UZASADNIENIE

Powodowie B. B. (1) i E. B. wnieśli o zasądzenie kwoty 80 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od daty 11 października 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej spółki na rzecz powodów kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazali, że są właścicielami nieruchomości w postaci działki budowlanej o powierzchni 1201 m^{(

2)} nr ewidencyjny (...), zabudowanej budynkiem o powierzchni 157,9 m^{(

2)}, położonej w miejscowości N. nr (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Na podstawie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 czerwca 2012 r. w sprawie utworzenia (...) ograniczonego (...) w N. utworzony został (...) ograniczonego (...) w N., którego zarządcą był (...) sp. z o.o. w N.. Zgodnie z pozycją 57 załącznika nr 4 do wyżej wskazanej uchwały, stanowiącego wykaz działek ewidencyjnych, które w całości lub w części znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania, nieruchomość powodów znajdowała się w obszarze ograniczonego użytkowania.

Swoje roszczenie powodowie wywodzili z art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 ustawy prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r. (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 dalej również jako u.p.o.ś.) wskazując, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z ich nieruchomości mogli żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, obejmującą również zmniejszenie wartości nieruchomości, a także byli uprawnieni do żądania od zobowiązanego określonej kwoty tytułem nakładów koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego. Powołując się natomiast na art. 136 ust. 2 u.p.o.ś. powodowie podnieśli, że w związku z przywołaną uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) to pozwana (...) sp. z o.o. była zobowiązana do wypłaty powodom odszkodowania, ponieważ to jej działalność spowodowała wprowadzenia ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

W ocenie powodów na podstawie powołanych powyższej przepisów już samo utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wywołuję szkodę w majątku danego właściciela nieruchomości (wystąpiło obniżenie wartości nieruchomości) a to z uwagi na fakt, że w świadomości uczestników rynku nieruchomości pojawia się przeświadczenie o „skażeniu” danego obszaru czynnikiem negatywnym (np. hałasem). Strona powodowa podkreśliła również, że zgodnie z § 5 uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 25 czerwca 2012 r. w sprawie utworzenia (...) ograniczonego (...) w N., wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania określone zostały w taki sposób, by w pomieszczeniach zapewniony był właściwy klimat akustyczny, który ma być zgodny z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

Wobec powyższego strona powodowa wskazała, że przysługiwały jej od pozwanej dwa roszczenia: o utratę wartości nieruchomości oraz roszczenie o nakłady na rewitalizację akustyczną budynku.

W kwestii związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy działaniem pozwanej a szkodą, która wystąpiła w majątku powodów wskazali oni, że szkoda ta wynikała wprost z charakteru działalności prowadzonej przez pozwaną, którą zarówno ustawodawca jak i pozostałe organy prawotwórcze (organu samorządu) uznały za obiektywnie szkodliwą dla właścicieli nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania. Powodowie wskazali, że z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa pozwanej, czyli portu lotniczego, należało wiązać występowanie różnych zjawisk, które negatywnie oddziaływały nie tylko na komfort życia mieszkańców obszarów ograniczonego użytkowania, ale również miało to negatywny wpływ na wartość tych nieruchomości oraz ograniczenia związane z przeznaczeniem nieruchomości położonych w obrębie strefy. Głównym zjawiskiem był hałas, którego źródłem był ruch powietrzny samolotów (starty i lądowania) oraz ruch naziemny samolotów eksploatowanych (np. sprawdzenia funkcjonowania zespołów napędowych). Ponadto strona powodowa wskazała, że utrata wartości nieruchomości nastąpiła na skutek ograniczeń prawnych (wynikających np. z wyżej wskazanej uchwały) oraz wpływu uciążliwych czynników związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa pozwanej. Generowanie przez przedsiębiorstwo pozwanej uciążliwości oraz wpływ czynników związanych z działalnością pozwanej (hałas, drgania), niewątpliwie miały wpływ na zdrowie, samopoczucie oraz komfort życia ludzi mieszkających w wyżej wskazanym obszarze, powodując tym samym mniejsze zainteresowanie potencjalnym zakupem nieruchomości w tym rejonie na cele mieszkalne. W ocenie powodów, w przypadku ich nieruchomości, uciążliwości te mogą całkowicie ograniczyć możliwość dysponowania ich własnością. Nieruchomość powodów miała charakter mieszkalny i ze swojego przeznaczenia umożliwić miała stronie powodowej zapewnienie odpowiednich warunków do odpoczynku, wychowywania dzieci lub bieżących prac przydomowych, jak również odpoczynku na zewnątrz czy przy otwartych oknach. Wyżej wskazane uciążliwości pozostawały w oczywistym związku przyczynowo – skutkowym z utratą wartości nieruchomości mieszkalnej powodów.

Odnośnie roszczenia związanego z kosztami rewitalizacji akustycznej powodowie wskazali, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane powinni użytkować budynek mieszkalny w taki sposób, aby zapewnić w nim poziom hałasu przenikający z zewnątrz, który nie przekraczałby wartości dopuszczalnych określonymi normami. W kontekście powyższego, strona powodowa podkreśliła, że zgodnie z wartościami określonymi w Polskich Normach, pomieszczenia mieszkalne np. w budynkach mieszkalnych powinny mieć zapewniony dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikającego do pomieszczenia od wszystkich źródeł hałasu łącznie na poziomie 40 dB w dzień i 30 dB w nocy. Tymczasem, w § 3 uchwały nr (...) wskazano, że granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznacza się na podstawie izolinii równoważnego poziomu dźwięku A w porze nocy LAeqN – 50 dB. Strona powodowa wskazała, że na podstawie badań i pomiarów dokonanych przez pozwaną na potrzeby tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania nieruchomość powodów znalazła się w wykazie nieruchomości objętych obszarem ograniczonego użytkowania. Z przeprowadzonych badań wynikało także, iż na przedmiotowej nieruchomości zostały przekroczone normy hałasu, a działania pozwanej w celu ograniczania oddziaływania akustycznego były niewystarczające.

W kwestii żądania odsetek powodowie wskazali, że wywodzili je z art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c., ponieważ pozwana otrzymała od powodów wezwanie do zapłaty w dniu 11 września 2013 r (pozew k. 1 – 6).

W piśmie procesowym stanowiącym odpowiedź na pozew, pozwana (...) sp. z o.o. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu.

W ocenie strony pozwanej roszczenie powodów było bezzasadne. Pozwana wskazała, że nieruchomość powodów znajdowała się jedynie częściowo w (...), przy czym pozwana oszacowała, że było to około 15 % powierzchni. Fragment znajdujący się w (...) stanowił drogę dojazdową do budynku powodów oraz niewielki fragment budynku (róg). Wynikało to z mapy oraz wykazu działek ewidencyjnych znajdujących się w (...) (załącznik nr 4 do uchwały nr (...)), przy czym nieruchomość powodów o numerze ewidencyjnych (...) figurowała pod liczbą porządkową (...)

W kwestii roszczenia odszkodowawczego powodów wywodzonego z art. 129 u.p.o.ś. pozwana wskazała, że taka szkoda, musiałaby pozostawać w związku przyczynowo – skutkowym z wprowadzonymi ograniczeniami prawnymi, a nie wyłącznie z ograniczeniami faktycznymi, wynikającymi z samego oddziaływania podmiotu na środowisko. Pozwana podkreśliła, że nabycie prawa do odszkodowania na podstawie przepisów art. 129 w zw. z art. 135 p.o.ś. nie następuje tylko na podstawie uchwały sejmiku. Pozwana podniosła, że przedmiotowe odszkodowanie nie rekompensuje zmiany dotychczasowej sytuacji właściciela nieruchomości a przysługuje za konkretną szkodę, która powstała w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a nie za samo ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. W ocenie pozwanej na skutek ustanowienia (...) nie nastąpiło zmniejszenie wartości nieruchomości powodów, a zatem nie wystąpiła szkoda. Roszczenie o naprawienie szkody polegającej na zmniejszeniu wartości nieruchomości, o którym mowa w art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. wymaga wykazania, że utrata ta nastąpiła w wyniku ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości wynikających z aktu ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania. Pozwana podkreśliła, że roszczenie o wyrównanie szkody w postaci utraty wartości nieruchomości przysługuje jedynie w razie ważnego i rzeczywistego uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości lub zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia.

W dalszej kolejności pozwana zakwestionowała także stanowisko powodów jakoby wprowadzenie (...) spowodowało, że zmuszeni byli znosić immisje hałasu. Powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 12 grudnia 2008 r., sygn. akt II CSK 367/08 oraz z 27 czerwca 2012 r., sygn. akt IV CSK 28/12) pozwana podniosła, że nie każde ograniczenie obowiązujące na nieruchomości położonej w (...), będzie podstawą do zapłaty odszkodowania. Takie odszkodowanie nie miało na celu zrekompensowania powodom zmiany dotychczasowej sytuacji nieruchomości, lecz miałoby być za konkretną szkodę, która powstała w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia (...). Szkoda musiałaby być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. W kwestii potencjalnego sposobu korzystania, należało podnieść, że zgodnie z treścią art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Podkreślenia wymaga, że obniżenie potencjalnej wartości nieruchomości nie mieściło się w granicach szkody, ani jako rzeczywista strata ani jako utracona korzyść. Jak wskazała pozwana, podstawową przesłanką uwzględnienia żądania z art. 129 ust. 1 u.p.o.ś. było wystąpienie co najmniej istotnego ograniczenia korzystania z nieruchomości w odniesieniu do dotychczasowego sposobu korzystania z niej lub zgodnego z dotychczasowym przeznaczeniem. Z kolei samo roszczenia o wyrównanie szkody z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. przysługuje jedynie w razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości przez właściciela, a zatem ważnego i rzeczywistego uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości lub zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia. Zdaniem pozwanej spółki powodowie nie wykazali zaistnienia szkody powstałej w wyniku utworzenia (...). Nie zaistniało bowiem ważne i rzeczywiste uszczuplenie zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości lub zmuszenie właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia.

Dodatkowo pozwana zarzuciła, że w pozwie nie wskazano o jaką kwotę i na skutek jakich ograniczeń, implikowanych ustanowieniem (...), uległa obniżeniu wartość należącej do powodów nieruchomości. Strona pozwana wyjaśniła także, iż nieruchomość powodów sąsiadowała z (...) jeszcze przed wejściem w życie Uchwały Sejmiku. Fakt sąsiedztwa (...) przed ustanowieniem (...) oraz to samo sąsiedztwo po ustanowieniu (...) nie niosło ze sobą zwiększenia uciążliwości korzystania z nieruchomości należącej do powodów. Bliskość (...), jak i hałas wywołany startem i lądowaniami samolotów istniał przed ustanowieniem (...), jak i obecnie. Pozwana podniosła także, iż powodowie wskazali, że przedmiotowy budynek był budynkiem o charakterze mieszkalnym, a z załączonego do pozwu wypisu z kartoteki budynków z dnia 14 listopada 2012 r. wynikało, że jego funkcja to tzw. „inne niemieszkalne”.

Pozwana podniosła, że żądanie powodów dotyczyło wyłącznie działki o numerze ewidencyjnym (...), na której częściowo wzniesiony był budynek. Pozostała część budynku znajdowała się na działce (...), która nie była objęta żądaniem. Wobec tego, uciążliwością jaką należało rozważyć w niniejszym przypadku był hałas emitowany przez lotnisko. Pozwana wskazała, że tylko fragment nieruchomości powodów był narażony w czasie nocy na ponadnormatywny hałas powyżej 50 dB, zaś w ciągu dnia lotnisko nie oddziaływało na nieruchomość z uwagi na to, że znajdowała się poza LAeq D = 60 dB. W ocenie pozwanej, przekroczeniu wartości dźwięku o 5 dB w nocy ponadnormatywne oddziaływanie ustanowione na poziomie 50 dB nie można przypisać charakteru ważnego i rzeczywistego uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości. Zdaniem pozwanej w obrębie nieruchomości powodów w czasie dnia nie występowało ponadnormatywne oddziaływanie hałasu.

Pozwana zakwestionowana także stanowisko powodów jakoby wprowadzenie (...) miało wiązać się z koniecznością poniesienia nakładów na przystosowanie istniejącego budynku do obowiązujących norm w zakresie hałasu. W ocenie pozwanej żądanie to nie było zasadne, ponieważ istniały wątpliwości, co do tego, że budynek miał charakter mieszkalny. Nawet gdyby przyjąć taką ich funkcję, to według pozwanego w pomieszczeniach przedmiotowego budynku był właściwy klimat akustyczny i nie było konieczności zwiększenia zabezpieczeń. Budynek tylko w niewielkiej części był położony w obrębie (...) na nieruchomości. W ocenie pozwanej wprowadzenie (...) w przypadku nieruchomości powodów nie spowodowało konieczności zastosowania dodatkowych zabezpieczeń zapewniających dopuszczalne poziomy hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych zgodnie z ustawą Prawo budowlane i jej przepisami wykonawczymi. Zdjęcia budynku powodów dowodzą, że był on wyposażony w nowoczesne okna. Do zachowania standardów akustycznych powodowie byli zobowiązani na podstawie przepisów ustawy Prawo budowlane, bez związku z ustanowieniem (...). Ponadto pozwana wskazała, że w sąsiedztwie lotniska zlokalizowane były dwa duże węzły komunikacyjne: węzeł drogi ekspresowej (...) i drogi krajowego (...) oraz węzeł drogi krajowej nr (...) oraz drogi krajowej (...). Ponadto na wschód od lotniska została usytuowana linia kolejowa relacji W. – G.. Najmniejsza odległość dzieląca pas startowy od wyżej wskazanej linii wynosiła około 2 km. Czynniki te znacząco oddziaływały na klimat akustyczny w pobliżu (...), powodując hałas, za który odpowiedzialności nie ponosi (...) sp. z o.o. (odpowiedź na pozew k. 71 – 78).

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

B. B. (1) i E. B. są właścicielami zabudowanej nieruchomości w miejscowości N. (...), w gminie P.. Nieruchomość stanowi działki ewidencyjne nr (...). Powyższa nieruchomość została nabyta na podstawie aktu notarialnego Rep. A nr (...) - umowy z dnia 8 listopada 1995 r. (dowody: odpis zwykły księgi wieczystej, stan z dnia 13 grudnia 2010 r. k. 11 – 12, wpis z rejestru gruntów k. 14, operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 529 – 530).

Budynek mieszczący się na działce był ujawniony w ewidencji i jego kontury wykraczały poza granicę działki ewidencyjnej nr (...). Wpisy w księdze wieczystej nr (...) były zgodne z wpisami w rejestrze gruntów pod względem położenia nieruchomości, powierzchni działki, numeracji działki oraz sposobu korzystania i stanu właścicielskiego. Działka ewidencyjna nr (...) miała bezpośredni dostęp do drogi publicznej – działki ewidencyjnej nr (...) o charakterze drogi gminnej. Zgodnie ze stanem ujawnionym w księdze wieczystej nieruchomość tworzyły działki ewidencyjne nr (...). Wjazd na teren kompleksu zorganizowany był z drogi gminnej - działki ewidencyjnej nr (...) poprzez działkę ewidencyjną nr (...), która nie była objęta zakresem wyceny (dowody: operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 529 – 530).

Działka ewidencyjna (...) z obrębu (...) położona jest w miejscowości N., w gminie P. i zajmuje powierzchnię 1201 m ². Zabudowę sąsiednią stanowią budynki jednorodzinne w zabudowie wolnostojącej oraz działki niezabudowane. Na działce znajduje się zagospodarowany i w pełni wypielęgnowany ogród. W centralnej części kompleksu działek posadowiony został budynek mieszkalny w zabudowie wolnostojącej wykonany w technologii murowanej. Zdecydowana większość budynku posadowiona jest na terenie działki ewidencyjnej nr (...). Południowa, niewielka część domu posadowiona jest na działce (...) (dowód: wypis z kartoteki budynków k. 13, zaświadczenie k. 15, operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 531).

Nieruchomość od południa posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej. Od strony wschodniej kompleks działek ewidencyjnych także posiada dostęp do drogi publicznej (dowód: opinia uzupełniająca dotycząca oszacowania wartości rynkowej k. 631).

Zgodnie z projektem architektoniczno – budowlanym na parterze budynku znajdują się następujące pomieszczenia o łącznej powierzchni 109,1 m²: pokój dzienny, kuchnia, aneks jadalny, gabinet, hall, WC, sień, korytarz, kotłowania, skład opału, spiżarnia, garaż (pokój). Z kolei na poddaszu znajdowały się: galeria, trzy pokoje, garderoba, łazienka i strych o łącznej powierzchni 65,1 m ². Na dzień 21 sierpnia 2017 r. stwierdzono wykończenie budynku w wysokim standardzie oraz jego bardzo dobry stan techniczny (dowód: operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 532).

W dniu 25 czerwca 2012 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia (...) ograniczonego (...) w N. (Dz. Urz. Województwa (...) z 2012 r., poz. 4944 ze zmianami).

Zgodnie z § 1 uchwały został stworzony (...) ograniczonego (...) w N., którego zarządcą był (...) sp. z o.o. w N., zwany dalej „obszarem ograniczonego użytkowania”.

Na podstawie § 3 uchwały wyznaczono granicę zewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie izolinii równoważnego poziomu dźwięku A w porze nocy LAeqN = 50 dB, a granicę wewnętrzną obszaru ograniczonego użytkowania wyznaczono jako granicę terenu portu lotniczego.

W § 4 uchwały zostały wskazane ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposobu korzystania z terenów w obszarze ograniczonego użytkowania. W § 5 uchwały zostały natomiast określone wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania.

Na podstawie § 6 – 7 uchwały - graficzny przebieg granicy obszaru ograniczonego użytkowania obrazował załącznik nr 1 do uchwały, współrzędne geodezyjne granicy ograniczonego użytkowania oraz granicy terenu lotniska zostały określone w załączniku nr 2 do uchwały. Z kolei zgodnie z § 8 i 9 uchwały, opis granicy obszaru ograniczonego użytkowania oraz granicy terenu lotniska określał załącznik nr 3 do uchwały, a wykaz działek ewidencyjnych, które w całości lub w części znajdowały się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania, określał załącznik nr 4 do uchwały.

W § 12 uchwały wskazano, że uchwała miała wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (...), czyli 11 lipca 2012 r. (dowód: uchwała z dnia 26 czerwca 2012 r. nr (...) Sejmiku Województwa (...) k. 16 – 21).

Oddziaływanie akustyczne portu dotyczyło pory dnia i nocy i występowało na kierunkach wykonywanych operacji lotniczych na terenach gmin: N., P. i Z. oraz miasta Z. (dowód: operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 533).

Działki ewidencyjne należące do B. i E. B. zostały wymienione pod numerami 56, 57 i 58 załącznika nr 4 do uchwały nr (...). Wyłącznie działka o numerze ewidencyjnym (...) znajdowała się częściowo w obszarze ograniczonego użytkowania (dowód: załącznik nr 4 do uchwały z dnia 26 czerwca 2012 r. nr (...) Sejmiku Województwa (...) k. 20 – 21, mapa ewidencyjna k. 83).

Granica obszaru ograniczonego użytkowania przechodziła przez budynek mieszkalny będący własnością B. B. (1) i E. B., dzieląc go na pół, zatem przyjęto, że 50% domu znajdowało się w strefie (...), a 50% domu leżało poza tą strefą. (dowód: opinia uzupełniająca dotycząca oszacowania wartości rynkowej k. 631, opinia techniczna nr 14/08/2015 k. 740).

Zmniejszenie wartości nieruchomości mieszkaniowych związane jest między innymi z przekroczeniem poziomu hałasu lotniczego ponad poziom komfortu akustycznego (35 dB) lub przeciętnego poziomu hałasu ekspozycyjnego tolerowanego przez człowieka (75 dB – dowód: operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 546).

Ceny transakcyjne na ternie gmin P. i Z. od czerwca 2015 r. do 28 września 2017 r. dla nieruchomości o zbliżonych do przedmiotowej parametrach w postaci: lokalizacji i sąsiedztwa, powierzchni domu, wielkości działki i jej zagospodarowania, standardu wykończenia i stanu technicznego domu wynosiły od 400 000 zł do 650 000 zł. Ceny transakcyjne nie zostały skorygowane trendem czasowym (dowód: operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej sporządzony przez M. B. k. 552 – 556).

Wartość w złotych jednego metra kwadratowego nieruchomości szacowanych jako średnia arytmetyczna z wartości określonych w każdej z trzech par porównawczych wynosiła 3 582,59 zł/m². Aktualna na dzień 28 września 2017 r. wartość rynkowa nieruchomości dla rynku równoległego wynosiła 624 000 zł (dowód: opinia uzupełniająca 2 dotycząca oszacowania wartości rynkowej k. 714 – 715).

Z kolei wartość przedmiotowej nieruchomości na dzień 28 września 2017 r. wynosiła 583 300 zł. Zmniejszenie wartości przedmiotowej nieruchomości na skutek jej położenia w obszarze ograniczonego użytkowania było równe 40 700 zł (dowód: opinia uzupełniająca 2 dotycząca oszacowania wartości rynkowej k. 714 – 715).

Zgodnie z uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 czerwca 2012 r. w obszarze ograniczonego użytkowania zostały wprowadzone ograniczenia w zakresie przeznaczenia i sposobu korzystania z terenów. Na podstawie § 5 ust. 2) uchwały nr (...) na terenie całego obszaru ograniczonego użytkowana, w istniejących budynkach, należało zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy (dowód: uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z 25 czerwca 2012 r. k. 16 v.).

Poziom dźwięku w pomieszczeniach sprawdza się w drodze pomiarów z zastosowaniem specjalistycznego sprzętu pomiarowego zgodnie z obowiązującą metodologią według Polskiej Normy (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 741).

Jeżeli w pomieszczeniu poziom hałasu przekracza wielkości dopuszczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalności poziomów hałasu w środowisku, to należało zastosować środki, które zredukowałyby ten poziom do wielkości dopuszczalnej (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 741).

Tymczasem w budynku należącym do B. B. (1) i E. B. nie przeprowadzono pomiarów określających rzeczywisty poziom hałasu we wnętrzu oraz potwierdzających rzeczywistą izolacyjność akustyczną przegród budowlanych (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 741).

Przedmiotowy budynek posiadał solidne ściany masywne o łącznej grubości 59 cm, które zapewniały dobrą ochronę przed hałasem (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 741).

Miejsca o znaczenie słabszej izolacyjności akustycznej to okna drewniane oraz okna wykonane z profili (...) (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 742).

Izolacyjność akustyczna dla całej przegrody zewnętrznej powinna wynosić 23 dB a część masywna powinna zapewniać izolacyjność akustyczną 30 dB, a okna 20 dB (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 742).

W przypadku izolacyjności akustycznej ścian masywnych murowanych o grubości blisko 60 cm warunki izolacyjne zostały spełnione z dużym zapasem. Zostały oszacowane na poziomie powyżej 50 dB (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 742).

Dla okien z profili PCV wymagana izolacyjność 20 dB również została spełniona (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 742).

W budynku zostały zamontowane także okna drewniane tzw. zespolone. Te okna nie spełniały wymaganej izolacyjności akustycznej na poziomie 20 dB. Obowiązek zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dotyczył jedynie pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 742).

W przedmiotowym budynku okna drewniane znajdowały się: 1 w pokoju gościnnym na parterze, 2 w pralni oraz 1 w garderobie (oddzielonej drzwiami przesuwanymi) przy pokoju na piętrze. Z wymienionych okien zespolonych tylko jedno, czyli to które znajdowało się w pokoju gościnnym na parterze, znajdowało się w pomieszczeniu przeznaczonym na stały pobyt ludzi, przy czym okno to znajdowało się tuż obok granicy (...). Wobec tego, że okno było zlokalizowane poza strefą (...) nie można było stanowczo stwierdzić tego, czy będzie się kwalifikowało do wymiany, czy też nie (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 743 i k.749, opinia uzupełniająca do opinii technicznej nr 14/08/2018 k. 837).

Przegrody zewnętrzne budynku posiadały wymaganą dla obszaru (...) izolacyjność akustyczną i nie zaistniała potrzeba ich przebudowywania (dowód: opinia uzupełniająca do opinii technicznej nr 14/08/2018 k. 836).

Przepisy teechniczno – budowlane określają, że w budynkach należy zapewnić wentylację. Żaden przepis nie narzucał jednak stosowania wentylacji mechanicznej, rekuperacji czy klimatyzacji w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych. W przypadku przedmiotowego budynku, nie powstała także konieczność zamontowania nawiewników okiennych, a jedynie zostało to zarekomendowane (poprzez zainstalowanie w oknach nawiewników higrosterowalnych w ilości dwóch sztuk na parterze: w kuchni i salonie - dowody: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 749, opinia uzupełniająca do opinii technicznej nr 14/08.2018 k. 842).

Koszt wymiany okna w pokoju gościnnym został oszacowany na 1 012,72 zł a koszt montażu rekomendowanych nawiewników w ilości pięciu sztuk wynosiłby 1 560 zł (dowód: opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 749).

W dniu 10 września 2013 r. pełnomocnik B. B. (1) i E. B. wystosował do (...) sp. z o.o. wezwanie do zapłaty kwoty 386 640,34 zł w terminie do dnia 10 października 2013 r. Powyższa kwota stanowiła odszkodowanie, na które składała się kwota: 180 006 zł tytułem utraty wartości nieruchomości, tj. działki budowlanej o powierzchni 1301 m ^{(
2)} wraz z budynkiem o powierzchni 157,90 m ^{(
2)}, nr ewidencyjny (...), położonej w miejscowości N. nr (...); 166 634,34 zł tytułem kosztów wyciszenia budynku oraz 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia (dowód: wezwanie do zapłaty k. 7).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie, w piśmie z dnia 28 października 2013 r., (...) sp. z o.o., wezwała B. B. (1) i E. B. do uzupełnienia przedłożonych wraz z wezwaniem dokumentów (dowód: pismo z datą 28 października 2013 r. k. 79).

Wraz z pismem z datą 18 grudnia 2013 r. pełnomocnik B. B. (1) i E. B. przesłał do spółki poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej, odpis z księgi wieczystej z dnia 13 grudnia 2010 r., decyzję w sprawie wymiaru podatku od nieruchomości, na okoliczność wskazania rozbieżności pomiędzy danymi zawartymi w kartotece budynków i wnioskiem (dowód: pismo z datą 18 grudnia 2013 r. k. 80).

(...) sp. z o.o. ponownie wezwała B. i E. B. do uzupełnienia dokumentów, na co odpowiedzieli oni w piśmie z datą 25 kwietnia 2014 r. Pomiędzy stronami w dniu 10 czerwca 2014 r. odbyło się spotkanie, które nie doprowadziło do wypracowania porozumienia (dowód: pisma z datą 11 marca 2014 r. i 25 kwietnia 2014 r. k. 81 – 82).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów i wydruków złożonych przez strony do akt niniejszej sprawy. Strony nie zaprzeczały autentyczności przedstawionych dokumentów, ani ich treści, a wiarygodność powoływanych dowodów nie budziła wątpliwości Sądu.

Ustalenia faktyczne Sąd poczynił także w oparciu o okoliczności bezsporne, które na podstawie art. 230 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c. zostały przyjęte za udowodnione.

W przedmiotowej sprawie zostały sporządzone przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości mgr. inż. W. S. opinia dotycząca określenia wartości nieruchomości położonej w N. nr (...), gm. P. dz. nr. ew. (...) obr. (...) (k. 297 – 378) oraz opinia uzupełniająca (k. 453 – 457). Jednakże w pismach z datą 6 września 2016 r. (k. 400 – 401) i piśmie z datą 29 marca 2017 r. (k. 477 – 480) strona pozwana podniosła szereg zastrzeżeń do opinii tego biegłego sądowego. Pozwana zarzuciła, że biegły dopuścił się szeregu błędów powodujących niemożność wykorzystania opinii jako dowodów w niniejszej sprawie. W jej ocenie wyliczona przez biegłego wartość nieruchomości oraz jej spadek nie zostały oszacowane w sposób prawidłowy. Strona pozwana zakwestionowała metodę badawczą wykorzystaną przez biegłego mgr. inż. W. S., wskazując m. in. na policzenie trendu w oparciu o wartości z 2011 r. i 2015 r., podczas gdy przedmiotem opinii był rok 2012 i rok 2016, bezzasadne przyjęcie współczynnika korygującego 0,5 oraz błędne przyjęcie do analizy porównawczej transakcji starszych niż 2 lata od daty, na którą określono wartość nieruchomości (brak zastosowania podejścia porównawczego w wycenie nieruchomości), przez co biegły w sposób błędny oszacował wartość nieruchomości na lipiec 2012 r. W ocenie Sądu strona pozwana w sposób przekonujący umotywowała swój wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości. Sąd ma bowiem obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii dalszych biegłych, jedynie gdy zachodzi taka potrzeba. Może to mieć miejsce, jeżeli przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki, jest niejasna, nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., sygn. akt I CSK 137/18), a takie zarzuty podniosła strona pozwana w swoich zastrzeżeniach do opinii biegłego mgr. inż. W. S..

Wobec powyższego, ustalenia faktyczne Sąd poczynił w oparciu o dowód z opinii kolejnego biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M. B. (opinia – operat szacunkowy dotyczący oszacowania wartości rynkowej k. 522 – 572, opinia uzupełniająca z 6 marca 2018 r. dotycząca oszacowania wartości rynkowej k. 623 – 636, opinia uzupełniająca z 4 czerwca 2018 r. dotycząca oszacowania wartości rynkowej k. 712 – 717, ustane wyjaśnienia do opinii czas nagrania 00:08:17 – 01:01:11 CD k. 720, protokół k. 718 – 719). Na podstawie opinii tego biegłego Sąd ustalił, jaki był stan działki ewidencyjnej (...) z obrębu (...) oraz posadowionego na niej budynku mieszkalnego. W swojej opinii biegły wskazał, że zakresem wyceny objęta była część nieruchomości – działka gruntu o numerze ewidencyjnym (...) (większa część działki znajdowała się poza obszarem ograniczonego użytkowania). Biegły dokonał również analizy i charakterystyki rynku lokalnego, a także dokonał wyceny nieruchomości przy wykorzystaniu metody porównawczej polegającej na porównywaniu nieruchomości parami, zatem wykorzystał metodę wskazaną przez stronę pozwaną. Ponadto wskazując, że przedmiotem opinii było odniesienie metodyki wyceny nieruchomości do usytuowania przedmiotu wyceny w obszarze oddziaływania hałasu lotniczego, biegły potwierdził, po dokonaniu analizy rynków nieruchomości z wykorzystaniem metody porównawczej, że zmniejszenie wartości nieruchomości mieszkaniowych jest skutkiem m.in. przekroczenia poziomu hałasu lotniczego ponad poziom komfortu akustycznego (35 dB) lub przeciętnego poziomu hałasu ekspozycyjnego tolerowanego przez człowieka (75 dB). Wobec tego, posługując się metodą badawczą polegającą na wykorzystaniu modelu rynku równoległego, biegły dokonał porównania nieruchomości o podobnych do nieruchomości powodów cechach i określił, jaka była wartość rynkowa nieruchomości dla rynku równoległego. Na podstawie tych danych wskazał również jaka była wartość nieruchomości powodów, a na podstawie powyższych danych określił jakie było zmniejszenie wartości nieruchomości wskutek jej położenia w utworzonym (...).

Odnosząc się do zastrzeżeń do opinii przedstawionych przez stronę pozwaną biegły przede wszystkim wyjaśnił przy wykorzystaniu jakich założeń metodologicznych opinia została sporządzona (k. 628), a także wskazał, że z badań dotyczących wpływu sąsiedztwa lotniska na wartość rynkową nieruchomości przeprowadzonych na rynkach równoległych (w szczególności zawartych w wymienionej w opinii pierwotnej literaturze) wynikało, że spadek wartości rynkowej przy ograniczeniach dla strefy (...), w której położona była przedmiotowa nieruchomość wynosił średnio od 7% do 15%. Ustosunkowując się do zarzutu strony pozwanej, że w treści opinii zabrakło stwierdzenia, że stan techniczny i standard nieruchomości stwierdzony na datę oględzin nie odbiegał od stanu nieruchomości, biegły uzupełnił wnioski wynikające z opinii pierwotnej i stanowczo potwierdził, że stan nieruchomości na datę oględzin (21 sierpnia 2017 r.) nie odbiegał w sposób istotny od daty przyjęcia stanu nieruchomości (11 lipca 2012 r.). W dalszej kolejności biegły wyjaśnił, że jednostką porównawczą dla nieruchomości na analizowanym rynku porównawczym był 1 m ² . Wobec tego współczynnik K przyjęty w opinii odwoływał się do granicy (...), która przechodziła przez budynek mieszkalny dzieląc go w stosunku, który można przyjąć jako 1:1 czyli 50% domu znajdowało się w strefie (...), a 50% domu było poza tą strefą. Biegły podkreślił, że przy analizie porównawczej nieruchomości nie rozróżnia się powierzchni mieszkalnej i powierzchni pomocniczej i dlatego do obliczeń przyjęto powierzchnię budynku na poziomie 174,2 m ² . Co więcej, odpierając zarzut strony pozwanej, biegły wskazał, że przy przedmiotowym stanie rynku lokalnego i informacji dotyczących powierzchni nieruchomości podobnych, sam fakt ponownego zgłoszenia adaptacji pewnych pomieszczeń na mieszkanie nie miał znaczenia dla przyjętych wartości i tym samym wniosków wynikających z opinii. Biegły wytłumaczył również, że przyczyną zastosowania metody porównywania parami, była niewielka ilość transakcji, których przedmiotem byłyby nieruchomości podobne do przedmiotowej. Wobec niewielkiego obrotu, biegły nie potwierdził istnienia jednoznacznego trendu wahań cen w czasie, a te, które zaobserwował charakteryzowały się licznymi wahaniami, dlatego biegły przyjął w swojej metodologii ceny ujawnione w aktach notarialnych. W pkt. 13 opinii biegły szczegółowo wyjaśnił, na czym polegało zastosowanie metody porównywania parami i w jaki sposób określił na tej podstawie wagi cech. Kolejna opinia uzupełniająca zawierała ostateczne wyliczenia dotyczące tego, o jaką kwotę pomniejszyła się wartość nieruchomości powodów. Wobec zastrzeżeń pozwanej, biegły zweryfikował przyjęte w poprzednich opiniach ustalenia i ostatecznie potwierdził, że aktualna wartość rynkowa nieruchomości dla rynku równoległego wynosiła po zaokrągleniu do kwot znaczących 624 000 zł. Skoro zatem aktualna na dzień sporządzenia opinii wartość nieruchomości powodów wynosiła 583 300 zł to ubytek wartości na poziomie 13,05 % wynosił 40 716 zł. Powyższe wnioski i konkluzje biegły potwierdził także w toku wyjaśnień składanych na rozprawie w dniu 7 czerwca 2018 r. w ramach opinii uzupełniającej.

Oceniając kompleksowo, opinia tego biegłego została sporządzona rzetelnie, w oparciu o dokładną analizę przedstawionej przez strony dokumentacji źródłowej, ponadto była wyczerpująca. Biegły w sposób wszechstronny odniósł się do zastrzeżeń do opinii oraz dokonał klarownych wyjaśnień, co do kwestii przyjętych metod badawczych oraz założeń niezbędnych do sporządzenia opinii. Ponadto biegły dokonał oględzin nieruchomości. Ustalenia oraz wnioski biegłego były konsekwentne i stanowcze, pod względem merytorycznym pochodziły od osoby, która posiada wysoki poziom wiedzy specjalistycznej. Dlatego też Sąd oparł się na wynikach analizy tego biegłego sądowego przy ustalaniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie, po uprzednim zweryfikowaniu przez biegłego jego własnych twierdzeń i wniosków w zakresie podanych wartości nieruchomości.

W kwestii ustalenia, czy budynek powodów spełniał normy w zakresie dopuszczalnych poziomów hałasu, a jeżeli nie – jakie prace były konieczne do przeprowadzenia i jaki był koszt prac i materiałów niezbędnych dla rewitalizacji akustycznej budynku, aby normy poziomu hałasu przenikającego z zewnątrz budynku nie były przekraczane, Sąd posiłkował się dowodem z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa mgr. inż. J. S. (opinia techniczna nr 14/08/2018 k. 734 – 750, opinia uzupełniająca do opinii technicznej nr 14/08/2018 k. 836 – 846). W swojej opinii biegły potwierdził, że budynek znajdował się w dobrym stanie technicznym i był użytkowany zgodnie z przeznaczeniem, okna były starannie wbudowane, a stan ścian zewnętrznych był dobry, bez rys i pęknięć, co pozwalało zachować szczelność budynku, która była z kolei warunkiem dobrej izolacji akustycznej. Ponadto biegły wskazał, że budynek posiadał solidne ściany masywne o łącznej grubości 59 cm, które także zapewniały dobrą ochronę przed hałasem. W ocenie biegłego miejscami o słabszej izolacyjności akustycznej były okna drewniane zespolone oraz okna wykonane z profili PCV. Posługując się normą PN – B – (...)-3[5] biegły przyjął, że izolacyjność akustyczna dla całej przegrody zewnętrznej powinna wynosić 23 dB. Z kolei zgodnie z wymaganiami izolacyjności akustycznej części pełnych przegrody zewnętrznej i okien stanowiących nie więcej niż 50% wielkości powierzchni przegrody zewnętrznej w pomieszczeniu biegły wskazał, że część masywna powinna zapewniać izolacyjność akustyczną 30 dB a okna 20 dB. Biegły potwierdził, że w przypadku izolacyjności akustycznej ścian masywnych murowanych o grubości blisko 60 cm warunek izolacyjności był z całą pewnością spełniony i to z dużym zapasem. W przypadku okien z profili PCV izolacyjność na poziomie 20 dB również była spełniona. Biegły wskazał również, że w budynku zostały zamontowane okna drewniane tzw. zespolone, które nie spełniały wymaganej izolacyjności akustycznej na poziomie 20 dB. Z opinii jednoznacznie wynikało, że obowiązek zapewnienia właściwego klimatu akustycznego dotyczy pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Biegły potwierdził, że ze wszystkich okien drewnianych, tylko to, które znajdowało się w pokoju gościnnym na parterze znajdowało się w pomieszczeniu przeznaczonym na stały pobyt ludzi.

Ponadto w swojej opinii biegły potwierdził, że budynek był zlokalizowany na granicy (...) i w jego strefie mogło dochodzić do przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu, ale fakt występowania takich przekroczeń na zewnątrz, nie oznaczał niejako automatycznie, że we wnętrzu budynku dochodziło do przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu wynikającego z Polskiej Normy. W opinii głównej biegły wskazał również, że w celu zapewnienia wystarczającej izolacyjności przegród zewnętrznych pomieszczeń budynku należało wymienić jedno okno w pokoju gościnnym na parterze. Co istotne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, biegły wskazał, że w budynku należącym do powodów nie zostały przeprowadzone pomiary określające rzeczywisty poziom hałasu we wnętrzu oraz potwierdzające rzeczywistą izolacyjność akustyczną przegród budowlanych. Biegły oszacował, że koszt wymiany okna w pokoju gościnnym wynosiłby 1 012,72 zł brutto. Koszt montażu rekomendowanych nawiewników w ilości pięciu sztuk wynosiłby 1 560 zł.

Strona powodowa cofnęła zgłoszony wcześniej wniosek o powołanie biegłego akustyka, choć pozwana od początku kwestionowała, że dopuszczalne normy hałasu są na nieruchomości przekroczone.

W opinii uzupełniającej biegły zasadniczo powtórzył wnioski i twierdzenia wskazane w opinii głównej. W odpowiedzi na zarzuty powodów biegły wyjaśnił, że skoro przegrody zewnętrzne posiadały wymaganą dla obszaru (...) izolacyjność akustyczną, nie było potrzeby ich przebudowywania lub wzmacniania. Biegły wskazał przy tym, że jedno okno drewniane, znajdujące się w pokoju gościnnym na parterze, być może należało zakwalifikować do wymiany. Biegły wyjaśnił przy tym, że powyższa wątpliwość powstała z tego względu, że zasadniczo nie zostały przeprowadzone pomiary akustyczne, więc de facto nie wiadomo czy w przedmiotowym pomieszczeniu były przekroczone normy. Jeżeli w pomieszczeniu były spełnione wymagania dla przyjętego poziomu hałasu, oznaczało to, że nie było potrzeby jego wymiany. Odnosząc się do zarzutu powodów, że w przygotowanej opinii biegły pominął konieczność montażu systemu klimatyzacji, biegły wskazał, że żaden przepis nie narzuca stosowania w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych wentylacji mechanicznej, rekuperacji czy klimatyzacji, natomiast w budynkach należy zapewnić wentylację. Dodatkowo biegły wyjaśnił, że w opinii nie wskazał na konieczność zamontowania nawiewników okiennych, a jedynie zarekomendował ich instalację, ponieważ gdyby zostały zastosowane, zmniejszyłaby się potrzeba wietrzenia pomieszczeń poprzez otwieranie okien. Następnie w kwestii tego, że w opinii bezpodstawnie przyjęto, że garderoba nie była przeznaczona na stały pobyt ludzi, biegły odniósł się do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2012 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które zawierało definicję pomieszczenia mieszkalnego i pomieszczenia pomocniczego. Ponadto biegły potwierdził, że drzwi rozsuwane do wspomnianej garderoby także stanowiły barierę akustyczną.

Zdaniem Sądu opinie tego biegłego sądowego również zostały sporządzone rzetelnie na podstawie przedstawionej przez strony dokumentacji źródłowej. Biegły w sposób kompleksowy i przejrzysty odniósł się do zastrzeżeń stron do sporządzonej opinii. Biegły dokonał oględzin nieruchomości, jego wnioski i twierdzenia były spójne i kategoryczne. Wobec tego Sąd oparł się na wnioskach wynikających z powyższych opinii przy ustalaniu stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Na rozprawie w dniu 6 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek strony powodowej o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego biegłego dla oceny kosztów rewitalizacji akustycznej. Jak wynikało z pisma procesowego strony powodowej z 5 kwietnia 2019 r., w którym wyraziła zastrzeżenia do opinii biegłego J. S., strona powodowa nie aprobowała stanowiska biegłego co do tego, że wobec braku przeprowadzenia badania poziomu hałasu, nie było możliwości jednoznacznie stwierdzić, czy jakiekolwiek prace zabezpieczające budynek przed hałasem powinny być wykonane, a nawet gdyby tak było, to ich zakres byłby minimalny (jedno okno w pokoju dziennym). Podkreślenia wymaga, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. W ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzenie kolejnej opinii w niniejszej sprawie było zbędne. W budynku należącym do powodów nie przeprowadzono pomiarów określających rzeczywisty poziom hałasu we wnętrzu oraz potwierdzających rzeczywistą izolacyjność akustyczną przegród budynku. W ocenie Sądu wnioski wynikające z opinii kolejnego biegłego dla oceny kosztów rewitalizacji akustycznej nie wyjaśniałyby okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a tym bardziej nie zmieniłby rozstrzygnięcia, przy czym należy podkreślić, że Sąd uznał opinię biegłego J. S. za rzetelną i na jej podstawie poczynił ustalenia faktyczne w sprawie (czas nagrania 00:02:43 – 00:03:15 CD k. 884, protokół k. 882).

Na rozprawie w dniu 7 czerwca 2018 r. strona powodowa cofnęła wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego akustyka na okoliczność określenia, jaki jest klimat akustyczny i czy były przekraczane normy hałasu na nieruchomości powodów, w związku z objęciem jej obszarem ograniczonego użytkowania na podstawie uchwały nr (...) (czas nagrania 00:03:30 – 00:03:35 CD k. 720, protokół k. 718). Tym samym pozbawiła się możliwości wykazania zasadności poniesienia jakichkolwiek kosztów rewitalizacji akustycznej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

W przedmiotowej sprawie powodowie dochodzili od pozwanej zapłaty 80 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 października 2013 r. do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, zmniejszenie wartości nieruchomości oraz tytułem kosztów za rewitalizację akustyczną budynku. Roszczenie składało się zatem z dwóch składników, które formalnie nie zostało rozdzielone na poszczególne kwoty. Strona powodowa domagała się globalnie zasądzenia kwoty 80 000 zł.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było to, że nieruchomość powodów, stanowiąca działkę o numerze ewidencyjnym (...) częściowo znajdowała się w obszarze ograniczonego użytkowania ( (...)).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia powodów związanego z ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości, wprowadzonymi na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, należy wskazać, że jego podstawę stanowił art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 627) w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia pozwu, czyli 7 lipca 2014 r. (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 – dalej jako: u.p.o.ś.) w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Natomiast na podstawie § 4 omawianego przepisu, z powyższym roszczeniem można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

Należy wskazać, że wystąpienie z roszczeniem stosownie do art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. ma charakter czynności jednostronnej w odniesieniu do danego roszczenia – dokonanie tej czynności w terminie wskazanym w tym przepisie (tj. 2 lat) oznacza jego dochowanie i kończy jego bieg. W niniejszej sprawie strona powoda wystąpiła z takim roszczeniem do pozwanego w piśmie z 10 września 2013 r. przy czym pozwana w piśmie z 28 października 2013 r. wezwała powodów do uzupełnienia wezwania o wskazane dokumenty, zatem w tym dniu była świadoma istnienia tego roszczenia. Uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) została natomiast podjęta 25 czerwca 2012 r, a więc 2 letni termin przewidziany ustawą został dochowany. Powyższa okoliczność nie była kwestionowana przez stronę pozwaną.

W ocenie Sądu Okręgowego strona powodowa zdołała, co do zasady wykazać swoje roszczenie o zapłatę odszkodowania z powodu zmniejszenia wartości nieruchomości wywodzone z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś.

Wskazać zatem należy, że przez szkodę w ujęciu doktrynalnym rozumie się każdy uszczerbek powstały w dobrach lub interesach prawnie chronionych, którego poszkodowany doznał wbrew swej woli. W art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. ustawodawca przesądził, że szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Koresponduje to z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. Według tego przepisu bowiem przez stratę rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów, pogorszenie zaś nieruchomości prowadzi do zmniejszenia jednego z aktywów, jakim jest nieruchomość (por. uchwała Sądu Najwyższego z 21 marca 2003 r., III CZP 6/03 i wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2007 r., sygn. akt III CSK 457/06 – dostęp: L.). Nie powinno przy tym budzić wątpliwości, że obniżenie wartości nieruchomości stanowi wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym (uchwała Sądu Najwyższego z 12 października 2001 r., sygn. akt III CZP 57/01 dostęp: L.). Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. nie jest zbycie nieruchomości, a odszkodowanie nie jest ograniczone do rzeczywistej straty, obowiązuje bowiem zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (art. 361 § 2 k.c.).

W art. 128 – 136 u.p.o.ś. ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 17 stycznia 2019 r., sygn. akt I ACa 292/18 LEX nr 2626132).

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie wymienione powyżej przesłanki niewątpliwie zaistniały. Podkreślenia przy tym wymaga, że ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotniska niejako stygmatyzuje na rynku nieruchomości objęte (...) jako trwale dotknięte niedogodnościami związanymi z sąsiedztwem lotniska. W odbiorze potencjalnych nabywców akt prawa miejscowego niweczy perspektywę zmniejszenia się oddziaływania, czy nawet utrzymania się immisji na dotychczasowym poziomie. Nie jest przy tym najistotniejsze, w jakim stopniu w określonym momencie operator lotniska korzysta z przyznanych mu praw. Doświadczenie życiowe wskazuje, że inwestycje w nieruchomości mieszkaniowe są z reguły długoterminowe i przemyślane, toteż samo otwarcie legalnej drogi do zwiększenia liczby operacji lotniczych odstrasza nabywców, a w konsekwencji powoduje spadek wartości nieruchomości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 19 października 2017 r., sygn. akt I A Ca 392/17 dostęp: L.).

Wobec powyższego Sąd przyjął w sprawie, że zmniejszenie wartości nieruchomości powodów na skutek jej położenia w obszarze ograniczonego użytkowania wynosiło 40 716 zł. W tej kwestii Sąd oparł się w całości na dowodzie z opinii uzupełniającej dotyczącej oszacowania wartości rynkowej z 4 czerwca 2018 r. Biegły sądowy w opinii uzupełniającej przyznał, że dokonał omyłki w wyliczeniach i finalnie potwierdził, że aktualna wartość nieruchomości dla rynku równoległego wynosiła 624 000 zł a aktualna na dzień sporządzenia opinii wartość nieruchomości powodów wynosiła 583 300 zł (w zaokrągleniu). Spadek wartości nieruchomości nastąpił zatem na poziomie 40 716 zł, przy czym wartość ta została wskazana z uwzględnieniem tego, że połowa nieruchomości znajdowała się w obszarze ograniczonego użytkowania, a połowa poza nim. W ocenie Sądu powyższe wyliczenia biegłego sądowego zweryfikowane i wskazane w opinii uzupełniającej oraz potwierdzone przez niego w ustnych wyjaśnieniach do opinii były prawidłowe. Wskazać przy tym należy, że w celu dokonania powyższych wyliczeń biegły posiłkował się metodą badawczą polegającą na wykorzystaniu modelu rynku równoległego oraz dokonał porównania nieruchomości o podobnych do nieruchomości powodów cechach. Ponadto biegły wskazał, że z uwagi na niewielką ilość transakcji sprzedaży podobnych do przedmiotowej nieruchomości, biegły przyjął w swojej metodologii ceny ujawnione w aktach notarialnych i zastosował tzw. metodę porównywania nieruchomości parami. Podkreślenia wymaga, że biegły M. B. był kolejnym powołanym w sprawie biegłym z zakresu oszacowania wartości rynkowej nieruchomości. Głównym zarzutem strony pozwanej do opinii pierwszego biegłego, czyli W. S. było zastosowanie nieprawidłowej metody dla oszacowania wartości nieruchomości i jej spadku. Sugestie strony pozwanej co do wykorzystania metody badawczej uwzględnił natomiast w swojej opinii biegły M. B.. Wyliczone przez niego wartości rynkowe nieruchomości dla rynku równoległego, nieruchomości powodów oraz ubytek wartości były wyższe, niż te wskazane przez biegłego W. S.. Jednocześnie strona pozwana nie zdołała skutecznie zakwestionować opinii kolejnego biegłego M. B.. Strona powodowa natomiast nie złożyła zastrzeżeń do opinii biegłego M. B.. Strony nie kwestionowały też czasokresu wydania opinii (z których ostatnią była opinia ustna biegłego B.), a ze względu na bardzo mały obrót nieruchomościami na spornym terenie, uznać należy, że opinia w całości pozostała aktualna na datę orzekania.

Ze wszystkich powyższych względów, Sąd na podstawie art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. zasądził od pozwanej (...) sp. z o.o. na rzecz B. B. (1) i E. B. kwotę 40 716 zł o czym orzeczono w pkt. I sentencji wyroku. O odsetkach orzeczono na podstawie przepisu art. 481 § 1 i § 2 k.p.c., biorąc za początkową datą naliczania odsetek dzień, w którym pozwana wystosowała do powodów pisma w odpowiedzi na wezwanie do zapłaty, czyli od dnia 28 października 2013 r. W ocenie Sądu na dzień 28 października 2013 r. (...) sp. z o.o. niewątpliwie posiadała wiedzę o roszczeniu powodów. W dniu 28 października 2013 r. pozwana przyznała, że otrzymała wezwanie do zapłaty, a w tym dniu, już upłynął termin do zapłaty wskazany w wezwaniu do zapłaty z 10 września 2013 r. W pozostałym zakresie roszczenie powodów o zasądzenie odsetek podlegało oddaleniu jako niewykazane, co do daty wcześniejszej wymagalności.

Sąd Okręgowy oddalił roszczenie strony powodowej w części, w jakiej domagała się zapłaty za rewitalizację akustyczną budynku na podstawie art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. w zw. z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś.

W kontekście powyższego należy wskazać, że w pozwie powodowie wskazali, iż zakres i wartość prac związanych z rewitalizacją budynku miała zostać ustalona dopiero po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa. Wobec tego przy ustalaniu tej kwestii Sąd również posłużył się ustaleniami i wnioskami wynikającymi z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa J. S.. W swojej pisemnej opinii biegły wskazał, że w budynku zamontowanych było kilka okien drewnianych tzw. zespolonych. Jednakże tylko jedno z nich znajdowało się w pomieszczeniu przeznaczonym na stały pobyt ludzi, czyli w pokoju gościnnym na parterze. Wobec tego biegły wskazał, że w celu zapewnienia wystarczającej izolacyjności przegród zewnętrznych pomieszczeń budynku powodów należało wymienić właśnie to jedno okno. Biegły zasugerował również, aby w budynku powodów zainstalować pięć sztuk nawiewników prze oknach w kuchni i salonie, co będzie sprzyjało wentylacji pomieszczeń, ale ograniczy konieczność otwierania okien w celu wietrzenia pomieszczeń, a to zaś ograniczy dopływ hałasu do pomieszczeń. Następnie w odpowiedzi na zarzuty strony powodowej biegły podkreślił, że żadne normy prawne nie wskazywały, że w budynkach mieszkalnych istnieje obowiązek instalacji klimatyzacji, wentylacji mechanicznej czy rekuperacji. Powodowie domagali się bowiem od pozwanej kosztów zakupu i montażu klimatyzacji z tytułu konieczności rewitalizacji akustycznej budynków, co właśnie z powyższych względów wskazanych przez biegłego, było bezzasadne.

Ponadto biegły w opinii potwierdził, że drewniane okno znajdowało się poza strefą (...) i być może nawet w przypadku, gdy nie zapewniało ono izolacyjności akustycznej na poziomie 20 dB, to z przyczyn formalnych, jako zlokalizowane poza strefą, nie będzie kwalifikowało się do wymiany. Ponadto biegły wskazał, że w opinii jedynie zarekomendował zainstalowanie nawiewników, natomiast nie potwierdził konieczności ich zamontowania. Wskazać należy, ze łączne koszty zakupu i montażu wyżej wymienionych elementów wynosiłyby 2 572,72 zł. Przy czym montaż tych elementów byłby zasadny tylko przy założeniu, że klimat akustyczny wewnątrz budynku nie jest odpowiedni.

W ocenie Sądu brak było podstaw do przyjęcia, że pozwana była zobowiązania do poniesienia wszelkich kosztów, które zmniejszyłyby dyskomfort związany z odczuwalnym hałasem lotniczych. Pozwana była bowiem zobowiązana do poniesienia kosztów rewitalizacji budynku, w celu jego przystosowania do odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród budynkowych w celu zapewnienia równoważnego poziomu dźwięku, zgodną ze wskaźnikami hałasu LAeqD lub LAegN. Podkreślenia wymaga, że pojęcie rewitalizacji budynku wykorzystane w art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. dotyczyło tylko i wyłącznie powyższej sytuacji. Brak było natomiast jakichkolwiek podstaw aby przyjąć, że strona pozwana było zobowiązana ponosić koszty modernizacji budynku w celu zapewnienia powodom jeszcze większego komfortu.

Przede wszystkim Sąd oddalił roszczenie w powyższym zakresie z tego względu, że w sprawie nie zostało wykazane, jaki jest klimat akustyczny w przedmiotowej nieruchomości powodów i czy były przekraczane na niej normy hałasu. Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą Sądu Apelacyjnego w Warszawie dotyczącą analogicznych spraw, którą Sąd orzekający w niniejszym składzie w pełni aprobuje, o szkodzie w rozumieniu art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. można mówić wyłącznie wówczas, gdy budynek wymaga dostosowania do odpowiedniego klimatu akustycznego, o czym można się przekonać po przeprowadzeniu stosownych badań empirycznych wewnątrz budynku. Ocena stanu klimatu akustycznego powinna zostać dokonana przez biegłego z zakresu akustyki (wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z 10 lutego 2017 r., sygn. akt VI ACa 825/14 LEX nr 2249955 i z 13 lipca 2017 r., sygn. akt VI A Ca 406/16, LEX nr 2363662). Rację miała przy tym strona pozwana wskazując, że poniesienie kosztów zakupu i montażu wskazanych przez biegłego elementów byłaby zasadna, ale tylko w sytuacji, gdyby w sprawie zostało wykazane, że poziom hałasu w pomieszczaniach był przekroczony. To, że nieruchomość została częściowo usytuowana w obszarze ograniczonego użytkowania i na zewnątrz (przed budynkiem) niewątpliwie normy hałasu były przekroczone, nie implikowało, że normy te były przekroczone w budynku. (...) dowodowa w zakresie wykazania tego, czy dopuszczalne poziomy hałasu były przekroczone także wewnątrz budynku spoczywała na powodach. Tymczasem strona powodowa cofnęła wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego akustyka w celu udowodnienia czy normy hałasu w budynku zostały przekroczone, a tylko w ten sposób można było wykazać tę okoliczność. Gdyby przeprowadzony przez biegłego akustyka dowód potwierdził, że normy hałasu zostały przekroczone także w budynku, wtedy Sąd Okręgowy mógłby zasądzić koszty rewitalizacji budynku, ale tylko w wysokości wskazanej przez biegłego, czyli na poziomie 2 572,72 zł.

Wobec powyższego, z uwagi na brak wykazania przez stronę powodową, że normy hałasu zostały przekroczone w budynku mieszkalnym, Sąd Okręgowy oddalił roszczenie o zapłatę z tytułu rewitalizacji akustycznej budynku na podstawie art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. w zw. z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. a contrario o czym orzeczono w pkt. II sentencji wyroku.

Biorąc pod uwagę, że zasądzona kwota 40 716 zł stanowiła 51% roszczenia głównego, które wynosiło 80 000 zł, Sąd ustalił, że powodowie wygrali sprawę w 51%, a pozwana w 49%. W związku z powyższym na podstawie art. 100 k.p.c. w takim stosunku rozdzielono koszty postępowania w sprawie.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt. III sentencji wyroku. Strona powodowa poniosła następujące koszty procesu: kwotę 4 000 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, 3 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego ustalonego na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2012 r. tj. z dnia 25 lutego 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 461) obowiązującego w dniu wniesienia pozwu (7 lipca 2014 r.) oraz 17 zł od dokumentu pełnomocnictwa. Strona pozwana poniosła analogiczne koszty tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł od dokumentu pełnomocnictwa.

Łączna kwota wydatków w niniejszej sprawie, z tytułu wynagrodzenia za sporządzenie przez biegłych opinii w sprawie wynosiła 17 787,64 zł. Skoro zatem powodowie wygrali sprawę w 51%, byli zobligowani do zapłaty 49% sumy wydatków, czyli kwotę 8 715,94 zł. Jednakże postanowieniem z 4 grudnia 2015 r. referendarz sądowy zwolnił powodów od kosztów sądowych w części na poczet kosztów wynagrodzenia biegłego ponad kwotę 7 500 zł. Uwzględniając powyższe, strona powodowa była zobowiązana uiścić z tytułu wydatków kwotę 7 500 zł. Pozostała kwota czyli 1 215,94 zł obciążyła pozwaną. Dodatkowo strona pozwana, która wygrała sprawę w 49% została zobowiązana do zapłaty 51 % sumy wydatków, czyli kwoty 9 071,70 zł, co wraz z kwotą 1 215,94 zł dało kwotę 10 287,64 zł.

Uwzględniając powyższe po stronie powodowej powstały koszty w łącznej wysokości 15 117 zł, a po stronie pozwanej 13 904,64 zł.

Skoro więc powódka wygrała proces w 51 % poniesione przez nią koszty celowego dochodzenia praw wynosiły 7 709,67 zł a strony pozwanej 6 813,27 zł (odpowiednio 51% z kwoty15 117 zł i 49% z 13 904,64 zł). Dlatego mając na względzie stosunek wygrania sprawy w 51 % dla powodów i 49% dla pozwanej, Sąd odjął od kwoty 7 709,67 zł kwotę 6 813,27 zł i tak powstałą różnicę w kwocie 896,40 zł zasądził od pozwanej na rzecz powodów.

W pkt. IV sentencji wyrok Sąd polecił wypłacić pozwanej kwotę 19 712,36 zł tytułem zwrotu nadpłaconych zaliczek, jednocześnie uchylając wcześniejsze zarządzenie o zwrocie zaliczki wydane 18 grudnia 2015 r.

SSO Monika Pawłowska

Przewodniczący:	SSO Monika Pawłowska
Protokolant:	Michał Lutrzykowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE