Sygn. akt V U 1462/13
Dnia 29 stycznia 2014 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie :
Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska
Protokolant Barbara Wypych
po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2014 r. w Kaliszu
odwołania J. N.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 11 października 2013 r. Nr (...)
w sprawie J. N.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o emeryturę
1. Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 11 października 2013 r., znak (...), w ten sposób, że przyznaje odwołującej J. N. emeryturę poczynając od dnia 1 września 2013 r.
2. Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz odwołującej J. N. kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
W dniu 23.09.2013 r. r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w O., został złożony wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach dla J. N..
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., decyzją z dnia 11.10.2013 r., w sprawie (...), odmówił J. N.prawa do emerytury. Zdaniem ZUS w O.odwołująca nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. 2004 r., nr 39, poz. 353 ze zm.) tj. nie wykazała 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.
Od tej decyzji w dniu 12. 11. 2013 r. J. N.wniosła odwołanie, w którym podniosła, iż wykonywana przez nią praca w okresie od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i w okresie od 01.09.1983 r. do 31.12.1998 r. i nadal na stanowisku psychologa i dyrektora w Domu Dziecka w K., na których to stanowiskach wykonywała pracę stale, jest pracą na stanowiskach wymienionych w wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co uprawnia ją do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego.
W odpowiedzi na odwołanie ZUS w O. podtrzymał argumentację wcześniej przedstawioną w zaskarżonej decyzji, podniósł, iż odwołująca nie udowodniła 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach oraz wniósł o oddalenie odwołania J. N..
Sąd Okręgowy / Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu ustalił następujący stan faktyczny:
Odwołująca urodziła się dnia (...)Wykazała staż pracy na dzień 01.01.1999 r. wynoszący 25 lat 3 miesiące i 8 dni. Organ rentowy nie uznał odwołującej okresu pracy w szczególnych warunkach od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i okresu od 01.09.1983 r. do nadal na stanowisku psychologa i dyrektora w Domu Dziecka w K.
Odwołująca nie należy do OFE. Odwołująca posiadła status pracownika. Odwołująca obecnie pracuje zawodowo.
W niniejszej sprawie odwołująca zmierzała do wykazania okresu pracy w warunkach szczególnych od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i okresu od 01.09.1983 r. do nadal na stanowisku psychologa i dyrektora w Domu Dziecka w K..
Odwołująca J. N.w okresie od 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. pracowała w Państwowym Pogotowiu Opiekuńczym w K.na stanowisku psychologa. W angażu z dnia 26.07.1978 r. określono stanowisko odwołującej jako psycholog w Pogotowiu Opiekuńczym. Co do wynagrodzenia odwołano się do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27.04.1972 r. w sprawie uposażenia nauczycieli i nauczycieli akademickich oraz przepisów ustawy z dnia 27.04.1972 r. Karta praw i obowiązków nauczycieli. W angażu dotyczącym mianowania z dnia 26.07.1978 r. także wskazano przepisy ustawy Karta praw i obowiązków nauczycieli lub nowej ustawy Karta Nauczyciela oraz przepisy do niej wykonawcze. Podobnie w angażu z dnia 02.10.1978 r., 27.12.1978 r., 01.08.1979 r., 22.09.1980 r., 19.12.1980 r., 17.09.1981 r., 08.10.1981 r., 03.09.1982 r., 22.04.1983 r., 01.09.1984 r., 01.09.1985 r., 01.09.1986 r., 31.08.1987 r., 30.08.1988 r., 15.03.1989 r., 10.09.1989 r., 15.11.1989 r., 05.02.1990 r., 05.05.1990 r., 11.03.1990 r., 17.07.1990r., 23.10.1990 r., 22.07.1992 r., 26.05.1993 r., 16.08.1993 r., 08.02.1994 r., 30.05.1994 r. 29.08.1994 r., 28.12.1994 r., 24.01.1995 r., 23.06.1995r., 25.10.1995 r., 01.07.1996 r., 01.04.1997 r., 31.03.1998 r., 15.04.1999 r. Podobnie było w późniejszych angażach. Zakres obowiązków odwołującej z dnia 01.08.1978 r. wskazuje na obowiązki: prowadzenie badań psychologicznych i pedagogicznych, wykrywanie przyczyn niepowodzeń szkolnych, ukierunkowanie obserwacji wychowanków prowadzonej przez nauczycieli i wychowawców, sprawowanie indywidualnej opieki psycho-pedagogicznej nad wychowankami sprawiającymi szczególne trudności, opracowywanie orzeczeń psychologiczno- pedagogicznych, doskonalenie metod pracy w zakresie badań i obserwacji, udział w pracach zespołu diagnostycznego, prowadzenie z wychowankami zajęć grupowych o charakterze psycho-terapeutycznym, prowadzenie zajęć korekcyjnych w wymiarze 4-6 godzin tygodniowo, inne czynności zlecone. W angażach z dnia 15.03.1989 r., 10.09.1989 r. 05.02.1989 r. stanowisko odwołującej określono jako nauczyciel- psycholog. W dniu 29.05.1990 r. odwołująca otrzymała akt mianowania w oparciu o przepisy ustawy Karta Nauczyciela na stanowisko wychowawcy w Państwowym Domu Dziecka w K.. W dniu 06.04.2000 r. odwołującej nadano tytuł nauczyciela dyplomowanego. Od dnia 09.01.2007 r. odwołującej powierzono pełnienie obowiązków dyrektora Domu Dziecka w K., a od dnia 10.05.2007 r. odwołującej powierzono obowiązki dyrektora tej placówki.
W okresie od 01.09.1983 r. do 31.12.1998 r. i nadal odwołująca zatrudniona była w Domu Dziecka w K.na stanowisku psychologa. W okresie zatrudnienia w Domu Dziecka w K.w latach 01.09.1983 r. do 31.12.1998 r. odwołująca była traktowana jako nauczyciel zatrudniony w charakterze wychowawcy. Powyższe wynika z oceny pracy sporządzonej w 1986 r. a dotyczącej okresu od 1983 r. Co do okresu wcześniejszego zatrudnienia odwołującej od 1978 r. wskazano iż pracuje w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Podobnie stwierdzono we wniosku o nagrodę z 10.06.1986 r. We wniosku o ubezpieczenie z 09.1984 r. stanowisko odwołującej określono jako wychowawca. W informacji o pracy pedagogicznej nauczyciela stwierdzono, iż odwołująca wykonuje taką pracę w latach 1983/1984 i 1984/1985. Co do lat 1990/1991 stwierdzono, iż odwołująca wykonuje pracę psychologa w wymiarze 1/2 etatu i pracę pedagoga w 1/2 wymiaru czasu pracy. Co do lat 1987/1988 1988/1989, 1990 stwierdzono iż odwołująca wykonuje pracę wychowawcy. W piśmie z dnia 14.10.1994 r. dotyczącym udzielenia odwołującej nagrody wskazano iż w Domu Dziecka w K.odwołująca pracuje jako pedagog.
W okresie zatrudnienia w Pogotowiu Opiekuńczym i w Domu Dziecka w K.odwołująca wykonywała pracę polegającą na pracy socjalizującej, wychowawczej i opiekuńczej wobec wychowanków obu placówek opiekuńczo- wychowawczych. Nie była to praca diagnozująca. Odwołująca pracowała z grupami wychowanków lub z wychowankami indywidualnie nad ich poczuciem wartości, ustaleniem deficytów, działaniami zmierzającymi do usunięcia trudności szkolnych, opracowywaniem planu co do działań środowiskowych dzieci, prowadziła zajęcia psychoterapeutyczne, zajęcia korekcyjne. Wykonywała pracę w wymiarze czasu pracy określonym w przepisach Karty Nauczyciela – 20 godzin.
(dowód: zeznania odwołującej, akta osobowe odwołującej)
Jako praca w szczególnych warunkach wymieniona została w § 15 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 08.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, praca nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 punkt 1-7 ustawy z dnia 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela, określoną w tej ustawie jako praca zaliczana do I kategorii i dającą prawo do emerytury wcześniejszej na warunkach określonych w § 4 rozporządzenia.
W art. 1 ust 1 cyt ustawy Karta Nauczyciela z dnia 26.01.1982 r. ustawie podlegają nauczyciele, wychowawcy, pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach i placówkach doskonalenia nauczycieli działających na podstawie ustawy z dnia 07.09.1991 r. o systemie oświaty. W okresie od obowiązywania ustawy Karta Nauczyciela do 2003 r. przepisy określały, iż ustawie podlegali także nauczyciele i wychowawczy oraz inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni także w placówkach opiekuńczo- wychowawczych. Takimi placówkami są Pogotowie Opiekuńcze i Dom Dziecka. Podobne uregulowanie zawarte było w art. 1 ust 1 ustawy z dnia 27.04.1972 r. karta praw i obowiązków nauczycieli.
Zgodnie z art. 2 ustawy dnia 07.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2011 Nr 205 poz. 1206) system oświaty obejmuje placówki oświatowo- wychowawcze. Natomiast w okresie obowiązywania ustawy w brzmieniu nadanym do 2003 r. w systemie oświaty wymieniano także placówki opiekuńczo- wychowawcze. Podobnie w art. 25 ustawy z dnia 15.07.1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32poz. 160).
Odwołująca w okresie zatrudnienia w Pogotowiu Opiekuńczym i w Domu Dziecka pracowała jako pracownik pedagogiczny w placówce opiekuńczo- wychowawczej, wchodzącej wtedy w skład systemu oświaty i znajdowały do jej sytuacji zastosowanie przepisy art. 1 ustawy Karta Nauczyciela. Odwołująca pracowała w tym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy właściwym dla danego stanowiska w okresie od 1978 r. do 31.12.1998 r.
Przepisy Rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. weszły w życie z mocą od dnia 01.01.1983 r. Dopiero w tym rozporządzeniu pojawiło się stanowisko nauczyciela jako praca w szczególnych warunkach. W poprzednich przepisach: Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 17.07.1954 r. w sprawie zaliczenia pracowników do kategorii zatrudnienia (DZ. U. 35 poz. 140) i Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 04.05.1979 r. w sprawie I kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 39 poz. 176) nie wskazano stanowiska nauczycieli jako pracy w szczególnych warunkach. Jednakże w § 19 Rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. przewidziano, iż przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach uwzględnia się okresy takiej pracy wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia (gdyby nie treść § 19 okres od daty początkowej obowiązywania omawianego rozporządzenia, w którym wymieniono pracę nauczycieli jako pracę w szczególnych warunkach do dnia 31.12.1998 r. stanowi i tak okres 15-letni).
Możliwość uzyskania emerytury przez mężczyzn i kobiety przed ukończeniem 65 i 60 roku życia przewidywał do 31.12.2008 r. przepis art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(Dz. U. nr 39, poz.353 ze zmianami). Obecnie osoby urodzone po 31.12.1948 r., które osiągnęły wiek wymieniony w art. 32 i pracowały w szczególnych warunkach mogą przejść na emeryturę na warunkach przewidzianych w art. 184 wymienionej ustawy. Muszą, m.in. spełniać warunek wykazania stażu pracy 20 lat dla kobiet i 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 01.01.1999 r. oraz wiek co do kobiet 55 lat. Przepis ten wymagał także dla spełnienia warunków do świadczenia, rozwiązania stosunku pracy i braku przynależności do OFE. Od dnia 01.01.2013 r. warunek rozwiązania stosunku pracy nie obowiązuje.
Dla celów ustalenia uprawnień do wcześniejszej emerytury za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Wiek emerytalny takich osób, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie ustawy oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zmianami), a także na podstawie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie wymienionych aktów.
Pierwszym z warunków jest brak przynależności do OFE i odwołująca ten warunek spełnia. Kolejnym warunkiem jest ukończenie 55 roku życia. Odwołująca osiągnęła wymagany przez przepisy wiek w dniu (...). Następnym warunkiem jest przepracowanie wymaganego okresu zatrudnienia tj. co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Odwołująca wykazała okresy składkowe i nieskładkowe za okres ponad 25 lat na dzień 01.01.1999 r. Ostatnim warunkiem uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest przepracowanie co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień 01.01.1999 r.
Aby wykonywaną pracę można było zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, musi to być rodzaj pracy wskazanej w załączniku A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca ta, zgodnie z brzmieniem § 2 ust 1 wymienionego rozporządzenia musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wymaganym na danym stanowisku. Stosownie do ustępu 2 § 2 w/w rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przedmiotem postępowania w sprawie o wcześniejszą emeryturę jest ustalenie tego świadczenia z uwagi na warunki pracy, co oznacza konieczność poczynienia ustaleń dotyczących rodzaju i wymiaru zatrudnienia w warunkach szczególnych.
Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż odwołująca wykonywała pracę w szczególnych warunkach jako nauczyciel, wychowawca, inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę pedagogiczną w placówce opiekuńczo- wychowawczej w okresach 01.08.1978 r. do 31.08.1983 r. na stanowisku psychologa w Pogotowiu Opiekuńczym w K.i od 01.09.1983 r. 31.12.1998 r. na stanowisku psychologa w Domu Dziecka w K..
Odwołująca wykazała okres ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.
Odwołująca spełniła zatem warunki wymienione w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Okoliczność, iż w obecnym stanie prawnym pogotowia opiekuńcze i domy dziecka nie mieszczą się w systemie oświaty i osoby w nich zatrudnione nie są wymienione w przepisach Karty Nauczyciela, nie zmienia oceny charakteru pracy odwołującej w latach 1978-1998.
Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. Sąd uwzględnił odwołanie. O kosztach orzeczono w myśl art. 98 k.p.c.