UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 grudnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił M. S. prawa do odsetek od wypłaconego zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku. Organ rentowy wskazał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca zasiłki nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. W przedmiotowej sprawie na podstawie decyzji z dnia 15 marca 2013 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił M. S. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku, z uwagi na niepodleganie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 lutego 2013 roku. Wyrokiem z dnia 3 września 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi przyznał wnioskodawczyni prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku, lecz nie orzekł o odpowiedzialności organu rentowego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 czerwca 2020 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie X U 154/20 oddalił odwołanie M. S. od powyższej decyzji.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 11 lutego 2013 roku M. S. złożyła zaświadczenie lekarskie na druku (...) poświadczające niezdolność do pracy z powodu choroby w okresie od 4 lutego 2013 roku do 17 lutego 2013 roku. Następnie przedłożyła kolejne zaświadczenia lekarskie na drukach (...), które łącznie poświadczały niezdolność do pracy z powodu choroby w okresie od 4 lutego 2013 roku do 28 kwietnia 2013 roku.

Decyzją z dnia 15 marca 2013 roku ZUS I Oddział w Ł. odmówił M. S. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 4 lutego 2013 roku do dnia 17 marca 2013 roku i nadal za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż wnioskodawczyni nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 lutego 2013 roku z uwagi na to, że składka za luty 2013 roku została opłacona w zaniżonej wysokości, a niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w dniu 4 lutego 2013 roku, czyli w okresie kiedy wnioskodawczyni nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu.

W odwołaniu z dnia 3 czerwca 2013 roku ubezpieczona wniosła o zmianę ww. decyzji i przyznanie prawa do zasiłku chorobowego za wskazany okres.

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2014 roku w sprawie o sygn. akt XI U 910/13 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił odwołanie M. S. od decyzji ZUS-u I Oddziału w Ł. z dnia 15 marca 2013 roku

W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd wskazał, że wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą i z tego tytułu podlegała ubezpieczeniu społecznemu. Termin opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przypadał na 10 dzień każdego miesiąca. Ubezpieczona miała wystawione zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby za okres od 4 lutego 2013 roku do 28 kwietnia 2013 roku. Wnioskodawczyni wpłaciła składkę za grudzień 2012 roku w dniu 10 stycznia 2013 roku na poczcie, uiszczając gotówkę w okienku pocztowym. Ubezpieczona błędnie wypełniła druk przekazu pocztowego i zgodnie z nim jej środki zostały przelane na jej własny rachunek bankowy zamiast na rachunek ZUS-u. Dopiero w dniu 11 stycznia 2013 roku przelew wpłynął na konto organu rentowego. Zatem środki wpłynęły na konto ZUS-u po terminie. W konsekwencji z dniem 1 grudnia 2012 roku ustało ubezpieczenie chorobowe wnioskodawczyni. Dlatego niezdolność do pracy z powodu choroby, od 4 lutego 2013 roku, zaistniała w okresie, kiedy wnioskodawczyni nie podległa ubezpieczeniu chorobowemu.

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2014 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt VII Ua 58/14 oddalił apelację M. S. od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 6 lutego 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt XI U 910/13.

W dniu 14 sierpnia 2014 roku ubezpieczona złożyła wniosek o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe oraz o przywrócenie ciągłości w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu. Wnioskodawczyni twierdziła, że omyłkowo i nieświadomie wpłaciła składkę za grudzień 2012 roku na swoje konto zamiast na konto ZUS-u, w konsekwencji czego spóźniła się z jej opłaceniem. Ponadto ubezpieczona wskazywała, że została pozbawiona prawa do zasiłku chorobowego a jest osobą schorowaną. Przyznanie zasiłku chorobowego umożliwiłoby wnioskodawczyni kontynuację leczenia. Stan zdrowia uniemożliwia ubezpieczonej kontynuowanie prowadzenia działalności gospodarczej czy podjęcie normalnej pracy. Wnioskodawczyni stwierdziła, że kwota którą otrzymałaby w przypadku dalszego podlegania ubezpieczeniu chorobowemu jest dla niej kwotą znaczącą.

Pismem z dnia 5 września 2014 roku ZUS wyraził zgodę na opłacenie składki za miesiąc grudzień 2012 roku po terminie.

Decyzją z dnia 19 kwietnia 2017 roku ZUS I Oddział w Ł. stwierdził, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej obowiązujące M. S. miesięczne podstawy wymiaru składek wynoszą:

1. na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe i wypadkowe za miesiące:

- luty 2013 roku 2.227,80 zł

- marzec 2013 roku 2.227,80 zł

- kwiecień 2013 roku 2.079,28 zł

2. na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne za miesiące:

- luty 2013 roku 2.908,13 zł

- marzec 2013 roku 2.908,13 zł

- kwiecień 2013 roku 2.908,13 zł

3. na Fundusz Pracy za miesiące:

- luty 2013 roku 2.227,80 zł

- marzec 2013 roku 2.227,80 zł

- kwiecień 2013 roku 2.079,28 zł

Organ rentowy argumentował, że w związku z tym, że ubezpieczona nie spełniła warunków do przyznania zasiłku za wyżej wymieniony okres z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, to nie miała prawa do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Funduszu Pracy.

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2018 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, w sprawie o sygnaturze akt VIII U 1210/17 z odwołania M. S. od decyzji ZUS-u I Oddziału w Ł. z dnia 19 kwietnia 2017 roku, zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz Fundusz Pracy za okres od lutego 2013 roku do kwietnia 2013 roku z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w wysokości uwzględniającej prawo do obniżenia podstawy wymiaru składek w związku ze spełnieniem warunku do przyznania zasiłku za ten okres. Wyrok jest prawomocny od dnia 4 kwietnia 2018 roku

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd stwierdził, że pismem z dnia 4 sierpnia 2013 roku M. S. wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc grudzień 2012 roku. A pismem z dnia 5 września 2014 roku ZUS wyraził zgodę na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. Dlatego nie ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wnioskodawczyni. Zatem M. S. spełniła warunki do przyznania zasiłku chorobowego, a tym samym do proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek za miesiące, w których była niezdolna do pracy, to jest za luty, marzec, kwiecień 2013 roku. Fakt, że wnioskodawczyni nie otrzymała zasiłku chorobowego nie ma znaczenia dla sprawy.

Wyrok z dnia 20 lutego 2018 roku Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt VIII U 1210/17 stał się prawomocny od dnia 4 kwietnia 2018 roku.

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał M. S. prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku oraz odmówił wnioskodawczyni prawa do wypłaty zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku.

Wyrokiem z dnia 7 lutego 2019 roku w sprawie o sygnaturze X U 582/18 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji organu rentowego z dnia 25 kwietnia 2018 roku numer (...). W uzasadnieniu Sąd wskazał, że wszystkie 3 wnioski odwołującej się zostały albo prawomocnie oddalone albo złożone po upływie terminu przedawnienia.

Wyrokiem z dnia 3 września 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wydanym w sprawie o sygnaturze akt VIII Ua 55/19, na skutek apelacji wnioskodawczyni, zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 25 kwietnia 2018 roku numer (...) w ten sposób, że przyznał M. S. prawo do wypłaty zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku.

Sąd wskazał, że stan faktyczny w niniejszej sprawie jest bezsporny. Strony nie składały żadnych dodatkowych wniosków dowodowych i nie podważały autentyczności pism i decyzji zawartych w aktach organu rentowego.

W oparciu o powyższy stan faktyczny stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji podkreślił, iż przedmiotem rozpoznania w sprawie była zasadność decyzji ZUS odmawiającej odwołującej się prawa do odsetek od wypłaconego zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku.

Stosownie do art. 64 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2020 r., poz. 870 ze zm.) płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Zgodnie z ustępem 2 powołanego wyżej przepisu, jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wypłata dokonana po upływie terminu 30 dni jest wypłatą opóźnioną i uzasadnia obowiązek zapłacenia odsetek. Odsetki wypłaca się na zasadach oraz w wysokości określonej w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 85 ust. 1 zdanie 1 u.s.u.s., jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności (art. 85 ust. 1 zdanie 2 u.s.u.s.).

Zgodnie z art. 64 ust. 2 wskazanej wyżej ustawy płatnik składek, który nie wypłacił zasiłku w terminie, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Odwołanie do zasad określonych w ustawie systemowej obejmuje przewidziane w jej art. 85 ust. 1 wyłączenie odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu uchybienia terminom przewidzianym w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych w przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. W judykaturze przyjmowano taką możliwość, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczeń było skutkiem przyczyn niezależnych od organu (por. wyroki SN z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03, OSNP 2005, nr 10, poz. 147 i z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 159/04, OSNP 2005, nr 19, poz. 308).

Artykuł 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz. 976 ze zm.) stanowi materialnoprawną podstawę wypłaty odsetek przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy umów międzynarodowych.

W związku z treścią tego przepisu Sąd Rejonowy wskazał, że po pierwsze - do skutków opóźnienia, o którym mowa w tym przepisie, nie stosuje się odpowiednio przepisów Kodeksu cywilnego, bowiem przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie odsyłają do takiego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących skutków opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 k.c.); po drugie - do skutków opóźnienia w ustaleniu i wypłacie świadczenia pieniężnego tym bardziej nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności opartej na winie sprawcy (art. 415 k.c.) oraz obowiązku naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.), nawet w drodze analogii (…); po trzecie - żądanie odsetek nie jest zależne od poniesienia przez ubezpieczonego szkody jako następstwa opóźnienia. Wykładnia językowa i systemowa art. 85 ust. 1 u.s.u.s. wskazuje, że zawarta w omawianym przepisie regulacja jest kompletna i stanowi samodzielną podstawę nabycia przez ubezpieczonego prawa do odsetek. Odesłanie do przepisów prawa cywilnego dotyczy wyłącznie wysokości przysługujących odsetek.

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury zwrot "okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności" jest bardziej zbliżony znaczeniowo do używanego w przepisach prawa określenia "przyczyn niezależnych od organu rentowego", co oznacza, że organ rentowy nie ma obowiązku wypłaty odsetek zarówno w sytuacji, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, jak i w sytuacji, w której opóźnienie w ustaleniu prawa i wypłaceniu świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od organu rentowego.

Jeżeli wszystkie okoliczności faktyczne warunkujące nabycie prawa do świadczenia lub warunkujące jego wypłatę zostały wykazane w postępowaniu przed organem rentowym, a organ rentowy wydał bezprawną decyzję o odmowie przyznania świadczenia, to opóźnienie nie jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności (Wyrok SN z dnia 20 października 2008 r., I UK 89/08, LEX nr 741092; postanowienie SN z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 208/08, LEX nr 960473; wyrok SA w Lublinie z dnia 26 czerwca 2013 r., III AUa 208/13, LEX nr 1331074).

Sąd Rejonowy podniósł, że w przedmiotowej sprawie niewypłacenie zasiłku chorobowego z ubezpieczenia społecznego nie było spowodowane okolicznościami, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Zarówno organ rentowy, jak i sąd rozpoznający w pierwszej instancji sprawę w przedmiocie odwołania wnioskodawczyni od decyzji z dnia 25 kwietnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zgodnie uznali, że wnioskodawczyni przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku oraz nie przysługuje prawo do wypłaty zasiłku chorobowego za okres od dnia 4 lutego 2013 roku do dnia 28 kwietnia 2013 roku. Dopiero sąd drugiej instancji dokonał innej oceny zasadności wypłaty zasiłku chorobowego za sporny okres, nie stwierdzając przy tym odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia.

Sąd I instancji stanął na stanowisku, że nie można podzielić argumentu podnoszonego przez wnioskodawczynię jakoby od momentu przywrócenia terminu do opłacenia składek za sporny okres. Uznał, iż przywrócenie terminu do opłacenia składek nie jest równoznaczne z wypłatą świadczeń z ubezpieczenia społecznego ewentualnie przysługujących stronie. Świadczenia co do zasady wypłacane są na wniosek, a zatem konieczny był wniosek (ponowny po zmianie sytuacji faktycznej), który wnioskodawczyni złożyła i był przedmiotem ponownego rozpoznania. Sprawa ta toczyła się pod sygnaturą X U 582/18 i to dopiero ona zaskutkowała skutecznym przyznaniem wnioskodawczyni prawa do spornego zasiłku chorobowego. Przy czym pozwany wypłacił ten zasiłek w ustawowym terminie, a zatem wnioskodawczyni nie ma prawa do odsetek od spornego zasiłku chorobowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c., oddalił odwołanie M. S..

Powyższe orzeczenie zaskarżył w całości pełnomocnik wnioskodawczyni.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego - tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędne przyjęcie, że wypłata zasiłku chorobowego na rzecz wnioskodawczyni, będąca następstwem treści prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi, wydanego w sprawie o sygnaturze akt VIII Ua 55/19, mocą którego Sąd ten zmienił wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z dnia 7 lutego 2019 roku oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego z dnia 25 kwietnia 2018 roku, przyznając wnioskodawczyni prawo do wypłaty zasiłku chorobowego za sporny okres, odbyła się na podstawie ponownie złożonego wniosku, tj. wniosku złożonego po zmianie sytuacji faktycznej, jaką stanowiło przywrócenie wnioskodawczyni terminu do opłacenia składek na ubezpieczenie chorobowe, a nadto poprzez błędne przyjęcie, że Sąd Okręgowy w Łodzi, w postępowaniu toczącym się pod sygnaturą akt VIII Ua 55/19 nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia, przez co niewypłacenie zasiłku chorobowego z ubezpieczenia społecznego nie było spowodowane okolicznościami, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, podczas gdy w rzeczywistości treść powołanego wyroku stanowiła konsekwencję ustalenia przez Sąd, że roszczenie wnioskodawczyni o wypłatę spornego świadczenia jest należne, jako nieprzedawnione, bowiem przyjąć należy, że aktualny i nierozpoznany pozostawał pierwotnie złożony wniosek o wypłatę świadczenia, tj. wniosek z dnia 11 lutego 2013 roku, który organ rentowy winien rozpoznać ( i wypłacić świadczenie ) w ustawowym terminie, liczonym od dnia przywrócenia Pani M. S. terminu do opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe, a tym samym Sąd Okręgowy wyraźnie wskazał, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w wypłacie spornego świadczenia,

2. naruszenie przepisu prawa materialnego tj. przepisu art.85 ust.1 zd. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych , poprzez jego niewłaściwe zastosowanie będące skutkiem uznania, że opóźnienie w wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W oparciu o powyższe zarzuty pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie odwołania w całości oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 266) jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczeń lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Przepis § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1999 r. Nr 12, poz. 104), wydanego na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń. Zaś okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji.

Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek jest opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub wypłaty tego świadczenia. Błędy organu rentowego, rodzące jego odpowiedzialność w postaci zapłaty odsetek, można zakwalifikować jako błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji w przedmiotowym stanie faktycznym. W takiej sytuacji sąd nie uzupełnia ustaleń faktycznych dokonanych przez organ rentowy. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu, liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w powyższej sytuacji, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, niezbędnym jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania opóźnienia jako zawinionego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach, sygn. akt III AUa 2071/13).

Lektura uzasadnienia wyroku Sądu I instancji prowadzi do wniosku, że Sąd ten naruszył dyspozycję art.233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że wypłata zasiłku chorobowego na rzecz wnioskodawczyni odbyła się na podstawie ponownie złożonego wniosku. Nie ulega bowiem wątpliwości, że prawo do zasiłków chorobowych za sporny okres zostało przyznane skarżącej dopiero na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 września 2019 r. w sprawie VIII Ua 55/19, który zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 7 lutego 2019 r, sygn. akt XU 582/18 i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 25 kwietnia 2018 r, numer (...) w ten sposób, że przyznał M. S. prawo do wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 4 lutego 2013 r. do 28 kwietnia 2013r.

Co więcej z treści uzasadnienia orzeczenia jakie zapadło w sprawie o sygn. akt VIII Ua 55/19 wynika wprost, co słusznie podniosła strona apelująca, że nadal aktualny i nierozpoznany pozostawał pierwotnie złożony wniosek o wypłatę świadczenia, tj. wniosek z dnia 11 lutego 2013 roku, który – jak podkreślił Sąd w powołanej sprawie - organ rentowy winien rozpoznać i wypłacić świadczenie w ustawowym terminie, liczonym od dnia przywrócenia Pani M. S. terminu do opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe. A zatem organ rentowy niezwłocznie po zmianie okoliczności tj. po przywróceniu terminu do opłacenia składki na ubezpieczenie chorobowe i po opłaceniu tej składki winien wypłacić wnioskodawczyni zasiłek chorobowy za sporny okres. Oznacza to, że niewątpliwie mamy do czynienia z działaniami, które również mógł poczynić organ rentowy, dopełniając swoich obowiązków.

Tym samym uznać należy, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprzyznanie i niewypłacenie wnioskodawczyni zasiłku chorobowego za okres od 4 lutego 2013 r. do 28 kwietnia 2013 r. , a skoro tak, to powinien wypłacić również odsetki za ten okres.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. (sygn. akt I UK 159/2004 opubl. OSNP 2005/19/308) wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. Podobnie w wyroku z dnia 7 października 2004 r., II UK 485/03 (OSNP 2005 Nr 10, poz. 147) Sąd Najwyższy stwierdził, że do przewidzianego w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wyłączenia obowiązku wypłaty odsetek nie jest wystarczające wykazanie, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia.

W celu ustalenia, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie spowodowane błędem w ustaleniach faktycznych, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie ZUS nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia. W takiej sytuacji istotna jest jednak konieczność uwzględnienia tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2009 r., I UK 345/08, OSNP 2010, nr 23-24, poz. 293).

Jednocześnie wskazana przez apelującego data początkowa żądanych odsetek tj. 6 września 2014 roku nie może się ostać.

Zgodnie z dyspozycją art. 64 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2020 r., poz. 870 ze zm.) płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.

A zatem skoro ZUS pismem z dnia 5 września 2014 roku wyraził zgodę wnioskodawczyni na opłacenie składki po terminie, to od tego dnia miał 30 dni na dokonanie wypłaty świadczenia. Ostatnim dniem wskazanego terminu był dzień 4 października 2014 roku i najpóźniej w tym dniu organ rentowy powinien dokonać wypłaty zasiłku chorobowego. Tym samym prawo do odsetek od nieterminowo wypłaconego świadczenia przysługuje apelującej od dnia następnego tj. od dnia 5 października 2014 roku.

Dlatego też mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i poczynione rozważania prawne w odniesieniu do art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Sąd Odwoławczy, na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję rentową i przyznał wnioskodawczyni prawo do odsetek ustawowych od zasiłku chorobowego wypłaconego za okres od 4 lutego 2013 r. do 28 kwietnia 2013 r. poczynając od dnia 5 października 2014 roku do dnia zapłaty świadczenia oraz na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację w pozostałej części tj. co do żądania odsetek za okres od dnia 6 września 2014 roku do dnia 4 października 2014 roku.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 kpc i § 9 ust. 2 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. 2015 poz. 1800).

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE