UZASADNIENIE

Powódka A. Ż. wniosła o zasądzenie od pozwanego R. H. kwoty 51 791,78 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 16.08.2013r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu. Wskazała, że ojciec powódki J. L. (1) w 2013r. udzielił pozwanemu pożyczki na kwotę 50 000,00 zł. Pozwany był zobowiązany do jej zwrotu w terminie do 15.08.2013r. W dniu 06.01.2017r. J. L. (1) zmarł, a jego jedynym spadkobierca jest powódka A. Ż.. Pozwany do chwili obecnej nie dokonał zwrotu pożyczki. Powódka pismem z dnia 07.05.2019r. wezwała pozwanego do zwrotu pożyczki, ale wezwanie to okazało się bezskuteczne. Na dochodzoną pozwem kwotę składa się kwota 50 000,00 zł udzielonej pożyczki oraz kwota 1791,78 zł tytułem umownych odsetek kapitałowych liczonych od kwoty 50 000,00 zł od dnia 29.05.2013r., tj. dnia następnego po dniu wypłaty pożyczki do dnia 15.08.2013r., tj. dnia zwrotu pożyczki. Wskazana w pozwie kwota odsetek została ograniczona do wysokości ustawowych odsetek maksymalnych, ponieważ pierwotnie strony w umowie zastrzegły odsetki w wysokości przewyższającej wysokość odsetek maksymalnych określonych w art. 359§2¹ k.c.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie nakazem zapłaty wydanym w dniu 13.02.2020r., uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany R. H. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu. Pozwany nie kwestionował legitymacji czynnej powódki, wynikającej ze spadkobrania. Przyznał także fakt zawarcia z J. L. (1) ustnej umowy potyczki, potwierdzonej przedłożonym przez powódkę dokumentem bez daty. Podniósł, że cała kwota pożyczki została spłacona zmarłemu w 2013r. Wskazał, że po udzieleniu pożyczki uzgodnił z pożyczkodawcą, że jej zwrot nastąpi przez zaliczenie na jej poczet wartości wykonanych przez pozwanego prac budowalnych na rzecz pożyczkodawcy. Podniósł także, że wykonywał na rzecz pożyczkodawcy szereg prac budowalnych, polegających na remoncie budynku mieszkalnego i gospodarczych w miejscowości P.. Prace te były wykonywane systemem gospodarczym bez dokumentacji budowlanej w latach 2012-2013r. Podniósł, że w związku z tym, iż wartość prac budowalnych na rzecz pożyczkodawcy przewyższała wysokość pożyczki, zmarły zaproponował pozwanemu zgodne zaliczenie tych prac na poczet pożyczki, na co pozwany wyraził zgodę. Świadkami tych ustaleń byli wykonawcy robót, którzy uczestniczyli w rozmowach ze zmarłym dotyczących wzajemnych rozliczeń, albowiem dotyczyły on także należnego im wynagrodzenia. Podniósł, że powódka jak wskazuje w pozwie nic nie wiedziała o wzajemnych rozliczeniach pozwanego ze zmarłym z tytułu robót budowalnych. Wpłaty, o których wspomina w pozwie dokonywane przez zmarłego na rzecz pozwanego były zapłatą za wykonane prace. Wyciągi z rachunku bankowego pozwanego wskazują na zapłatę z tego tytułu kwoty ponad 80 000,00 zł. Na tej podstawie wskazał, że powódka nie jest wierzycielem pozwanego, albowiem w chwili śmierci spadkodawcy dług pozwanego nie istniał w związku z jego wygaśnięciem.

W odpowiedzi na sprzeciw powódka podniosła, że powoda i J. L. (1) łączyły dwa stosunki prawne. Pierwszy ż tytułu udzielenia pożyczki oraz drugi całkowicie odrębny z tytułu zleconych robót budowlanych, na poczet którego J. L. (1) wypłacił na rzecz pozwanego w okresie od listopada 2012r. do sierpnia 2013r. łącznie kwotę 93 500,00 zł. Kwoty te zostały wypłacone zgodnie z ustaleniami stron na rachunek bankowy małżonki pozwanego w łącznej kwocie 143 500,00 zł. Podniosła także, że twierdzeniom pozwanego, co do uzgodnienia z J. L. (1) spłaty pożyczki przez zaliczenie jej na poczet wynagrodzenia za prace budowlane przeczy wezwanie do zapłaty wystosowane przez J. L. (1) z dnia 02.10.2013r. oraz dokument umowy zlecenia z 12.12.2013r. zawartej przez J. L. z B. B., z której wynika, iż J. L. wzywał także pozwanego do zwrotu kwoty 93.500,00 zł w związku z odstąpieniem od umowy o roboty budowalne zawartej z pozwanym oraz zlecał odzyskanie uprzednio wypłaconych kwot, w tym pożyczki w kwocie 50 000,00 zł.

Sąd ustalił, co następuje:

W 2013r. J. L. (1) zawarł z R. H. umowę pożyczki na kwotę 50 000,00 zł, która miała zostać zwrócona w gotówce wraz z zyskiem w wysokości 3600,00 USD w terminie do 15.08.2013r. wypłata pożyczki nastąpiła zgodnie z ustaleniami stron na rachunek bankowy I. H. – żony R. H. w dniu 28.05.2013r.

(d.: oświadczenie R. H. – k. 9, potwierdzenie przelewu – k. 10)

W zakreślonym terminie pożyczka nie została zwrócona.

( d.: pismo J. L. z dowodem nadania – k. 110-111, umowa zlecenia - k. 114-115, pełnomocnictwo – k. 116)

W latach 2012-2013r. pozwany R. H. wykonywał na rzecz J. L. (1) roboty budowlane osobiście i przez podwykonawców. Zamawiał także na jego rzecz materiały budowlane do tych prac. Z tego tytułu dokonał przelewów na konto I. H. w łącznej kwocie 93 500,00 zł.

(d.: bezsporne, zeznania świadków A. G., R. R., J. S. – k. 130-131, potwierdzenia operacji – k. 38-41)

Pismem z dnia 02.10.2013r. J. L. (1) wezwał R. H. do zapłaty kwoty 143 500,0 zł z tytułu udzielonej pożyczki w kwocie 50 000,00 zł, 93 500,00 zł w związku z odstąpieniem od umowy o roboty budowlane oraz kwoty 3600 USD z tytułu odsetek od pożyczki za czas jej trwania. Wezwał także do zapłaty dalszych odsetek za zwłokę od kwoty pożyczki od dnia 16.08.2013r.

(d.: pismo J. L. z dowodem nadania – k. 110-111)

W dniu 12.12.2013r. J. L. (1) zawarł z B. B., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) we W., umowę zlecenia odzyskania od dłużnika R. H. należności w łącznej kwocie 140 000,00 zł wraz z odsetkami do dnia zapłaty oraz udzielił mu pełnomocnictwa do dochodzenia należności w kwocie 143 500,00 zł od I. H..

(d.: umowa zlecenia – k. 114-115, pełnomocnictwo – k. 116)

W dniu 06.01.2017r. J. L. (1) zmarł. Spadek po nim w całości nabyła A. Ż..

(d.: akt poświadczenia dziedziczenia – k. 11-12)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Poza sporem pomiędzy stronami pozostawała kwestia udzielenia pożyczki pozwanemu przez J. L. (1) oraz jej wysokość, zastrzeżony przez strony termin zwrotu i zysk. Pozwany co do zasady nie kwestionował legitymacji czynnej powódki wynikającej ze spadkobrania po J. L. (1). Strony nie kwestionowały także wzajemnie prawdziwości przedłożonych przez siebie dokumentów.

Żądanie pozwu w zakresie niespłaconej kwoty kapitału pożyczki znajduje oparcie w art. 720§1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Wskazany przepis określa essentialia negotii umowy pożyczki, które stanowią nie tylko oznaczenie stron i określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, ale obejmują również zobowiązanie się do ich przeniesienia oraz obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki. W procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki powód jest zatem zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę pożyczki, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Natomiast biorący pożyczkę powinien wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (tak – m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 18.06.2015r., I ACa 33/15 LEX nr 1789954).

W rozpoznawanej sprawie, jak już wskazano, poza sporem stron pozostawała kwestia udzielenia pożyczki pozwanemu przez J. L. (1), jak też jej wysokość i fakt wydania przedmiotu umowy pozwanemu. Wynika ona także z niekwestionowanych przez stronę pozwaną dokumentów w postaci oświadczenia pozwanego (k. 9) oraz potwierdzenia przelewu z dnia 28.05.2020r. (k. 10). Legitymacja czynna powódki w zakresie dochodzenia zwrotu pożyczki wynika natomiast z art. 922§1 k.c., zgodnie z którym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jego spadkobierców.

Biorąc pod uwagę twierdzenia pozwanego i stosownie do art. 6 k.c., obciążał go z kolei dowód wykazania, iż wykonał on swoje świadczenie wynikające z zawartej umowy pożyczki. Okoliczność ta nie została jednak wykazana przez pozwanego.

Pozwany powoływał się na to, że jeszcze w 2013r. pomiędzy nim i J. L. (1) doszło do uzgodnień w przedmiocie zwrotu pożyczki, które sprowadzały się do tego, że na poczet zwrotu pożyczki pożyczkodawca J. L. (1) zaliczy wartość prac budowalnych wykonanych na jego rzecz przez pozwanego. Świadkami tych uzgodnień, dokonanych z ich udziałem mieli być A. G. (2), J. S. (2) i R. R. (2), co do których pozwany zawnioskował o ich przesłuchanie (sprzeciw – k. 33,35, uzupełnienie braków wniosku dowodowego – k. 98). Żaden ze wskazanych świadków w swoich zeznaniach (k. 130-131) nie potwierdził jednak twierdzeń pozwanego. Co więcej, każdy z nich zaprzeczył by kiedykolwiek był świadkiem rozmów J. L. (1) co do pożyczki, wynagrodzenia za roboty budowalne i ich wzajemnych rozliczeń z tego tytułu. W ocenie Sądu zeznania w/w świadków były szczere, brak było jakichkolwiek powodów by mieli oni składać zeznania w sposób korzystny dla którejkolwiek ze stron. Mając to na uwadze, Sąd dał im wiarę w całości.

W sprawie było poza sporem, iż pozwany w latach 2012-2013 wykonywał na rzecz J. L. (1) prace budowalne, które były przedmiotem ich rozliczeń. Stosownie do art. 498§1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Podkreślenia jednak wymaga, że potrącenie wynikające z art. 498§1 k.c. nie następuje automatycznie, a stosownie do art. 499 k.c., przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Pozwany natomiast żadnym dowodem nie wykazał, że takie oświadczenie zostało złożone przez niego lub pożyczkodawcę. Wedle jego twierdzeń miało być ono złożone ustnie w obecności świadków A. G. (2), J. S. (2) i R. R. (2). Wskazani świadkowie jednak zaprzeczyli by byli jego świadkami, a inny wiarygodny dowód jego złożenia nie został przedłożony sądowi. Oprócz powyższego twierdzeniom pozwanego w tym przedmiocie przeczą również przedłożone przez powódkę dokumenty, tj.: wezwanie z dnia 02.10.2013r. wystosowane do pozwanego przez J. L. (1), wzywające do zwrotu pożyczki oraz zawierającego oświadczenie o odstąpieniu od umowy o roboty budowlane wraz z wezwaniem wypłaconego z tego tytułu wynagrodzenia (k. 110) oraz umowa z dnia 12.12.2013r. dotycząca zlecenia odzyskania od pozwanego długu w postaci pożyczki i wypłaconego wynagrodzenia z tytułu prac budowlanych (k. 114-115). Bezsporny pomiędzy stronami fakt dokonania przez J. L. (1) zapłaty na kwotę 93500,00 zł za roboty budowalne a następnie złożenie oświadczenia o odstąpieniu od tej umowy zaprzecza również twierdzeniom pozwanego jakoby miał on wierzytelność wobec J. L. (1) nadającą się do potrącenia, w dacie kiedy miało ono zostać dokonane.

Mając na uwadze powyższe Sąd przyjął, iż pozwany nie udowodnił by dokonał zwrotu pożyczki ani też, że pomiędzy nim i pożyczkodawcą doszło do potrącenia wierzytelności J. L. (1) z tytułu pożyczki z wierzytelnością pozwanego z tytułu wynagrodzenia za roboty budowlane czy też do zawarcia umowy nowacji w rozumieniu art. 506 k.c..

Sąd na podstawie art. 235²§1 pkt 2 k.p.c., pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa na fakt wartości wykonanych przez niego robót budowlanych na rzecz J. L. (1) jako nieprzydatny do rozstrzygnięcia sprawy. Pozwany bowiem nie przedłożył żadnych dowodów pozwalających na ustalenie jakie konkretnie prace zostały przez niego wykonane na rzecz J. L. (1) i czy zostały one wykonane zgodnie z umową stron w tym zakresie. W szczególności pozwany nie przedłożył żadnych dowodów pozwalających na stwierdzenie jakie były ustalenia stron umowy o roboty budowlane co do zakresu prac, wysokości umówionego wynagrodzenia i terminów jego płatności. Nade wszystko należy natomiast mieć na uwadze, iż przedmiotem sporu pomiędzy stronami była pożyczka udzielona przez J. L. (1) pozwanemu i kwestia jej zwrotu a nie ustalenie czy pozwany wykonał na rzecz J. L. (1) prace budowlane o wartości równej lub przekraczającej wartość pożyczki i zapłaconego na jego rzecz bezspornie wynagrodzenia.

Sąd pominął również dowód z przesłuchania stron, mając w szczególności na uwadze, iż dowód ten zgodnie z art. 299 k.p.c., przeprowadza się, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu, po przeprowadzeniu dowodu z zenań świadków i przedłożonych przez strony dokumentów zostały wyjaśnione wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, wobec czego przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron było zbędne i prowadziłoby jedynie do przedłużenia postępowania. Co istotne w okolicznościach sprawy możliwe było przesłuchanie tylko jednej strony stosunku prawnego, z którego wynikało sporne roszczenie.

Mając na uwadze powyższe, w świetle art. 720§1 k.c. Sąd uznał roszczenie powódki w zakresie zwrotu pożyczki za zasadne. Zasadne jest również żądanie zapłaty odsetek w kwocie 1791,78 zł. Z bezspornych okoliczności sprawy wynika bowiem, że pożyczka została udzielona z zastrzeżeniem zapłaty wynagrodzenia, którego wysokość przekraczała wysokość wynikających z art. 359§2¹ k.c. odsetek maksymalnych. Skutkiem powyższego jest ograniczenie wysokości oprocentowania do wysokości odsetek maksymalnych (art. 359§2² k.c.). Z kolei żądnie zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnienie powyższego świadczenia, tj. zwrotu pożyczki wraz z oprocentowaniem, znajduje uzasadnienie w dyspozycji art. 481§1 i 2 k.c. Mając na uwadze, iż z pisma J. L. (1) z dnia 02.10.2013r. wynika, że ostatecznie przedłużył on termin zwrotu pożyczki pozwanemu do dnia 15.08.2013r. – w świetle art. 481§1 k.c. uzasadniona jest także wskazana w pozwie początkowa data naliczania odsetek za opóźnienie.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uwzględnił powództwo w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c., obciążając nimi pozwanego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił stosownie do §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (j.t.: Dz.U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.), uwzględniając również wysokość opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17,00 zł) oraz opłaty od pozwu poniesionej przez powoda (2 590,00 zł).

Przewodniczący:	Sędzia Tomasz Cichocki
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Beata Bukiejko

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE