UZASADNIENIE

Powód żądał od pozwanego kwoty 1 505 428,14 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14.08.2019 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że jest w posiadaniu weksla własnego wystawionego pierwotnie in blanco przez pozwanego na zabezpieczenie spłaty zobowiązania wynikające umowy kredytu łączącej strony. Pozwany nie wywiązywał się z umowy, wobec czego powód wypowiedział ją pismem z dnia 10.02.2019 r. Po upływie okresu wypowiedzenia pozwany nie spłacił zobowiązania i dlatego powód wypełnił weksel kwotą zadłużenia, opatrując go datą płatności na 1308.2019 r., o czym zawiadomił pozwanego i wezwał go do wykupu weksla. Ponieważ pozwany nie wykonał tego zobowiązania, powód wytoczył powództwo w niniejszej sprawie.

Pozwany nie zajął stanowiska w sprawie mimo zobowiązania go do złożenia odpowiedzi na pozew, które doręczono wraz z odpisem pozwu i pozostałych pism powoda w dniu 16.11.2020 r.

W sprawie możliwe było zatem wydanie wyroku zaocznego w trybie art. 339 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.).

Zgodnie z at. 339 § 2 k.p.c. w takim przypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Dokumenty przedstawione przez powoda wskazują, że przynajmniej część jego twierdzeń dotyczących wysokości roszczenia objętego pozwem budziła wątpliwości.

Analiza tych dowodów pozwala na ustalenie, że :

1. Powód i pozwany zawarli umowę kredytu zabezpieczonego hipoteką nr (...) w dniu 25.10.2013 r., zgodnie z którą powód udzielił pozwanemu kredytu w kwocie 990 000 zł.

2. Pozwany podpisywał umowę jako konsument, gdyż zgodnie z jej treścią oraz regulaminem udzielania kredytów kwota kredytu była przeznaczona na cel mieszkaniowy pozwanego, który był członkiem powoda ((...)) – por. § 3 i 11 regulaminu oraz § 1.2 umowy.

3. Kredyt miał być spłacany do 23.10.2023 r. (10 lat) w ratach miesięcznych określonych w harmonogramie stanowiącym załącznik do umowy, przy czym pierwsza rata (obejmująca odsetki) miała być płatna w terminie do 23.02.2014 r. (§ 4 umowy i harmonogram k. 26 i nast., k. 35 i nast.)

4. Zabezpieczeniem wykonania umowy był m.in. weksel in blanco wystawiony przez pozwanego.

5. Zgodnie z porozumieniem wekslowym zawartym w § 9 pkt 9 umowy powód mógł wypełnić weksel w przypadku nieterminowej spłaty kredytu, w tym opatrzyć go datą i miejscem płatności do sumy odpowiadającej zadłużeniu (niespłaconej kwoty kredytu wraz z odsetkami i innymi należnościami) – por. k. 28.

6. Kwota kredytu została wypłacona pozwanemu w całości.

7. Pozwany od początku opóźniał się ze spłatą rat kredytu, wobec czego powód wysyłał mu wezwania do zapłaty. Pismem z dnia 29.10.2015 r. wezwano pozwanego m.in. do zapłaty zaległego kapitału w wysokości 85 460,52 zł uprzedzając o możliwości wypowiedzenia umowy (k. 51) Wezwanie zostało ponowione pismem z dnia 15.22.2015 r., ze wskazaniem, że kwota zadłużenia z tytułu spłaty samego kapitału kredytu wynosi już 92 685,38 zł, co stanowiło więcej niż dwie pełne raty miesięczne i co – zgodnie z § 12 umowy – upoważniało powoda do wypowiedzenia umowy.

8. Pismem z dnia 10.02.2016 r. powód wypowiedział umowę z trzydziestodniowym okresem wypowiedzenia (k. 57 i nast.).

9. Pismem z dnia 23.07.2019 r. powód zawiadomił pozwanego o tym, że w dniu 23.07.2019 r. wypełnił weksel wystawiony przy zawieraniu umowy sumą objętą pozwem z datą płatności na dzień 13.08.2019 r.

10. Zgodnie z wyjaśnieniem powoda suma wekslowa obejmowała przy tym raty spłaty kapitału i raty odsetkowe, których termin płatności przypadał przed 1.01.2016 r. oraz odsetki karne za zwłokę w płatności naliczone za okres do 31.12,2015 r., przy czym raty spłaty dotyczyły kwoty 362 154,32 zł, a odsetki karne – 5 974,17 zł.

Mając na uwadze takie ustalenia Sąd zważył, co następuje:

1. Weksel, na który powoływał się powód, miał charakter weksla niezupełnego w chwili wystawienia (in blanco), a został wystawiony na zabezpieczenie spłaty zobowiązań pozwanego z umowy kredytu – zgodnie z treścią jej § 9 pkt 9.

2. Weksel taki powinien być zatem wypełniony zgodnie z porozumieniem i z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.

3. Powód mógł wypełnić weksel w każdym czasie, niemniej w orzecznictwie sądowym (przytaczanym zresztą, choć w sposób niepełny przez pełnomocnika powoda – por. k. 202 i nast.) jednolicie przyjmuje się, że „w świetle art. 10 prawa wekslowego weksel in blanco może być wypełniony jedynie zgodnie z upoważnieniem osoby na nim podpisanej, a wykładnia tego upoważnienia (deklaracji wekslowej) odbywa się na zasadach ogólnych art. 65 k.c., które, ze względu na ścisłą więź istniejącą pomiędzy zobowiązaniem wekslowym, a zobowiązaniem zabezpieczonym wekslem in blanco, prowadzą do wniosku, iż treścią upoważnienia objęte jest jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Wypełnienie weksla po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego jest zatem wypełnieniem weksla niezgodnie z deklaracją wekslową i osoba podpisana na wekslu może podnieść taki zarzut w ramach zarzutów przewidzianych w art. 10 prawa wekslowego wskazując, że z tego względu jej zobowiązanie wekslowe nie powstało” (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 23.03.2018 r. w sprawie II CSK 370/17, uzasadnienie wyroku SA w Poznaniu z dnia 26.06.2016 r. w sprawie I ACa 90/16 i przytoczone tam wcześniejsze orzecznictwo SN).

4. Co więcej, zgodnie z art. 117 § 2¹ k.c., po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Przepis art. 117 § 2¹ k.c. jest przepisem prawa materialnego, który sąd musi wziąć pod uwagę z urzędu. W konsekwencji, ustalenie, że suma, którą uzupełniono weksel in blanco, obejmuje roszczenia przeciwko konsumentowi, które są chociaż częściowo przedawnione, obliguje Sąd do uznania, że w takim zakresie wypełnienie weksla nastąpiło niezgodnie z prawem i deklaracją wekslową.

5. Jak wskazano wyżej w stosunku prawnym z powodem pozwany występował jako konsument. Roszczenie powoda o spłatę zadłużenia kredytowego, z uwagi na prowadzoną przez niego działalność gospodarczą oraz okresowy charakter odsetek, zgodnie z art. 118 k.c. (po nowelizacji, która weszła w życie w dniu 9.07.2018 r. i znajduje zastosowanie z mocy art. 5 ust. 4 noweli, gdyż pozwany w stosunku prawnym z powodem występował jako konsument) przedawnia się z upływem trzech lat od daty, w której stało się wymagalne, nie wcześniej jednak niż z końcem ostatniego dnia kalendarzowego roku, w którym ten termin upływa.

6. Oznacza to, że roszczenia powoda o zapłatę rat zadłużenia kredytowego, których termin płatności przypadał do 31.12.2015 r., przedawniały się najpóźniej z dniem 31.12.2018 r.

7. Po 31.12.2018 r. powód mógł zatem wypełnić weksel wyłącznie na kwotę zobowiązań nieprzedawnionych do tej daty.

8. Nie zmienia tego okoliczność, że po tej dacie doszło do wypowiedzenia umowy, gdyż wypowiedzenie takie postawiło w stan wymagalności jedynie te raty, których termin spłaty przypadał po dacie wypowiedzenia. nie mogło zmienić terminu wymagalności rat, których termin spłaty przypadał wcześniej, a tym samym wpłynąć na rozpoczęty już bieg terminu przedawnienia wcześniejszych należności.

9. Wyżej wskazano, że weksel został wypełniony w dniu 23.07.2019 r. Na datę wypełnienia weksla za przedawnione uznać należało kwoty rat i odsetek karnych, których termin wymagalności przypadał do 31.12.2015 r., a była to łącznie kwota 368 128,49 zł (raty spłaty - 362 154,32 zł i odsetki karne – 5 974,17 zł).

10. Skoro ujęto ją w wekslu wypełnionym już po upływie terminu przedawnienia roszczenia jej zapłatę, należy uznać, że w tym zakresie weksel został wypełniony niezgodnie z porozumieniem.

11. Nie zmienia tego okoliczność, że roszczenie z weksla przedawnia się z terminem z prawa wekslowego,

12. Ten termin przedawnienia dotyczy bowiem tylko roszczenia wekslowego, czyli z weksla w zakresie, w jakim zostałby wypełniony prawidłowo.

13. Zważywszy, że zgodnie z cytowanym już art. 117 § 2¹ k.c. nie można domagać się zaspokojenia przedawnionego roszczenia przeciwko konsumentowi, a jednocześnie powód nie wskazał żadnych okoliczności, które mogłyby przemawiać za nieuwzględnieniem upływu terminu przedawnienia na podstawie art. 117¹ k.c., powód nie mógł zatem skutecznie, zwłaszcza z powołaniem się na weksel, domagać się zapłaty przedawnionych rat kapitału i odsetek w kwocie łącznej 368 128,49 zł.

14. Z tych przyczyn, na podstawie art. 101 w związku z art. 10 prawa wekslowego i przy zastosowaniu art. 117 § 2¹ oraz art. 118 k.c., na podstawie przedstawionych przez powoda dokumentów i twierdzeń, żądanie pozwu należało uwzględnić do kwoty 1 137 299,65 zł (różnicą między kwotą żądaną pozwem i kwotą roszczeń przedawnionych w dacie wypełnienia weksla), wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonym od dnia następnego po dniu płatności weksla (art. 481 § 1 i 2 k.c.).

15. W takim właśnie zakresie powództwo uwzględniono w pkt. I sentencji wyroku, oddalając je w pozostałej części.

KOSZTY PROCESU

16. Zgodnie z art. 98 k.p.c. strona przegrywająca proces jest zobowiązana do zwrotu jego kosztów na rzecz strony wygrywającej. Zasada ta doznaje modyfikacji w art. 100 k.p.c., w myśl którego w przypadku częściowego uwzględnienia żądań stron, koszty zostają rozdzielone proporcjonalnie do wyniku procesu.

17. Żądanie powoda uwzględniono w 76%. Po jego stronie koszty procesu obejmowały część opłaty od pozwu w kwocie 5 000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) w stawce 10 800 zł, wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

18. Oznacza to, że koszty procesu po stronie powoda były zasadne do kwoty 12 008 zł (w zaokrągleniu 76% z 15 800 zł), wobec czego taką kwotę zasądzono na jego rzecz od pozwanego (pkt II sentencji wyroku).

KOSZTY SĄDOWE

19. O nieuiszczonych kosztach sądowych, obejmujących brakującą część opłaty od pozwu, od której powód został wstępnie zwolniony (13 818 zł), orzeczono zgodnie z art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 100 k.p.c., czyli odpowiednio do wyniku procesu, który powód wygrał w 76%. W konsekwencji nakazano ściągnąć od pozwanego 76% nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt III a sentencji wyroku), a od powoda 24% tych kosztów z zasądzonego roszczenia (pkt III b).

RYGOR NATYCHMIASTOWEJ WYKONALNOŚCI

20. Ponieważ wyrok ma charakter zaoczny, zgodnie z art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. w zakresie uwzględniającym powództwo nadano mu rygor natychmiastowej wykonalności.

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE