1 lit i), wskaźnika zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa GUS (§7 pkt 1 lit j). Kredytobiorcy nie są specjalistami z zakresu rynków finansowych i bankowych. Nakładanie na nich obowiązku analizy poziomu stóp procentowych na rynku międzybankowym pod rygorem utraty prawa do obniżenia oprocentowani kredytu jest działaniem podważającym partnerstwo stron umowy. Poza tym powód nie przedstawił w umowie kredytu zasad dostępu kredytobiorców do informacji w zakresie poziomu kosztów refinansowania w banku, który udzielił kredytu. Bank nie przedstawił też w umowie zasad przeliczania zmian kosztów refinansowania na wielkość zmiany oprocentowania kredytu, nie przedstawił sposobu przeliczania zmiany pozostałych parametrów na oprocentowanie kredytu. Bank jednoznacznie określił w umowie kredytu, że oprocentowanie kredytu jest zmienne. Jednocześnie bank nie określił w umowie zasad przeliczania zmian, które odczytywane są na rynku finansowym na zmianę oprocentowania kredytu. Tym samym wykonanie przez kredytobiorców uprawnień zapisanych w § 7 umowy pkt 3 lit. A było niemożliwe. Jak wskazał biegły z zakresu rachunkowości w swojej opinii w rzetelnym rozliczeniu spłaty kredytu nie można pomijać prawa kredytobiorcy do zmniejszenia oprocentowania kredytu w warunkach, gdy na rynkach finansowych ewidentnie i długoterminowo spadki takie w latach 2007 – 2014 wystąpiły. Biegły przywołał przykładowe obniżki notowań - kurs LIBOR 3M dla notowań (...) obniżył się z poziomu 2,88 % w kwietniu 2007 r do 0,012% w marcu 2013 r. Jednocześnie bank dokonał aneksem podwyższenia oprocentowania kredytu. Dokonał tego w sytuacji, gdy kurs (...) był około dwukrotnie wyższy od poziomu z dnia zawarcia umowy. Zatem bank czerpał korzyści z przyrostu kursu (...) w wyniku indeksacji kwoty kredytu bieżącym kursem (...), a nadto podwyższył jeszcze oprocentowanie kredytu. Natomiast obniżenie oprocentowania nie miało miejsca przez cały okres kredytowania mimo, że zdaniem biegłego istniały do tego podstawy wynikające z treści zawartej umowy. W ocenie Sądu twierdzenia biegłego są w pełni wiarygodne i oddają rzeczywisty sposób postępowania powoda w stosunku do pozwanych, jako kredytobiorców. Wnioski zawarte w opinii biegłego są zgodne z zarzutami stawianymi przez pozwanych, a dotyczącymi niedozwolonej klauzuli oprocentowania kredytu zawartej w przedmiotowej umowie. Podkreślić jednocześnie należy, że stanowisko pozwanych w tej kwestii zostało potwierdzone decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w K. z dnia 8 lipca 2013 r wydaną w sprawie przeciwko powodowi (nr (...)).

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd uznał twierdzenia pozwanych dotyczące niedozwolonych klauzul umownych opisanych wyżej za w pełni uzasadnione. Strona pozwana wykazała przesłanki wynikające z treści art. 385¹ k.c. Wskazać należy, że w stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Im powinny odpowiadać zachowania stron stosunku. Postanowienia umów, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy muszą być uznane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. (I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) SN stwierdził, że „rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. W ocenie Sądu wyżej przedstawione rozważania w pełni uzasadniają przyjęcie, że opisane postanowienia w przedmiotowej umowie są nie tylko sprzeczne z dobrymi obyczajami, ale również naruszają interesy pozwanych, przede wszystkim w sferze ich sytuacji ekonomicznej .

Skutkiem prawnym zaistnienia niedozwolonego postanowienia umownego jest częściowa bezskuteczność, polegająca na tym, że postanowienie umowne uznane za niedozwolone staje się bezskuteczne, natomiast w pozostałym zakresie umowa jest wiążąca.

Koniecznym, zatem w przedmiotowej sprawie stało się określenie wysokości zadłużenia pozwanych po przeprowadzeniu weryfikacji umowy w stosunku do postanowień, które mając niedozwolony charakter nie były dla nich wiążące. W tym celu Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości. Z ustaleń biegłego wynika, że pozwani na rzecz powodowego banku wpłacili kwotę 87.581,33 CHF, co w przeliczeniu wg kursu sprzedaży walut z tabeli dotyczącej kredytów indeksowanych kursem waluty obcej obowiązującego w dniu wpływu na rachunek tego banku poszczególnych rat kredytu stanowi równowartość 279.235,35 zł. Wynika to z zestawienia dotyczącego rozliczenia kredytu pozwanych załączonego do akt sprawy przez powoda. Z dowodów wpłat dołączonych przez pozwanych wynika natomiast, że dokonali oni wpłaty w łącznej wysokości 236.059,07 zł. Przy czym powodowie nie dysponowali wszystkimi dowodami wpłaty wykonanymi na rzecz banku, co wynika nie tylko z ich stanowiska, ale także z różnicy liczby wpłat pomiędzy dołączonymi dowodami przez pozwanych a rozliczeniem kredytu przedstawionym przez powoda. Z rozliczenia spłaty kredytu przez pozwanych dokonanego przez biegłego z zakresu rachunkowości przy uwzględnieniu nieobowiązywania opisanych wyżej postanowień umownych uznanych za niedozwolone wynika, że zarówno przy zastosowaniu kursu sprzedaży (...) obowiązującego w NBP oraz LIBOR 3M, kursu sprzedaży (...) obowiązującego w (...) Banku oraz LIBOR 3M, średniego kursu (...) obowiązującego w NBP oraz LIBOR 3M – w dniu wpływu należności do powodowego banku, wpłacone przez pozwanych raty przewyższyły zadłużenie kredytowe o kilkadziesiąt tysięcy zł. Dokładne kwoty zostały wskazane w opinii biegłego. Jednocześnie z opinii biegłego wynika, że kredyt został przez pozwanych spłacony przed datą zawarcia aneksu do umowy kredytu. Sąd uznał wszystkie opinie biegłego za w pełni wiarygodne. Biegły szczegółowo uzasadnił swoje wyliczenia i przyjętą metodologię. Opinia została sporządzona na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz wiedzy specjalnej biegłego. Jednocześnie opinia biegłego w pełni odpowiadała na pytania Sądu i zastrzeżenia powoda. Biegły dwukrotnie sporządzał opinie uzupełniające odpowiadając na zastrzeżenia powoda. Zatem wyjaśnienia biegłego uznać należy za kompletne.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd uznał, że pozwani wypełnili swoje zobowiązanie wobec banku wynikające z zawartej umowy kredytu. Tym samym żądanie pozwanego objęte pozwem, jako nieuzasadnione podlega oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz każdego z pozwanych zwrot poniesionych kosztów procesu w postaci wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości określonej w § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, powiększonego o opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE